Wij plaatsen hieronder een verslag van de staking van de arbeiders van Tekel, gepubliceerd door de IKS sectie in Turkije.

De mars naar Ankara

Op 14 december 2009, verlieten duizenden arbeiders van de Tekel [1] bedrijven uit tientallen steden hun huizen en families om naar Ankara te reizen. Zij ondernamen deze reis met de bedoeling om te strijden tegen de verschrikkelijke omstandigheden die hen worden opgedrongen door de kapitalistische orde. Deze lovenswaardige strijd, die nu al een maand bezig is, wordt gedreven door het idee van een staking waaraan alle arbeiders zouden deelnemen. Door het zo aan te pakken begonnen de arbeiders van Tekel de leiding te nemen van de beweging van de arbeidersklasse in het hele land. Wij zullen hier proberen het verslag te brengen van wat tot dusver is gebeurd in de staking bij Tekel. Men mag daarbij niet vergeten dat dit verslag niet enkel de Tekel arbeiders aangaat, maar de arbeiders van de hele wereld. Wij danken de arbeiders van Tekel omdat zij bijdroegen tot het schrijven van dit artikel door de strijd van onze klasse vooruit gedreven te hebben, door hun vastberaden strijd en door ons te vertellen wat zij hadden meegemaakt, hun ervaringen en gedachten.

De voorwaarden van de 4-C politiek

 

Eerst en vooral moeten wij verklaren wat de arbeiders van Tekel er toe bracht om deze strijd te lanceren. Zij strijden tegen de 4-C politiek van de Turkse staat. De staat heeft tienduizenden arbeiders tewerkgesteld onder deze 4-C voorwaarden. Deze voorwaarden zullen ook weldra gelden voor tienduizenden andere arbeiders. De arbeiders van de suikerraffinaderij zullen tot de eerste slachtoffers behoren. Bovendien hebben vele sectoren van de arbeidersklasse gelijkaardige aanvallen meegemaakt onder verschillende namen. Wat is deze 4-C dan wel? Deze praktijk was eigenlijk een soort 'zegen', die door de Turkse staat werd voorgesteld toen het aantal arbeiders toenam die hun job zouden verliezen wegens de privatiseringen. Het bepaalt, behalve een ernstige loondaling, dat arbeiders uit de openbare sector worden overgeheveld naar verschillende sectoren binnen de staat onder verschrikkelijke omstandigheden. De ergste voorwaarden die ingevoerd worden door deze 4-C politiek is dat het aan de bazen van de staat een absolute macht geeft over de arbeiders. Het loon dat bepaald wordt door de staat en al een massale weddeverlaging is voor de arbeiders, is eigenlijk een maximum prijs. Het kan door managers van het staatsbedrijf naar goeddunken verminderd worden. Ook de vaste werkuren zijn volledig afgeschaft voor wie moet werken onder de 4-C voorwaarden. De bazen van de staatsbedrijven hebben willekeurig het recht om de arbeiders zo lang op het werk te houden als zij dat willen, tot de arbeiders 'de taak afgewerkt hebben die hen was toegewezen'. De arbeiders krijgen helemaal niets in ruil voor dit 'extra' werk na de normale uren van werknemers in openbare dienst of gedurende de vakantiedagen. Onder deze politiek hebben de bazen het recht om de arbeiders willekeurig te ontslaan,zonder verplichting tot het betalen van enige vergoeding. Bovendien ligt de periode, die arbeiders kunnen werken in een jaar, tussen de drie en de tien maanden. Er wordt de arbeiders niets betaald in de maanden dat zij niet gevraagd worden te werken en de duur van het werk wordt weer louter arbitrair vastgesteld door de bazen. Desondanks wordt het de arbeiders verboden om een tweede job te zoeken zelfs als zij niet aan het werk zijn in een bepaalde periode. Er wordt niet meer aanbetaald voor de sociale zekerheid onder de 4-C politiek, en alle gezondheidsvoordelen zijn afgenomen. De privatiseringen, net zoals de 4-C politiek zijn lang geleden opgestart. In de Tekel bedrijven, werden oorspronkelijk de sigaretten- en alcohol-afdelingen geprivatiseerd, en daarna leidde het proces tot de sluiting van de bedrijven van de tabaksbladeren.Vandaag hebben wij de indruk dat het duidelijk is dat het niet louter om een probleem van de privatiseringen gaat. Wij denken dat het privé kapitaal, dat de arbeiders van hun jobs berooft, en het staatskapitaal dat er op uit is om dearbeiders uit te buiten door hen te veroordelen tot de meest ondenkbare omstandigheden, onder één hoedje spelen en samen de arbeiders aanvallen. In die zin kunnen wij zeggen dat de strijd van de Tekel-arbeiders de klassebelangen van alle arbeiders vertegenwoordigt en een strijd betekent tegen de kapitalistische orde als geheel.

