De regering Rutte heeft vanaf het moment van haar installatie, in het najaar van 2010, bijna voortdurend op het slappe koord gedanst. Als gevolg van de herhaalde manoeuvres van de PVV, die haar gedoogde, is ze uiteindelijk toch gevallen. Met het "neen" Geert Wilders en de terugtrekking van de PVV, ging het Catshuisakkoord, dat door de leiders van de drie betrokken partijen was overeengekomen, ook voor de bijl. De politiek moest helemaal opnieuw beginnen en een nieuw bezuinigingsplan in elkaar te zetten, met de datum van 30 april, als een hakbijl dreigend hangend boven het hoofd.

Maar binnen een week was de deceptie alweer omgeslagen in een euforie. Alexander Pechtold had het kunststukje weten uit te halen: het rompkabinet werd opgevangen in een net, gespannen door de drie partijen (GroenLinks, ChristenUnie en D’66), die dat ook al eens gedaan hadden toen de missie in Kunduz (Afghanistan) voortgezet moest worden. Vijf partijen vonden elkaar in akkoord dat in ieder geval de schijn wekte te hebben voldaan aan de eis van Europa: tijdig een plan presenteren, dat gaat in de richting van een vermindering van het begrotingstekort tot 3% van het BBP.

Het ‘wandelgangakkoord’ stelt kwa inhoud echter niets voor. Of, zoals de econoom M. Bouman in de uitzending van DeWereldDraaitDoor zei: dit  is in feite het Catshuisakkoord, met wat progressieve tintjes  om de Kunduzcoalitie gunstig te stemmen". Europa had een soortgelijk flutbriefje uit Griekenland nooit hebben geaccepteerd. Het ‘Kunduz-akkoord’ schiet op alle vlakken tekort: want behalve het feit dat het ver onder de benodigde 16 miljard blijft, behelst het heel wat open eindjes, die nog verre van ingevuld zijn. Maar dit ‘schijnakkoord’ geeft de bourgeoisie in Nederland wel de nodige ruimte om de installatie van een nieuwe regering te verdagen en de periode daar naartoe, middels een intensieve verkiezingscampagne, te gebruiken om de arbeiders een rad voor de ogen te draaien.

De meningsverschillen over voor of tegen de euro worden flink opgeklopt

Eind juni 2011 schreef de Financial Times al eens dat Nederland zonder twijfel het meest dwarse land geworden was in de strijd over de toekomst van Europa. Zo stemde het parlement in oktober vorig jaar in met de motie van het parlementslid Arie Slob (1) vanwege haar ongenoegen over het feit dat al die ‘knoflooklanden’ de begrotingsregels aan hun laars lapten waardoor wij, de ‘fatsoensrakkers’ die onze zaakjes wel goed op orde hebben, de rekening kunnen betalen. "We laten onze ouderen niet betalen voor de frauderende Grieken. Wat ze ook allemaal goedkoop zwartepieten." (G. Wilders, 21-04-2012) Daarnaast weigeren de EU en de regeringsleiders volgens de SP de speculanten aan te pakken, die volgens deze partij de werkelijke veroorzakers van de crisis zijn.

Maar nu wordt de, binnen de EU overeengekomen, 3%-regeling door de verwerping van het Catshuisakkoord door Nederland zelf ook overboord gezet. Daarmee wordt er precies gedaan wat de meerderheid van de parlementsleden Griekenland vorig jaar oktober nog verweet: namelijk dat ze zich niet hielden aan de begrotingsovereenkomst van de EU. Dit bevestigt alleen maar het beeld, dat de Financial Times vorig jaar schetste van de rol van de populistische partijen als de PVV en – in mindere mate - de SP, die van Nederland het Griekenland aan de Noordzee dreigen te maken.

