Donderdag 15 december 2005 heeft het parlement het ‘solidariteitspact tussen de generaties’ en de alternatieve financiering van de sociale zekerheid aangenomen, ondanks een diep ongenoegen binnen de arbeidersklasse. Dit uitte zich in het bijzonder met de samenkomst van 100.000 arbeiders in Brussel tijdens de nationale vakbondsbetoging van 28 oktober. ‘Onaanvaardbare maatregelen’ had het ABVV nochtans getrompetterd in oktober; maar in december kondigde diezelfde organisatie zonder verpinken aan: “opschor-ting van de acties en het zoeken naar andere meer doelgerichte pressiemiddelen (sic).” Regering en patronaat kunnen tevreden zijn over de doeltreffendheid van hun vakbondsorganisaties: als ze er in geslaagd zijn om het pact door te drukken dan hebben ze dat vooral te danken aan het gekonkel van het ABVV, ACV en ACLVB.

Het laatste trimester van 2005 is de meest sociaal bewogen periode geweest in België sinds een vijftiental jaren. In minder dan drie maanden en als antwoord op een serie aanvallen van globale aard op haar levensvoorwaarden uitgaande van de liberaal-socialistische regering, heeft de arbeidersklasse heel uitgebreid haar ongerustheid en ontevredenheid gemanifesteerd met een begin van daadwerkelijke strijdbaarheid. Maar de socialisten in de regering en de vakbonden op het sociale terrein hebben magistraal samengewerkt om de acties in het honderd te laten lopen en de plannen van de bourgeoisie door te drukken. En op het onmiddellijk vlak hebben ze hun doel volkomen bereikt.

Solidariteitspact’… met de burgerlijke staat

Op het politiek vlak hebben de socialisten, de meesters van de manoeuvre bij de aanvallen, zich geen moeite gespaard om in samenspraak met de vakbonden het arbeidersverzet op te sluiten binnen de grenzen van het burgerlijk democratisch spel van het ‘onderhandelen’ over een ‘solidariteitspact’ tussen de ‘burgers’ voor het welzijn van de nationale economie. Vanaf het begin van de ‘onderhandelingen’, hebben ze de arbeiders doen geloven dat de regering de pre-pensioenen en de sociale zekerheid in hun voordeel zouden hervormen. De vice-premier van de PS, L.Onckelinx, gaf zich volledig met deze retoriek: “Op het einde van de discussies hebben zowel het ACV als het ABVV het werk begroet dat ik had verzet in de regeringsonderhandeling… En alle correcties voor het verbeteren van de pensioenen… De liberalen wilden een malus pensioen, wij hebben een bonus pensioen uit de brand gesleept… Als de PS achter het ‘generatiepact’ staat, dan is het omdat het onmisbaar is. Als wij niets doen gaat het ganse sociale systeem er aan. Ik zeg het jullie, we hebben geen keuze!” (Le Soir, 24.12.2005). Inderdaad, tegenover de druk van de crisis op de economie heeft de bourgeoisie geen andere keuze dan de levensvoorwaarden van de arbeidersklasse aan te pakken. En het bedrog bestaat er juist uit dat men de arbeiders doet geloven dat maatregelen die genomen worden door een regering van links minder pijn zouden doen. In werkelijkheid zitten de PS/SPA niet in de regering om de belangen van de arbeiders te verdedigen maar om de arbeiders het fabeltje op te dissen dat de aanvallen van de bourgeoisie worden doorgevoerd... voor hun eigen bestwil en in hun eigen belang. Bovendien, wanneer de ontevredenheid stijgt en het rookgordijn optrekt, aarzelen die grote verdedigers van de arbeiders niet om met de meest schofterige retoriek uit de hoek te komen om de arbeiders tegen elkaar uit te spelen. Zo probeert de voorzitter van de Vlaamse Socialisten, Vande Lanotte, de spanningen aan te wakkeren tussen de verschillende arbeidersgeneraties: “Het is aan jullie om in de bedrijven te gaan uitleggen welke keuzes wij hebben gemaakt. Wij hebben het uitvoerig gehad over de pensioenen maar op lange termijn draait het om de jongeren” (La Libre Belgique, 17.10.2005). Met andere woorden, diegenen die de maatregelen bekritiseren zijn ondankbaren en egoïsten die enkel denken aan hun eigen toekomstig pensioen en de toekomst van de jongeren daaraan opofferen.

