Volgens de eerste inschatting van Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, stonden de supporters van Maccabi Tel Aviv niet bekend als risicovol. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) benadrukte dat er met betrekking tot deze Israëlische voetbalclub “geen sprake was van een concrete dreiging op deze supportersgroep, spelers of wedstrijd”. Er waren op het moment van de rellen nauwelijks 1000 politieagenten in de stad beschikbaar om eventuele botsingen van Israëlische supporters met Nederlanders te voorkomen. Het is duidelijk dat de bourgeoisie een “verkeerde inschatting” had gemaakt.

Iedereen die zich enige moeite had getroost kon binnen de kortste keren te weten komen dat de supporters van deze voetbalclub geen doetjes zijn. Ze zijn berucht om hun provocaties en vechtpartijen met tegenstanders en zijn, in tegenstelling tot de bezwerende verklaringen van de bourgeoisie, ook buiten Israël al een aantal keren tot geweld overgegaan. De Maccabi-supporters zijn bovendien berucht om hun anti-Arabische sentimenten. Elke Arabische voetballer, zelfs van de eigen club, wordt beledigd en ‘Dood aan de Arabieren’, is voor hen een lijfspreuk.

Het onvermijdelijke gebeurde dan ook. In de aanloop naar de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv, op donderdagavond 7 november, gedroegen deze supporters zich heel gewelddadig. Het was alsof ze zich op de Westbank bevonden en de Palestijnse bevolking een lesje wilden leren. Onder het uiten van racistische leuzen scholden ze omstanders uit, gewapend met stokken vielen ze willekeurige voorbijgangers aan, vernielden ze eigendommen, trokken Palestijnse en Nederlandse vlaggen van gevels en staken die in brand. Enkelen probeerden zelfs een huis binnen te dringen om een Palestijnse vlag van de gevel te verwijderen. Allesbehalve een risicoloze supportersschare dus. Dit leidde op zijn beurt tot gewelddadige reacties van moslimjongeren. Na de voetbalwedstrijd werden er inderdaad een aantal Maccabi hooligans achtervolgd, bedreigd, mishandeld en zelfs in het koude water van de Amsterdamse grachten gegooid. En waarschijnlijk zijn daarbij enkele onschuldige slachtoffers gevallen.

Het is onbestaanbaar dat de bourgeoisie in Nederland niet op de hoogte was van de reputatie van de Macccabi-fans. Maar waarom heeft de bourgeoisie ervoor gekozen om het te verzwijgen en de ramen en deuren wijd open te zetten voor hun komst? Wat heeft met name de NCTV ertoe gebracht om te verklaren dat er geen bijzondere risico’s verbonden waren aan de komst van de duizend Maccabi hooligans? We kunnen er slechts naar gissen. Wat we echter wel kunnen vaststellen is dat regeringspartijen en oppositie de rellen maar al te graag gebruikten om hun populistische politiek kracht bij te zetten.

De populistische exploitatie van de rellen

Voor de populistische partijen stond schuld van de ongeregeldheden in Amsterdam al bij voorbaat vast: de moslimjongeren, zogenaamd gedreven door een diepgeworteld anti-antisemitisme. Politici van de regeringspartijen hebben de gebeurtenissen doelbewust aangedikt door te spreken van een jodenjacht, zelfs van een pogrom en de aanvallen vergeleken met die van de Sturmabteilung (SA) van de Nazi’s.

Kenmerkend voor het populisme is dat het altijd een zondebok zoekt. Voor de populistische partijen PVV, BBB en NSC1 (en ook voor de VVD) waren vooral de jongeren  met islamitische achtergrond, “het multiculturele tuig” zoals Wilders dat noemt, de werkelijk aanstichters van het geweld in Amsterdam en dienen daarom uit ‘onze’ maatschappij verwijderd te worden.

Verder zijn de oplossingen die het populisme voorstelt, zelfs naar burgerlijke normen, volkomen onrealistisch. Voorstellen zoals de deportatie van het ‘tuig’ en de grenzen sluiten voor nieuwkomers, maar ook moskeeën sluiten en korans verbieden, getuigen van een hele simpele kijk op complexe problemen die het kapitalisme in het leven heeft geroepen.

Tenslotte is het populisme ook niet vies van samenzweringstheorieën. De PVV beschouwt de islam als“een als godsdienst vermomde totalitaire, onverdraagzame en gewelddadige politieke veroveringsideologie. Het doel van de islam is de vestiging van een islamitisch wereldrijk” (Memorie van toelichting bij het Voorstel van wet van de leden Wilders en De Graaf betreffende het verbod van bepaalde islamitische uitingen, Nr. 3, 22-09-2018). Hierbij negeert deze partij opzettelijk dat de islam, noch religieus, noch politiek een geheel vormt, maar uit verschillende richtingen bestaat en ook duidelijk onderschikt is aan de belangen van de nationale staten.

