Het is nu dertig jaar geleden dat de zogenaamde Iraanse revolutie plaatsvond. De hiernavolgende tekst is een herdruk van een stellingname die 30 jaar geleden in de IKS pers was geplaatst in antwoord op de krachtige propaganda die de pagina's van de linkse en rechtse pers toentertijd vulde. Het maakt het idee belachelijk dat er in Iran een soort van burgerlijke of burgerlijk-democratische revolutie had plaatsgevonden.

Hij refereert aan het feit dat het autocratische regime van de Sjah, dat was neergezet door de VS als een betrouwbare marionet van het westerse blok, het zaad had gezaaid voor zijn eigen ondergang met haar wrede onderdrukking van alle dissidente bewegingen en alle oppositie tegen haar regime. Toen het proletariaat aan het hoofd kwam te staan van de volksrebellie tegen hem en de staat in feite verlamd raakte, viel het in handen van de Islamitische oppositie die, zelf een slachtoffer van de terreur van de Sjah, de teugels van het regime stevig in handen nam en de burgerlijke orde stukje bij beetje herstelde.

Zoals de tekst bevestigt, was de strijd van de Iraanse arbeiders een veelbetekende demonstratie van het feit dat de arbeidersklasse in de perifere landen toentertijd ontwaakte en tot strijd overging. Ze maakte inderdaad onderdeel uit van een strijdgolf, die spoedig werd gevolgd door stakingen in de centrale landen, zoals die van de arbeiders in de openbare diensten (‘de winter van ontevredenheid' in Groot-Brittannie), door de staking van de staalarbeiders in Frankrijk en Groot-Brittannie, en niet veel later door de massastaking in Polen.

In Iran daarentegen duurde het niet lang voordat de Islamitische regering iedere oppositie begon uit te sluiten of te elimineren, op dezelfde manier als de Sjah dat had gedaan. Het religieuze fanatisme van de Mullah's werd een middel voor het instellen van een staatsterreur via haar gereorganiseerde geheime politie en ‘revolutionaire garde'.

De haat ten opzichte van de Sjah werd, na zijn verdwijning, omgevormd tot een haat tegen zijn belangrijkste verdediger, de VS. En de ambassade van  de VS werd bezet door jonge studenten, die geinspireerd waren door de volksopstand, welke voorafging aan de terugkeer van de Ayatollah Khomeini uit ballingschap. Er ging enige tijd overheen en een verknoeide ‘reddingsoperatie' van de VS, voordat er een bevredigende overeenstemming kon worden bereikt voor de vrijlating van de ambassadeur en zijn staf.  Maar Iran had het Amerikaanse terrein definitief verlaten en dat was een belangrijke tegenslag voor het Amerikaanse blok. Dit leidde tot de politiek om een andere belangrijke client in de regio, Irak, tot de tanden te bewapenen en hem ertoe aan te zetten een oorlog met Iran te beginnen. Deze oorlog zou 10 jaar duren en miljoenen doden veroorzaken in omstandigheden die deden herinneren aan de oorlog 1914-1918. Als gevolg van zijn, in vergelijking tot Irak, veel grotere militaire zwakte en doordat het een veel hogere tol aan doden betaalde dan zijn tegenstander, nam Iran zijn toevlucht tot het inlijven in het leger van een hele generatie van kinderen. Als een klucht, claimde Iran een grote overwinning toen de oorlog eindelijk voorbij was.