Niet alleen de Tekel-arbeiders worden aangevallen...

 

De blik op de strijd van de Tekel-arbeiders helpt ons om de beweging van de arbeidersklasse in geheel Turkije te begrijpen in de periode waarin de arbeiders hun strijd lanceerden. Op 25 november 2009 vond er een ééndagsstaking plaats, georganiseerd door KESK, DISK en Kamu-sen[2]. Zoals eerder gezegd trokken de Tekel-arbeiders naar Ankara op 14 december, verschillende weken na deze ééndagsstaking. Dezelfde week waarin de Tekel-arbeiders naar Ankara kwamen vonden er twee andere strijden plaats. De eerste was, begin 2010, de betogingen van de brandweer, die hun werk dreigden te verliezen. De tweede was een ééndagsstaking bij de spoorwegarbeiders uit protest tegen het ontslag van enkele van hun werkmakkers wegens hun deelname aan de staking van 25 november. De oproerpolitie, die zag dat de klassenstrijd aan het opkomen was, viel de brandweerlieden en de spoorwegarbeiders aan op een brutale manier. De Tekel-arbeiders werden evenmin gespaard. Het aantal spoorwegarbeiders dat hun job kwijtraakte door hun deelname aan de stakingen steeg tot bijna vijftig. Veel arbeiders werden opgepakt. Het duurde even voor de brandweerlieden zich herstelden van deze aanvallen. De spoorwegarbeiders slaagden er tot nog toe niet in om weer het terrein van de klassenstrijd te vervoegen. Wat de Tekel-arbeiders tot de voorhoede maakte tegen het einde vande week die startte met 14 december, was dat zij in staat waren om weerstand te bieden aan de repressieve maatregelen van de staat, en dat zij er in slaagden hun strijd verder te zetten.

Hoe begon de strijd bij Tekel?

 

