Op de Eerste Wereldoorlog volgde de Tweede, op de Tweede Wereldoorlog de Koude Oorlog en op de Koude Oorlog volgde een onophoudelijke reeks van ontelbare gevechtshaarden die, sinds de jaren 1990, steeds grotere delen van de planeet treffen. Al vertoont ze niet het spectaculaire karakter van de confrontatie tussen twee blokken, tussen twee supermachten, toch brengt deze laatste periode het voortbestaan van de mensheid zelf niet minder in gevaar. Haar geniepigere en verraderlijkere dynamiek leidt dan wel niet tot een wereldoorlog, maar wel tot de veralgemening van oorlog en barbaarsheid. De oorlog in Oekraïne, die de terugkeer aangeeft van de oorlog in Europa, het historische hart van het kapitalisme, betekent trouwens een belangrijke kwalitatieve stap in deze richting.

De terugkeer van de oorlog in Europa

Na de Tweede Wereldoorlog en zijn 50 miljoen doden werd Europa opnieuw een werelddeel dat door de bruutheid van de militaire blokken van Oost en West verscheurd werd. Tijdens deze lange moorddadige periode van de Koude Oorlog vonden de moordpartijen plaats aan de periferie van het kapitalisme, door conflicten die in de eerste plaats gingen tussen de Verenigde Staten en Rusland. De bloedige episode van de Vietnamese oorlog was daar een dramatische illustratie van. Maar meteen na de afbraak van de muur van Berlijn begon er een nieuwe periode.

Gebruikmakend van het voorwendsel van de Iraakse militaire invasie van Koeweit, verklaarden de Verenigde Staten, aan het hoofd van een machtige maar weerbarstige coalitie, in 1991, Irak de oorlog. Hun hoofddoel: de tendens tot versnippering van hun oude imperialistische blok een halt toeroepen en hun wereldwijde leiderschap opnieuw bevestigen door een demonstratie van hun militaire macht. Het ging erom een zogenaamde 'nieuwe wereldorde' te garanderen. Ten koste van een materiële en menselijke ramp (meer dan 500.000 doden), massale bombardementen en het gebruik van zogenaamde moab-bommen die de longen doen barsten, moest deze zogenaamde 'chirurgische ingreep', deze 'beschavende oorlog', 'vrede en welvaart' brengen.

Maar deze leugen zou zeer snel ontmaskerd worden. Bijna tegelijkertijd ontbrandde er immers een nieuwe oorlog aan de poorten van Europa zelf, in ex-Joegoslavië. Een gruwelijke oorlog, op slechts enkele uren van Parijs, die al snel werd gekenmerkt door talrijke massagraven (waaronder die van Srebrenica waar, met de medeplichtigheid van de Franse en Nederlandse blauwhelmen, 6000 tot 8000 Bosniërs werden afgeslacht!)

En vandaag groeit er voor de poorten van Europa opnieuw een militaristische gezwel. In Oekraïne is de bourgeoisie openlijk verscheurd. Gewapende milities, die min of meer gecontroleerd worden door respectievelijk de Russische en Oekraïense staat, staan lijnrecht tegenover elkaar en gijzelen de bevolking van het oosten van Oekraïne. Dit conflict, dat steunt op nationalismen die tientallen jaren aangewakkerd werden, is duidelijk het gevolg van de politiek van de aasgieren. De belangrijkste machten die aan de touwtjes trekken zijn, zoals altijd, de grootmachten: de Verenigde Staten, Rusland, Frankrijk en groot aantal landen van West-Europa.

De dramatische situatie in Oekraïne geeft duidelijk een kwalitatieve stap aan die het zieltogende systeem zet in zijn proces van ontbinding. Het feit dat alle staten en fracties ertoe bijdragen om dit conflict op de spits te drijven, vanwege de uiteenlopende belangen binnen Europa, het centrum van de wereldbrandhaarden in afgelopen eeuw, laat zien hoever het systeem aan het ontbinden is.

