"Niets is zo opvallend vandaag, niets heeft zo'n doorslaggevende betekenis voor de hele vorm van het hedendaagse sociale en politieke leven, als de gapende tegenspraak tussen een economisch fundament dat iedere dag strakker en steviger wordt, en die alle volkeren en landen in een groot geheel aaneensmeedt, en de politieke bovenbouw van de staten die, door middel van grensposten, tariefmuren en militarisme, probeert naties kunstmatig op te splitsen in zoveel vreemde en vijandige gebieden." [1]

Grenzen als een afbakening van de eigendom van grond zijn zo oud als het bestaan van de eigendom zelf. Er is gewoon geen bestaan van eigendom zonder de afbakening en de verdediging ervan. Met de opkomst van grote keizerrijken, zoals Rome of China, werden gigantische versterkte grenzen opgericht: De Muur van Hadrianus, de [Romeinse] Limes, de grote Chinese Muur. Het bestaan van die grenzen om een keizerrijk te verdedigen tegen de invasie van rivalen, is niets nieuws.

Echter, zolang de planeet nog niet was ‘verdeeld’ tussen de grote kapitalistische rivalen, bleef het afbakenen van grenzen meestal beperkt of werden [grensgeschillen] zelfs opgelost aan de onderhandelingstafel via verdragen. Zo konden, tijdens de conferentie van Berlijn in 1884, de grenzen in Afrika bijvoorbeeld nog getrokken worden op een landkaart; zo werd in het begin van de 19e eeuw een gebied, zo groot als Alaska, door de Russische tsaar verkocht aan de VS. Aan het begin van de 19e eeuw had de grens tussen Mexico en de VS bijna geen bewakers. En voor de Eerste Wereldoorlog werden de grenzen in Europa nog niet zwaar bewaakt.

Pas toen de wereld aan het begin van de 20e eeuw werd verdeeld tussen de grote kapitalistische rivalen, werd de verdediging van het grondgebied een strijd van een ander niveau. Maar hoewel er in WO1 uitgebreid gevochten werd om gebieden - zoals de loopgravenoorlog in België en Frankrijk met hun verschrikkelijke kosten aan mensenlevens en materiaal – bleven de grenzen na de oorlog opmerkelijk ‘open’. De herstelbetalingen, door het Verdrag van Versailles opgelegd aan de verslagen landen, betekenden een relatief gering verlies van grondgebied (het Duitse deelstaat Saarland ‘verloren’ aan Frankrijk, of de voormalige Duitse koloniën, die van eigenaar wisselden) of waren samengesteld uit omvangrijke herstelbetalingen. Hele landen waren nog niet opgedeeld en versterkte grenzen, zoals die plaatsvonden na de Tweede Wereldoorlog, bestonden nog niet.

Met de intensivering van de imperialistische rivaliteiten is de verdediging van de grenzen en territoria in kwalitatieve zin veranderd. Er kwam hevige strijd over elk stukje grondgebied. Na de Tweede Wereldoorlog werden een aantal landen verdeeld (Duitsland, Korea, China, Vietnam, India-Pakistan), allemaal verzekerd door middel van de meest gemilitariseerde afscheidingen, uitgerust met mijnen, hekken, muren, gewapende bewakers en honden. De oprichting van de staat Israël in 1948 betekende de verplaatsing van honderdduizenden Palestijnen en de noodzaak om zich te verschansen achter de meest geavanceerde muren. Dit heeft nu geleid tot een van de meest zwaarbewaakte en ommuurde grenzen in de wereld.

“Symbolisch gezien is de Palestijnse muur de Berlijnse muur van deze eeuw, hij is vier keer zo lang als dat gehate Koude Oorlog icoon en meer dan tweemaal zo hoog - 8 m. Al in aanbouw sinds 2002 wordt er verwacht dat hij zich uiteindelijk zal uitstrekken over 709 kilometer door de Westelijke Jordaanoever. Een reeks betontegels, met prikkeldraad afgezette ‘bufferzones’, loopgraven, onder stroom staande omheiningen, wachttorens, thermische videocamera's, torens met sluipschutters, militaire controleposten en wegen voor patrouillevoertuigen hebben steden op de Westelijke Jordaanoever in stukken gehakt en ze gescheiden van bezet Oost-Jeruzalem. (…) Tot nu toe kostte de muur meer dan $2,6 miljard, terwijl de kosten van het jaarlijks onderhoud $260 miljoen bedragen”.[2]

Kortom: sinds WO1 zijn alle landen imperialistisch en moeten gehoorzamen aan de wet van de verdediging van hun belangen ook door middel van de meest weerzinwekkende grensverdedingsystemen.

En de recente reeks van oorlogen, overal ter wereld, betekende dat de grenzen versterkt zijn om het binnendringen van vijandelijke troepen te voorkomen - vaak terroristische bendes die geruggensteund worden door verschillende staten.

