Enkele feiten, die voldoen om de huidige afschuwelijke situatie van de migranten te verduidelijken:

- de ontdekking, op 27 augustus in Oostenrijk, vlakbij de Hongaarse grens, van 71 lichamen (waarvan 8 vrouwen en 4 kinderen) in staat van vergevorderde ontbinding, opgesloten in een vrachtwagen, die was achtergelaten aan de rand van snelweg

- Enkele dagen daarna, het lichaam van een kleine jongen van drie jaar op een strand van Bodrum in Turkije, die tegelijk met zijn moeder en zijn broer was verdronken,.
Het ging in beide gevallen om migranten uit Syrië, die gevlucht waren voor de verschrikkingen van vier jaar oorlog. Dit verschijnsel van de vluchtelingen, dat een nog nooit vertoond wereldwijd karakter aanneemt, overtreft kwa omvang de uittochten, die plaatsvonden in de donkerste uren van de twintigste eeuw.

Propaganda en solidariteit

Eén ding moet echter de aandacht trekken en vragen oproepen: de media proberen niet om de ondragelijke verschrikkingen te verbergen. Integendeel zij smeren het uit op de eerste pagina's van de kranten en vermenigvuldigen de schokkende beelden, zoals die van deze kleine jongen van drie jaar. Waarom?
In feite gebruikt de bourgeoisie voor haar propaganda zowel de barbarij, waarvoor zijzelf verantwoordelijk is, en het gevoel van verontwaardiging die erdoor wordt veroorzaakt, alsook de geest van spontane solidariteit tussen de plaatselijke en migrante arbeiders die de afgelopen maanden op verschillende plaatsen in Europa tot ontwikkeling is gekomen. Het gaat haar er niet alleen om elke mogelijkheid van zelfstandige overdenking in de kiem te smoren, maar ook om op verraderlijke wijze de nationalistische ideologieën te stimuleren teneinde het bewustzijn te verrotten. In de ogen van de heersende klasse, handelen de arbeiders “op een eigenaardige wijze” en zelfs “onverantwoordelijk” wanneer zij aan zichzelf worden overgeleverd: zij zijn solidair, helpen en ondersteunen elkaar.

Ondanks het onophoudelijke ideologische bombardement en geconfronteerd met de diverse vormen van burgerlijke druk, brengen de arbeiders, als ze in rechtstreeks contact komen met de vluchtelingen, vaak wat deze nodig hebben om te overleven (eten, drinken, dekens…) en verlenen ze soms ook onderdak. Voorbeelden van solidariteit hebben zich dan ook voorgedaan, zowel op Lampedusa in Italië als in Calais in Frankrijk of in verschillende steden in Duitsland en in Oostenrijk. Bijvoorbeeld, bij de komst van treinen met vluchtelingen, nadat ze uiteindelijk waren bevrijd van hun opsluiting door de Hongaarse Staat, werden de afgematte migranten verwelkomd door duizenden mensen, die troost en materiële steun kwamen brengen. Oostenrijkse spoorwegarbeiders hebben zelfs voorgesteld gratis overuren te maken om de vluchtelingen naar Duitsland te vervoeren. Op zaterdag 5 september hebben duizenden mensen in Parijs gedemonstreerd uit protest tegen de behandeling van de vluchtelingen. Er waren leuzen te lezen zoals: “wij zijn allemaal kinderen van migranten”.

Terwijl de Staten de vluchtelingen slechts tegenhielden en terroriseerden, heeft de heersende klasse tenslotte de massale en internationale reactie van solidariteit moeten beantwoorden, die door de burgerbevolking werd getoond. De bourgeoisie werd zowat overal verplicht om haar anti-migrantentaal van de afgelopen jaren te wijzigen omzich aan te passen. In Duitsland heeft de ommezwaai de bourgeoisie in staat gesteld om haar politieke beeld van “zeer geavanceerde” democratie te versterken en om, tegenover haar rivalen, de spoken van het verleden te bezweren, die geen enkele gelegenheid voorbij laten gaan om deze terloops te vermelden. Het is trouwens het trauma van de Tweede Wereldoorlog, die de verklaring vormt voor de grotere gevoeligheid van het proletariaat in Duitsland tegenover het vluchtelingenvraagstuk en voor de noodzakelijke solidariteit.