"Wij hebben de rug rechtgehouden tegen de drie-procentseis van de "Brusselse bureaucraten". Ik kan mijn kiezers recht in de ogen kijken." (G. Wilders, Dagblad Kennemerland, 23 april 2012)

"De Europese regeringsleiders willen een Europees Economisch bestuur instellen. Maar de SP wil dat niet! Want als een land niet genoeg bezuinigt, (en) houdt een land zich niet aan het "dictaat uit Brussel", dan volgen miljardensancties." (….) Daarom:"met een stem op de SP, stemt u resoluut tegen nog méér "Brusselse" bevelen en bevoegdheden." (SP)

Wilders’ onderzoek naar de terugkeer naar de gulden is een andere duidelijke uitdrukking van het verzet in Nederland tegen het ‘dictaat van Europa’. Hoewel de uitslag van het onderzoek niet onverdeeld positief was en de terugkeer naar de gulden zeker niet minder kost dan ze oplevert, dreigt dit soort onderzoeken de gemoederen in Nederland en evenals in verschillende andere landen in Europa wel los te maken.

In een artikel genaamd ‘Het rapport dat de eurozone zal doen exploderen’ schrijft de website ‘Business Insider’ dat " als Nederland een brede discussie voert over het rapport en de kwesties die erin worden aangekaart, zal Duitsland dat niet kunnen negeren en achterblijven. En dan zal Frankrijk ook niet achter kunnen blijven". (…) "De Duitse en Nederlandse bevolking is nu al heel nerveus over het feit dat ze met bezuinigingen te maken krijgt, terwijl miljarden euro’s naar Zuid-Europa worden overgeheveld. Tot nu toe bewaarde de bevolking haar kalmte, uit angst voor een economische ramp, die eensluidend voorspeld werd door de regeringsleiders. Het is niet alleen het rapport, het is een combinatie van factoren. (…) De anti-Europese stemmen (…) zullen daar zeker voor zorgen". (Business Insider, 29 januari 2012)

Economische spanningen nemen toe door de valse-tegenstelling ‘bezuinigen of stimuleren’

Binnen de bourgeoisie in Nederland bestaat ook een groeiende tendens om minder de nadruk te leggen op maatregelen ter bezuiniging en meer ter stimulering van de economie. Paul Krugman, de Amerikaanse Nobelprijswinnaar en pro-Keynesiaan, waarschuwde al maanden tegen de ‘eurosuïcidale neigingen’ in het merendeel van de toespraken over de maatregelen. De cijfers van de economische politiek in landen als Spanje, Ierland en Portugal, die netjes de directieven van de ECB en Duitsland volgen, laten catastrofale cijfers zien; zowel op het vlak van de groei, de werkloosheid, als op het vlak van de staatsinkomsten en de schuldenlast. Uit dit gegeven heeft een deel van de politieke klasse in Nederland opgemaakt dat deze politiek de economische crisis ook niet oplost.

Bij een negatieve economische ontwikkeling gaat de klok altijd luiden als de klepel richting stimuleren wijst. Aan deze stimuleringskant kregen de PVV en de  SP onder andere gezelschap van de PvdA die, onder de nieuwe leiding van Diederik Samsom en Hans Spekman, zichzelf weer wat kleur wil geven. Een van de belangrijkste ideologen van de PvdA en directeur van het CPB, Coen Teulings, vindt dat er ‘’geen extra bezuinigingen moeten komen in landen in de EU die geen onmiddellijk gevaar lopen uitgesloten te worden van toegang tot de internationale kapitaalmarkt". En Nederland is zo’n land dat ook best nog toegang heeft tot de internationale kapitaalmarkt.

Maar zelfs D’66, een van de deelnemers aan het nieuwe akkoord, is eigenlijk een voorstander van meer stimuleringsmaatregelen: "Iedere dag geven we in dit land 77 miljoen teveel uit, een snel oplopende schuld die we doorschuiven naar de volgende generatie. We zullen de economie moeten stimuleren door te hervormen." (A. Pechtold, D’66)

Maar wat de bovengenoemde stromingen niet willen zien, is dat de zogeheten ‘hervormingen’ de crisis ook niet oplossen. Voorzover ze de stimulering werkelijk volop de ruimte willen geven, is het is een variatie op een oude Keynesiaans thema, die haar definitieve failliet aan het begin van de jaren 1970 (in de periode van de fameuze oliecrisis) al heeft aangetoond. De politiek van de VS maakt dit ook duidelijk: er zijn in dat land al duizenden miljarden dollars in de economie gepompt en desondanks zijn er hele delen van de VS ‘vervallen’ in levensomstandigheden, vergelijkbaar met een derdewereldland.