Om het verscheurende debat omtrent de ‘arbeidersbelangen’ nog meer geloofwaardigheid te verlenen en om de acties nog beter in een democratisch en wettelijk kader op te sluiten, en ondertussen het ‘radicale’ imago van de ABVV-vakbond op te vijzelen, heeft de bourgeoisie in haar media een zogenaamde tegenstelling opgeklopt tussen de socialistische partijen en vakbonden. In het boven geciteerde interview, gaat Onckelinx ‘tekeer’ tegen het ABVV, dat er van beschuldigd wordt desinformatie te verstrekken over de ‘vooruitstrevende’ inhoud van het pact. En Vande Lanotte verklaarde aan het adres van de syndicalisten, “wie zich afkeert van links richt zich op rechts.” De socialistische vakbond vroeg op zijn beurt “aan haar nationale vertegenwoordigers om niet meer deel te nemen aan de partijbureaus van de PS en de SP.a” (BHV, 8.11.2005), en hun ‘baas’ Vandermeeren, voegde daar aan toe: “De vakbeweging en zijn aangesloten bonden weten bij de volgende verkiezingen wie hun ware vrienden zijn.” De belangrijkste valstrik voor de arbeidersklasse bestaat er uit haar te doen geloven dat het enige doel van de arbeidersacties kan bestaat uit het druk uitoefenen op de parlementaire krachten om een waardig compromis te bereiken binnen het kader van de overlegstructuren van de burgerlijke staat. Zo maakten de vakbondsmobilisaties vanaf het begin deel uit van de logica van de burgerlijke democratie en het is geheel en al binnen die logica dat de vakbonden hun acties hebben stopgezet na de stemming in het parlement, want “de vakbonden voeren geen staking tegen het democratisch verkozen parlement (sic).”  (X. Verboven, socialistische vakbondsleider, De Morgen, 17.12.2005).

Een vakbondsfront om beter het begin van strijdbaarheid te verstikken

Op sociaal vlak hebben de vakbonden, om het zo te zeggen, niet werkloos toegezien. Zij hebben goed hun rol gespeeld die er uit bestond pogingen tot arbeidersverzet in te kapselen en te saboteren om een gevoel van onmacht op te wekken tegenover de aanvallen. Vanaf juni 2005 was de christelijke centrale de eerste om het spel op gang te brengen door een algemene staking aan te kondigen voor na de vakantie. Het ABVV hield toen zijn adem nog even in. In september, toen de inhoud van het pact werd onthuld, kondigde het ABVV een algemene staking af voor 7 oktober, terwijl het ACV in gans haar pers blokletterde: “10 goede redenen om niet te staken.” Dat was het eerste bedrijf van de vakbondsmanoeuvre, dat van de verdeling. Nochtans zag men bij de algemene staking van het ABVV een belangrijke deelname van delegaties van het ACV en zelfs van de kleine liberale centrale ACLVB aan de zijde van de stakende arbeiders. De daaropvolgende dagen raakt de ‘leiding’ van het ACV ‘in de minderheid tijdens een interne raadpleging van de afgevaardigden’ en de vakbond maakte een bocht van 180 graden. Deze overwinning van de ‘vakbondsdemocratie’ moest de arbeiders ervan overtuigen - de gauchisten en de basissyndicalisten zijn daarvan de beste propagandisten - dat de ‘vakbonden in dienst staan van wat de arbeiders willen’ en dat ze dus ‘het middel bij uitstek zijn om strijd te voeren’.

