Op het einde van dit jaar zal er in Parijs een nieuwe internationale top over de klimaatverandering plaatsvinden. Onder auspiciën van de Franse president François Hollande zullen bijna alle wereldleiders bijeenkomen om “voor de eerste keer, tot een wereldwijd en bindend akkoord te komen om doeltreffend de strijd op te nemen tegen de klimatologische ontregeling en een overgang te stimuleren en/of te versnellen naar veerkrachtige en koolstofarme maatschappijen en economieën.”

Al tientallen jaren volgen de “beslissende” milieuconferenties elkaar op, vermenigvuldigen de beloftes en de akkoorden zich zonder dat er ook maar één enkele krachtige milieumaatregel wordt toegepast. De “goede cijfers” en de maatregelen die soms worden aangevoerd om de goede bedoeling van de staten en de ondernemingen aan te tonen, worden systematisch vervalst, als ze al niet ronduit gekonkel tot uitdrukking brengen. De Conferentie van Parijs (COP 21) ontsnapt natuurlijk niet aan deze logica. Gaat het erom de dampkring voor de toekomstige generaties te behouden? Wat een onzin!

Zelfs de burgerlijke media verbergen niet dat het doen en laten van François Hollande in verband met COP 21 getuigt van de meest banale politieke manoeuvres en de meest schrijnende mediacampagnes. Enkele feiten voldoen trouwens om het werkelijke engagement van de heersende klasse ten opzichte van het milieu vast te stellen. In 1997 werd in Kyoto een eerste internationale akkoord getekend, dat als historisch werd gekwalificeerd. Het beoogde een vermindering van de concentratie van broeikasgassen met 5% tegen 2012. Dit belachelijke en volkomen ontoereikende “historische” doel, dat door 184 Staten werd ondertekend, is in 2013 afgesloten met een verslag van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) (1) dat aantoonde dat de concentratie van broeikasgassen nog nooit zo hoog is geweest. Volgens het Intergouvernementele Panel over Klimaatwijziging (IPCC) is zij zelfs met 45% gestegen sinds 1990, het basisjaar voor het protocol van Kyoto.

Het klimaat is niet het enige terrein waar de bourgeoisie haar talenten van opschepperij etaleert: volgens de Verenigde Naties verdwijnt er op de planeet elk jaar ongeveer 13 miljoen hectare aan bossen ten behoeve van voeding en landbouw, ondanks de reglementering en het vermeende “duurzame” beleid in het beheer van de hulpbronnen. Op dezelfde wijze is, volgens een studie die in juni 2015 door deskundigen van de Amerikaanse universiteiten van Stanford, Princeton en Berkeley werd gepubliceerd, de verdwijning van de diersoorten momenteel zo erg dat we getuige zouden zijn van de zesde golf van massale uitroeiing na die van de dinosaurussen! Welke politicus heeft nochtans niet de noodklok geluid voor de bescherming van de ijsbeer?

Rampzalig beheer van de afvalstoffen, verontreiniging op grote schaal van de oceanen, waanzinnige plundering van de natuurlijke hulpbronnen, de sterilisatie van de landbouwgronden, …: wij zouden talloze voorbeelden aan kunnen halen van de schadelijkheid van de kapitalistische productiewijze voor de planeet. Want in tegenstelling tot de geruststellende redevoeringen van de bourgeoisie die garanderen dat het, met een beetje welwillendheid, nog mogelijk is alles te regelen en dat het kapitalisme alles in huis heeft om een “ecologische overgang” te realiseren, is de werkelijkheid van de milieucrisis uiterst verontrustend en bedreigt ze steeds meer het voortbestaan van de menselijke soort. (2)

De versnelde systematische plundering van de natuur en de exploitatie ervan op zeer grote schaal hebben ertoe geleid dat de milieuverontreiniging en de vernietiging van de natuurlijke hulpbronnen een wereldwijde dimensie aannemen. De bedreiging van het milieu beperkt zich dus niet alleen tot een bepaald geografische gebied of een bepaalde maatschappij, zoals in het verleden het geval was, maar is geldig voor de hele mensheid.

De ontwikkeling van de productiekrachten betekent echter niet noodzakelijkerwijs dat ze onbeheersbaar zijn geworden voor de mensheid. Waarom tonen deze krachten zich op dit punt dan machteloos? Afgezien van de onverantwoordelijkheid of de goede wil van deze of gene bourgeois zijn het in werkelijkheid de tegenspraken van het kapitalistisch systeem die ten grondslag liggen aan de belangrijkste milieuproblemen,

Zoals Rosa Luxemburg reeds aan het begin van de 20e eeuw schreef, bestaat het kapitalisme slechts door de vernietiging van het milieu: “de onophoudelijke groei van de arbeidsproductiviteit, die de belangrijkste factor vormt voor de groei van de meerwaardevoet, impliceert en vereist het onbegrensde gebruik van alle grondstoffen en alle hulpbronnen van de natuur. In verband met zijn wezen en bestaanswijze tolereert het kapitalisme geen beperkingen.” (3)

Inderdaad ontwikkelt het kapitalisme zich onder de voorwaarden van een toenemende accumulatie van handelswaar die als logisch gevolg de plundering van de natuurlijke hulpbronnen heeft op een steeds grotere schaal. Eén van de algemeen bekende gevolgen van deze productiewijze is de overproductie en haar steeds stuitender algemene verspilling van de hulpbronnen, die daarmee gepaard gaat.

De milieuproblemen zijn alarmerend en kostbaar, maar zij worden door de staat en haar klieken vooral gebruikt met het oog op commerciële en politieke manoeuvres. Meer zelfs, dit geeft hen nog maar eens een mogelijkheid om een nieuwe mediacampagne te lanceren die het bewustzijn van de arbeidersklasse moet bedwelmen. Men zegt ons dat we meer wetgeving, meer verdragen, meer regels nodig hebben. In werkelijkheid probeert de staat te verbergen dat hij de voornaamste verantwoordelijke is voor de grote rampen! Als hij de productie coördineert, legaliseert, is dit altijd om beter zijn nationale kapitaal te verdedigen binnen de internationale arena en zich het recht toe te eigenen om meer te verontreinigen (op voorwaarde natuurlijk dat vooral de bevolking meer belasting wordt opgelegd!).

Het doel van de staat is in wezen beter te antwoorden op een verscherpte concurrentie. Om dit te doen kan hij niet anders handelen dan zijn plunderingen, zijn verspillingen en zijn verschillende vormen van verontreiniging voort te zetten. Het is wat alle meest democratische geïndustrialiseerde staten doen. Buiten de hypocriete redevoeringen om, zoeken zij wanhopig een uitweg ten opzichte van de economische wereldcrisis en het historische bankroet van hun systeem. Zij doen dit met een totale minachting voor de mensheid en haar toekomst.

R.B. / 23.06.2015

(1) Teneinde elke betwisting te vermijden, zal het artikel slechts de officiële gegevens vermelden die door de burgerlijke instanties worden gegeven, hoewel talrijke wetenschappers regelmatig verzekeren dat deze cijfers niet overeenstemmen met de waarheid.

(2) Cf. Le monde à la veille d'une catastrophe environnementale, Internationale Revue (Engels-, Frans- en Spaanstalige uitgave) nr. 135.

(3) Rosa Luxemburg, De Accumulatie van het Kapitaal: De historische voorwaarden van de accumulatie: De reproductie van het kapitaal en haar milieu.