Oorlogen, terrorisme, pandemieën, klimaatverandering, wijdverspreide onveiligheid, hongersnood... Er gaat geen dag voorbij zonder een nieuwe ramp, zonder een nieuw bloedbad! Alle regio's van de wereld, zelfs de machtigste landen, worden getroffen door deze reusachtige wereldwijde chaos. De bourgeoisie heeft geen oplossing voor de historische crisis van haar systeem; ze kan de mensheid alleen maar meeslepen in haar waanzinnige race van oorlog en vernietiging. Naast de tragedie van de steeds bloedigere oorlogsconflicten, die ze voeden en aanwakkeren over de hele wereld, worden de grootmachten zelf getroffen door steeds ingrijpendere politieke schokken.

Amerikaanse presidentsverkiezingen, in het hart van de wereldwijde chaos

In dit opzicht is de situatie in de Verenigde Staten emblematisch: terwijl Trump een karikatuur is van egocentrisme en onverantwoordelijkheid en openlijk de belangen van zijn kleinburgerlijke kliek behartigt ten koste van die van het nationale kapitaal, wordt de hele Amerikaanse bourgeoisie, met inbegrip van haar meest ‘verantwoordelijke’ fracties, getroffen door een epidemie van het ‘ieder voor zich’ waardoor de verschillende partijen van de heersende klasse steeds minder in staat zijn om samen te werken. De poging tot moord op de Republikeinse kandidaat en de manier waarop Joe Biden, de aftakelende president, zich wanhopig vastklampte aan zijn kandidatuur, waardoor hij de overwinning van zijn kamp ernstig in gevaar bracht, zijn treffende symbolen van deze tendens naar desintegratie en chaos binnen het staatsapparaat zelf, dat geacht wordt de samenhang van de maatschappij te garanderen.

Het onvermogen tot nu toe van de dominante facties van de Amerikaanse bourgeoisie om Trump te diskwalificeren, ondanks talrijke pogingen op gerechtelijk en financieel, vlak, heeft de spanningen tussen de verschillende politieke kampen alleen maar doen toenemen, waarbij vooral de intensiviteit van de revanchistische geest van de Trump-aanhangers toenam en de oorverdovende mediahype rond het ‘gevaar’ dat Trump en zijn kliek voor de ‘Amerikaanse democratie’ vormde.

Beide partijen staan in vuur en vlam vooral omdat Kamala Harris, sinds het gedwongen terugtreden van Biden en ondanks de vrees voor een implosie van het democratische kamp, massaal wordt gesteund, waardoor de peilingen snel een nek aan nek race met Trump lieten zien. Het onbesliste karakter van de resultaten beklemtoont het geweld van de confrontaties en de moeilijkheden om het spel van de verkiezingen te beheersen.

De instellingen van de Amerikaanse staat worden dus zwaar dooreengeschud door een grote destabilisering die, gezien de plaats van de Verenigde Staten in de mondiale imperialistische arena, niet zonder gevolgen kan blijven voor de hele planeet. De uitkomst van deze confrontatie tussen de Democraten en de Republikeinen blijft de regeringen in de hele wereld zorgen baren, die niet meer weten welke kant ze op moeten. De verkiezingen zijn ook een bron van diepe bezorgdheid over het verloop van militaire conflicten, vooral in Oekraïne en het Midden-Oosten.

Maar afgezien van de onmiddellijke resultaten in november, zal de spanning binnen de bourgeoisie van de Amerikaanse supermacht niet afnemen en kan het de verhoudingen tussen alle imperialistische machten op deze planeet alleen maar verder destabiliseren.

De opkomst van het populisme verzwakt het ‘oude continent’

Terwijl de politieke situatie in de Verenigde Staten een grote invloed heeft op elk continent, is het verre van een geïsoleerd geval. Integendeel, het is een voortzetting van de wereldwijde populistische golf, een puur product van de ontbinding van het kapitalistische systeem, waar de meest achterlijke, verdeeldheid zaaiende en irrationele burgerlijke opvattingen zegevieren. De opkomst van het populisme in Europa werd grotendeels bevestigd tijdens de Europese verkiezingen, waardoor het proces van destabilisering van het ‘oude continent’ versneld werd en in de toekomst alleen maar kan toenemen.

Maar de populistische golf is slechts de meest spectaculaire uitdrukking van een veel breder proces van desintegratie en groeiende chaos binnen de Europese bourgeoisie. In Frankrijk heeft de ontbinding van de Nationale Vergadering geleid tot een steeds onbeheersbaardere politieke situatie. Het gedwongen huwelijk van het Frans-Duitse koppel strandt en kanselier Scholz is zelf politiek verzwakt door de sterke opkomst van de AfD, vooral in het oosten van het land. In Groot-Brittannië is de Conservatieve Partij ingestort en heeft Farage's populistische Reform Party een ongekende electorale doorbraak gemaakt, terwijl de rellen van uiterst-rechtse groepen aanleiding gaven tot tegendemonstraties, een situatie die ook steeds meer gepolariseerd en chaotisch is. De destabilisering en verzwakking van de Europese staten begint al gevolgen te hebben voor de situatie in de wereld, vooral aan het Oekraïense front en in Oost-Europa, maar ook in de onontwarbare chaos van Afrika ten zuiden van de Sahara.

