Burgerlijke propaganda of proletarische solidariteit?

Printer-friendly version

“De ideeën van de heersende klasse zijn in elk tijdperk de heersende ideeën, dat wil zeggen dat die klasse die de heersende materiële macht in de maatschappij vormt, tegelijk de heersende geestelijke macht is.” (Marx et Engels, De Duitse Ideologie).

“De heersende ideeën van een tijd waren altijd slechts de ideeën van de heersende klasse”. (Marx et Engels, Het Kommunistisch Manifest).

De angst voor de ander, het gevoel van isolement, het individualisme en de haat verspreiden zich vandaag als een gif in de aders van de maatschappij. Deze sociale verwording is een van de manifestaties van de ontbinding, de laatste historische fase van het kapitalisme in verval, die aan het eind van de jaren '80 is ingetreden. Deze algemene teruggang is waarschijnlijk de grootste oorzaak van menselijk lijden: tegenover de economische wereldcrisis en zijn gevolgen, tegenover de barbaarse oorlogen en hun  verschrikkingen, leiden de afwezigheid van solidariteit, de ontbinding van de sociale verhoudingen (juist eigen aan deze maatschappij in ontbinding) tot berusting, vrees en wanhoop. Er is niets ergers dan zich alleen en geatomiseerd te voelen.

Als reactie wordt er een schijn van solidariteit verspreidt, gehandhaafd door de heersende klasse, die van het terugplooien op de familie, de clan, de culturele, etnische of religieuze gemeenschap, de regio, de natie, “het ras”, even zovele entiteiten die in concurrentie, zelfs in oorlog zijn met “de andere”: de andere familie, clan, gemeenschap, cultuur, etniciteit, godsdienst, regio, natie of “ras“. De oorzaken van deze dynamiek, gekenmerkt door de angst voor de toekomst, de no future zijn natuurlijk velerlei. (1)

In dit kader hebben wij ervoor gekozen om, in het bijzonder te beklemtonen dat de vrijwillige, doelbewuste en berekende actie van de bourgeoisie een van de essentiële oorzaken is van deze dodelijke dynamiek. Haar ideologie, haar propaganda, haar redevoeringen en haar media staan ten dienste van een kenmerkend doel van de uitbuitende klassen: “Verdelen om beter te heersen”. Men mag dus de capaciteiten van onze klassevijand vooral niet onderschatten. De bourgeoisie, in het bijzonder haar meest geschoolde en bewuste deel, die zich groepeert en zich organiseert binnen de Staten, is de meest doortrapte en meest machiavellistische heersende klasse van de geschiedenis. Zij weet heel goed dat de kracht van het proletariaat berust in zijn bekwaamheid om verenigd e zijn en solidair. En aangezien “een van de oudste beginselen van de militaire strategie bestaat in de noodzaak om het vertrouwen en de eenheid van het vijandige leger te ondermijnen”, “heeft de bourgeoisie altijd de noodzaak begrepen deze kwaliteiten in het proletariaat te bestrijden” (2)

En aan het begin van de zomer van 2015, is dit propagandistische tromgeroffel bijzonder luidruchtig en… walgelijk. In Griekenland ondergaat de arbeidersklasse de ergst verschrikkingen van de economische wereldcrisis. Gelijktijdig buit de bourgeoisie, en dit op internationaal vlak, de huidige zwakte van de strijdwil en het bewustzijn van de arbeiders uit door zonder ophouden het ene “volk” tegen het andere op te zetten. De ultralinkse en ultra-rechtse fracties op het burgerlijke politieke schaakbord wijzen het Europese dictaat, de trojka EU/BCE/IMF en “de tergende Duitsers” als verantwoordelijken aan voor al het kwaad; hun redevoeringen zijn ultranationalistisch, zij roepen op tot de opstand van het “Griekse volk”, het “Franse volk”, “het Spaanse”…

In Griekenland is de overwinning van het “nee” van het referendum in de manifestaties gevierd door massaal met de Griekse nationale vlag te zwaaien. Al naar gelang het geluid van haar linkse, centrum en rechtse fracties verandert de heersende klasse haar redevoeringen en van zondebokken. Tegelijkertijd houdt ze vast aan dezelfde nationalistische logica door te wijzen op “de traditionele onverantwoordelijkheid van de Grieken” en door te beweren dat “de Europese belastingbetalers” de rekening zullen moeten betalen voor “de Griekse laksheid” en “het Grieks egoïsme”.

Behalve de reële en onoplosbare economische problemen op lange termijn van het wereldkapitalisme, vormen het mediacircus over de terugbetaling van de Griekse schuld, evenals het referendum van Tsipras, allemaal ideologische valstrikken die bijdragen om deze propaganda geloofwaardig te maken. Het gaat trouwens om een van de krachten van de bourgeoisie: erin slagen om zijn eigen moeilijkheden, zijn crisis, zijn oorlogen, zijn rampen, zijn verrotting te gebruiken tegen zijn grootste vijand, de arbeidersklasse.