Het tot buitengewone proporties opkloppen van de reacties was bedoeld om een heuse lastercampagne te ontketenen in de richting van een bijzonder deel van de Nederlandse bevolking. Een campagne die nogmaals moest onderstrepen dat de massale uitwijzing en deportatie van migranten naar een land zoals Oeganda, wat een speerpunt is van de politiek van de regering Schoof, meer dan gerechtvaardigd is.

De heisa rondom de rellen voor en na de voetbalwedstrijd kwam de populistische coalitie om meer dan één reden goed van pas. Het leidde de aandacht af van de warboel die de regering Schoof heet.

- Het leidde de aandacht af van de nieuwe migratiepolitiek die, met de afschaffing van de bed-bad-broodmaatregel, het terzijde schuiven van de spreidingswet, de drastische bezuinigingen op de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA), alleen maar tot meer chaos leidt. De politiek van de nieuwe regering om de toestroom van asielzoekers drastisch af te remmen is een fiasco omdat de invoering van een noodwet, die haar bijzondere bevoegdheden had moeten geven, niet gesteund wordt door de Tweede Kamer. Om te bewijzen dat ze toch in staat is daadwerkelijk op te treden tegen de massale immigratie heeft ze één dag na de rellen in Amsterdam de beslissing genomen om, naar het voorbeeld van Duitsland en Frankrijk, grenscontroles in te voeren.

- Met deze campagne rond de rellen wil de regering ook de aandacht afleiden van de bezuinigingen op het hoger onderwijs en de ouderenzorg van 2,2 miljard die in de komende periode hun beslag moeten krijgen en is het een aanleiding om het demonstratierecht te beperken , niet alleen voor de protesten op burgerlijke terrein maar natuurlijk vooral voor die van de arbeiders tegen de aanvallen op hun inkomen.

Populisme en anti-populisme polariseren rond de rellen om de fundamentele tegenstellingen te verdoezelen

Niet enkel de regering Schoof heeft de polarisatie bevorderd rond de Amsterdamse rellen. Met het publiceren van amateur-gsmbeelden van de provocaties door de Maccabi supporters vergoelijkte de linkse oppositie de vergeldingstochten van allochtone jongeren gedreven door nationalistische en religieuze wraakgevoelens en veroordeelde het fascistoïde gedrag van de Israëlische voetbalsupporters. Zo was de polarisatie rond de rellen en de oorlog die de gemoederen opzweept compleet en kon links ook haar rol spelen in het fnuiken van elk arbeidersverzet tegen de besparingsmaatregelen van de regering Schoof. Zo werd in Utrecht een geplande betoging van universiteitsmedewerkers tegen de bezuinigingsplannen in het Hoger onderwijs afgelast “uit vrees voor verdere rellen”.

De arbeiders in Nederland mogen zich niet laten afleiden door de schijntegenstellingen die de bourgeoisie hen probeert op te dringen. Ze hebben er namelijk geen enkel belang bij te kiezen voor of tegen Joden, voor of tegen de moslims, voor of tegen de immigranten. Het enige belang voor de arbeidersklasse is de strijd voor de verdediging van haar werk- en levensomstandigheden, haar inkomen, die zwaar onder druk staan ten gevolge van de destabilisatie van de wereldeconomie door de oorlogen en de planetaire chaos. In de eerste maanden van 2023, tegelijk met de stakingsbeweging in Groot-Brittannië en Frankrijk, vond er in Nederland reeds een kleine stakingsgolf plaats door de gelijktijdige optredende staking“van het gemeentepersoneel, van de werkers bij de sociale werkplaatsen, van het personeel van andere winkelketens, van de chauffeurs van Über, van het zorg- en leerlingenvervoer, van de touringcarbedrijven, de werkers in de ziekenhuizen, de arbeiders in de drankindustrie en -handel, bij de PostNL, Douwe Egberts, en het aardappelverwerkingsbedrijf Aviko”. (De strijddynamiek ontkracht door misleidende voorstellen van ‘radicaal links’, Internationalisme nr. 378). Zulke strijdbewegingen zijn belangrijk, want in elke staking tegen de gevolgen van de economische crisis ligt de kiem van de internationale eenmaking van arbeidersstrijd, de enige kracht die populisme, racisme, xenofobie, zionisme en antisemitisme kan beëindigen, door het kapitalisme omver te werpen.

(1) In ons artikel Wilders’ PVV als de grootste partij in Nederland: Populisme en anti-populisme: Twee politieke gezichten van de heersende klasse hebben we uitvoerig uiteengezet wat typerend is voor de populistische politiek.