Van recentere datum is de massale instabiliteit in de regio die, veroorzaakt door de invasie van de VS en een vijfjaar lange bezetting van Irak, in feite in het voordeel van Iran werkt. Met Irak in beroering, is Iran in staat geweest zijn positie als leidende imperialistische macht in de regio te heroveren en ontwikkelt het de capaciteit om het hoofd te bieden aan Israel. Met dit doel heeft het ook de technologie ontwikkeld voor nucleaire wapens. In de huidige omstandigheden, heeft de VS niet veel anders kunnen doen dan met hun voeten stampen. Geconfronteerd met het Russische imperialisme, dat momenteel heropleeft en Iran assisteert met dit project, heeft president Obama volgens zeggen een brief gestuurd naar de Russische leiders met het aanbod het militaire scherm, dat in Polen is geinstalleerd, terug te trekken in ruil voor de toezegging van Rusland druk uit te oefenen op Iran haar militaire ambities te beperken. De inhoud van deze brief werd vervolgens ontkend, maar het laat de omvang van de dreiging zien die, in de ogen van de VS, van een heroplevend Iraans imperialisme uitgaat.

Behalve dit is het waard om te vermelden dat het Iraanse proletariaat, ondanks het feit dat het zwaar heeft geleden onder het religieus burgerlijke regime, zich desalniettemin toch begint op te richten en begint deel te nemen aan de ontwikkeling van de internationale gevechten. Met de verdieping van de economische crisis zal het Iraanse proletariaat genoodzaakt zijn de strijd verder te zetten om zijn levensomstandigheden te verdedigen en om de revolutionaire proletarische tradities te herontdekken, die teruggaan tot de authentieke revolutionaire periode van 1917-1923.

WR / 07-03-2009.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De Sjah, , Khomeini: eenzelfde vijand!

Na verschillende maanden van opstanden, stakingen en machteloze pogingen van de regering van de sjah om algemene ontevredenheid met bloedige repressie te onderdrukken, is er nu een nieuwe ploeg van machthebbers. Tot voor kort waren zij uitgesloten van het of­ficiële politieke spel, ja zelfs vervolgd of verbannen. Nu bepalen zij de gang van zaken in de Iranese hoofdstad.

De omvang van de schokgolf die Iran onderging en die de spectaculaire en brutale ommekeer aan de top verklaart

• de strategische plaats die Iran binnen het machtigste imperialistisch blok be­kleedt, waardoor het dat blok de grootste zorgen gaf
• de sen­sationele draagwijdte van de gebeurtenissen, zowel door wat ze op zich uitdrukken, als door hun gevolgen
• en tenslotte, en vooral de rol die de arbeidersklasse in de gebeurtenissen speelt, leiden tot een aantal lessen voor de strijd van het wereldproletariaat

1. In tegenstelling tot wat ve­len, van de liberale pers tot die van de bordigisten, beweren, is er geen 'revolutie' in Iran, geen 'democratische' en geen 'islamitische'. Net zo min als de koningin van Engeland of keizer Bokassa I was de sjah van Iran de vertegenwoordiger van een soort 'feodalisme' waarvan de ayatollah Khomeini de 'pro­gressieve' overwinnaar zou zijn. De ironie van de geschiedenis wil dat de eerste reden van de breuk tussen de monarchie en de sjiitische hiërarchie de land­bouwhervorming van de sjah was, die het grondbezit van de kerk aantastte. Noch op het vlak van de politieke instel­lingen, noch op economisch ter­rein verdedigen de nieuwe leiders van Iran iets dat zou kun­nen doorgaan voor 'progressief' of 'radicaalburgerlijk'.

Welke burgerlijke revolutie is ooit doorgevoerd in naam van de 're­ligieuze traditie', of is dat enkel een vermomming? Welk 're­volutionair' karakter is er te vinden in de nationalisatie van de petroleumindustrie... die bovendien in feite al genatio­naliseerd was. De 'Iranese revolutie' is de zoveelste illustratie van het feit dat in het kapitalistisch verval burgerlij­ke en democratische revoluties nergens meer op de dagorde staan. In geen enkel land of zone, hoe achterlijk ook, zijn de taken die zich vandaag aan de samen­leving stellen dezelfde als die die in 1789 werden uitgevoerd.

