De laatste drie weken zijn er in Israël honderdduizenden mensen op straat gekomen om te protesteren tegen de duizelingwekkende levensduurte, de toenemende onmogelijkheid voor een gemiddelde persoon om zich een woonstede te kunnen veroorloven, de ontmanteling van de sociale zekerheid. De betogers eisen 'sociale rechtvaardigheid', maar velen praten ook over 'revolutie'. Ze maken er geen geheim van dat ze geïnspireerd zijn door de golf van opstanden in de Arabische wereld, die zich nu uitgebreid heeft naar Spanje en Griekenland. De Israëlische Eerste Minister Netanyahoe, wiens keiharde rechtse politiek een populair succes scheen gewonnen te hebben, wordt plotseling vergeleken met dictators van Egypte (Moebarak, die nu berecht wordt voor het neerschieten van protesterende mensen) en Syrië (Assad, die nu het bevel geeft tot moorddadige slachtingen tegen een bevolking die zijn regime steeds meer kotsbeu is).

Zoals de bewegingen in de Arabische wereld en in Europa, lijken de betogingen en tentendorpen, die nu in talloze steden in Israël opduiken, uit de lucht komen te vallen: boodschappen op Facebook, enkele mensen die hun tent neerplanten op stadspleinen... en van toen af aan zijn er in één weekend tussen de 50.000 en 150.000 komen demonstreren in Tel Aviv (met meer dan 200.000 op zaterdag, 6 augustus), en in het hele land waren er misschien wel drie of vier keer zoveel bij betrokken, het merendeel onder hen jonge mensen.
Net zoals in andere landen, zijn de betogers dikwijls slaags geraakt met de politie. Net zoals in andere landen hebben de officiële politieke partijen en de vakbonden geen leidende rol gespeeld in de beweging, zelfs al zijn er zeer wel bij aanwezig. De mensen, die bij de beweging betrokken zijn, worden dikwijls geassocieerd met ideeën over directe democratie en zelfs met anarchisme. Aan een demonstrant, die werd geïnterviewd door RT News Network, werd gevraagd of de protesten geïnspireerd waren door de gebeurtenissen in de Arabische landen. Hij antwoordde: “Er is heel veel invloed van wat er gebeurd is op het Tahrir-plein... Natuurlijk is er grote invloed. Dat gebeurt wanneer de mensen beseffen dat zij macht hebben, dat zij zichzelf kunnen organiseren, dat zij geen regering meer nodig hebben om hen te zeggen wat zij moeten doen. Zij kunnen nu beginnen met de regering te zeggen wat zij willen”. Ook al drukken deze standpunten slechts de bewuste mening van een minderheid uit, dan weerspiegelen ze toch een meer algemeen gevoel van desillusie in het gehele burgerlijke politieke systeem, of het nu dictatoriaal of democratisch is.

Net zoals haar tegenhangers elders, is deze beweging historisch in haar betekenis, zoals wordt opgemerkt door een Israëlische journalist, Noam Sheizaf: “In tegenstelling tot Syrië of Libië, waar dictators hun eigen burgers bij honderden afslachtten, was het, voor wat de Joodse gemeenschap betreft, nooit echt de onderdrukking die de sociale orde in Israël bij elkaar hield. Het was indoctrinatie, een dominante ideologie, om een term te gebruiken die bij voorkeur gebruikt wordt door kritische theoretici. En het was de culturele orde die in vraag gesteld werd in deze protestbeweging. Voor het eerst was een groot deel van de Joodse middenklasse - het is nog te vroeg om in te schatten hoe groot deze groep is – die erkende dat zij een probleem hadden niet met andere Israëli's of met de Arabieren, of met en bepaalde politici, maar met de ganse sociale orde, met het hele systeem”. In deze zin is het unieke gebeurtenis in de geschiedenis van Israël.
Daarom heeft dit protest zo’n geweldig potentieel. Dit is ook de reden waarom wij niet enkel moeten kijken naar de onmiddellijke uitkomst ervan – ik denk niet dat wij de regering in de nabije toekomst zullen zien vallen – maar naar de gevolgen op lange termijn, de onderstroom die zeker naar boven zal komen. ‘De werkelijke betekenis van het tentenprotest’.