De ontwikkeling van het ieder voor zich…

Met de instorting van de muur van Berlijn en de implosie van de USSR viel de oude discipline van de blokken weg en werd een echte doos van Pandora geopend. Ondanks de politieke gevolgen en de kortstondige illusies die gewekt werden door de eerste Golfoorlog, werden de Verenigde Staten immers verplicht om overal, steeds vaker, en dikwijls alleen, te blijven ingrijpen, zoals bij de acties in Somalië, Bosnië, Kosovo, Afghanistan en Irak.

Maar deze imperialistische politiek, symbool van een historische impasse, is duidelijk een mislukking. Elk nieuw machtsvertoon van deze supermacht vertaalt zich in een tendens, die openlijk haar onvermogen toont om de oorlogszones onder controle te houden waarin ze was tussengekomen. Als gevolg van een macht die in verval is, kan de imperialistische wanorde en honger, met in het kielzog daarvan een toenemend aantal nationalistische, religieuze en etnische conflicten, alleen maar toenemen.

De middelpuntvliedende krachten, die door een groeiende begeerte worden gevoed, hebben dus conflicten verwekt die, gekenmerkt door de werkelijkheid van de sociale ontbinding, de verbrokkeling van staten veroorzaken, de ergste warlords begunstigen en de gangsterpraktijken van allerlei vormen van handel bevorderen, waarvoor een prijs van dood en vernieling betaald moet worden. In de tweede helft van de jaren 1980 werd het hart van de Europese metropolen, zoals Parijs, Londen en Madrid, reeds getroffen door een reeks moorddadige aanslagen.

Het waren niet gewoonweg aanslagen waartoe groepen of geïsoleerde elementen hun toevlucht namen, maar daden van bestaande staten. In deze zin waren zij oorlogshandelingen, waarvan de aanslag van 11 september 2001 in New York een toppunt vormde. De ergste barbaarse uitdrukkingen, die lang naar de periferie waren gedrongen, neigden er inderdaad toe op te schuiven naar het centrum van het kapitalisme en dit te treffen, gebieden waar alleen het proletariaat door zijn aanwezigheid en zijn potentieel van beschaving, een rem kan vormen.

… en van de barbarij

Alle dagen sterven er vluchtelingen afkomstig uit landen in oorlog en die de Middellandse Zee willen oversteken. Opgestapeld als vee, in boten als doodkisten, proberen zij met behulp van smokkelaars zonder scrupules, wanhopig aan het onbeschrijflijke te ontsnappen. Het aantal vluchtelingen, asielzoekers en ontheemden in eigen land heeft, volgens de UNHCR, voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog officieel de vijftig miljoen overschreden. Alleen al de oorlog in Syrië had aan het einde van het vorig jaar 2,5 miljoen vluchtelingen en 6,5 miljoen ontheemden veroorzaakt. En alle werelddelen worden erdoor getroffen.

Verre van de trends van het kapitalisme in verval te verzwakken, heeft de ontbinding de imperialistische vijandigheden en het steeds irrationalere aspect ervan in ruime mate versterkt, en de weg geopend voor de meest duistere fracties van de bourgeoisie, die gevoed worden door de verrotting van de maatschappij en het nihilisme dat zij voortbrengt. Het ontstaan vandaag van islamitische groepen zoals Al-Qaïda, de Islamitische Staat van Irak en Syrië (ISIS) of Boko Haramis het resultaat van deze dynamiek van intellectuele en morele regressie, van een ongekend onontwikkeldheid.

Op 29 juni jongstleden kondigde Daesh de instelling aan van een Kalifaat' in de gebieden die onder haar controle staan en de aanstelling van een opvolger van Mohammed. Tegelijkertijd ontvoerde Boko Haram, een organisatie van hetzelfde slag, enkele honderden meisjes.

Deze obscurantistische organisaties gehoorzamen aan niemand en worden enkel geleid door mystieke waanzin en de smerigste maffia-achtige belangen. In Syrië en Irak, in de zones die door de 'Islamitische Staat' worden gecontroleerd, is geen enkele nieuwe nationale staat levensvatbaar. Integendeel, de tendens gaat in de richting van ontbinding van de Syrische, Libanese en Irakese staat.