2. De gebeurtenissen in Iran be­vestigen dat er nergens ter we­reld, en zeker niet in de ach­tergebleven gebieden, een democratisch-revolutionaire bourgeoi­sie bestaat. Ze tonen ook, eens te meer, dat in deze landen het leger de enige kracht in de maat­schappij is die in staat is om een minimum aan eenheid in het belang van het nationaal kapi­taal te waarborgen. Het regime Khomeini - Bazargan heeft nog maar de teugels van de macht in handen genomen, of het moet al beroep doen op deze kracht, die nog maar enkele weken tevoren de voornaamste steun was van de sjah. En de executie van zekere generaals, bedoeld om de woede van de massa's te sussen, zal niets veranderen aan het behoud van het leger en zijn hiërarchie.

Zoals in alle landen waar de kapitalistische staat zijn macht niet kan steunen op een sterke en sinds lang ontwikkelde economie, waar de heersende klasse niet over juridische instellin­gen en een politiek apparaat be­schikt dat sedert vele tiental­len jaren gewend is de conflicten die haar uiteenscheuren of ]confronteren met de andere lagen van de maatschappij op het ter­rein van de 'wettelijkheid' en de 'demokratje' te houden, wordt in Iran bevestigt dat het leger bijna voortdurend de enige waarborg is van de overleving en de stabiliteit van welk bur­gerlijk regime dan ook, of het zich 'volksrepubliek','islami­tisch'of 'revolutionair' noemt.

Want het leger vertegenwoordigt op een gecentraliseerde en gehiërarchiseerde manier het geweld van de sociale verhoudingen, van de uitbuiting en de onder­drukking. Het drukt volledig de tendens uit van het kapitalisme in verval naar de militarisering van de hele maatschappij.

3. De gebeurtenissen in Iran to­nen ook opnieuw dat de enige re­volutie die aan de orde van de dag is, zowel in de onderontwik­kelde landen als elders in de wereld, de proletarische revolu­tie is. In tegenstelling tot wat niet belangeloos wordt be­weerd, bewijzen ze dat er een proletariaat bestaat in de 'der­de wereld', een proletariaat dat bovendien vastberaden op ei­gen klassenterrein kar strijden. Volgend op de arbeidersstakin­gen in verschillende landen van Latijns-Amerika, Tunesië. Egyp­te enz., waren de arbeiderssta­kingen in Iran het voornaamste politiek element dat het regime van de sjah deed ineenstorten. De #39;Volksbeweging''die bijna alle lagen van de Iranese maat­schappij omvatte, raakte uitge­put, ondanks de massamobilisaties.

Het was de opleving van de arbeidersstrijd in Iran van­af oktober'78, in het bijzonder in de oliesector, die niet al­leen het oproer weer aanwakker­de, maar die het nationaal kapitaal voor problemen stelde die praktisch onoplosbaar waren, zolang er geen opvolging was voor de oude machthebbers. Terwijl de repressie de midden­standers, de studenten en de werklozen kon doen terugdeinzen bleek ze volkomen machteloos om het land uit de economische verlamming te halen, die door de arbeidersstakingen werd ver­oorzaakte Zelfs in de landen waar zij numeriek zwak staat, is de arbeidersklasse door de centrale plaats die zij inneemt in de kapitalistische productie een van de essentiële krachten van de maatschappij.

4. Uit de gebeurtenissen in Iran blijkt ook dat het proletariaat de enige kracht is in de maatschappij die zich kan verzetten tegen de enige uitweg die het kapitalisme uit zijn crisis kan vinden: de imperialistische oor­log. Iran is een essentieel on­derdeel van het militair poten­tieel van het westers blok, en krijgt er dan ook alle aandacht van. De klassenbeweging heeft dan ook niet alleen het nationaal kapitaal in moeilijkheden ge­bracht, maar ook de voorberei­dingen die het hele blok maakt met het oog op de imperialisti­sche oorlog. Net als in het ver­laden toont dit, dat de strijd van het proletariaat de enige, maar beslissende, hinderpaal is voor de tendens naar de impe­rialistische wereldoorlog.

