Eén van de meest populaire slogans in de demonstraties tegen de klimaatverandering is: "Change the system, not the climate".

Het lijdt geen twijfel dat het huidige systeem de mensheid naar een milieuramp voert. Dagelijks komen er materiële bewijzen bij: uitzonderlijke hittegolven, ongekende bosbranden in het Amazonegebied, smeltende gletsjers, overstromingen, het uitsterven van hele soorten - met als uiteindelijke gevolg het uitsterven van de menselijke soort. En zelfs als er geen opwarming van de aarde zou zijn, zouden de bodem, de lucht, de rivieren en de zeeën nog steeds vergiftigd worden en voor altijd uitgeput raken.

Het is geen wonder dat zoveel mensen, en vooral zoveel jongeren, geconfronteerd met deze bedreigende toekomst, zich grote zorgen maken over deze situatie en er iets aan willen doen.

De golf van protesten georganiseerd door Youth for climate, Extinction Rebellion, de groenen en de linkse partijen wordt gepresenteerd als een te volgen weg. Maar iedereen die op dit moment hun voorbeeld volgt, moet zich afvragen: waarom worden deze protesten zo breed gesteund door degenen die het huidige systeem regeren en verdedigen? Waarom wordt Greta Thunberg uitgenodigd om zich tot parlementen, regeringen en de Verenigde Naties te richten?

Natuurlijk belasteren mensen als Trump, Bolsonaro of Farage voortdurende Greta en de ‘ecologische strijders’. Zij beweren dat de klimaatverandering oplichterij is en dat maatregelen om de vervuiling tegen te gaan een bedreiging vormen voor de economische groei, met name in sectoren zoals de auto-industrie en de fossiele brandstoffen. Zij zijn de schaamteloze verdedigers van de kapitalistische winst. Maar hoe zit het met Merkel, Macron, Corbyn, Alexandria Ocasio-Cortez en anderen die de klimaatprotesten geprezen hebben: maken ze minder deel uit van het huidige systeem?

Veel van de deelnemers aan de huidige protesten zullen het erover eens zijn dat de wortels van de milieuvernietiging bij het systeem liggen en dat het hierbij gaat om het kapitalistische systeem. Maar de organisaties achter de protesten, en de politici die hypocriet beweren ze te steunen, verdedigen een politiek die de ware aard van het kapitalisme verbergt.

Laten we eens kijken naar één van de meest radicale programma's van deze politici: de zogenaamde Green New Deal. Deze biedt ons een reeks maatregelen die door de bestaande staten moeten worden genomen en die enorme kapitaalinvesteringen vereisen om ‘schone’ industrieën te ontwikkelen die een behoorlijke winst zouden moeten kunnen maken. Met andere woorden: het is volledig ingekaderd binnen de grenzen van het kapitalistische systeem. Net als de New Deal van de jaren 1930 is het doel om het kapitalisme in deze moeilijke tijden te redden, en niet om het te vervangen.

Wat is het kapitalistische systeem?

Het kapitalisme verdwijnt niet als het wordt geregeerd door staatsbureaucraten in plaats van privé-bazen, of als het groen wordt geschilderd.

Het kapitaal is een wereldwijde verhouding tussen klassen, gebaseerd op de uitbuiting van de loonarbeid en de productie voor de verkoop met het oog op winst. De voortdurende zoektocht naar afzetmogelijkheden voor zijn producten leidt tot een genadeloze concurrentie tussen de nationale staten voor een dominante positie op de wereldmarkt. En deze competitie vereist dat elk nationaal kapitaal zich ontwikkelt om niet ten onder te gaan. Een kapitalisme dat niet langer probeert door te dringen in de laatste hoek van de planeet en onbeperkt te groeien, kan niet bestaan. Ook is het kapitalisme totaal niet in staat om op wereldvlak samen te werken om een antwoord te bieden op de ecologische crisis, zoals reeds is aangetoond door de trieste mislukking van de verschillende klimaattoppen en -protocollen.

De jacht op winst, die niets te maken heeft met menselijke behoeften, ligt al sinds het begin van het kapitalisme ten grondslag aan de verwoesting van de natuur. Maar het kapitalisme heeft een geschiedenis, het is al een eeuw lang geen factor van vooruitgang meer en is ondergedompeld in een diepe historische crisis. Het is een beschaving in verval omdat de economische basis, die noodgedwongen is om onbeperkt te groeien, een overproductiecrisis veroorzaakt, welke de neiging heeft om permanent te worden. En zoals de wereldoorlogen en de ‘Koude Oorlog’ van de 20e eeuw hebben aangetoond, kan dit proces van verval de koers van het kapitaal naar de vernietiging alleen maar versnellen.

Nog voordat de wereldwijde verwoesting van de natuur duidelijk werd, dreigde het kapitalisme de mensheid al te vernietigen met zijn onophoudelijke imperialistische botsingen en oorlogen, die zich vandaag nog in een groot deel van de wereld verderzetten, van Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot Pakistan en India. Zulke conflicten kunnen alleen maar verergeren door de ecologische crisis, aangezien de nationale staten vechten om steeds schaarser wordende grondstoffen. Tegelijkertijd kan de wedloop om steeds gruwelijkere wapens te produceren - en vooral te gebruiken - de planeet alleen maar verder vervuilen. Deze schandalige combinatie van kapitalistische verwoesting maakt nu al delen van de planeet onbewoonbaar en dwingt miljoenen mensen om vluchteling te worden.