Deze afschrikwekkende en ondoorgrondelijke barbarij, die in het bijzonder belichaamd wordt door de jihadisten, dient vandaag, met de kwestie van de veiligheid als voorwendsel voor het ontketenen van nieuwe militaire kruistochten en westerse luchtbombardementen. Dit geeft de grote imperialistische machten de kans de volkeren en de arbeidende klasse te terroriseren,  en zichzelf te presenteren als beschaafde vredesbrengers. Maar in het Midden-Oosten werd ISIS in het begin wel degelijk, gedeeltelijk door de Verenigde Staten en door fracties van de Saoedi-Arabische bourgeoisie bewapend, en dan zwijgen we nog over de medeplichtigheid van Turkije en Syrië. Deze islamitische radicale organisatie is aan de controle van zijn meesters ontsnapt. Vandaar dat ze nu bezig is om de stad Kobane, in Syrië, te belegeren, enkele kilometers van de Turkse grens, in een gebied dat door de Koerden wordt beheerst.

In tegenstelling tot de eerste Golfoorlog lopen de grote mogendheden, de Verenigde Staten voorop, vandaag voortdurend achter op de gebeurtenissen, zonder enige politieke visie op lange termijn, en reageren ze slechts in functie van directe militaire noden. Een bonte coalitie van 22 staten, die onderling allemaal volkomen uiteenlopende belangen hebben, heeft de beslissing genomen om het kleine deel van de stad te bombarderen dat in handen is gevallen van Daesh. De Verenigde Staten, de leider van deze pseudo-coalitie, zijn vandaag niet in staat om zelf grondtroepen te sturen en kunnen evenmin Turkije, dat de Koerden van PKK en PYD vreest als de pest, verplichten militair in te grijpen in Kobane.

Alle vuurhaarden van de planeet hebben hun kookpunt bereikt. Overal worden de grote mogendheden steeds meer blindelings in deze dynamiek meegesleurd. In Mali is het Franse leger in het moeras vastgelopen. De onderhandelingen over 'vrede' tussen de Malinese regering en de gewapende groepen zijn in de impasse geraakt. De oorlog in de streek ten zuiden van de Sahara heeft een permanent karakter aangenomen. In het noorden van Kameroen en Nigeria, tegenover Boko Haram, nemen de gewapende strijd, de guerrilla's en de aanslagen hand over hand toe. In alle werelddelen, met name als men rekening houdt met de toename van de macht van China in Azië, verbreiden zich dezelfde laaghartigegewoonten en de ergste gangstermethoden.

Oorlogen die steeds irrationeler worden

In de negentiende eeuw, de bloeiperiode van het kapitalisme, hadden de oorlogen voor nationale eenmaking, de koloniale oorlogen of de imperialistische veroveringsoorlogen een bepaalde politieke en economische rationaliteit. De oorlog vormde een absoluut noodzakelijk middel voor het kapitalisme om zich te ontwikkelen. Het moest de wereld veroveren; zijn verzamelde economische en militaire krachten hebben het toegelaten dit resultaat uit “bloed en modder” te bereiken (Marx).

Met de Eerste Wereldoorlog veranderde dat allemaal radicaal. De voornaamste deelnemende landen blijven over het algemeen bijzonder verzwakt achter na deze jaren van totale oorlog. Vandaag, in de fase van ontbinding van het systeem, leidt een waanzinnige wedloop, een waarlijk macabere dans de wereld en de mensheid naar haar verderf. Zelfvernietiging wordt het overheersende kenmerk in de zones waar oorlog heerst.

Ook al is er geen directe oplossing voor deze helse dynamiek, dan bestaat er toch een revolutionaire oplossing voor de toekomst. En hiertoe moeten we geduldig bijdragen. Deze maatschappij is historisch voorbijgestreefd. Het voortbestaan van het kapitalisme is niet alleen een belemmering voor de ontwikkeling van de beschaving, maar zelfs een bedreiging voor haar voortbestaan zelf. Een eeuw geleden hebben de kommunistische revolutie in Rusland en de revolutionaire opmars in Duitsland, Oostenrijk en Hongarije een einde gemaakt aan de eerste imperialistische wereldslachting. In de huidige historische periode is het opnieuw de strijd van het internationale proletariaat die als enige een einde kan maken aan de verrotting en  verwording van deze maatschappij in ontbinding.