De gebeurtenissen minimaliseren

En toch zijn er die maar al te gelukkig zijn met het minimaliseren van de betekenis van deze gebeurtenissen. De officiële pers heeft hen in grote mate helemaal genegeerd. De 800 tot 1000 man sterke buitenlandse persstaf in Jeruzalem (tweede in omvang na die in Washington), begon pas enige belangstelling te vertonen nadat de beweging al een paar weken bezig was. Je zou lang moeizaam moeten zoeken om enige vermelding van deze beweging te vinden in 'progressieve' kranten zoals The Guardian en Socalist Worker in Groot-Brittannië.
Een andere aanpak is om de beweging te kenschetsen als een beweging van de 'middenklasse'. Het klopt dat wij, net zoals bij alle andere bewegingen, hier te doen hebben met een brede sociale revolte die het ongenoegen tot uitdrukking brengt van vele verschillenden sociale lagen in de maatschappij, van kleinhandelaars tot arbeiders in het productieproces. Allen worden ze getroffen door de economische wereldcrisis, de groeiende kloof tussen rijk en arm en, in een land als Israël, de verslechtering van de levensomstandigheden door de onverzadigbare eisen van de oorlogseconomie. Maar de 'middenklasse' is zo een vage term geworden, dat iedereen die onderwijs gehad heeft en een baan heeft daarmee bedoeld wordt. En in Israël, net als in Noord-Afrika, Spanje of Griekenland, wordt een toenemend aantal jongeren, die gestudeerd hebben, er toe genoodzaakt de rijen van het proletariaat te vervoegen, en als ze al werk kunnen vinden, te werk gesteld in slecht betaalde banen, waar geen opleiding voor nodig is. In elk geval zijn ook de meer 'klassieke' sectoren van de arbeidersklasse betrokken bij de betogingen: openbare diensten en industrie-arbeiders, de armste delen van de werklozen, sommige zijn niet-Joodse immigranten uit Noord-Afrika of andere Derde wereldlanden. Er was ook een 24-uurs staking toen de Histradut vakbondsfederatie probeerde een regeling te treffen met de ontevredenheid van haar eigen leden.
Een van de grootste lasteraars van de beweging kwam van uiterst links. Zoals een van de posters van libcom schreef: “ik had grote ruzie met een van de leiders van de SWP in mijn vakbondsafdeling, wiens argument er op neerkwam dat Israël geen arbeidersklasse had. Ik vroeg haar wie dan de bussen bestuurde, wie de wegen bouwde, op de kinderen paste, enzovoort. En ze stak een tirade af tegen het zionisme en de bezetting”. (een van de forums op libcom).
Dezelfde bron bevatte ook een link naar een linkse blog, die met een meer ontwikkelde versie aankwam van dit argument: “het is duidelijk dat elk niveau van de Israëlische maatschappij, van de vakbonden tot de onderwijssystemen, de strijdkrachten en de overheersende politieke partners, betrokken zijn bij het apartheidssysteem. Het was zo vanaf het prille begin, in de echte kiemen van de Israëlische staat die opgebouwd werd tijdens de periode van het Britse mandaat. Israël is een land van kolonisten, en dit heeft enorme vertakkingen bij de ontwikkeling van het klassebewustzijn. Zo lang er gestreefd wordt naar het uitbouwen van koloniale buitenposten, zolang de bevolking haar belangen identificeert met de expansie van het nederzettingenkolonialisme, is er weinig hoop op een ontwikkeling van een onafhankelijk revolutionaire kracht bij de arbeidersklasse. Het is niet alleen een kolonialistische nederzettingenmaatschappij, maar ze wordt ook nog ondersteund met de materiële middelen van het VS-imperialisme. (een link naar een linkse blog)
Het idee dat de Israëlische arbeidersklasse een speciaal geval is, heeft velen van uiterst links er toe gebracht om te stellen dat de protestbeweging niet gesteund zou mogen worden, of dat ze enkel gesteund zou mogen worden als ze eerst stelling zou nemen ten aanzien van het Palestijnse vraagstuk: “De sociale protesten in Israël zijn sinds de jaren 1970 sterk in de verf gezet en worden verwacht uit te monden in een hervormingspolitiek of zelfs een herschikking in de regeringsautoriteit. Maar zolang de hervormingen zich niet richten op zaken die de kern van Israëls onderdrukkende en discriminerende huisvestingspolitiek raken, zolang de politiek niet verandert en de Palestijnen niet op gelijke voet behandelt als de Israëli's, zolang de bevelen tot uitzetting niet meer willekeurig uitgevaardigd worden, zijn de hervormingen waardeloos en zijn de protesten zinloos.(…) Israëls eenzijdige, 'liberale' huisvestingsprotest is niet een beweging die het waard is om aan deel te nemen of zelfs maar te verdedigen” (Sami Kishawi, Sixteen Minutes to Palestine blog).
In Spanje vonden er gelijkaardige debatten plaats onder de deelnemers van de '15M'-beweging, bijvoorbeeld rond het voorstel: “... dat de Israëlische beweging enkel kan gesteund worden als ze beweging een standpunt inneemt omtrent het Palestijnse vraagstuk, en duidelijk en openlijk de bezetting, de blokkade van Gaza aanklaagt en {oproept tot} het einde van de nederzettingenpolitiek” (van dezelfde bron op Libcom).
Op deze argumenten van uiterst links wordt in de praktijk geantwoord door de beweging in Israël. Nu al wordt dit in Israël op de straat in vraag gesteld en wordt de verdeling tussen Joden en Arabieren betwist. Enkele voorbeelden: in Jaffa, droegen tientallen Arabieren en Joden borden in het Hebreews en in het Arabisch waarop stond “Arabieren en Joden willen betaalbare huisvesting” en “Jaffa wil niet dat alleen de rijken kunnen meedingen”.
Arabische activisten zetten een kampement op in het centrum van Taibeh en elke avond wordt het door honderden mensen bezocht: “Dit is een sociaal protest dat voortkomt uit het diepe leed in de Arabische gemeenschap. Alle Arabieren lijden onder de kosten voor levensonderhoud en het tekort aan huisvesting”, zei een van organisatoren, Dr. Zoheir Tibi. Een aantal Droesische jongeren zetten een tent op buiten de dorpen Yarka en Julis, in het westen van Galiliea: “Wij proberen iedereen naar de tenten te brengen om zich bij het protest te aan te sluiten”, zei Wajdi Khatar, een van de initiatiefnemers tot het protest. Een gezamenlijk Joods en Palestijns kamp werd opgezet in de stad Akko, evenals in Oost-Jeruzalem, waar er protesten aan de gang waren van zowel Joden als Arabieren tegen de uitzettingen van deze laatsten uit de Sheikh Jarrah buurt. In Tel Aviv, werden er contacten gemaakt met de bewoners van de vluchtelingenkampen in de bezette gebieden, die op bezoek kwamen in de tentenkampen en discussies aangingen met de protestesterenden. (1)
In Lewinsky Park in het zuiden van Tel Aviv, waar het tweede grootste tentenkamp een week lang heeft gestaan, kwamen op 1 Augustus een honderdtal Afrikaanse migranten en vluchtelingen samen voor een discussie over de aan de gang zijnde protesten tegen de levensduurte, die in heel Israël plaatsvonden.