Hoe begon eigenlijk de strijd bij Tekel? Er was eigenlijk al een kleine minderheid die wilde strijden, maar de vonk die de strijd op gang bracht, vond plaats op 5 december, tijdens een openingsplechtigheid die werd bijgewoond door de eerste minister Erdogan [3] .De Tekel-arbeiders,  met hun families, richtten zich onverwacht tot Erdogan tijdens deze plechtigheid om hem te vragen wat er met hen zou gaan gebeuren. Zij onderbraken Erdogan's speech met de woorden: “De arbeiders van Tekel wachten op goed nieuws van U”. Erdogan gaf als antwoord: “Jammer genoeg zijn er in Turkije mensen zoals deze. Zij willen geld verdienen zonder ervoor te werken. Wij hebben het tijdperk van geld verdienen zonder er iets voor te doen afgesloten (…) Zij zagen staatseigendom als een zee en wie niet grabbelt is een zwijn. Zo zagen zij de zaken. Wij zien dat anders. Hier is jullie ouderdomsvergoeding. Als jullie willen, kunnen wij jullie gebruiken onder de 4-C regeling, anders hoepelen jullie maar op en starten jullie maar zelf een zaak op. Ook hebben wij gezegd dat er een akkoord was met hun vakbonden. Ik heb met hen gesproken. Ik heb hen gezegd: 'Zoveel tijd hebben jullie, doe het nodige'. Alhoewel wij een akkoord hadden, ging er iets fout, en ondertussen zijn er een jaar of twee verlopen. De mensen staan hier nog altijd en zeggen zaken zoals: 'wij willen onze arbeidsplaatsen behouden, wij willen verder doen zoals voorheen, wij willen dezelfde rechten op andere plaatsen'. Neen, wij hebben het hierover gehad: tienduizend Tekel-arbeiders kosten ons veertig Miljard per maand”.[4] Erdogan kon zich niet voorstellen hoe erg hij zich in nesten had gewerkt. De arbeiders, waarvan de meesten voordien nog de regering ondersteunden, waren nu geërgerd. De arbeiders begonnen te discussiëren over hoe men strijd kon voeren op de werkvloer. Een arbeider uit Adryaman [5], verklaarde in een artikel die hij schreef voor een links dagblad, dat het proces als volgt verliep: “Dit proces stimuleerde de collega's die tot dusver nog niet aan de strijd deelnamen, omdat hij ook nog zo onbeduidend was. Zij begonnen het ware gezicht van de Rechtvaardigheids- en Ontwikkelingspartij [de AKP, nvdv] te doorzien, na de toespraak van de eerste minister. Het eerste wat zij deden was hun partijlidmaatschap opzeggen. In de discussies, die plaatsgrepen op de werkvloer, beslisten wij om samen onze arbeidsplaatsen te verdedigen”. [6] De vakbonden [7], waarmee Erdogan beweerde een akkoord te hebben, en die tot dan toe geen enkele ernstige actie hadden ondernomen, besloten een bijeenkomst tehouden in Ankara. Als resultaat daarvan trokken de arbeiders naar de hoofdstad. 

Het optreden van de staat: repressie, verdelingsmanoeuvres

 

De krachten van de staat voerden van bij de start een geraffineerde aanval tegen de arbeiders. De oproerpolitie stopte de autobussen, die arbeiders vervoerden, en verklaarde dat zij de arbeiders uit de Koerdische steden niet zouden toelaten tot plaatsen waar er de Tekel-werkplaatsen geconcentreerd zijn, maar dat de arbeiders uit de streken van het Westen, de Middellandse Zee, Centraal Anatolië en de Zwarte Zee mochten passeren. Dit was bedoeld om de Koerdische en andere arbeiders tegen elkaar op te zetten en zo de klassebeweging te verdelen volgens etnische verschillen.Deze geraffineerde aanval rukte in werkelijkheid twee maskers af van de staat: dat van de eenheid en de harmonie en dat van de Koerdische hervorming. Maar de Tekel-arbeiders zijn niet in die val van politie getrapt. Met de arbeiders uit Tokat aan het hoofd protesteerden de arbeiders van buiten de Koerdische steden tegen de houding van de politie, en hielden het been stijf om met alle arbeiders samen de stad binnen te trekken zonder dat er iemand zou uitgesloten worden. De oproerpolitie, die niet in staat was om het standpunt van de regering in te schatten, moest tenslotte toelaten dat de arbeiders allen samen de stad introkken. Dit voorval droeg bij tot diepgaande contacten op een klasse-terrein, tussen de werknemers uit de verschillende steden, streken en etnische achtergronden. Na dit voorval brachten de arbeiders uit het Westen, de Middellandse Zee, Centraal Anatolië en de Zwarte Zee tot uitdrukking welke sterkte en inspiratie ze haalden uit het verzet, de vastbeslotenheid en het bewustzijn van de Koerdische arbeiders. Ze hadden veel van deze arbeiders geleerd door hun deelname in de strijd. De arbeiders van Tekel hadden hun eerste overwinning behaald toen ze gezamenlijk de stad introkken.