De instrumentalisme van de meest barbaarse terroristische handelingen vormt een van de beste illustraties. Wanneer de jihadisten in de alle hoeken van de planeet onschuldige arme mensen afslachten, in stukken snijden, onthoofden en verpulveren, wordt er een waar mediabombardement uitgestrooid om te terroriseren en de emotionele reacties te gebruiken. In de politieke redevoeringen worden deze afschuwelijke handelingen in feite gebruikt voor hun eigen belangen door deze te richten op de “oorlog van de beschavingen”, het “noodzakelijke toezicht en repressie”, enz. Dit is bedoeld om de imperialistische oorlogen buiten de grenzen en het de controle van de arbeidende klasse binnen de eigen grenzen te rechtvaardigen. (3)

Of het nu grote internationale gebeurtenissen of klein plaatselijke feiten zijn, overal bezet de heersende klasse het terrein door zijn propaganda te verspreiden, door angst, verdeling en wantrouwen te scheppen;  haar voornaamste zorg is te voorkomen dat de proletariërs zelf denken en onderling discussiëren.
In Frankrijk, is de socialistische regering meester geworden in deze kunst om het ene of andere deel van de bevolking te brandmerken teneinde de hele aandacht en haat op haar te concentreren: Roma’s, homoseksuelen, clandestiene taxi-chauffeurs (snorders) … gelijkluidende afleidingsmanoeuvres die elkaar opvolgen. Het beleid van Hollande, samengevat in één woord: zondebokken aanduiden.

In de bedrijven, zijn het de vakbonden die op een uitstekende wijze dezelfde politiek van atomisering toepassen. Wanneer enkele loontrekkers zich vragen beginnen te stellen en voor hun waardigheid willen strijden, dan komen de vakbonden op het toneel om deze strijd te isoleren in de corporatistische, sectoriële of regionalistische dwangbuis terwijl de media het zogenaamde “egoïsme” aanklagen van de arbeiders in strijd. Van een dergelijke manoeuvre zijn de werkers van de ziekenhuizen van Parijs in de maand juni bijvoorbeeld het slachtoffer geworden. (4).
Geen dimensie van het dagelijkse leven ontsnapt aan de duizelingwekkende ideologische slagen van de bourgeoisie. Het meest recente voorbeeld vond plaats tijdens het festival van Cannes en de overwinning van de film “La loi du marché (*) Wanneer een filmmaker en zijn acteurs, geïnspireerd door humanistische waarden, de loonslavernij willen aanklagen, maar ongewild beïnvloed zijn door de ambiance en de heersende ideologie, in de val trappen van de apologie van de individuele en wanhopige revolte, haast de bourgeoisie zich om al haar schijnwerpers op hen te richten, ze uitbundig toe te juichen en hun prijzen toe te kennen.

In wezen laat al deze energie, die door de bourgeoisie en zijn Staten wordt besteed, eveneens één ding zien: zij kent de kracht van het proletariaat, zij weet dat hij haar doodsvijand is, een vijand die in potentie in staat is om de maatschappij van top tot teen te veranderen. Zij is zich ervan bewust dat hij een klasse is die wordt gedragen door de capaciteit om zich te verenigen, om zich te solidariseren, zich collectief te organiseren en te strijden voor de toekomst van de hele mensheid. Vertrouwen van het proletariaat in zichzelf en in de toekomst, dat is wat de bourgeoisie met zijn campagne permanent probeert af te breken! Want in wezen zij is degene die de meeste angst kent, angst voor het einde van haar wereld en haar privileges.
Het is dus essentieel om zich niet te laten doen, en om zich te herinneren wat het proletariaat werkelijk is, wat het in staat is te verwezenlijken door middel van zijn historische strijd:“Alle bewegingen tot nu toe waren bewegingen van minderheden in het belang van minderheden. De proletarische beweging is de spontane beweging van de ontzaglijke meerderheid in het belang van de ontzaglijke meerderheid. (…) In de plaats van de oude burgerlijke maatschappij met haar klassen en klassentegenstellingen ontstaat een associatie, waarin de vrije ontwikkeling van ieder de voorwaarde voor de vrije ontwikkeling van allen is.” (Het Kommunistisch Manifest ; 1848).

Er is geen meer nobele en gepassioneerde strijd.

Claire / 2015.07.04

Voetnoten

(1) Omdat we hier niet uitvoerig in kunnen gaan op het geheel van deze oorzaken, verwijzen wij onze lezers naar drie fundamentele artikelen van onze organisatie beschikbaar op onze website: De ontbinding als hoogste stadium van het verval van het kapitalisme (Internationale Revue nr. 13); Oriëntatietekst, 2001: Vertrouwen en Solidariteit in de strijd van het proletariaat, Deel I (Internationale Revue 23); en Bij het aanbreken van de éénentwintigste eeuw: Waarom het proletariaat het kapitalisme nog niet omvergeworpen heeft, Deel 1 (Internationale Revue nr. 17)

(2) In “Het vertrouwen en de solidariteit in de strijd van het proletariaat“ (Internationale Revue nr. 23).

(3) Lees het artikel over de aanslagen van eind juni. (https://fr.internationalism.org/revolution-internationale/201507/9234/ca...)

(4) Lees het artikel over de laatste stakingen in Frankrijk (https://fr.internationalism.org/revolution-internationale/201507/9232/co...)

(*) La loi du marché (De wetten van de markt) is nog niet in Nederland vertoont, maar het is vooral een portret van een werkloze 50-plusser die uiteindelijk weer een job vindt als bewakingsagent in een supermarkt. Hierbij komt hij op een bepaald moment in conflict met zijn geweten en besluit zijn waardigheid te laten prevaleren door te weigeren zijn collega’s te bespioneren. Het is vooral een portret van een “jan met de pet”, die sputtert, sakkert, lacht, weent en ploetert.