In Nederland zullen de tegenstellingen tussen de verschillende fracties van de bourgeoisie de komende periode ongetwijfeld flink toenemen. Maar er zal er ook een toenemende spanning ontstaan binnen de bourgeoisie in Europa. Want het is met name Duitsland dat onverminderd vasthoudt aan de overeenkomst die uitgaat van een systematische bezuinigingspolitiek in de landen van de EU. ‘’De onderhandelingen over het begrotingspact zijn afgerond, het is ondertekend door 25 regeringsleiders en is geratificeerd door Portugal en Griekenland." (…) "In heel Europa staan parlementen op het punt de afspraken aan te nemen. Er valt niet opnieuw over te onderhandelen.’’ (Angela Merkel, 27 april 2012)

Valse tegenstellingen om de ontwikkeling van het klassebewustzijn af te remmen

De discussie over ‘euro of gulden’, ‘bezuinigen of stimuleren’ brengen diepgaande meningsverschillen binnen de bourgeoisie tot uitdrukking. Maar we mogen niet haar bekwaamheid onderschatten hoe ze deze weet te gebruiken om de arbeidersklasse te misleiden. Wellicht dat "minder Europa en meer baas in eigen land echt hèt thema wordt van de verkiezingen." (G. Wilders, 22 april 2012), maar de strijd over welke economische politiek is daarmee in Nederland ook nog niet gestreden. Het onverminderd vasthouden aan de "Merkel-doctrine" door de CDA (2) en vooral de VVD, tegenover de nieuwe ‘hervormings’politiek van de PvdA zal de kwestie ongetwijfeld opnieuw op scherp stellen. De komende verkiezingscampagne zal dus, naast het door Wilders genoemde thema, beheerst worden door de kwestie ‘stimuleren of bezuinigen’.

Vooral in de Occupybeweging was te zien dat er niet alleen nog grote onduidelijkheid heerst over de werkelijke oorzaak van de crisis, maar ook nog veel illusies over de mogelijkheid van een oplossing van de crisis. De campagne die ons nu te wachten staat heeft vooral ten doel om deze onduidelijkheid nog eens een extra push te geven en daarmee de tendens tot verdere politisering binnen de klasse af te remmen.

We moeten ons ervoor behoeden ons mee te laten slepen in welke valse tegenstelling dan ook. ‘Stimuleren of bezuinigen’, ‘Europa of Nederland’, het maakt niets uit. Want het probleem ligt niet op vlak. De oorzaak van de crisis is het kapitalistische systeem zelf dat, gebaseerd op het systeem van loonarbeid, steeds helsere crises veroorzaakt naarmate het langer bestaat. Totdat het in een staat verkeert waarin het alleen maar overeind blijft door zichzelf een steeds grotere dosis verdovende middelen (krediet, schuld) toe te dienen. Het is op dat punt dat het systeem van uitbuiting en repressie nu is beland.

Geconfronteerde met deze situatie is er voor de mensheid is er geen weg meer terug. Ze kan niet terug naar de wereld van de gilden of naar te onbezoedelde natuur. Alleen een fundamenteel andere maatschappij, gebaseerd op een productie voor de werkelijk menselijke behoeften, biedt uitkomst. Maar die moet en kan alleen bevochten worden door de strijd van de wereldarbeidersklasse.

Dellix / 2012.05.08

 

Voetnoten

(1) Officieel luidde de motie "dat afspraken over begrotingsdiscipline, sancties bij het niet nakomen van gemaakte afspraken en de instelling van een Eurocommissaris als een minimumvoorwaarde moeten worden beschouwd voor de instemming van de Nederlandse regering met elk voorstel waarmee extra leningen of garanties vanuit Nederland gemoeid zijn."

(2) De CDA heeft nog geen eensluidend standpunt over de kwestie ‘stimuleren of bezuinigen’. De verkiezing van een nieuw politiek leider is slimme manier om tijd te winnen teneinde haar koers te kunnen bepalen op dit vlak.