De protesten bundelen zich vóór de vakbondscentrale... maar tegen haar

 

Eén van de opmerkelijkste teksten die geschreven werd door de Tekel-arbeiders, verscheen in die dagen: een brief geschreven door een Tekel-arbeider aan de arbeiders van de suikerraffinaderij.De Tekel-arbeider uit de stad Batman [12] schreef het volgende: “Aan onze hardwerkende en eerbiedwaardige broeders en zusters van de suikerraffinaderij.Vandaag biedt de eerbare strijd van de Tekel-arbeiders een historische kans aan diegenen wier rechten worden afgepakt. Opdat deze kans niet zou verloren gaan, zou jullie deelname aan onze eerbare strijd ons gelukkiger en sterker maken. Mijn vrienden, ik zou er speciaal willen op wijzen dat voor het ogenblik, de vakbonden beloven dat zij 'jullie zaak ter harte willen nemen'. Maar, aangezien wij hetzelfde proces hebben meegemaakt, weten wij maar al tegoed dat zij er goed voorzitten en zich geen zorgen hoeven te maken over overleven. Jullie zijn daarentegen diegenen  wier rechten zullen afgepakt worden. Als jullie niet meedoen aan de strijd vandaag dan zal het morgen te laat zijn voor jullie. In het algemeen zal deze strijd  een succes worden ongeacht of jullie er aan deelnemen of niet , en wij twijfelen niet aan  onszelf om dat ter harte te nemen. Omdat wij er zeker van zijn dat, als de arbeiders als één lichaam optreden, er niets overblijft waarin zij niet kunnen slagen. Met deze gevoelens, groet ik jullie met mijn diepste achting en respect in naam van alle arbeiders van Tekel”. [13] Deze brief riep de arbeiders van de suikerraffinaderij niet alleen op om zelf in staking te gaan, hij bracht ook zeer helder tot uiting wat er aan de hand was bij Tekel. Tezelfdertijd drukte hij ook het bewustzijn uit dat werd gedeeld door vele Tekel-arbeiders, nl. dat zij niet enkel voor henzelf aan het strijden waren, maar voor de gehele arbeidersklasse.

De berekening van de vakbonden -kou als drukkingsmiddel-  gaat niet op

 

Op 15 januari kwamen de Tekel-arbeiders naar Ankara om deel te nemen aan de eerder al vermelde sit-in. Het aantal deelnemers op het Sakarya plein bedroeg rond de 10.000. Enkele familieleden waren meegekomen. De arbeiders hadden zich ziek gemeld of hadden verlof genomen om naar Ankara te komen; velen hadden verschillende keren hun verlofaanvraag moeten indienen om vrijaf te krijgen. Nu waren bijna alle Tekel-arbeiders samengekomen. Zaterdag 16 januari was er een grotere betoging voorzien. De ordehandhavers vreesden deze betoging aangezien ze de voedingsbodem kon worden voor de veralgemening en de massale uitbreiding van de strijd. De mogelijkheid, dat de arbeiders die zaterdag aankwamen voor de betoging, de nacht en de hele zondag zouden kunnen doorbrengen met de Tekel-arbeiders zou kunnen resulteren in het leggen van sterke en massale banden tussen de aankomende arbeiders en de Tekel-arbeiders. Daarom drongen de ordehandhavers er op aan om de betoging te verplaatsen naar zondag, en Türk-İş verzwakte de betoging, met een typisch manoeuvre, doordat zij de arbeiders uit de Koerdische steden tegenhield om naar de betoging te komen. Men rekende er ook op dat door twee nachten te doorbrengen in de ijzige winterkou van Ankara, met het houden van een sit-in op straat, de weerstand en de kracht van de Tekel-arbeiders zou gebroken worden. Het zou er op uitdraaien dat deze berekening over de betoging die zou plaatsvinden op 17 januari, een ernstige vergissing was.   

De arbeiders nemen zelf het woord

 

