Sinds de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op 31 oktober beleeft Oekraïne een politieke crisis waarin de Russischgezinde fractie van Leonid Koetsjma en Viktor Janoekovitsj in de clinch gaat met de hervormingsgezinde opposant Viktor Joesjtsjenko, die zich uitspreekt voor een ‘opening naar het westen’. Dit alles gebeurt tegen de achtergrond van diplomatieke spanningen en dreigende verklaringen van de kant van Rusland, waarop de Europese landen en vooral de Verenigde Staten reageren door een hardere houding aan te nemen. De betwisting van de uitslag van de totaal vervalste verkiezingen van 31 oktober en 21 november liep uit op de ontwikkeling van massale betogingen in de hoofdstad van Oekraïne, met de bezetting van het centrum van Kiev en het blokkeren van de toegang tot het parlement door betogers die zeiden door te zullen gaan “tot de zege van de democratie”. De ‘oranje revolutie’ is op gang, hoorde men alom, niet allen bij de supporters van Joesjtsjenko, maar ook bij de media van de grote democratische landen die deze ‘wil’ van het Oekraïense volk om zich te ‘bevrijden’ van de aan Moskou onderworpen kliek de hemel in prezen. Met foto’s en reportages bewezen de getuigenissen in de pers “De mensen zijn niet bang meer”, “wij zullen vrijuit kunnen spreken”, “mensen die zich onaantastbaar achtten, zijn dat niet langer”, enzovoort. Kortom de hoop op een beter en vrijer leven opende zich voor de bevolking en de arbeidersklasse van Oekraïne, met als beste bewijs dat de democratie voortschrijdt: op 26 december volgde een afgedwongen derde ronde van de verkiezingen, waarin Joesjtsjenko zeker de overwinning zou binnenslepen!

De toekomst van Rusland als wereldmacht staat op het spel in Oekraïne

Achter die campagne gaat een inzet schuil die geenszins een strijd voor de democratie is. Die inzet heeft alles te maken met de steeds scherpere confrontatie tussen de grootmachten, in het bijzonder in het kader van het offensief dat de Verenigde staten momenteel voeren in hun strategie van het ‘terugdrijven’ van Rusland in het perspectief de Oekraïne uit de Russische invloedssfeer te halen. Het is van betekenis dat de grote woede van Poetin zich vooral keert tegen Amerika, want dat steunt kandidaat Joesjtsjenko en zijn ‘oranje’ beweging.

In een toespraak in New Delhi op 5 december beschuldigde de baas van het Kremlin de Verenigde Staten ervan dat zij “de veelzijdigheid van de beschaving willen hermoduleren naar de principes van een éénpolige wereld zoals een kazerne” en dat zij “een dictatuur willen opleggen in de internationale betrekkingen die opgesmukt wordt met een mooie pseudo-democratische fraseologie”. Hij heeft de kans niet voorbij laten gaan om de Verenigde Staten met hun neus op de realiteit van hun toestand in Irak te drukken door op 7 december in Moskou aan de Iraakse eerste minister te vragen hoe die dacht “verkiezingen te houden terwijl het land geheel bezet is door vreemde troepen”! In dezelfde logica heeft de Russische president zich verzet tegen de gemeenschappelijke verklaring van de 55 landen van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) om het proces te steunen dat Oekraïne uit de crisis moet helpen en de rol te bevestigen van deze organisatie bij het controleren van de derde ronde van de presidentsverkiezingen op 26 december. Bij de belediging door de ‘internationale gemeenschap’ in het gezicht van Poetin door te weigeren zijn ‘petekind’ te erkennen kwam nog eens de aankondiging dat enkele honderden waarnemers zouden worden gestuurd, niet alleen uit de Verenigde Staten, maar ook onder meer uit Canada, Groot-Brittannië en Duitsland.

Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de overhaaste oprichting van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) in 1991, bedoeld om de resten van zijn voormalig rijk te redden, is Rusland voortdurend aan zijn grenzen bedreigd, als gevolg van zijn aangeboren neiging tot verdere afbrokkeling, en onder druk van Duitsland en de Verenigde Staten. Het losbarstenvan de eerste Tsjetsjeense oorlog in 1992, en dan van de tweede in 1996, steeds onder het voorwendsel van de strijd tegen het terrorisme, heeft de brutaliteit getoond van een mogendheid over zijn hoogtepunt die ten koste van alles probeert haar greep te behouden op de regio van de Kaukasus, strategisch zo belangrijk voor de Russische staat. Het ging er Moskou om zich met deze oorlog te verzetten tegen de imperialistische activiteiten van Washington – dat probeerde Rusland te destabiliseren – en van Berlijn dat een onmiskenbare imperialistische agressiviteit ontwikkelde, zoals al te zien was in het voorjaar van 1991 toen Duitsland een rol van eerste orde speelde bij het ontketenen van het Joegoslavisch conflict.