In werkelijkheid werd het tweede bedrijf van de manoeuvre opgevoerd: het algemeen vakbondsfront werd ter plekke opnieuw leven ingeblazen en de eenheid van de verdelers werd opgezet om de eerste tekenen van strijdbaarheid onder de arbeiders des te beter in de kiem te kunnen smoren. De vakbondsinstanties gingen op één lijn staan met radicale verklaringen tegen het pact en de herfinanciering van de sociale zekerheid: “Deze maatregelen zijn onaanvaardbaar”; “Raak niet aan de pré-pensioenen !”; “Het ABVV en het ACV eisen dat de regering opnieuw onderhandelt over het solidariteitspact tussen de generaties” (Syndicats, nr. 17, 21.10.2005) en ze klaagden de maatregelen aan van het solidariteitscontract in alle toonaarden aan. Dit gemeenschappelijk vakbondsfront, de eenheid van de saboteurs, heeft niets te maken met de eenheid van de klasse. Deze eenheid wordt verwezenlijkt in de actie en buiten de vakbondsinstanties om, door eigen besluitvormings- en actieorganen in het leven te roepen, zoals algemene vergaderingen, stakingscomités die onmiddellijk afzetbare afgevaardigden kiezen die enkel verantwoording verschuldigd zijn aan de zelfstandige algemene vergaderingen. Het gemeenschappelijk front daarentegen was een dam die werd opgeworpen voor het inkapselen van het ongenoegen en de woede die steeds meer toenamen en vooral ter voorbereiding van de manoeuvre die zijn hoogtepunt zou bereiken in de algemene staking en de nationale betoging van 28 oktober. Voor de bourgeoisie was het van belang dat de acties van 28 oktober in de ogen van de arbeidersklasse er uitzagen als een overwinning van het gemeenschappelijk vakbondsfront. Dat wordt immers voorgesteld als de hoogste uitdrukking van de eenheid van de arbeidersklasse om daarmee in staat te zijn om in de daaropvolgende weken de lont uit het kruitvat van de strijdbaarheid te halen.

En inderdaad, na 28 oktober veranderen de vakbonden van toon. Le Soir van 26 en 27 november 2005 schrijft: “Kunnen de vakbonden iets veranderen aan de onbuigzaamheid van het ‘pact’ tegenover een federale regering die vasthoudt aan haar standpunten? Ja. Ze kunnen niets veranderen aan de geest van het pact, noch aan het opschuiven van de pensioenleeftijd van 58 naar 60 jaar in 2008. Maar een gamma van verzachtenden maatregelen is mogelijk. De vakbondseisen zoals die op de pamfletten werden verspreid zijn gematigd.” De burgerlijke pers liet duidelijk overkomen dat de teerling was geworpen. Om de demoralisering helemaal af te ronden planden de vakbonden ‘trapsgewijze actieplannen’, aangekondigd op woensdag 23 november door de voorzitter van het ABVV die ‘het nog hard speelde’: “Wij gaan geen symbolische acties voeren. Wij gaan ons niet beperken tot perscommuniqués! Neemt dat niet al te licht op. Er zullen ernstige harde acties komen, stakingen als het moet (sic).” In werkelijkheid vormen de ‘dagen van bewustmaking en informatie’ van het gemeenschappelijk vakbondsfront de gelegenheid om in de bedrijven definitief de resten van woede te laten doodbloeden door die te richten op schijnacties, zoals wegversperringen en blokkeringen van grootwinkelbedrijven die de strijdmethodes van de arbeidersklasse ongeloofwaardig maken. Het doel was gelegen in het opwekken van ontmoediging en onmacht, maar ook het aanwakkeren van verdeeldheid tussen de arbeiders, tussen stakers en niet-stakers, al te meer omdat de ‘redenen tot strijd’ die door de vakbonden naar voren werden gebracht  - het een of andere bijkomstige punt van het ‘pact’ bijstellen  - niet veel mensen meer motiveerden.

Een leerrijke nederlaag

Links en de vakbonden zijn er in geslaagd om het verzet van de arbeiders te saboteren, de maatregelen zijn er door geramd, en dus op het onmiddellijk vlak lijkt de beweging voor de arbeiders op een nederlaag te zijn uitgelopen. In breder perspectief geplaatst vertoont de balans echter een heel wat genuanceerder beeld.