Geen reden om de bezuinigingen te slikken

Talrijke betogers hebben hun frustratie tot uitdrukking gebracht met de manier waarop het onophoudelijke refrein van de 'veiligheid' en de 'dreiging van het terrorisme' wordt gebruikt om de bevolking de groeiende economische en sociale ellende te doen slikken. Sommigen hebben openlijk gewaarschuwd voor het gevaar dat de regering militaire botsingen zou kunnen uitlokken of zelfs een nieuwe oorlog om de 'nationale eenheid' te herstellen en de beweging te splijten. (2) Zoals het zich afspeelt lijkt het er op dat de regering Netanyhou de beweging achterna loopt ,en verrast als ze is, probeert door middel van het aanbieden van allerlei zoethoudertjes het vuur uit de beweging te halen. Maar het punt blijft dat er inderdaad een toenemend besef is dat de militaire toestand en de sociale situatie heel nauw met elkaar verbonden zijn.
Zoals altijd is de materiële toestand van de arbeidersklasse de sleutel tot de ontwikkeling van het bewustzijn, en de huidige sociale beweging versnelt in grote mate de mogelijkheid om de militaire situatie te benaderen vanuit een klasse-standpunt. Het Israëlische proletariaat, dat dikwijls bedrogen is geweest door de linkervleugel van het kapitaal als een 'bevoorrechte' kaste die teerde op de ellende van de Palestijnen, draait nu hard op voor de Israëlische oorlogsinspanningen met levens, psychologische schade en materiële verarming. Een heel precies voorbeeld dat verbonden is met een van de centrale kwesties van de huidige beweging is de huisvesting: de regering sluist een zeer onevenredige hoeveelheid geld naar de bouw van nederzettingen in de bezette gebieden, meer dan in een toename van de huisvesting in de rest van Israël.
De betekenis van de huidige beweging in Israël, met al haar verwarringen en twijfels, is dat het heel duidelijk het bestaan bevestigd heeft van klasse-uitbuiting en klassenconflicten binnen de schijnbare nationale monolithische staat Israël. De verdediging van de levensomstandigheden van de arbeidersklasse zal onvermijdelijk botsen met de opofferingen die geëist worden voor de oorlog. En als resultaat daarvan zullen alle concrete politieke kwesties die gesteld worden door de oorlog boven water komen, bediscussieerd en verhelderd worden: de apartheidswetten in Israël en de bezette gebieden, de brutaliteit van de bezetting, de dienstplicht, tot en met de ideologie van het Zionisme en het valse ideaal van de Joodse staat. Natuurlijk zijn dit vraagstukken die moeilijk zijn en verdeling oproepen en de verleiding is zeer groot geweest te om ze maar niet openlijk te stellen. Maar de politiek heeft de neiging om binnen te dringen elk sociaal conflict. Een voorbeeld hiervan is het groeiende conflict geweest tussen de betogers en uiterst rechts – de Kahanisten, die de Arabieren uit Israël willen bannen, en de fundamentalistische kolonisten die de betogers zien als verraders.
Maar het zou geen vooruitgang zijn als de beweging deze rechtse ideologieën zou verwerpen en de standpunten zou overnemen van de linkervleugel van het kapitaal: de steun voor het Palestijnse nationalisme, voor een twee staten-oplossing of een 'democratische' staat. De huidige internationale golf van revoltes tegen de kapitalistische bezuinigingen opent de deur naar een algehele andere oplossing: de solidariteit van al de uitgebuitenen dwars door de grenzen van religieuze en nationale verdelingen heen. Klassenstrijd in alle landen met als uiteindelijk doel een wereldwijde revolutie zal de negatie worden van alle nationale grenzen en staten. Een jaar of twee geleden zou zo’n perspectief, in het beste geval, nog volslagen utopisch geleken hebben. Vandaag beschouwen toenemende aantallen een globale revolutie als een realistisch alternatief voor het in elkaar stortende systeem van het globale kapitaal.