De kwestie van de Kaukasus is nog verre van opgelost omdat de Verenigde Staten er resoluut hun pions blijven vooruitschuiven. Dat is de betekenis die we moeten geven aan het ontslag van Tsjevarnadze in 2003 met de ‘rozenrevolutie’ die een pro-Amerikaanse kliek aan de macht bracht. Daardoor kon Amerika troepen in het land stationeren, naast de troepen die het al had in Kirgizistan en Oezbekistan (ten noorden van Afghanistan), waarmee ze hun militaire aanwezigheid nog versterken ten zuiden van Rusland, met de dreiging dat land te omsingelen. Met de kwestie van Oekraïne, die zowel voor tsaristisch als voor sovjet-Rusland altijd een koningspion geweest is, stelt het probleem zich voor de Russische staat momenteel op een nog crucialer manier.

Op economisch vlak is het partnerschap tussen Oekraïne en Rusland van het grootste belang voor Moskou, maar het is vooral strategisch en militair dat de controle over Oekraïne nog vitaler is dan over de Kaukasus.

Op de eerste plaats omdat Oekraïne de derde nucleaire macht ter wereld is, dankzij de militaire atoomcentrales die het erfde van het voormalige Oostblok, en dat Moskou nodig heeft om gewicht te leggen in de schaal van de imperialistische chantage rond de controle over heel deze nucleaire macht. Vervolgens, nadat Moskou iedere mogelijkheid tot rechtstreekse toegang tot de Middellandse Zee heeft verloren, zou het verlies van Oekraïne de mogelijkheden aanzienlijk verminderen om zelfs nog de resterende toegang tot de Zwarte Zee te behouden. En achter deze toegang tot de Zwarte Zee bevinden zich de Russische nucleaire basis van Sebastopol en de Russische vloot ofwel de enige en laatste weg is die het overblijft naar Azië en Turkije. Bovendien zou het verlies van Oekraïne de Russische positie tegenover de Europese landen, in de eerste plaats Duitsland, dramatisch verzwakken. Het zou ook zijn vermogen verminderen om een rol te spelen bij de ontwikkeling van Europa en de Oost-Europese landen die al overwegend pro-Amerikaans zijn. Bovendien is het zeker dat wanneer de Oekraïne zich op het westen richt (en daardoor dus vooral door de Verenigde Staten gecontroleerd zou worden), dit de groeiende onmacht van de Russische overheid meer dan ooit zou blootleggen, wat het uiteenvallen het GOS nog zou versnellen, met heel zijn nasleep van verschrikkingen. Zonder nog rekening te houden met het feit dat een dergelijke situatie alleen maar hele streken van Rusland zelf (waarvan de plaatselijke potentaatjes toch al niets liever willen dan zich los te maken) ertoe zou aanzetten hun onafhankelijkheid uit te roepen, daartoe aangemoedigd door de grootmachten die hen daar toch al toe aanzetten.

Het is dus op korte termijn een kwestie van leven en dood voor Rusland, dat al met de rug tegen de muur staat. Het lijdt dan ook geen twijfel dat Poetin alles in het werk zal stellen om Oekraïne binnen zijn invloedssfeer te houden, of de taart toch niet aan zijn neus voorbij te laten gaan zonder zijn deel op te eisen, dan wel deze tot pap te slaan.

Zo drijft Moskou regio’s van Oekraïne, vooral in het oosten en het zuiden, ertoe zich af te scheiden, wat de chaos en de destabilisatie in het gebied nog vergroot.

Daarmee reageert hij op dezelfde logica als zijn Amerikaanse rivalen van de regering Bush wier imperialistische politiek elke dag de vreselijke barbarij nog verergert.

Door deze poging Oekraïne in handen te krijgen voeren de Verenigde Staten hun druk nog op om Rusland ertoe te dwingen zich tot zijn eigen grenzen terug te trekken en om hun eigen invloedszone te vergroten. Zij zetten immers tegelijk ook hun politiek van omsingeling van Europa voort, die begon met het ontketening van de oorlog in Afghanistan en die meer bepaald tot doel heeft de uitbreiding van Duitsland naar het oosten te blokkeren.

