Openbare bijeenkomsten van de IKS Wie kan de oorlogen en het kapitalistische barbarendom tegenhouden?

Door Internationalisme op 21 april, 2022 - 09:37

Op dit moment beleven we de meest intensieve oorlogspropaganda sinds de Tweede Wereldoorlog - niet alleen in Rusland en Oekraïne, maar over de hele wereld. Het is daarom van essentieel belang dat allen, die op het wapengekletter willen reageren met de boodschap van proletarisch internationalisme, elke gelegenheid aangrijpen om samen te komen voor discussie en verheldering, voor wederzijdse solidariteit en steun, en voor het bepalen van serieuze revolutionaire activiteit tegen de oorlogsdrang van de bourgeoisie. Daarom heeft de IKS een reeks online en fysieke openbare bijeenkomsten gehouden in een aantal verschillende talen - Engels, Frans, Spaans, Nederlands, Italiaans, Duits, Portugees en Turks, met het vooruitzicht om in de nabije toekomst nog meer bijeenkomsten te houden.

In het bestek van dit korte artikel kunnen wij geen samenvatting geven van alle discussies die hebben plaatsgevonden tijdens deze bijeenkomsten, die werden gekenmerkt door een serieuze en kameraadschappelijke sfeer, door een echte wil om te begrijpen wat er aan de hand is. In plaats daarvan willen wij ons concentreren op enkele van de belangrijkste vragen en thema's die naar voren zijn gekomen. Wij zullen op onze website ook bijdragen publiceren van sympathisanten die hun eigen visie geven op de discussies en de dynamiek ervan [1].

De prioriteit van de internationalistische beginselen

Het eerste en waarschijnlijk belangrijkste thema van de bijeenkomsten was de brede consensus dat de grondbeginselen van het internationalisme - geen steun aan een van beide imperialistische kampen, verwerping van alle pacifistische illusies, bevestiging van de internationale klassenstrijd als de enige kracht die tegen oorlog werkelijk kan tegengaan - onverminderd van kracht blijven, ondanks de enorme ideologische druk, vooral in de westerse landen, om het ‘kleine, dappere Oekraïne’ te verdedigen tegen de Russische beer. Sommigen zullen hierop misschien antwoorden dat dit niet meer dan banale veralgemeningen zijn, maar ze mogen geenszins als vanzelfsprekend worden beschouwd, en ze zijn zeker niet gemakkelijk aan te brengen in het huidige klimaat, waarin er maar heel weinig tekenen zijn van enig klassenverzet tegen de oorlog.

Internationalisten moeten erkennen dat zij voorlopig tegen de stroom in zwemmen. In die zin bevinden zij zich in een situatie die vergelijkbaar is met die van de revolutionairen die in 1914 de taak hadden om vast te houden aan hun principes tegenover de oorlogshysterie, waarmee de eerste dagen en maanden van de oorlog gepaard gingen. Maar we kunnen ook inspiratie putten uit het feit dat de uiteindelijke reactie van de arbeidersklasse tegen de oorlog de algemene leuzen van de internationalisten zou veranderen in een leidraad voor actie gericht op de omverwerping van de kapitalistische wereldorde.

Een tweede kernpunt van de discussie - en een die minder breed werd gedeeld - was de noodzaak om de ernst van de huidige oorlog te begrijpen die, na de coronapandemie, opnieuw bewijst dat het kapitalisme in zijn tijdperk van ontbinding een toenemende bedreiging vormt voor het voortbestaan van de mensheid. Ook al legt de oorlog in Oekraïne niet de basis voor de vorming van nieuwe imperialistische blokken die de mensheid in een Derde - en ongetwijfeld laatste - Wereldoorlog zal storten, toch geeft hij uitdrukking aan de intensivering en uitbreiding van de militaire barbaarsheid. In combinatie met de vernietiging van de natuur, en andere uitingen van een systeem in doodsnood, zou dit uiteindelijk hetzelfde resultaat hebben als een wereldoorlog. Naar onze mening markeert de huidige oorlog een belangrijke stap in de versnelling van de ontbinding van het kapitalisme, een proces dat het proletariaat dreigt te overweldigen voordat het in staat is zijn krachten te verzamelen voor een bewuste strijd tegen het kapitaal.

