Gaza, Libanon, Syrië, Irak, Afghanistan, Jemen... de helse spiraal van de imperialistische chaos blijft het Midden-Oosten in de diepste barbaarsheid storten. In deze regio van de wereld zijn de walgelijkste uitingen van het kapitalisme in verval geconcentreerd. Na decennia van destabilisatie, invasies, burgeroorlogen en allerlei dodelijke conflicten, staat Iran nu weer in het oog van de storm. In 2015, onder het Obama-tijdperk, tekende Iran een overeenkomst met de leden van de VN-Veiligheidsraad en Duitsland om zijn nucleaire programma te controleren in ruil voor het opheffen van de economische sancties, die het land al tientallen jaren teisterden. Gesteund door Amerikaanse “haviken”, de Israëlische premier en de Saoedische monarchie heeft Donald Trump, sinds hij aan de macht is gekomen,  echter consequent “de slechtste overeenkomst in de geschiedenis” aan de kaak gesteld voordat hij in mei 2018 aankondigde dat de Verenigde Staten zich definitief terugtrokken (1).

Sindsdien zijn de spanningen en provocaties aan alle kanten toegenomen. De Verenigde Staten hebben de bal aan het rollen gebracht door opnieuw een wreed embargo in te stellen. Een jaar later dreigde Iran met het opschorten van zijn verplichtingen door zijn reserves aan verrijkt uranium te vergroten, wat tot een nieuwe sanctieronde leidde. Een paar dagen voor de aankondiging van Teheran, onder vermelding van obscure “aanwijzingen voor een geloofwaardige dreiging”, hebben de Verenigde Staten het vliegdekschip USS Abraham Lincoln en enkele bommenwerpers ingezet in de Perzische Golf. Volgens de New York Times is het Pentagon van plan om maar liefst 120.000 extra troepen in het Midden-Oosten te mobiliseren. De USS Arlington en het Patriot-luchtverdedigingssysteem zijn al op weg naar de Straat van Hormuz, waar een aanzienlijk deel van de wereldwijde olieproductie wordt vervoerd.

Op 13 juni, een maand na de sabotage van vier schepen in dezelfde wateren, steeg de druk weer, na de aanval op twee Noorse en Japanse tankers die Trump, ondanks de ontkenningen van Iran, aan Iran toeschrijft (2). Een week later schoot Iran een Amerikaanse drone neer die ervan werd beschuldigd over Iraans grondgebied te vliegen. Deze keer werd dit ontkend door Trump, die onmiddellijk zijn bommenwerpers lanceerde voordat hij op het laatste moment van gedachten veranderde. En dit alles te midden van beschimpingen, bedreigingen en oorlogszuchtige verklaringen! (3)

Het is duidelijk dat Trump, die zich niet eens meer bekommerde om misleidingen over de ‘schone’ en ‘humanitaire’ oorlog, opnieuw de strategie gebruikt die hij “maximale druk” noemt. Het Amerikaanse leger heeft geen belang bij het openen van een nieuw front. Maar het moet gezegd worden dat de ingrediënten voor een oorlogsspiraal vergaard zijn: een strategie waarvan de ineffectiviteit is bewezen in het geval van Noord-Korea; troepen die klaar zijn om te vechten aan beide zijden van de grens; cynische oorlogszuchtigen aan het hoofd van zowel het Amerikaanse als het Iraanse regime.... De zeer gedurfde strategie van “maximale druk” is bovenal die van het maximale oorlogsrisico!

De verzwakking van het Amerikaanse leiderschap

Trump kan de stoere jongen uithangen met zijn in-het-wilde-weg-uitlatingen, maar deze spanningen zijn in werkelijkheid een duidelijke uitdrukking van de historische verzwakking van het Amerikaanse leiderschap. In de militaire avonturen in Irak (1990 en 2003) en Afghanistan (2001) toonden de VS hun onbetwistbare militaire superioriteit, maar ook hun groeiende machteloosheid om een minimum aan stabiliteit in de regio te handhaven en hun bondgenoten in het voormalige Westblok te dwingen zich in hun gelederen te voegen. Deze verzwakking zou uiteindelijk ertoe leiden dat de VS niet in staat zijn om hun grondtroepen in Syrië in te zetten waardoor ze hun regionale rivalen, in de eerste plaats Rusland maar ook Iran, vrij spel gaven.

Teheran is er zo in geslaagd een militaire corridor via Irak en Syrië te openen tot aan zijn historische bondgenoot Hezbollah in Libanon, wat de woede heeft opgewekt van zijn belangrijkste Arabische rivaal in de regio, Saoedi-Arabië. En het heeft de woede opgewekt van Israël, dat reeds luchtaanvallen heeft uitgevoerd op Iraanse posities in Syrië. Ook in Jemen, het toneel van een werkelijk gruwelijke oorlog, tast Iran de geloofwaardigheid van Saoedi-Arabië, de belangrijkste militaire macht in de regio en de Amerikaanse spil in het Midden-Oosten, ernstig aan.

In dit verband kon voormalig president Obama zich alleen neerleggen bij de onderhandelingen over een overeenkomst met Teheran: de Verenigde Staten stonden Teheran toe opnieuw aansluiting te vinden bij de wereldeconomie als de Iraanse staat ermee instemde zijn imperialistische ambities te beteugelen, onder meer door zijn nucleaire programma op te geven. Obama had ook een oude destabilisatiestrategie voor ogen die erin bestond om met economische openheid de greep van de lokale bourgeoisie op haar bevolking te versoepelen en vervolgens opstanden uit te lokken om het regime omver te werpen. Vastgelopen in Afghanistan, geconfronteerd met Europese bondgenoten die steeds minder geneigd zijn hen te volgen, zijn de Verenigde Staten nu gedwongen om meer te vertrouwen op hun regionale bondgenoten voor de uitvoering van hun politiek om Iran in te dammen.