De burgerlijke ‘democratie’ tegen de arbeidersklasse

De arbeidersklasse wordt geconfronteerd met een steeds diepere economische crisis van het kapitalisme, met werkloosheid, onzekere banen, bezuinigingen en een ongecontroleerde inflatie. Tegen deze achtergrond van  ernstige verslechtering, in het licht van imperialistische spanningen en confrontaties op alle fronten, zijn regeringen gedwongen om hun toch al kolossale militaire uitgaven te verhogen, wat de schulden alleen maar kan vergroten en de bezuinigingen en aanvallen doen toenemen.

Geconfronteerd met bezuinigingen is het proletariaat overal ter wereld al begonnen te reageren, zoals tijdens de enorme strijd in Groot-Brittannië van juni 2022 tot het voorjaar van 2023, tijdens de beweging in Frankrijk tegen de pensioenhervorming in 2023 of tijdens de stakingen in de Verenigde Staten in 2023 in openbare sector in Californië of in de auto-industrie. Ook nu nog zijn er talrijke mobilisaties: stakingen van het spoorwegpersoneel in Canada deze zomer, massale stakingen bij Samsung in Zuid-Korea, de dreiging van massale stakingen in de auto- en luchtvaartindustrie in de Verenigde Staten...

Het gevoel tot dezelfde klasse te behoren, slachtoffer te zijn van dezelfde aanvallen en eensgezind en solidair te moeten strijden, begint zich geleidelijk aan te ontwikkelen. Maar deze breuk met het verleden, na decennia van verlamming, wordt nog steeds gekenmerkt door zwakheden en onbeantwoorde vragen. Hoe kunnen we ontsnappen aan het corporatisme waarin de vakbonden ons gevangen houden? Hoe kunnen we vechten zodat we niet machteloos blijven? Wat voor maatschappij willen we?

De ontbinding van de burgerlijke maatschappij en de destabilisering van het politieke apparaat van de bourgeoisie vormen op dit moment totaal geen voordeel voor de strijd van de arbeidersklasse. De bourgeoisie probeert alle verschijnselen en uitwasemingen van de ontbinding te gebruiken door ze ideologisch uit te buiten en tegen het proletariaat te keren. Ze doet dit al op grote schaal met oorlogen, waarbij ze probeert de proletariërs te dwingen het ene imperialistische kamp te kiezen tegen het andere, zoals we zagen met het conflict in Oekraïne, maar vooral met de oorlog in Gaza, met pro-Palestijnse demonstraties die bedoeld zijn om de afschuw over de slachtingen af te leiden naar het terrein van het nationalisme. Ze doet dit ook met de opkomst van het populisme en de destabilisering van haar politieke apparaat door heen een enorme propagandacampagne ten gunste van de burgerlijke democratie.

Linkse partijen zijn bijzonder doeltreffend op dit gebied, ze roepen voortdurend op om het populisme via de verkiezingen tegen te houden, om ‘democratische’ instellingen nieuw leven in te blazen tegen de ‘langzamerhand steeds fascistischer wordende rechtse partijen’, en beloven wonderen als ze eenmaal aan de macht zijn.

In Frankrijk is dit het geval met het Nouveau Front Populaire, dat in opstand komt tegen de weigering van president Macron om haar kandidaat Lucie Castets tot premier van Frankrijk te benoemen en dit ‘fnuiken van de democratie' aan de kaak stelt. Een deel van links rond La France Insoumise en de groenen organiseerde op 7 september ook ‘een tegenaanval’ door de straten te bezetten en te verhinderen dat de arbeidersklasse zou vechten tegen de economische aanvallen en de kapitalistische barbarij.

In de Verenigde Staten jaagt Kamala Harris met haar ‘empathie’ en haar politiek van bevoordeling van de ‘betrokkenheid’, effectief op het terrein van Trump en slaagt erin een groot vrouwelijk publiek en een jong electoraat voor zich te winnen. Deze herlancering van de ideologische campagne voor de democratie, die relatief succesvol blijkt te zijn, probeert ook het proletariaat af te leiden van de strijd.

De arbeidersklasse moet deze ideologische campagnes, die erop gericht zijn haar te reduceren tot niets meer en niets minder dan de verdediging van de burgerlijke ‘democratische’ staat en het keurslijf van het nationalisme, zonder meer verwerpen. Ze moet op haar hoede zijn voor deze ideologie en vooral voor haar antifascistische versies, zoals die in Groot-Brittannië werden gebruikt ter gelegenheid van de uiterst-rechtse rellen, in demonstraties waarin het valse radicalisme van ultralinks, met name de trotskisten, bijzonder sterk tot uiting kwam. Ze zijn altijd geneigd om het marxisme en de geschiedenis van de arbeidersbeweging te verdraaien om het proletariaat beter terug te drijven op het terrein van de bourgeoisie, en voor steun aan ‘rechtvaardige oorlogen’ of voor ‘stemmen voor verandering’.

WH, 8 september 2024