In de acties kregen de schoonmakers steun van andere groepen, zoals anarchisten, studenten en allerlei activisten. De schoonmakers ervaarden dat als positief en waren daar zeker verheugd over, omdat het isolement waarin ze – al lange tijd – verkeren, daarmee enigszins doorbroken schijnt te worden.

Maar de steun die ze kregen, versterkte die ook werkelijk hun strijd en doorbrak die hun gevoel, opgesloten te zijn in hun eigen sector? Het resultaat van alle ‘solidariteit’ met de schoonmakers verloste de schoonmakers niet van hun gevoel van isolement en kon niet voorkomen dat hun acties door de vakbond plotseling beëindigd werd in een halfslachtig compromis.

Wat is de reden dat de solidariteitsacties en -verklaringen van deze groepen niet het gewenste effect bereikten? Dat komt omdat ze niet tegemoet kwamen aan de natuurlijke behoefte van de arbeidersklasse om de strijd tegen het kapitaal als één verenigde strijd te voeren, door de eisen van de schoonmakers en die van andere sectoren onder één en dezelfde noemer te brengen: "jullie strijd is onze strijd". Dat is een devies dat de strijd van de hele klasse met elkaar verbindt. Dat is de manier waarop de solidariteit van de klasse zich werkelijk tot uitdrukking brengt!

Als één van de bovengenoemde groepen een spandoek uitvouwt met de tekst: "wij zijn ook schoonmakers", dan doen ze het tegendeel van wat de strijd nodig heeft. Als de andere sectoren van de arbeidersklasse (werkers in de zorg, bouwvakkers, machinisten, etc.) zich bij de strijd van de schoonmakers vervoegen onder de leus "wij zijn ook schoonmakers", dan verzwakken ze daarmee de strijd van de klasse in plaats van haar te versterken.

Zo dachten activisten van de bovengenoemde groepen hun solidariteit met de schoonmakers tot uitdrukking te kunnen brengen door een campagne te voeren onder de leus: ‘kijk eens wat er gebeurt als de schoonmakers staken, om vervolgens op de VU in Amsterdam toiletten te vervuilen en op het Centraal Station in Utrecht kranten uit de vuilnisbakken te verscheuren en de snippers overal rond te strooien!’

Activisme versterkt de wurggreepvan de vakbond op de basis

Het wezen van het activisme bestaat erin misbruik te maken van de tijdelijke aarzelingen (…) van een beweging om haar oprecht bestaande openheid te stijven en ze af te leiden naar het reformisme en een campagnes voor één enkel doel. Deze politiek draagt er alleen maar toe bij om het potentieel en het oorspronkelijke elan van de strijd uit te putten in een legio van demonstraties en directe acties, waarvan het doel niet is om eenheid op te bouwen en de betekenis van het zelfvertrouwen te steunen, maar veeleer om hun potentieel te verzwakken. (…) "Het activisme bindt de beweging aan de idee dat de kapitalistische staat kan interveniëren ten gunste van de bezitlozen, en dat het kapitalisme nog mogelijkheden en welvaart te bieden heeft."(1)

Ook "claims van anarcho-syndicalistische organisaties, die‘niet-ideologisch’ zouden zijn, vormen geen alternatief voor de valse verdeling opgelegd door het kapitalisme, (…) in de praktijk eindigt ze meestal als een links activistisch netwerk dat de ideologie van de hoofdstroom, van nationalistisch links, reproduceert." (2)

"De activist identificeert zich met een of ander doel dat losstaat van zijn eigen leven: een actie tegen het kapitalisme dat kapitalisme definieert als iets ‘daarbuiten’; terwijl de echte macht van het kapitalisme zich hier bevindt, in onze eigen levens, we recreëren haar macht iedere dag, omdat het kapitaal geen ding is,maar een sociale verhouding tussen mensen (en dus de klassen) die bemiddeld wordt door de dingen." (3)

De meer ervaren activisten streven in wezen naar een bevoorrechte positie en status in de bestaande maatschappij en identificeren zich zodoende meer met de vakbondsideologie, dan met de spontane en zelfstandige uitdrukkingen van de klassesolidariteit van de protesterenden, die tot uitdrukking gebracht worden aan de basis. Uiteindelijk bestaat er niet eens meer een echt verschil tussen de activisten binnen de groepen, die hun solidariteit menen te betuigen met de acties van de schoonmakers en de betaalde organisers van FNV-Bondgenoten (waarvan één of enkelen lid zijn van Doorbraak!).

Als het activisme van bovengenoemde groepen bekritiseerd wordt, dan kan dat heftige reacties oproepen: "dus schrijven we maar een lap tekst en blijven we langs de zijlijn staan? …. grow up!" Zo’n reactie is kenmerkend voor het activisme, dat ook snel de neiging heeft anderen te verwijten, dat ze niet bereid zijn zich op te offeren voor de ‘goede zaak’.

Het klassebewustzijn aanscherpen

Wat essentieel is voor de versterking van de strijd van de werkers is, naast de effectieve vereniging van de strijd onder één en dezelfde noemer (zoals met de kantinemedewerkers van de VU), de aanmoediging tot verdieping van het begrip van hoe het kapitalisme werkt. Het moet ook duidelijk worden aan de werkers waarom het kapitalisme niet langer blijvende verbeteringen kan bieden, welke strijd gevoerd moet worden om de toenemende uitbuiting en onderdrukking tegemoet te treden en hoe daar vorm aan te geven. Wat dat betreft bevinden er zich binnen de bovengenoemde groepen zeker ook militanten, die oprecht begaan zijn met de strijd van de klasse. Maar tegelijkertijd zullen zij nooit op een effectieve manier kunnen bijdragen aan de éénwording van de strijd van de klasse als ze zich niet losmaken van de activistische praktijk.

"Individuele militanten binnen het activistische milieu, die oprecht geïnteresseerd en betrokken zijn in de vooruitgang van de strijd van de uitgebuiten, kunnen niet gelijkgesteld worden met de vijanden van de arbeidersklasse. Maar hun politieke ontwikkeling, hun helderheid over de doelen en de methoden van de strijd zal zich nooit kunnen ontwikkelen zolang ze zich niet losmaken uit de valstrik van het activisme, dat alles zal doen om hen ervan te weerhouden werkelijke klassestandpunten in te nemen."(1)

Capri / 2012.04.15

Voetnoten

(1) Activism is no substitute, IKS-site Internationalism Online. Op deze site zijn inmiddels 55 reacties verschenen op de tekst die gepubliceerd is door Internationalism, de afdeling van de IKS in de Verenigde Staten. https://my.firedoglake.com/jest/2012/03/29/activism-is-no-substitute-for...

(2) De ‘Verklaring van het Birov-Collectief in Servie’ brengt heel duidelijk een reeks van fundamentele klassestandpunten naar voren waaronder de bevestiging van de revolutionaire aard van de arbeidersklasse tegen alle ‘postmarxistische misleidingen’ en de noodzaak van zelforganisatie van de arbeidersklasse tegenover de vakbonden, gedefinieerd als organen van de burgerlijke staat.

(3) Vergeet het activisme. Dit is een vertaling van een tekst Give up activism, een tekst die was verschenen naar aanleiding van de ‘Internationale actiedag tegen het kapitalisme’ op 18 juni 1999 in Engeland. Deze tekst is ook al een keer onderwerp van discussie geweest op een bijeenkomst van de AGA (de Vrije Bond) in Amsterdam.