Een heel systeem is opgezet om iedere persoon te screenen die een visum nodig heeft, en Orwelliaanse toezichthoudende instellingen zoals de Homeland Security Authority in de Verenigde Staten zijn opgezet om mogelijke vijanden op te sporen en te voorkomen dat ze het land binnenkomen.

Tegelijkertijd, terwijl migratie in de negentiende eeuw niet zozeer belemmerd werd door een complexe wetgeving en een verfijnd politiesysteem, betekende de 20ste eeuw dat de grenzen nu ook een tweede functie kregen naast de ‘traditionele’ militaire: om de instroom te voorkomen van arbeidskracht die niet nodig is. Vergelijk dit met de Amerikaanse vraag naar arbeidskrachten aan het einde van de negentiende eeuw - de echte reden voor de oproep “stuur ons uw armen, uw opeengepakte massa's”. Vandaag heeft de VS zich gevoegd in de race om de zuidelijke grens af te sluiten tegen golven van Latijns-Amerikaanse proletariërs, die op de vlucht zijn voor de armoede en de criminaliteit in Midden- en Zuid-Amerika.

In de jaren 1960 ontstond er een nieuw fenomeen. Vele landen, die werden gedomineerd door het Russische blok, hadden een tekort aan arbeidskrachten, met name Oost-Duitsland. Dus moest de door Oost-Duitsland opgetrokken Berlijnse muur voorkomen dat zijn arbeidskrachten zijn grondgebied verlieten. De economische underdog sloot zijn grenzen om zijn burgers binnen te houden.

Dus hebben we nu meer en meer een gelijktijdigheid of dubbele functie van grenzen: naast de klassieke militaire functie van verdediging van het grondgebied, zijn de meest geavanceerde muren gebouwd om te voorkomen dat vluchtelingen binnendringen  en het voorkomen of filteren van ongewenste ‘economische migranten’.

Hoewel het IJzeren Gordijn in 1989 eraan ging, betekende de verdwijning van de confrontatie tussen de machtsblokken geen nieuwe wereld, zonder grenzen. In tegendeel!

 “Tussen 1947-1991 werden er elf muren gebouwd, die het einde van de koude oorlog overleefden: tussen Zuid-Afrika en Mozambique; Zimbabwe; Noord en Zuid-Korea; India en Pakistan; Israël; Marokko en West-Sahara; Zimbabwe en Zambia. Tussen 1991-2001werden er zeven muren opgetrokken: rond de exclaves Ceuta en Melilla, tussen VS en Mexico; Maleisië en Thailand; Koeweit en Irak; Uzbekistan en Afghanistan/Kirgizstan). Sinds 2001 zijn er 22 muren opgetrokken: tussen Saoedi-Arabië en Verenigde Arabische Emiraten; Irak; Oman; Qatar; Jemen; Birma en Bangladesh; Botswana en Zimbabwe, Brunei en Maleisië, China en Noord-Korea; Egypte en de Gazastrook; Verenigde Arabische Emiraten en Oman; India en Bangladesh; Birma en Pakistan; Iran en Pakistan; Israël en de Westelijke Jordaanoever; Jordanië en Irak; Kazakstan en Oezbekistan; Pakistan en Afghanistan; Thailand en Maleisië; Turkmenistan en Uzbekistan, Israël en Egypte.” [3]

Tussen de bijna 200 landen in de wereld zijn er ongeveer 250.000 kilometers aan grenzen. Een maatschappij in loopgraven![4]

Dit bewijst het volstrekt irrationele karakter van het kapitalistische systeem. Terwijl het kapitalisme alleen kan “bloeien” als er vrij verkeer is van goederen en arbeid, is de beweging van de menselijke arbeid onderworpen aan de meest meedogenloze controles en obstakels. Dit betekent niet alleen een ongekende hoeveelheid geweld langs de grenzen, maar ook de volkomen krankzinnig hoge kosten. De massale grensbewaking tussen Mexico en de Verenigde Staten kost een fortuin:

“Maar dat leidt tot de nodige kosten. De meeste schattingen denken dat de inspectie, de patrouilles, en de infrastructuur de belastingbetaler ergens tussen de $12 miljard en $18 miljard per jaar kosten. Dat is een toename van ongeveer 50% in vergelijking met de vroege jaren 2000, volgens ‘The Journal’,  dat zegt in de uitgaven te hebben opgenomen ‘alles, van 650 mijl hekwerk tot militaire vliegtuigen, zeeschepen, drones, bewakingsapparatuur, torens met infrarode camera’s en detentiecentra’. Meer in het algemeen bedroegen de kosten voor grensbewaking $90 miljard, volgens een verzoek gedaan door Associated Press op grond van de Wet op de Openbaarheid van Bestuur, in de periode tussen 2002 en 2011. Het nieuwsbericht meldt dat de jaarlijkse uitgaven variëren van drugshonden - 4.500 dollar voor elke hond – tot troepen van de ‘National Guard’ - ongeveer $91.000 per soldaat.” [5]