De Duitse autoriteiten hebben daarop het akkoord van Dublin moeten opschorten, dat voorziet in de uitwijzing van de asielzoekers. In de ogen van de migranten en de wereld, is Merkel de “kampioene van de openheid” en Duitsland een “model van menselijkheid” geworden. In Groot-Brittannië heeft Cameron zijn “onverzettelijk” taalgebruik moeten wijzigen, evenals de ergste tabloids die de migranten onlangs nog vergeleken met “kakkerlakken”. Voor de bourgeoisie was het belangrijk om te reageren en om te verdoezelen dat er twee volkomen tegenstrijdige logica bestaan, die botsen: de uitsluiting en het “ieder voor zich” van de kapitalistische concurrentie tegenover de proletarische solidariteit; een systeem dat ten onder gaat aan barbarij tegenover de bevestiging van een klasse die de drager is van de toekomstige ontplooiing van de mensheid. De bourgeoisie kon niet anders doen dan te reageren op de reële gevoelens van verontwaardiging en solidariteit, die zich in de centrale landen manifesteren.

De spectaculaire explosie van het aantal vluchtelingen

De situatie is niet volkomen nieuw. In 2012 nam het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) reeds 45,2 miljoen “verplaatsten” op in de boeken en luidde de noodklok over de omvang van de humanitaire ramp. In 2013 waren er 51,2 miljoen vluchtelingen op de planeet die de diverse verschrikkingen ontvluchtten. Voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog werd de drempel van 50 miljoen daarmee overschreden! De UNHCR verklaart deze verschrikkelijke dynamiek door “de vermenigvuldiging van nieuwe crises” en “het voortduren van de oude crises die nooit schijnen te willen voorbijgaan”. Het jaar 2015 is bezig om een nieuw record te vestigen: 60 miljoen vluchtelingen voor Europa alleen. Sinds januari zijn de asielverzoeken met 78% toegenomen. In Duitsland zijn de asielverzoeken, volgens de Minister van Binnenlandse Zaken, verviervoudigd ten opzichte van het vorig jaar, en bereikt ze het recordcijfer van 800.000 .

Macedonië heeft de noodtoestand uitgeroepen en voor even zijn grenzen gesloten. De laatste maanden zijn er officieel meer dan 2800 van deze bannelingen, mannen, vrouwen en kinderen, verdronken in de Middellandse Zee. In Azië, is het verschijnsel net zo massaal. Zo ontvluchten bijvoorbeeld een toenemend aantal mensen, afkomstig uit Myanmar, de repressie en proberen ze wanhopig andere landen van Zuid-Oost-Azië te bereiken. In Latijns-Amerika hebben de criminaliteit en de armoede een dermate omvang bereikt , dat honderdduizenden personen in de Verenigde Staten een schuilplaats zoeken om te overleven.

Een goederentrein, genaamd “Het Beest”, die heel Mexico van het zuiden naar het noorden doorkruist, is regelmatig volgeladen met duizenden migranten. Zij lopen niet alleen het gevaar om van het dak van de wagons af te vallen of eraf gegooid te worden in de tunnels, maar ook belegerd te worden door de  autoriteiten. Ze zijn echter vooral overgeleverd aan de genade van de drugsdealers of van bandieten die hen gijzelen, verkrachten, aan prostitutienetwerken afleveren en ze meestal doden. En, voor degenen die het geluk hebben om eraan te ontsnappen, zien zij langs de hele Amerikaanse grens een “muur” van de prikkeldraadversperringen en uitkijktorens opdoemen, van waaruit tot de tanden gewapende wachters permanent de boel bewaken, en niet aarzelen hen als konijnen te beschieten!

In feite gaan de hypocriete houding van de democratische Staten, en hun beschaafd taalgebruik, heel goed samen met het ergste xenofobe taalgebruik, Het voedt gevoelens van angst bij de enen, bij de ander gevoelens van onmacht. Uiteindelijk verlamt het bij iedereen de overdenking. Deze propaganda van de goot probeert immers om elke geest van solidariteit te breken door te benadrukken dat het onmogelijk is om dit “te grote aantal migranten” toe te laten. De enige oplossing, die vervolgens gepresenteerd wordt, is ze bij vertrek tegen te houden, om ze liefdevol de gevaren van de reis te besparen, als ze al niet direct de legitieme reacties van zelfverdediging en de “efficiënte veiligheidsmaatregelen” tegen deze “invasie” aanmoedigt. Deze campagne heeft dus tot doel de geesten af te leiden van het inzicht in de werkelijke oorzaken van dit verschijnsel.