Daarom heeft Trump onlangs zijn steun aan Israël en Saudi-Arabië opgevoerd: massale wapenleveringen aan Saoedi-Arabië in de oorlog in Jemen, erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van de Hebreeuwse staat, troefkleurige steun voor de Saoedische kroonprins na de moord op de tegenstander Jamal Khashoggi. Als de gespierde en spectaculaire gebaren van Trump beantwoorden aan de onmiddellijke tactische noden, zal deze strategie de verzwakking van het Amerikaanse leiderschap in het algemeen en de chaos in het Midden-Oosten in het bijzonder alleen maar verder versnellen.

‘Populist’ of ‘progressief’, de bourgeoisie zaait chaos...

Hoewel het duidelijk is dat de Amerikaanse bourgeoisie streeft naar de ineenstorting van het regime van de moellahs, blijft zij verdeeld over de benadering.

Trump’s entourage bestaat deels uit cowboys, zoals zijn nationale veiligheidsadviseur John Bolton, die god noch gebod kennen en eerst schieten en dan pas vragen stellen. Bolton had zichzelf al onderscheiden door zijn vurigheid ten gunste van de invasie van Irak onder het presidentschap van Bush Junior. Nu zijn Iran en zijn imperialistische ambities zijn doelwit. Dit is wat deze Amerikaanse functionaris voor de buitenlands politiek in 2015 in de New York Times schreef: “De ongemakkelijke waarheid is dat alleen militaire actie kan bereiken wat nodig is... De Verenigde Staten zouden een grondige vernietigingsoperatie [van Iraanse nucleaire installaties] kunnen uitvoeren, maar alleen Israël kan doen wat nodig is. Een dergelijke actie moet gepaard gaan met een krachtige Amerikaanse steun voor de oppositie van Iran, gericht op de wisseling van het regime in Teheran...” (4). Bolton kan niet worden verweten dat hij geen enkele follow-up voor zijn ideeën heeft, noch dat hij een hypocriet is! Geen woord, geen greintje medeleven met degenen die zich onder de Amerikaanse en Iraanse bommen bevinden.

Maar Trump’s dubbelzinnigheden en tegenstrijdige beslissingen kunnen, afgezien van de onnadenkende gebaren van het personage, ook verklaard worden door het feit dat een deel van de Amerikaanse bourgeoisie, die zich meer bewust is van de verzwakking van de Verenigde Staten, gehecht blijft aan Obama’s meer bekwame methode. Drie Republikeinse leden van het Huis van Afgevaardigden, waaronder hun leider Kevin McCarthy, voelden zich genoodzaakt een verklaring te ondertekenen waarin de regering werd opgeroepen om, in overleg met de Democratische Partij, op een meer “afgemeten” manier op Iran te reageren. Maar de ‘maatregel’ waar deze burgerlijke politici het over hebben is duidelijk slechts een synoniem voor ‘verdraaiingen’ omdat de Verenigde Staten voor een onoplosbaar dilemma staan: of ze moedigen het offensief van hun rivalen aan door niet rechtstreeks in te grijpen, of ze voeden nog meer protest en chaos door hun troepen in te zetten. Wat de Verenigde Staten ook doen, ze kunnen zich, net als alle andere imperialistische machten, niet onttrekken aan de logica en de tegenstrijdigheden van het militarisme.

Van de grootmachten tot de kleine fanatieke groeperingen, van de regionale mogendheden tot de rijke oliëmonarchieën, de gieren zijn bloeddorstig! Alleen om hun hebzuchtige imperialistische belangen te verdedigen geven ze niets om de opgestapelde lijken, de ontelbare vluchtelingen die op straat worden gegooid, de verwoeste steden, de levens die verpletterd worden door bommen, de ellende en de verwoesting. Al deze oorlogsmisdadigers braken elke dag de hypocriete woorden ‘vrede’, ‘onderhandeling’ of ‘stabiliteit’ uit, maar de extreme barbaarsheid die zich steeds meer wortelt, getuigt van de verrotting van hun systeem: het kapitalisme n

EG / 01.07.2019

(1) Gedreven door het dagen van een nieuw te veroveren markt probeerden de andere landen, die de overeenkomst hadden ondertekend, waaronder de Europese landen, de overeenkomst met Iran te handhaven. Als vergelding dreigde Trump met het bestraffen van bedrijven die zich niet hielden aan het nieuwe Amerikaanse embargo, wat de Europese verlangens aanzienlijk heeft ingeperkt.

2) Op het moment van schrijven is het twijfelachtig wie achter de aanval zit. Hoewel Iran misschien geprobeerd heeft een boodschap te sturen naar Trump, gezien de traditie van manipulatie van grote democratieën (zoals blijkt uit het verzinnen van de Iraakse ‘massavernietigingswapens’), kan niet worden uitgesloten dat de Verenigde Staten of een van hun bondgenoten een daad hebben gesteld om de druk verder op te voeren.

(3) De spanningen blijven toenemen, zelfs nu nog: Teheran heeft zojuist bekendgemaakt dat het de vastgestelde drempel uit de overeenkomst van 2015 voor de uraniumreserve heeft overschreden en Israël heeft opnieuw de Iraanse posities in Syrië gebombardeerd.

(4) “To stop Iran’s bomb, bomb Iran” The New York Times, (26 maart 2015).