De noodzaak van een samenhangende analyse

Wij zullen hier niet uitweiden over waarom wij het argument verwerpen dat wij getuige zouden zijn van de heropbouw van stabiele militaire blokken. Wij willen alleen maar zeggen dat ondanks de reële tendensen naar een ‘bipolarisatie’ van de imperialistische tegenstellingen, wij van mening zijn dat deze worden overschaduwd door de tegengestelde tendens waarin elke imperialistische macht haar eigen specifieke belangen verdedigt en zich tegen ondergeschiktheid aan een bepaalde wereldmacht verzet. Maar deze laatste tendens komt overeen met een toenemend gebrek aan controle door de heersende klasse, een steeds irrationeler en onvoorspelbaarder afglijden naar chaos, dat in vele opzichten leidt tot een situatie die gevaarlijker is dan die waarin de wereld werd gedomineerd door rivaliserende imperialistische blokken, d.w.z. de zogenaamde ‘Koude Oorlog’.

Een aantal aanwezige kameraden stelde vragen bij deze analyse; en sommigen, bijvoorbeeld leden van de Communist Workers Organisation (CWO) op de Engelstalige bijeenkomsten, waren duidelijk gekant tegen onze conceptualisering van de ontbinding van het systeem. Maar er kan weinig twijfel over bestaan dat een centraal onderdeel van een consequent internationalistisch standpunt het vermogen is om een samenhangende analyse van de situatie te ontwikkelen, anders bestaat het gevaar dat men gedesoriënteerd raakt door de snelheid en onvoorspelbaarheid van de onmiddellijke gebeurtenissen. En in tegenstelling tot de interpretatie van de oorlog door de kameraden van Cahiers du Marxisme Vivant op een van de bijeenkomsten in Frankrijk, denken wij niet dat eenvoudige economische verklaringen, de jacht naar winst op korte termijn, de werkelijke oorsprong en dynamiek van het imperialistische conflict kunnen verklaren in een historisch tijdperk waarin economische motieven steeds meer worden gedomineerd door militaire en strategische noden. De verwoestende kosten van deze oorlog zullen extra bewijs leveren voor deze bevestiging.

Even belangrijk als inzicht in de oorsprong en richting van het imperialistische conflict is het maken van een nuchtere analyse van de situatie van de arbeidersklasse in de wereld en de vooruitzichten voor de klassenstrijd. Hoewel men het er in algemeen over eens was dat de oorlogscampagne ernstige klappen toebrengt aan het bewustzijn van een arbeidersklasse, die toch al te lijden had onder een diep verlies aan zelfvertrouwen en zelfbewustzijn, neigden sommige deelnemers aan de bijeenkomst naar de opvatting dat de arbeidersklasse niet langer een obstakel vormt voor oorlog. Ons antwoord was dat de arbeidersklasse niet als een homogene massa kan worden behandeld. Het is duidelijk dat de arbeidersklasse in Oekraïne, die in feite is opgeslokt door de mobilisatie voor de ‘verdediging van de natie’, een echte nederlaag heeft geleden. Maar in Rusland is het anders waar er,ondanks de brute onderdrukking van elke afwijkende mening, duidelijk wijdverbreide oppositie tegen de oorlog is, en in het Russische leger, waar tekenen zijn van demoralisatie en zelfs van rebellie.

Maar het belangrijkste is dat men er niet vanuit kan gaan dat het proletariaat in de centrale westerse landen zich op economisch of militair vlak opoffert, en de heersende klasse is al lang niet meer in staat om voor haar militaire avonturen iets anders in te zetten dan beroepsmilitairen. In de nasleep van de massale stakingen in Polen in 1980 ontwikkelde de IKS haar kritiek op Lenin’s theorie dat de keten van het wereldkapitalisme zou breken in zijn ‘zwakste schakel’ - in de minder ontwikkelde landen naar het voorbeeld van Rusland in 1917. In plaats daarvan benadrukten wij dat de meer politiek ontwikkelde arbeidersklasse van West-Europa de sleutel vormt tot de veralgemening van de klassenstrijd. In een toekomstig artikel zullen we uitleggen waarom we denken dat deze opvatting nog steeds geldig is, ondanks de veranderingen in de samenstelling van het wereldproletariaat die zich daarna hebben voorgedaan [2].

