In ons tweede artikel over de "Praagse Actieweek" schreven[1] we dat verschillende groepen hebben geprobeerd de balans op te maken van wat er gebeurde tijdens de Praagse manifestatie: een poging om tegenstanders van imperialistische oorlog uit veel verschillende landen samen te brengen. In dit artikel bekijken we de bijdrage van de Communist Workers Organisation (CWO)[2]. In een volgend artikel zullen we de perspectieven na de Praagse Actieweek behandelen.

In het artikel van de CWO wordt betoogd dat de crisis het kapitalisme dwingt tot een nieuwe wereldoorlog met als doel het kapitaal te devalueren. We zullen hier niet ingaan op onze meningsverschillen met deze benadering van de huidige wereldsituatie en de huidige dynamiek van imperialistische oorlogen. Maar we willen wel reageren op de manier waarop de CWO omgaat met een belangrijke ervaring van de historische arbeidersbeweging - de Zimmerwald Conferentie van 1915. Deze Conferentie was de eerste grote poging was van internationalisten uit alle oorlogvoerende kampen om samen te komen en een oproep te doen tegen de imperialistische oorlog. De CWO lijkt het belang van deze gebeurtenis te bagatelliseren door vol te houden dat het deel uitmaakte van een algemeen falen van revolutionair links in de Tweede Internationale om op tijd te breken met de sociaaldemocratie. Zo zeggen ze dat "zelfs het voorbeeld van links in Zimmerwald, dat pas lang na het begin van de oorlog bij elkaar kwam",  geen navolging verdient. Ja, het is waar dat internationaal links te lang heeft gewacht om te beginnen met georganiseerd fractiewerk tegen het groeiende opportunisme van de Tweede Internationale in de periode voorafgaand aan de oorlog, en dit uitstel maakte het moeilijk om een internationaal antwoord te geven op het uitbreken van de oorlog en het verraad van de hele opportunistische vleugel van de sociaaldemocratie na 1914. Maar dit betekent niet dat we niet kunnen leren van de ervaring van Zimmerwald Links. Integendeel, de houding van de Bolsjewiki en anderen in Zimmerwald - zowel de erkenning van het belang van deelname aan de conferentie als het zich onverzettelijk verzetten tegen de centristische en pacifistische dwalingen van de meerderheid van de deelnemers - geeft ons een duidelijk voorbeeld van hoe te reageren op gebeurtenissen zoals de Praagse Action Week. Met andere woorden, de noodzaak om aan de ene kant aanwezig te zijn bij zo'n evenement en aan de andere kant tussenbeide te komen met een duidelijke kritiek op al zijn verwarringen en tekortkomingen. Dit is vooral waar als we bedenken dat sommige van de belangrijkste krachten achter de actieweek, in het bijzonder de Tridni Valka groep, de hele Zimmerwald ervaring eenvoudigweg verwerpen als niets anders dan een pacifistisch carnaval[3]. En tegelijkertijd leidt de les die de CWO trekt uit Zimmerwald - de noodzaak om zo snel en zo breed mogelijk te hergroeperen, voordat de oorlog er is - tot een volkomen kritiekloze benadering van de elementen waarmee de CWO probeert te hergroeperen. We komen hier nog op terug.

Een gedeeltelijke verklaring voor de chaos in Praag

Net als de meeste andere verslagen, begint het CWO artikel met erop te wijzen dat "het vanuit organisatorisch oogpunt een ramp was (onze nadruk).  Deelnemers kunnen het oneens zijn over wie de schuldige is, maar feit is dat sommige evenementen helemaal niet doorgingen, dat andere slecht bezocht werden, dat mensen accommodatie was beloofd maar die niet kregen en dat uiteindelijk op vrijdag de locatie van het congres werd geannuleerd. Bij gebrek aan communicatie van de organisatoren kwamen ongeveer 50 deelnemers bij elkaar en organiseerden zelf hun eigen congres. De discussies gingen vele uren door en hoewel de oorspronkelijke organisatoren uiteindelijk een andere locatie vonden, had het zelfgeorganiseerde congres al plannen gemaakt voor de volgende dag. Op zaterdag vonden er dus twee aparte evenementen plaats: het officiële congres en het zelfgeorganiseerde congres (hoewel sommige deelnemers beide bezochten gedurende de dag)"[4].