Een verschijnsel dat door de werkelijkheid van de ontbinding wordt geaccentueerd

Langzamerhand zijn hele zones van de planeet verwoest en onbewoonbaar geworden. Dit is in het bijzonder het geval voor de gordel die loopt van de Oekraïne tot Afrika, via het Midden-Oosten. In sommige van deze oorlogszones is het meer dan de helft van de bevolking die op de vlucht is en die zich samendringen in reusachtige kampen, overgeleverd aan smokkelaars zonder scrupules, wier handel op industriële schaal georganiseerd is. De werkelijke oorzaak van deze hel, is de verrotting van dit wereldsysteem, gebaseerd op uitbuiting en oorlog: die van het kapitalisme in verval. De omvang van het verschijnsel van de vluchtelingen is vandaag een duidelijke uitdrukking van de neerwaartse spiraal van de kapitalistische maatschappij die de diverse conflicten, pogroms en allerlei vormen van geweld, de toenemende verarming ziet vermenigvuldigen door de economische crisis en de ecologische rampen.

Natuurlijk zijn de oorlogen, de crises en de milieuverontreiniging geen nieuwe verschijnselen. Elke oorlog betekende reeds dat mensen moesten vluchten om hun huid te redden. Nochtans zijn de reikwijdte en de intensiteit van deze verschijnselen slechts toegenomen, die een helse spiraal van barbarij en vernietiging voedt. Tot de Eerste Wereldoorlog was het aantal vluchtelingen betrekkelijk beperkt gebleven. Met de laatstgenoemde zijn de massale verplaatsingen begonnen: “hervestigingen” “volksverhuizingen”, enz. Deze spiraal van oorlogen en vernietigingen heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog een andere dimensie aangenomen, met een ongekend aantal ontheemden en  vluchtelingen. Vervolgens hebben ook de diverse conflicten tijdens de Koude Oorlog, die via de periphere machten plaatsvonden tussen het Oost- en het Westblok, een aanzienlijke hoeveelheid vluchtelingen, evenals grote hongersnoden in de jaren 1970 en 1980, bezuiden de Sahara, gecreëerd.

Maar sinds de instorting van het Oostblok in 1990, is een echte doos van Pandora geopend. De tegenstelling tussen de imperialistische machten legden zowel het oost- als het Westblok een zekere orde en een zekere discipline op: het merendeel van de naties gehoorzaamden aan de bevelen van hun respectievelijke blokleider, de Verenigde Staten of Rusland. De oorlogen in deze periode zijn onmenselijk en moorddadig geweest, maar ook “klassiek” en “overzichtelijk”. Sinds de Sovjet-Unie is ingestort, hebben de instabiliteit en de ontwikkeling van de chaos geleidelijk aan geleid tot een vermenigvuldiging van de plaatselijke conflicten, tot voortdurend verschuivende allianties. Gevechten zonder uitkomst en einde, die leiden tot de ontbinding van Staten, de opkomst van de krijgsheren en andere soorten gangsters, en tot het uiteenvallen van elke sociale samenhang.

En de tegenstrijdigheden tussen de imperialistische machten (gekenmerkt door de opkomst van het “ieder voor zich”, iedere natie die zijn eigen imperialistische kaart speelt, en bovendien, met steeds meer korte termijn doelstellingen) hebben deze laatste vandaag gebracht tot militaire acties op een  steeds regelmatiger en zelfs permanente wijze. Elk van de grootmachten steunt deze of gene maffiakliek, deze of gene krijgsheer, deze of gene groep fanatici, in de steeds irrationelere verdediging van hun imperialistische belangen. Wat momenteel de kapitalistische maatschappij beheerst, is de ontbinding van gehele gebieden waar de meest ijzingwekkende uitdrukkingen van de sociale ontbinding tot ontplooiing komen: geografische zones volledig aan de handen van drugsdealers, de opkomst van de Islamitische Staat met zijn barbaarse wreedheden, enzovoort.

De “bunkerisatie” van de grootmachten

Deze Staten, die de voornaamste verantwoordelijken zijn voor de sociale, ecologische en militaire ontbinding van de wereld, zijn tegelijkertijd echte “vestingen“ geworden. Tegen de achtergrond van crisis en massale werkloosheid, hebben de maatregelen op vlak van openbare veiligheid zich op drastische wijze versterkt en de Staten letterlijk “in bunkers” veranderd. Enkel de meest gekwalificeerde migranten worden toegelaten om uitgebuit te worden, om de kosten van de arbeidskracht te doen dalen en om gebruikt te worden om het proletariaat te verdelen. De meerderheid van de vluchtelingen en migranten, de “ongewensten”, de hongerigen zonder middel van bestaan, worden cynisch verzocht thuis te blijven om er te sterven zonder iemand in verlegenheid te brengen.