Als je je een voorstelling maakt van het totale aantal bewakers dat is opgesteld langs de grenzen in de wereld, dan moeten de kosten [, die daarmee gepaard gaan,] de meest absurde cijfers bereiken - en het laat op een beeldende wijze zien waar het huidige systeem zijn middelen aan verkwist![6]

We moeten hieraan toevoegen dat, samen met de meest geavanceerde grenscontroles, er in ieder land steeds meer afgesloten woonwijken worden ingesteld, met hekken en vaak gewapende beveiligingssystemen voor de geprivilegieerden. Hele buurten zijn ‘no-go-areas’ geworden voor de niet-ingezetenen.

Maar de industrielanden vormen niet alleen steeds echte ‘bunkers’. Ze zijn ook de grootste ‘verschepers’ van arbeidskracht. Het totale aantal slaven dat, in de periode 1445-1850, met geweld werd meegenomen, vooral van het Afrikaanse continent, bedraagt 10 tot 20 miljoen. Het huidige uitwijzingsbeleid van de geïndustrialiseerde landen, en ook van andere landen, zal waarschijnlijk leiden tot een vergelijkbaar aantal in een veel kortere tijd.

Enkele voorbeelden: meer dan 5 miljoen ‘illegale’ immigranten zijn gedeporteerd uit de VS - onder G.W. Bush ongeveer 2 miljoen, onder Clinton bijna 900.000 en onder Obama meer dan 2 miljoen. In Europa worden de maatregelen steeds harder en bestaan er momenteel ongeveer 400 detentiecentra voor ‘illegalen’, die hun uitwijzing afwachten. Mexico zelf deporteert 250.000 buitenlanders per jaar naar Centraal-Amerika. Saoedi-Arabië staat op het punt meer dan één miljoen mensen te deporteren, die illegaal in het koninkrijk leven en werken.

Geconfronteerd met de recente golf van vluchtelingen uit, door oorlog, verscheurde gebieden van het Midden-Oosten, Afghanistan, Noord Afrika... heeft het systeem van grensbewaking een nieuwe dimensie bereikt. De autoriteiten zetten steeds meer troepen en materiaal in om vluchtelingen te arresteren en uit te zetten. Meer dan een kwart eeuw na de ‘opening’ van het IJzeren Gordijn in Hongarije heeft datzelfde land, Hongarije, de grens met Servië afgesloten met prikkeldraad om te voorkomen dat ‘De pechvogels’ ‘veilige havens’ bereiken. Bovendien bestaat het plan om een nieuw ijzeren gordijn langs de grens met de Roemenië op te richten.

Soortgelijke maatregelen worden genomen in andere Europese landen. De eerdere ‘open’ Schengen-grenzen worden nu gecontroleerd door de grenspolitie; ‘hot spots’ (centra voor de ‘selectie’ van vluchtelingen) worden opgericht in Griekenland en Italië, met de mogelijkheid vluchtelingen terug te sturen naar de hel, waar ze vandaan kwamen. En voorposten voor vluchtelingen worden uitgebreid naar Afrika zelf, waar afspraken worden gemaakt om grenscontroles op te zetten aan de doorgaande routes van vluchtelingen in Afrika zelf.

De afbeeldingen van de vluchtelingenstromen en duizenden gedetineerde of teruggedrongen vluchtelingen op de Balkan en elders, zonder voedsel en onderdak, herinneren ons aan de manier waarop de Joodse bevolking werd behandeld onder het Nazi-regime of het lot van de vluchtelingen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ze tonen de continuïteit van barbaarsheid aan van dit systeem. Een eeuw van oorlogsvluchtelingen, van kampen, van deportaties, van ijzeren gordijnen, van illegale migratie en deportatie van degenen die het lef hebben om alleen maar te komen ‘om hun buik vullen’.

Op dit moment hebben we de hoogste en langste muren ooit om te voorkomen dat vluchtelingen uit oorlogsgebieden en wanhopige ‘economische’ migranten binnenkomen, maar ze kunnen nog steeds niet het toegenomen aantal slachtoffers keren, die het gecombineerde gevolg zijn van de onstuitbare ontbinding van het kapitalisme.

Door het creëren van een globale economie, heeft het kapitalisme de voorwaarden geschapen voor een wereldwijde menselijke associatie. Maar het totale onvermogen om dit te realiseren wordt geïllustreerd door de wereldwijde versterking van haar grenzen. Oproepen tot ‘no borders’ door goedwillende activistische groepen zijn dus een utopie. Grenzen kunnen alleen worden opgeheven door de internationale proletarische revolutie, die de onmenselijke gevangenis van de natie-staat zal ontmantelen.

Dv / 09.09.2015