Eerst en vooral dient er de nadruk op te worden gelegd dat de maanden oktober en november van groot belang waren voor de lange en moeilijke ontwikkeling van de strijd van de arbeidersklasse in België. Ze markeerden een, weliswaar nog beperkte, heropleving van de arbeidersstrijdbaarheid na een terugval en een stagnatie van meer dan tien jaar tegenover de klappen die de bourgeoisie uitdeelde. Dit begin van heropleving van strijdbaarheid in België maakt geheel en al deel uit van een bredere beweging van het proletariaat dat, tegenover de veralgemeende aanvallen in het merendeel van de industrielanden, probeert om opnieuw het terrein te vinden van de klassestrijd tegenover de gevolgen van de crisis van het kapitalisme. Nog belangrijker zijn bovendien de onderwerpen waarop de strijd zich toespitste, namelijk de pensioenen en de pré-pensioenen, die een fundamentele problematiek stellen zoals die wordt opgeworpen door het bankroet van het kapitalistisch systeem en dus van de toekomstperspectieven van de arbeidersklasse.

De tweede vaststelling is dat de vakbondsacties zijn uitgelopen op een duidelijke en onmiddellijke nederlaag, hetgeen door veel arbeiders aangevoeld als een gevolg van het volkomen duidelijke vakbondsgekonkel en niet als een nederlaag die door links als een overwinning kon worden voorgesteld. De ergste nederlagen van de arbeidersklasse zijn juist de nederlagen  die ervaren worden als overwinningen, die illusies scheppen. Daarvan is hier vast en zeker geen sprake omdat de vakbondssabotage er dik bovenop lag. Ook kan de nederlaag kostbare lessen opleveren, voornamelijk over hoe strijd te voeren en het schenken van vertrouwen aan links en de vakbonden. Deze lessen zijn van kapitaal belang voor de komende strijd die zich al aankondigt omdat de regering al heeft bekend gemaakt om voor de lonen dringend een nieuw ‘matigingsplan’ te willen opleggen ter waarborging van de concurrentiepositie van de nationale economie in de strijd op leven en dood tussen de kapitalistische staten.

Jef & Jos / 08.01.2006

De delokalisaties worden te pas en te onpas gebruikt in de propaganda van de bourgeoisie. Het lijkt wel alsof ze alle andere aanvallen waaraan het proletariaat onderworpen is in de schaduw stellen, en dat ze er zelfs de verklaring voor worden. Andersglobalisten, linkse partijen en ultralinksen staan overal op de bres om het ‘ultraliberalisme’ aan te klagen van die aasgieren van bazen en van die aandeelhouders die uit zijn op vette dividenden. Tussen alle mogelijke opties voor een ‘andere wereld’ zouden zij voor de slechtste politiek kiezen. In dit artikel zullen we daarentegen aantonen dat de delokalisaties rechtstreeks voortvloeien uit de fundamentele wetmatigheden die het kapitalistische systeem regeren.

In tegenstelling tot wat de andersglobalisten vertellen met hun “alles wordt  tegenwoordig koopwaar” is het al sinds heel lang dat onder het kapitalisme de warenver­hou­dingen het geheel van de sociale en menselijke verhoudingen in de maatschappij beheersen. In de kapitalistische maatschappij is het leveren en verkopen van een waar het enige middel om een deel van de geproduceerde goederen te verkrijgen, op straffe van het verlies van elk middel van bestaan. Voor wie over geen enkel productiemiddel beschikken, de proletariërs, en die zich daardoor in de materiële onmogelijkheid bevinden om waren te produceren, zit er niets anders op dan op de markt een bijzondere waar aan te bieden, namelijk hun arbeidskracht.