We kunnen het er alleen over eens zijn dat het op organisatorisch vlak een ramp was, maar het verhaal van de CWO gaat niet dieper in op de redenen voor de ramp. Het gaat hier niet om de schuldvraag, maar om het onderzoeken van de politieke redenen voor de mislukking. Zoals we wilden laten zien in ons eerste artikel over Praag[5], kan zo'n onderzoek er niet omheen kritiek te leveren op de activistische, anti-organisatorische aanpak van de meerderheid van de deelnemers - een probleem dat geworteld is in anarchistische opvattingen en verergerd werd door de verschillende pogingen om het linkskommunisme buiten te sluiten.

De organisatorische kwestie is een politieke kwestie, maar in het verslag van de CWO lijkt het ‘politieke standpunt’ beperkt te blijven tot de algemene opvattingen van de diverse deelnemers. Toch hebben ze helemaal gelijk als ze erop wijzen dat op dit vlak "de echte kloof die naar voren kwam lag tussen de activisten, die onmiddellijke oplossingen zochten om de oorlog te stoppen, en degenen met een klassenstrijdoriëntatie die een meer langetermijnperspectief hadden en begrepen dat oorlogen, als product van het kapitalistische systeem, alleen beëindigd kunnen worden door de massale strijd van arbeiders".

Dit is precies wat we hebben gezegd in onze eigen artikelen over Praag. Maar opnieuw ontbreekt er iets in het CWO verslag. Zoals we in ons eerste artikel opmerkten, was het bij het naar voren brengen van deze algemene benadering "opvallend dat er een convergentie was tussen de interventies van het IKS en het ICT, die meer dan eens bijeenkwamen om notities te vergelijken over de evolutie van de discussie".

Het artikel van de CWO merkt op dat één positief punt van de Praagse bijeenkomst de vele informele contacten en discussies waren die plaatsvonden in de marge van de hoofdvergaderingen, en daar zijn we het mee eens. Maar wat ze vermijden te zeggen is dat binnen de ‘zelfgeorganiseerde’ vergadering hun delegatie in staat was om, voor het eerst in vele jaren, constructief samen te werken met de IKS, en dat dit in niet geringe mate te danken was aan het feit dat we, ondanks vele meningsverschillen, de traditie van het marxisme en de Kommunistische Linkerzijde delen. Dit stelde beide organisaties in staat om een echt alternatief te bieden voor het steriele activisme dat de meerderheid van dit milieu domineert. Zo lag in de interventies van beide organisaties in Praag de nadruk op:

• het primaat van een serieus debat over de wereldsituatie boven een onmiddellijke fixatie op ‘wat kunnen we vandaag doen’;
• een nadruk op de centrale rol van de arbeidersstrijd in de ontwikkeling van echte oppositie tegen imperialistische oorlog;
• en een bevestiging dat alleen de omverwerping van het kapitalisme door de arbeidersklasse een einde kan maken aan de dodelijke spiraal van oorlog en vernietiging die in het kapitalisme in verval is ingebouwd.

Een lange geschiedenis van opportunisme en sektarisme

We denken niet dat de CWO hier lijdt aan simpel geheugenverlies. Het is eerder in overeenstemming met een praktijk die lange tijd door de CWO/ICT en haar voorlopers is omarmd: een politiek van ‘iedereen behalve de IKS’. Deze houding was al te zien in de aanpak van de Partito Comunista Internazionalista in 1943-45 - de organisatie waarin de ICT haar wortels heeft. Zoals we in een aantal artikelen hebben getoond, was de PCInt vanaf het begin opportunistisch in haar optreden tegenover de partizanengroepen in Italië. Ze was bovendien opportunistisch in het toelaten van een elementen in de partij, zonder hen rekenschap te vragen van hun vroegere afwijkingen en zelfs verraad. Dit laatste was bijvoorbeeld het geval was met Vercesi, een voormalige militant van de Italiaanse Fractie, die zich tijdens de oorlog met antifascistische frontpolitiek had ingelaten alsmede met de elementen die zich van de Fractie hadden afgesplitst om in de milities van de POUM in Spanje te vechten. En dit opportunisme ging gepaard met een sektarische benadering van degenen die de PCInt van links bekritiseerden - namelijk de Gauche Communiste de France, met wie ze elke discussie weigerde. We zagen dezelfde benadering bij Battaglia Comunista (de Italiaanse afdeling van de ICT) en de CWO in de sabotage van de conferenties van de Kommunistische Linkerzijde aan het eind van de jaren 1970 - in de trieste nasleep waarvan Battaglia Comunista en de CWO, nadat ze zich effectief van de IKS hadden ontdaan, een ‘nieuwe’ conferentie hielden samen met een groep Iraanse stalinisten[6]. Een duidelijk voorbeeld van opportunisme naar rechts, zelfs naar de linkervleugel van het kapitalisme, en een sektarisme naar de linkerkant van het proletarische kamp, de IKS.