5. Het proletariaat speelde een beslissende rol in de gebeurte­nissen in Iran. Dat werpt een essentieel probleem op dat het proletariaat moet oplossen om de kommunistische revolutie tot een goed einde te kunnen bren­gen. Het gaat om de bindingen met de andere niet-uitbuitende lagen van de maatschappij, in 't bijzonder de werklozen. Wat zich in Iran afspeelde bewijst:

• op zichzelf, en ondanks hun omvang, vormen deze lagen geen reële kracht in de maatschappij,
• meer nog dan het proletariaat worden ze doordrongen door ver­schillende vormen van kapita­listische misleiding en inkade­ring, de meest ouderwetse, zo­als de religie, inbegrepen,
• omdat de crisis deze lagen minstens even hard treft als de arbeidersklasse, vormen ze een hulpkracht in de strijd tegen het kapitalisme, waarover de klasse de leiding kan en moet nemen.

De bourgeoisie tracht de onte­vredenheid van deze lagen in doodlopende straatjes te lood­sen. Daartegenover moet het pro­letariaat duidelijk maken dat geen enkele kapitalistische 'op­lossing' hen enige verbetering kan brengen, dat het alleen in het kielzog van de revolutionai­re klasse zal zijn dat zij vol­doening van hun aspiraties kun­nen krijgen, niet als afzonder­lijke lagen -die historisch ver­oordeeld zijn-, maar als leden van de nieuwe maatschappij. Zo'n politiek veronderstelt de organisatorische en politieke zelfstandigheid van het prole­tariaat, dwz. het verwerpen van iedere politiek van 'verbond' met deze lagen.

Niet door ach­ter hun specifieke eisen aan te hollen zal het proletariaat de­ze lagen achter zich kunnen scharen. De geschiedenis heeft juist getoond dat deze lagen de meest dynamische kracht in de maatschappij volgen. Enkel de vastbeslotenheid waarmee ze aan haar revolutionair project vasthoudt zal de arbeidersklasse toelaten haar doel te bereiken, en in de eerste plaats in die massa's een scheuring te ver­oorzaken tussen de sectoren die het dichtst bij de heersende klasse staan en de andere die bij het proletariaat aanleunen.

6. Er was geen burgerlijke revo­lutie in Iran, en evenmin een proletarische. Ondanks haar on­tegensprekelijke strijdvaardig­heid, heeft de arbeidersklasse in Iran nog geen werkelijke zelfstandigheid bereikt. Ze heeft de macht van de bourgeoi­sie niet in vraag gesteld, ze is niet gekomen tot de vorming van haar eenheidsorganisatie, de arbeidersraden. Daarin schuilt een andere les. Ondanks de numerieke, organisatorische zowel als politieke zwakheid van het proletariaat -zwakheden die de bourgeoisie vandaag nog toelaten globaal de controle te behouden over de situatie­heeft de arbeidersstrijd toch een beslissende invloed gehad op de ontwikkeling van de poli­tieke situatie.

Die gebeurte­nissen geven een voorsmaakje van wat zich -na een betrekke­lijk rustige periode volgend op de strijdgolf van 1968-73- steeds meer zal voordoen: het proletariaat komt op de voor­grond van het politieke leven van de maatschappij, ten koste van het spel van interne tegenstellingen binnen de kapitalistenklasse (economische en politieke crisissen, militaire confrontaties Het proleta­riaat van Iran, of van een an­der onderontwikkeld land, kon en kan het probleem alleen maar stellen: alleen het geheel van het wereldproletariaat, in de eerste plaats dat van de mach­tigste landen, kan het probleem oplossen door de algemene confrontatie met het kapitalisme aan te gaan en het te vernie­tigen.

Internationale Kommunistische Stroming / 17.02.1979