Amos 7/8/11.

Eindnoten:
(1) Een van de Israëli's die deelnam aan deze meetings beschrijft de positieve effecten die de discussies hebben op de ontwikkeling van bewustzijn en solidariteit: “Onze gasten, sommige met vrome hoofddoeken op, luisterden aandachtig naar het verhaal over de jonge mensen uit de Joodse middenklasse die geen plaats vinden om te wonen, te studeren of te werken. De tenten zijn zo talrijk en zo klein. Ze knikken met verbazing, drukken hun sympathie of misschien zelfs hun plezier uit over het nieuwe potentieel aan solidariteit. De goed gebekte is er vlug bij om te komen met een rake slotzin, waar niemand van ons was opgekomen: “Hada “Muchayem Lajiyin Israeliyin!” – “Een vluchtelingenkamp voor Israëli's!”, riep ze uit.
Wij lachen om deze leuke grap. Gen enkele gelijkenis, zeker weten – of juist een klein beetje, tegen alle verwachtingen in. Van de jonge mensen van Rothschild (moge Allah hem helpen, moge hun protest vrucht dragen), wordt aangenomen dat zij  om het even welk moment kunnen wegtrekken en teruggaan naar het grimmige leven, waaraan ze gewend waren voor ze verhuisden naar de griezelige boulevard. Toch zijn ze veroordeeld tot de laagste trede van de Israëlische huisvestingsketen – zonder eigendom, zonder land en geen eigen dak boven het hoofd. Sommige van de vrouwen die die avond bij ons zijn –  geestdriftig, heel nieuwsgierig en gepassioneerd door plezier – zijn vrouwen geweest die voor het grootste deel van hun leven in een 'echt' vluchtelingenkamp hebben geleefd. Sommige waren daar geboren, andere trouwden en verhuisden om het lot te delen van grote families die opeengepakt zitten in vervallen huizen, die vele jaren geleden opgezet waren als tijdelijke tenten aan de rand van steden en dorpen op de Westelijke Jordaanoever.
“De boze bewoners van Israëls 'vluchtelingenkampen' over het hele land maken deze dagen een proces door dat hen ontwaakt uit het valse bewustzijn, en dat hen dreef naar deze netelige aansluiting van de zomer van 2011. Het is geen gemakkelijk proces, maar wel waard om een inspanning voor te leveren wanneer je helemaal teruggaat naar de wortels van onze problemen. Diegenen die vorig weekeinde het voorrecht hadden om te dansen, te zingen en te knuffelen op een dak in Tel Aviv met onze vrienden uit de dorpen en vluchtelingenkampen uit de bezette gebieden, zullen nooit akkoord gaan om het warme menselijke contact op te geven met de mensen, die wij ooit beschouwden als onze vijanden. Denk maar even aan hoeveel goede woonsteden gebouwd zouden kunnen worden met de middelen die tientallen jaren lang verspild werden aan de domme opvatting dat alle niet-Joden een 'gevaar voor onze demografie' vormen”.
(2) Zie bijvoorbeeld  het interview with Stav Shafir on RT news.