Vandaag de dag wordt deze politiek voortgezet door samenwerking tussen de belangrijkste groepen van de Kommunistische Linkerzijde systematisch af te wijzen, ten gunste van allianties met diverse elementen – van anarchisten met dubbelzinnige standpunten over internationalisme tot in onze ogen vermeende linkskommunisten die slechts een destructieve rol spelen binnen het authentieke proletarische milieu.Het duidelijkste voorbeeld van het laatste is de "Internationale Groep van Communistisch Links", een groep die niet alleen een parasitaire formatie is, wier reden van bestaan het belasteren van de IKS is, maar die zich ook actief heeft beziggehouden met het verklikken van het interne leven van de IKS[7]; en toch is dit de groep waarmee de ICT haar No War But The Class War (NWBCW) groep in Frankrijk vormde. De keuze van de ICT om de voorstellen van de IKS voor een gezamenlijke oproep van het linkskommunisme tegen de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten te verwerpen, en in plaats daarvan te gaan voor een soort ‘breed front‘ via de NWBCW groepen, is slechts de laatste herhaling van deze aanpak[8].

Voorafgaand aan de bijeenkomst in Praag schreef de CWO aan de organisatoren dat de acht criteria die door de organisatoren werden voorgesteld voor deelname aan de conferentie en voor gemeenschappelijk internationalistisch werk in de toekomst, gemakkelijk konden worden samengevoegd met de vijf basispunten die de NWBCW comités definiëren[9]. Het zou nuttig zijn als de CWO in hun balans van de conferentie een evaluatie had kunnen maken van wat er van dit voorstel terecht is gekomen.

Wij denken dat wat er in Praag gebeurde een praktische weerlegging was van de hele methode achter het NWBCW-initiatief. Ten eerste overtuigde het de organisatoren niet van hun weigering om de Kommunistiche Linkerzjde uit te nodigen voor de ‘officiële‘ conferentie, zoals aanvankelijk werd betoogd in een radio-interview met het organisatiecomité[10] en zoals volledig bevestigd in het verslag van het evenement geschreven door de Tridni Valka groep (die zeker een belangrijke invloed had op het officiële organisatiecomité, ook al beweren ze dat ze er zelf geen deel van uitmaakten)[11]. Zoals het artikel van Tridni Valka laat zien, zit de vijandigheid tegenover het linkskommunisme erg diep bij bepaalde delen van de anarchistische beweging. Dit is niet iets dat overwonnen kan worden door amorfe fronten te vormen met de anarchisten. Integendeel, dat is een gegarandeerde manier om een echt, zoekend debat uit de weg te gaan, dat noodzakelijkerwijs de vorm moet aannemen van een geduldige en niet aflatende politieke strijd die erop gericht is om tot de wortels van de meningsverschillen tussen marxisme en anarchisme door te dringen. Er is geen teken dat de ICT een dergelijke confrontatie aangaat met de groepen die ze heeft gekoppeld aan de NWBCW comités.

Ten tweede heeft het verloop van de gebeurtenissen in Praag aan de ene kant echt aangetoond dat het niet de taak van het linkskommunisme kan zijn om de gefragmenteerde, politiek heterogene en vaak chaotische anarchistische beweging te ‘organiseren’. Ja, we moeten aanwezig zijn op hun bijeenkomsten om te pleiten voor zowel politieke als organisatorische samenhang, maar de poging om zo'n milieu te omvatten in permanente groepen of comités kan alleen maar eindigen met het saboteren van het werk van het linkskommunisme. Aan de andere kant bevestigt het bescheiden begin van gezamenlijk werk van de ICT en de IKS in Praag de opvatting van de IKS. Het beste uitgangspunt voor de Kommunistische Linkerzijde om invloed te hebben op een bredere maar nog steeds zeer verwarde zoektocht naar internationalistische standpunten is een verenigde inspanning, gebaseerd op zeer duidelijk overeengekomen beginselen.

Amos