Door de intrede van het kapitalisme in zijn vervalperiode kracht bij te zetten laat de Eerste Wereldoorlog zien dat de objectieve voorwaarden van de proletarische revolutie rijp zijn.

De revolutionaire golf die in antwoord op de oorlog en zijn nasleep ontstaat en die zich verspreidt over Rusland en Europa, drukt haar stempel op de beide Amerika’s en is als een echo tot in China voelbaar. Zij is daarmee de eerste poging van het wereldproletariaat om zijn historische taak te vervullen van de vernietiging van het kapitalisme. Op het hoogtepunt van zijn strijd, tussen 1917 en 1923, grijpt de arbeidersklasse de macht in Rusland, stort zich in massale opstanden in Duitsland en doet Italië, Hongarije en Oostenrijk op hun grondvesten schudden. Hoewel minder krachtig komt hij niet minder en verbeten tot gelding in de rest van de wereld zoals bijvoorbeeld in Spanje, Groot-Brittannië en in Noord- en Zuid-Amerika. Tenslotte wordt de tragische mislukking van deze revolutionaire golf in 1927 onderstreept door de verplettering van de proletarische opstand in China, in Sjanghai en in Kanton, waarmee een lange reeks strijd en nederlagen van de klasse op internationaal vlak wordt afgesloten. Daarom kan de Oktoberrevolutie van 1917 in Rusland slechts worden begrepen als een van de belangrijkste uitingen van deze geweldige klassenbeweging en niet als een ‘burgerlijke’, ‘staatskapitalistische’, ‘dubbele’ of zelfs ‘permanente’ revolutie die het proletariaat ‘democratische’ taken zou hebben opgelegd in de plaats van een bourgeoisie die niet in staat zou zijn om ze te vervullen.

Binnen deze revolutionaire golf vindt in 1919 eveneens de oprichting plaats van de Derde Internationale (Kommunistische Internationale), die organisatorisch en politiek breekt met de partijen van de Tweede Internationale waarvan de deelname aan de imperialistische oorlog hun overgang tekende naar het burgerlijke kamp. Als wezenlijk onderdeel van de Revolutionaire Linkerzijde die voortkwam uit de Tweede Internationale levert de Partij van de Bolsjewieken door haar duidelijke politieke stellingnamen, samengevat in de slagzinnen “Omvorming van de imperialistische oorlog in een burgeroorlog!”, “Vernietiging van de burgerlijke staat!”, “Alle macht aan de Sovjets”, evenals met haar doorslaggevende deelname aan de oprichting van de Derde Internationale een fundamentele bijdrage aan het revolutionaire proces en zij vertegenwoordigt op dat moment dan ook een waarachtige voorhoede van het wereldproletariaat.

Wanneer echter de ontaarding van zowel de revolutie in Rusland als van de Derde Internationale voornamelijk het gevolg was van het neerslaan van de revolutionaire pogingen in de andere landen en van de algemene uitputting van de revolutionaire golf, dan moet eveneens rekening worden gehouden met de rol die door de partij van de Bolsjewieken werd gespeeld. Als belangrijkste partij van de Kommunistische Internationale door de zwakheid van de andere partijen, speelde ze een hoofdrol in het ontaardingsproces en in de internationale nederlaag van het proletariaat. Met bijvoorbeeld het neerslaan van de opstand van Kronstadt, het naar voren schuiven, tegen de linkerzijde van de Derde Internationale in, van de politiek van ‘herovering van de vakbonden’, van ‘revolutionair parlementarisme’ en van ‘eenheidsfront’, staat haar invloed en verantwoordelijkheid in de liquidatie van de revolutionaire golf in verhouding tot de verantwoordelijkheid die ze op zich had genomen in de ontwikkeling ervan.

In Rusland zelf kwam de contra-revolutie niet alleen ‘van buiten’ maar ook ‘van binnen’ en vooral vanuit de staatsstructuren die waren ingesteld door de partij van de Bolsjewieken die zelf staatspartij was geworden. Wat in oktober 1917 slechts ernstige vergissingen waren die hun verklaring vonden in zowel de onrijpheid van het proletariaat in Rusland als van de arbeidersbeweging over de hele wereld ten opzichte van de verandering van periode, zou van dat ogenblik af dienen als masker en ideologische rechtvaardiging voor de contra-revolutie en uitwerken als een belangrijke factor daarvan. De neergang van de revolutionaire golf in de na-oorlogse periode net als die van de revolutie in Rusland, de ontaarding van de Derde Internationale net als die van de partij van de Bolsjewieken en de contra-revolutionaire rol die deze laatste uiteindelijk vanaf een zeker ogenblik speelde, kunnen echter niet anders worden begrepen dan door deze revolutionaire golf, en de Derde Internationale met inbegrip van zijn bestanddeel in Rusland, te beschouwen als oorspronkelijke uitingen van de proletarische beweging. Elke andere uitleg vormt een aanzienlijke bron van verwarring en maakt het voor de stromingen die deze verdedigen onmogelijk hun revolutionaire taken daadwerkelijk te vervullen.

Zelfs als, en des te meer omdí¡t er geen enkele ‘materiele verworvenheid’ van deze klassen-ervaringen overblijft, is het alleen vanuit dit inzicht in hun aard dat hun werkelijke theoretische verworvenheden kunnen en moeten worden begrepen. Vooral omdat ze het enig historisch voorbeeld zijn van het grijpen van de politiek macht door het proletariaat (afgezien van de kortstondige en wanhopige poging van de Commune van Parijs in 1871 en de in de kiem gesmoorde ervaringen in Beieren en Hongarije in 1919) heeft de Oktoberrevolutie van 1917 kostbare lessen opgeleverd voor het begrijpen van twee fundamentele problemen van de proletarische strijd: de inhoud van de revolutie en de aard van de organisatie van revolutionairen.