De kapitalistische uitbuiting van de arbeidskracht

Zoals voor elke andere waar het geval is, wordt de waarde van de arbeidskracht op de markt uitgedrukt in een prijs en in geld: het loon. De waar arbeidskracht verschilt in niets van de andere waren op de markt, tenzij dan dat ze onafscheidelijk verbonden is met haar verkoper, de arbeider, en dat ze niet te lang op een koper kan wachten, omdat ze anders met haar drager, de arbeider, te gronde zal gaan bij gebrek aan levensmiddelen.

Voor haar kapitalistische koper, de bourgeois, betekent de arbeidskracht, die hij verbruikt, de bron van zijn winst. Zou de industriële kapitalist de loonarbeider die hij aangeworven heeft alleen zolang laten werken als voor de arbeider nodig is om het loon te verdienen dat hij ontvangt, dan zou de baas geen enkele winst maken. Hij moet de loonarbeider dus langer laten werken dan die tijd. De arbeidstijd van elke arbeider bestaat –of hij dat nu beseft of niet– uit twee delen: een deel dat betaald wordt, en waarin de arbeider slechts de waarde van zijn loon vergoedt, en een deel dat niet betaald wordt, waarin hij gratis arbeid verricht voor de kapitalist die zich het geheel van de productie toeëigent.

De conditie van proletariër herleidt zich tot de onzekerheid van zijn bestaan. “De proletariër is hulpeloos; op zichzelf aangewezen kan hij geen dag leven. De bourgeoisie heeft zich het monopolie aangematigd over alle levensmiddelen, in de ruimste zin van het woord. Wat de proletariër nodig heeft, kan hij slechts krijgen van deze bourgeoisie wier monopolie door de staatsmacht wordt beschermd. De proletariër is dus in rechte en in feite de slaaf van de bourgeoisie; zij kan over zijn leven en zijn dood beschikken. Zij biedt levensmiddelen aan, maar voor een ‘equivalent’, voor zijn arbeid; zij laat hem daarbij zelfs nog de schijn, alsof hij uit vrije wil handelt, alsof hij als mondig mens, vrij en zonder dwang ermee instemmen zou een verdrag met haar af te sluiten. Een mooie vrijheid is dat, waarbij de proletariër geen andere keus heeft dan om met de voorwaarden die de bourgeoisie hem stelt in te stemmen... te verhongeren, dood te vriezen of zich naakt bij de dieren in het bos te voegen!” (1).

Onder het kapitalistische systeem is de honger om de meerarbeid uit te buiten onverzadigbaar: hoe meer onbetaalde arbeid het kapitalisme onttrekt aan de arbeiders, hoe beter. Het ongebreideld uitpersen van meerwaarde is het doel en de rol van de aankoop van de waar arbeidskracht door de kapitalist. “De industriële kapitalist blijft in de grond evengoed een handelaar. Zijn activiteit als kapitalist [...] beperkt zich net als die van de handelaar tot de markt. Zijn taak bestaat erin om de nodige grondstoffen, hulpstoffen, arbeidskrachten enz. zo doelmatig en goedkoop mogelijk in te kopen, en om de in zijn onderneming gefabriceerde waren zo duur mogelijk te verkopen. Op het gebied van de productie heeft hij niets anders te doen dan ervoor te zorgen dat de arbeiders voor een zo gering mogelijk loon zo veel mogelijk arbeid leveren, dat er zoveel mogelijk meerwaarde uit hen wordt geperst.” (2).

Een grens aan deze uitbuiting bestaat slechts in de uitputting van de uitgebuite, en door het vermogen van de arbeidersklasse zich te verzetten tegen de uitbuiter. Om het tijdsgedeelte van de gratis arbeid te vergroten, waarin de arbeider het kapitalisme zijn meerwaarde levert, beschikt het kapitaal over verschillende middelen: de verlenging van de arbeidsdag, het opdrijven van het werkritme en de verlaging van de lonen, zelfs tot het minimum dat nodig is om de arbeider alleen in leven te houden.