De noodzaak en mogelijkheid van het communisme

Dit systeem kan de economische crisis, de milieucrisis of de koers naar de oorlog niet overwinnen.

Het is daarom een misleiding om te eisen dat regeringen over de hele wereld ‘zich herpakken’ en iets doen om de planeet te redden - een verzoek dat is geformuleerd door alle groepen die de huidige marsen en demonstraties organiseren. De enige hoop van de mensheid ligt in de vernietiging van het huidige systeem en het scheppen van een nieuwe maatschappijvorm. Dit is wat wij het communisme noemen - een wereldwijde menselijke gemeenschap zonder natiestaten, zonder uitbuiting van de arbeid, zonder markten en zonder geld, waarbij alle productie op wereldschaal wordt gepland met als enig doel te voorzien in de menselijke behoeften. Het spreekt voor zich dat deze samenleving niets te maken heeft met de vormen van staatskapitalisme die we zien in landen als China, Noord-Korea of Cuba, of voorheen de Sovjet-Unie.

Het authentieke communisme is de enige basis voor een nieuwe relatie tussen de mensheid en de rest van de natuur. En dit is geen utopie. Dit is mogelijk, omdat het kapitalisme de materiële fundamenten ervoor heeft gelegd: de ontwikkeling van wetenschap en technologie, die kunnen worden bevrijd van hun verminking in dit systeem, en de wereldwijde onderlinge afhankelijkheid van alle productieve activiteiten, die kunnen worden bevrijd van de kapitalistische concurrentie en nationale tegenstellingen.

Maar het is vooral mogelijk omdat het kapitalisme gebaseerd is op het bestaan van een klasse die niets meer te verliezen heeft dan haar ketenen, een klasse die er belang bij heeft zich te verzetten tegen de uitbuiting en haar onderdrukking: de internationale arbeidersklasse, het proletariaat van alle landen. Het is een klasse die niet alleen bestaat uit mensen die op het werk worden uitgebuit, maar ook uit mensen die studeren om een plaats op de arbeidsmarkt te vinden en zij die door het kapitalisme in de werkloosheid en op de schroothoop zijn gegooid.

Burgerbewegingen of arbeidersstrijd?

Het is vooral hier dat de ideologie achter de klimaatmarsen dient om te voorkomen dat we de middelen zouden aangrijpen om dit systeem te bestrijden. Ze vertelt ons bijvoorbeeld dat de wereld in de problemen zit, omdat de ‘oude generatie’ er aan gewend is geraakt om te veel te consumeren. Maar door over generaties ‘in het algemeen’ te spreken, verbergt ze het feit dat het probleem, zowel gisteren als vandaag, is gelegen in de verdeling van de maatschappij in twee grote klassen, de kapitalistische klasse of bourgeoisie, die alle macht heeft, en een veel grotere klasse die wordt uitgebuit en beroofd van elke beslissingsbevoegdheid, zelfs in de meest ‘democratische’ landen. Het zijn de onpersoonlijke mechanismen van het kapitaal die ons in de huidige ellende hebben gestort, niet het persoonlijke gedrag van individuen of de hebzucht van een vorige generatie.

Hetzelfde geldt voor alle toespraken over ‘het volk’ of ‘de burgers’ die de kracht zouden vormen die de wereld kan redden. Dit zijn zinloze categorieën, die de tegenstrijdige klassenbelangen toedekken. De uitweg uit een systeem, dat niet kan bestaan zonder de uitbuiting van de ene klasse door de andere klasse, kan alleen worden bereikt door de klassenstrijd te hervatten, te beginnen met de verdediging van de meest fundamentele belangen van de werkers tegen de aanvallen op hun levens- en arbeidsomstandigheden die door alle regeringen en ondernemers worden ontketend als antwoord op de economische crisis - aanvallen die ook steeds vaker worden uitgevoerd in naam van de noodzaak om het milieu te beschermen. Dit is de enige manier voor de arbeidersklasse om de betekenis van haar eigen bestaan te ontwikkelen tegen alle leugens die ons vertellen dat zij al een ‘uitgestorven soort’ is.  En dit is de enige manier voor de klassenstrijd om de economische en politieke dimensies samen te brengen - door de economische crisis, oorlog en ecologische rampen met elkaar te verbinden en door te erkennen dat alleen een wereldwijde revolutie deze kan overwinnen.

In de periode voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog namen honderdduizenden mensen deel aan vreedzame betogingen. Zij werden aangemoedigd door de ‘democratische’ heersende klassen, want zij verspreidden de illusie dat er een vreedzaam kapitalisme kon bestaan. Vandaag de dag wordt steeds meer de illusie verspreid van een groen kapitalisme. Het pacifisme, met zijn oproep aan alle mensen van goede wil, verhulde bovendien het feit dat alleen de klassestrijd echt verzet tegen de oorlog biedt, zoals in 1917-1918 werd bewezen toen het uitbreken van de Russische en Duitse revoluties de wereldleiders dwong om snel een einde te maken aan deze oorlog. Pacifisme heeft nooit een einde gemaakt aan oorlogen, en de huidige milieucampagnes, door de verspreiding van valse oplossingen voor de klimaatramp, vormen alleen maar een hinderpaal voor de echte oplossing ervan.

Internationale Kommunistische Stroming / 27.08.2019