Wat moet er gedaan worden?

De deelnemers aan de bijeenkomst deelden een terechte bezorgdheid over de specifieke verantwoordelijkheid van revolutionairen tegenover deze oorlog. Op de Franse en Spaanse openbare bijeenkomsten was dit het voornaamste punt van discussie, maar naar onze mening neigden een aantal kameraden naar een activistische benadering, waarbij zij de mogelijkheid van de situatie overschatten en dat onze internationalistische leuzen een onmiddellijk effect op de loop der gebeurtenissen zullen hebben. Om het voorbeeld te nemen van de oproep tot verbroedering tussen proletariërs in uniform: hoewel dit als algemeen perspectief volkomen geldig blijft, is er zonder de ontwikkeling van een meer algemene klassenbeweging, zoals we die in 1917-18 hebben gezien in de fabrieken en op straat in Rusland en Duitsland, weinig kans dat de strijders aan beide zijden van de huidige oorlog elkaar als klassenbroeders zullen beschouwen. En natuurlijk zijn echte internationalisten vandaag de dag zo'n kleine minderheid dat zij niet kunnen verwachten een onmiddellijke invloed te hebben op het verloop van de klassenstrijd in het algemeen.

Toch denken wij niet dat dit betekent dat revolutionairen gedoemd zijn om een roepende in de woestijn te zijn. Ook hier moeten we ons laten inspireren door figuren als Lenin en Luxemburg in 1914, die begrepen dat het noodzakelijk was de vlag van het internationalisme te planten, zelfs als ze geïsoleerd waren van de massa van hun klasse, te blijven strijden voor principes tegenover het verraad van voormalige arbeidersorganisaties, en een diepgaande analyse van de werkelijke oorzaken van de oorlog te ontwikkelen tegenover de alibi's van de heersende klasse. Evenzo moeten wij het voorbeeld volgen van de Zimmerwald Conferentie en andere conferenties, die uiting hebben gegeven aan de vastberadenheid van de internationalisten om bijeen te komen en een gemeenschappelijk manifest tegen de oorlog uit te brengen, ondanks het feit dat zij er verschillende analyses en perspectieven op na hielden. In die zin verheugen wij ons over de deelname van andere revolutionaire organisaties aan deze bijeenkomsten, hun bijdrage aan het debat en hun bereidheid om ons voorstel voor een gezamenlijke verklaring van de Kommunistische Linkerzijde tegen de oorlog in overweging te nemen [3]. Wij kunnen alleen maar betreuren dat het CWO/ICT heeft besloten ons voorstel af te wijzen, een kwestie waarop wij in een volgend artikel zullen moeten terugkomen.

Het was ook belangrijk dat de IKS, in antwoord op vragen van kameraden over wat er in hun eigen plaats of land gedaan kon worden, de betekenis benadrukte van het leggen en ontwikkelen van internationale contacten en activiteiten, van het integreren van lokale en nationale bijzonderheden in een meer globaal analysekader. De werking op internationaal vlak geeft revolutionairen een middel in de strijd tegen isolement en de demoralisatie die daarvan het gevolg kan zijn.

Een grote imperialistische oorlog kan alleen maar de realiteit onderstrepen dat revolutionaire activiteit alleen zin heeft in relatie tot revolutionaire politieke organisaties. Zoals wij in ons Rapport over de structuur en het functioneren van de revolutionaire organisatie schreven: “de arbeidersklasse brengt geen revolutionaire militanten voort maar revolutionaire organisaties: er bestaat geen directe relatie tussen de militanten en de klasse” [4]. Dit benadrukt de verantwoordelijkheid van de organisaties van de Kommunistische Linkerzijde om een kader te bieden, een militant referentiepunt waar individuele kameraden zich rondom kunnen oriënteren. Op hun beurt kunnen de organisaties alleen maar sterker worden door de bijdragen en actieve steun die zij van deze kameraden ontvangen.

Amos / 08.04.2022