De Noordelijke staten verjagen ze, letterlijk, zoals bijvoorbeeld deze zomer nog gebeurde in Frankrijk, dichtbij de “jungle” van Calais, dichtbij de tunnel onder het Kanaal. De industriële maatschappij, aangetast door de economische crisis van overproductie, kan geen vooruitzicht meer bieden. In plaats van zich te openen, sluit zij zich letterlijk; de Staten barricaderen hun grenzen, vermenigvuldigen de afsluitingen en zetten ze onder stroom, bouwen steeds meer muren. Tijdens de Koude Oorlog, ten tijde  van de Berlijnse Muur, bestonden er een vijftiental muren om de grenzen te verdedigen. Vandaag zijn het er meer dan zestig, die gebouwd zijn of in aanbouw zijn.

Vanaf de “muur van de apartheid”,  die door Israël gebouwd is tegen de Palestijnen, tot aan de 4000 kilometers lange prikkeldraadversperring, die India en Bangladesh scheiden, zijn de Staten ten prooi aan een echte veiligheidsparanoia. In Europa is de zuidgrens, die van de Middellandse Zee, voorzien van allerlei barrières en muren. In juli begon de Hongaarse regering met de bouw van een nieuwe hoog hekwerk van vier meter. Wat betreft het Schengengebied in Europa, het werk van het Frontex agentschap of het Triton dispositief, hun militair-industriële doeltreffendheid is afschrikwekkend; een permanente bewakings- en oorlogsvloot die de vluchtelingen verhindert om de Middellandse Zee over te steken. Een gelijkaardige militaire machine is ingesteld langs de Australische kust. Al deze hinderpalen verhogen heel sterk het sterftecijfer onder de migranten, die gedwongen zijn om steeds meer risico's te nemen bij de oversteek.

Het cynisme van de bourgeoisie

Enerzijds barricadeert de burgerlijke Staat zich. Hij voedt maximaal de doemscenario’s van de meest xenofobe populistische fracties, wakkert altijd meer haat, angst en de verdelingen aan. Geconfronteerd met de gedaalde levensomstandigheden ondergaan de zwakste sectoren van het proletariaat de volle laag van deze nationalistische en xenofobe propaganda. In talrijke landen zijn protesten, fysieke aanvallen of misdadige brandstichtingen van vluchtelingencentra door mensen van extreem-rechts gesignaleerd.

De vluchtelingen worden het mikpunt van campagnes tegen de “buitenlanders”, tegen degenen die “onze levensomstandigheden bedreigen”. De Staat rechtvaardigt op die wijze zijn acties ter “bescherming”: de internering in de detentiecentra (meer dan 400 in Europa), het steunen van de ergste folteraars om de bevolking te controleren en in te sluiten, het garanderen van deportaties en, vandaag de dag, het terugzenden aan de grenzen ….

Aan de andere kant veroorlooft diezelfde burgerlijke Staat zich de luxe, doorheen de stem van zijn politici, een bedrieglijke verontwaardiging te uiten. Politici die spreken over de “morele uitdaging”, gesteld door de tragedie, die garant staan voor de “beschaving” door zogenaamd “bijstand” te bieden en “de ontvangst van de migranten” zo goed mogelijk te regelen. Kortom de burgerlijke Staat, deze sinistere misdadiger, omkleedt zich met de deugd van de redder.

Maar zolang het kapitalisme bestaat, zal er geen enkele werkelijke oplossing mogelijk zijn voor de vluchtelingen en de migranten. Als wij niet op kritische wijze tot de wortel gaan van het probleem, zullen onze verontwaardiging en solidariteit niet verder gaan dan een eerste reflex tot hulp. Als wij niet tegen dit systeem strijden, zal dit edele en diepmenselijke gevoel, onder luid geschal en uitvoerige camerabeelden, door de bourgeoisie vervolgens worden gereduceerd tot een eenvoudige liefdadigheidsactie en ondergedompeld in de walgelijke geest van een verraderlijk nationalisme. Wij moeten dus proberen tot de wortel van het probleem te gaan om een kritische en revolutionaire visie te kunnen bieden. Het proletariaat moet zo’n kritisch denken over deze kwesties ontwikkelen.

WH (RI), 29 augustus 2015