Het oosten van Europa is inderdaad de ‘natuurlijke’ zone voor de imperialistische expansie van Duitsland. Dat was vooral te zien in de periode van het Derde Rijk waarvan de aandacht vooral was gericht op dit deel van de wereld, maar ook al tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wanneer de Duitse bourgeoisie de praatjes van haar Amerikaanse rivaal overneemt om Rusland en zijn ‘neo-kolonialistisch’ politiek in Oekraïne aan te klagen, is dat om daar zelf in de toekomst de vruchten voor zichzelf van te plukken.

Wat zich in Oekraïne afspeelt, is dus geen spelletje met twee, maar met drie spelers, en het is geen voorspel op een stralende toekomst voor de OekraÏense bevolking, integendeel. Tot nu toe zat die in de netten van de Russische bourgeoisie, maar nu liggen drie haaien op de loer om elkaar te verscheuren en om zoveel mogelijk chaos te veroorzaken in dit land, met alle gevolgen die een dergelijke situatie kan hebben op regionaal en internationaal vlak.

Het is bijvoorbeeld zeker dat deze stap vooruit voor de Verenigde Staten niet zonder gevolgen zal blijven, niet alleen in Oekraïne, Rusland en het GOS, maar in heel de regio van centraal Azië. En als het inderdaad in de eerste plaats de grootmachten zijn die wanorde rondstrooien, dan moeten we ook niet het vermogen onderschatten van regionale machten zoals Turkije en Iran om roet in het eten te gooien; ze zullen niet passief blijven toezien en de dynamiek naar chaos nog aanwakkeren. De overheersende tendens tot uiteenspatten en tot permanente burgeroorlog in deze reusachtige zone, die sterk is toegenomen met de oorlog in Irak, zal in dit nieuwe aandachtspunt van de imperialistische spanningen een nieuwe indirecte hefboom vinden. De destabilisatie die dat meebrengt kan op haar beurt alleen maar zware gevolgen hebben met een nieuwe vlucht vooruit van talrijke landen (met op de eerste plaats Amerika dat een dolle wedren loopt om de controle van de planeet) met het ontstaan van nieuwe haarden van oorlogsspanning.

De arbeidersklasse mag zien niet in slaap laten sussen door democratische leugens

De democratische ‘keuze’ die in Oekraïne voorgesteld wordt is leugen en bedrog. De Oekraïense bevolking wordt herleid tot pionnen, gemanipuleerd en rondgeleid achter deze of gene van de rivaliserende burgerlijke fracties die elk handelen voor rekening van de ene of de andere imperialistische mogendheid. De ‘zege van de democratie’ zal geenszins de ellendige toestand van de arbeiders in Oekraïne verbeteren, maar zal hen integendeel meesleuren om hen te mobiliseren voor de verdediging van het ‘democratisch’ vaderland (nadat de vorige generaties ertoe waren gebracht het ‘socialistisch’ vaderland te verdedigen) en om hen de ‘oranje’ offers te laten brengen die de toekomstige leiders van Oekraïne zonder enige twijfel van hen zullen vragen. We moeten niet vergeten dat de ‘democraat’ Joesjtsjenko het niet naliet heeft offers van de arbeidersklasse te vragen toen hij eerste minister en bankier was van de pro-Russische regering die hij nu zo hard aanklaagt. De kliek die zich opmaakt om de macht over te nemen heeft de vorige niets te benijden en de kloven die erin bestaan kondigen geenszins enige stabiliteit aan. De vooruitzichten op democratie dienen om illusies in leven te houden over de mogelijkheid het kapitalistisch systeem te hervormen, het geleidelijk aan te veranderen in iets telkens hypothetischer ‘beter’. Ze zullen eisen dat het proletariaat zijn rug kromt om het ‘hogere’belang van de democratische staat te laten voorgaan op hun ‘kleinzielige’ eisen inzake hun basisbehoeften. Het perspectief een wereld te scheppen van ‘burgers’ in een democratie die ijvert voor een gelukkige mensheid is een illusie die tot doel heeft het bewustzijn te doden over de noodzaak het kapitalisme omver te werpen, dit systeem dat almaar meer barbarij en chaos voortbrengt .

Mulan / 17.12.2004