De arbeiders bezetten de redenaarstribune, begonnen hun eigen slogans te schreeuwen en ondanks het feit dat de vakbondsbonzen de geluidsinstallatie afzetten, sloten de arbeiders, die naar debetoging gekomen waren, zich aan bij deze slogans. Een tijdlang waren de vakbondsbonzen volledig de controle kwijt, ze lag in handen van de arbeiders. Vakbondsbonzen begonnen naar de tribune te spurten, radicale speechen te geven enerzijds en anderzijds probeerden zij de arbeiders van de tribune te krijgen. Toen dit niet werkte probeerden zij de arbeiders te provoceren en hen tegen elkaar op te zetten en tegen de studenten en de andere arbeiders die gekomen waren om hen te ondersteunen. De vakbondsbonzen probeerden de arbeiders, die van in het begin van de strijd aanwezig geweest waren in Ankara, op te jutten tegen diegenen die pas aangekomen waren, en ze probeerden te mikken op diegenen die hun steun waren komen aanbieden. Op het einde slaagden de vakbondsbonzen er in om de arbeiders, die de tribune bezet hadden, er af te krijgen, en overtuigden zij de arbeiders om snel terug te keren naar de straat tegenover het vakbondsgebouw van Türk-İş. Het feit dat er toespraken waren over de hongerstakingen en het vasten tot de dood, om de slogans over de algemene staking op de achtergrond te dringen, was naar onze mening interessant. Slogans als “Algemene staking, algemeen verzet” , “Türk-İş, test ons geduld niet” , “Wij zullen diegenen uitverkopen die ons uitverkopen” werden nu geschreeuwd tegenover het vakbondsgebouw. Een paar uren later slaagden een groep van rond de 150 arbeiders er in om door de vakbondsbarrikade te breken tegenover de deuren van Türk-İş en het gebouw te bezetten. Tekel-arbeiders die op zoek waren naar Moestafa Kumlu in het gebouw, begonnen te roepen “vijand van de arbeiders, lakei van de AKP”, toen zij de deur van het kantoor van Kumlu bereikten.

De oprichting van een nieuw stakingscomité

 

Na de betoging van 17 januari , werden er door de arbeiders inspanningen begonnen om een nieuw stakingscomité op te richten. Tot dit comité behoorden arbeiders die niet dachten dat een hongerstaking de juiste weg was en dat de enige weg vooruit bestond in het uitbreiden van de strijd.  De inspanning om het te vormen was gekend bij alle arbeiders en de overgrote meerderheid stond er achter. Diegenen die het er niet mee eens waren spraken zich er evenmin tegen uit. Onder de zaken die gezien werden als de taken van het comité, andere dan die van het overbrengen van de eisen naar de vakbond, was er het verwezenlijken van de communicatie en de zelforganisatie onder de arbeiders. Net zoals het vorige stakingscomité, bestond ook dit volledig uit arbeiders en was het volledig onafhankelijk van de vakbond. Dezelfde vastbeslotenheid van de zelforganisatie maakte het mogelijk dat honderden Tekel-arbeiders aan de betoging deelnamen van de bedienden uit de gezondheidssector, die een ééndagsstaking hielden op 19januari. Dezelfde dag, terwijl enkel een honderdtal arbeiders mochten deelnemen aan de driedaagse hongerstaking, werden zij vervoegd door drieduizend arbeiders, ondanks het feit dat de algemene ingesteldheid bij de arbeiders overheerste dat dit niet de juiste weg was om de strijd vooruit te helpen. De achterliggende reden was dat de arbeiders hun makkers niet alleen wilden achterlaten bij hun hongerstaking, dat zij hun solidariteit wilden betuigen met hen, dat zij wilden deelnemen aan wat hun vrienden doormaakten.

1. Tekel was vroeger een maatschappij onder staatsmonopolie bestaande uit tabak- en alcoholproducerende bedrijven.

2. Ultra-linkse 'Public Workers Unions Confederation','Revolutionary Workers Unions Confederation' en de grote 'Public Employees Unions Confederation', gekend voor haar fascistische sympathieën.

3. Ook de leider van de AKP, de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling.

4. https://www.cnnturk.com/2009/turkiye/12/05/erdogana.tekel.iscilerinden.p...

5. Een stad in Koerdistan.

6.https://www.evrensel.net/haber.php?haber_id=63999

9. Confederatie van Turkse Vakbonden, de oudste en grootste vakbondsfederatie van Turkije, gevormd onder invloed van de USA in de jaren 1950, gemodelleerd naar de AFL-CIO en die sinds die tijd de arbeidersstrijd saboteert.

10. Gekend als de onofficiële hoofdstad van Koerdistan.

11.https://www.kizilbayrak.net/sinifhareketi/haber/arsiv/2009/12/30/select/...