Zoals iedere waar is de arbeidskracht onderworpen aan de concurrentie en de wisselvalligheden van de kapitalistische markt. “En als er meer arbeiders voorhanden zijn dan het de bourgeoisie goeddunkt te werk te stellen, wanneer er dus aan het eind van de concurrentiestrijd toch nog een aantal overblijft, dat geen werk kan vinden, dan moet dit aantal maar verhongeren. Want de bourgeois zal hen toch heus geen werk geven, als het product van hun arbeid niet met voordeel verkocht kan worden.” (3). De concurrentie, “meest volkomen uitdrukking van de oorlog van allen tegen allen, die de moderne burgerlijke maatschappij beheerst” waarin de arbeiders elkaar “onderling net zo beconcurreren, als de leden van de bourgeoisie elkaar onderling beconcurreren.” Met het tegen elkaar opzetten van actieven en werklozen, autochtonen en immigranten of verschillende nationale fracties van het proletariaat, is de concurrentie “in de handen van de bourgeoisie het scherpste wapen tegen het proletariaat” (4).

Delokalisaties, een product van de kapitalistische concurrentie

De delokalisatie van productieplaatsen uit de industrielanden naar landen waar de arbeidskracht goedkoop is, is het gevolg van de kapitalistische wetten van het zoeken naar een maximale winstvoet. Onder druk van de ongebreidelde concurrentie tussen de grote kapitalistische industrielanden op steeds beperktere markten, zijn de gemiddelde uurlonen van 18 euro in Spanje, 4 euro in Polen en Tsjechië, 2 euro in Brazilië en Mexico, 1 euro in Roemenië, 0,7 euro in India en China tegenover 23 euro in West Europa en de Verenigde Staten een buitenkansje voor het kapitalisme, de vampier van de arbeidskracht.

Reeds in de negentiende eeuw heeft de bourgeoisie nooit geaarzeld, wanneer de productietechnieken dat toelieten, de weefgetouwen bijvoorbeeld te demonteren om elders, in een andere streek, op zoek te gaan naar goedkopere en meer volgzame arbeidskrachten om uit te buiten.

De delokalisaties zijn voor de arbeidersklasse dus niets nieuws, maar een oud en internationaal verschijnsel dat in alle landen voorkomt. Toch kent dit verschijnsel sinds de jaren 1990, onder druk van de economische crisis die al drie decennia aanhoudt, een onmiskenbare uitbreiding. In talloze sectoren waar de arbeidskracht een belangrijk deel uitmaakt van de globale kosten van de productie, is die transfer van de industrielanden naar landen waar de productiekosten het laagst zijn zelfs “al grotendeels  doorgevoerd” (5).

In de automobielsector bijvoorbeeld hebben de grote merknamen al lang hun toevlucht genomen in delokalisaties. Renault produceert de R12 sinds 1968 in Roemenië. “Vanaf de jaren 1970 is Renault, net als trouwens PSA, op zoek naar lokale partners in Brazilië, Mexico, Argentinië, Colombia en Turkije. [...] Na de herstructureringen in de jaren 1980 stort Renault zich op de aankoop van Samsung in Zuid-Korea en van Dacia in Roemenië, in 1999.” (6). De bourgeoisie heeft overigens de ineenstorting van de stalinistische regimes en het einde van de zogenaamde ‘socialistische economie’ niet afgewacht om de westerse mogendheden te laten investeren en te delokaliseren naar de landen van het voormalig Oostblok.

Alle sectoren van de kapitalistische productie zijn betrokken bij delokalisaties, maar niet elke productie zal gedelokaliseerd worden, in tegenstelling tot wat de propaganda van de bourgeoisie laat horen. “De sectoren van de industrie die betrokken zijn bij delokalisatie zijn talrijk: leer, textiel, kleding, metalen, huishoudelijke apparaten, automobiel, elektronica… Ook de tertiaire sector wordt getroffen: telefonische call centra, informatica, boekhouding… Om eerlijk te zijn is elke massaproductie en elke repetitieve dienst vatbaar voor delokalisatie naar gebieden waar de kosten van de arbeidskracht duidelijk lager liggen.” (7) De drastische daling van de transportprijzen die in de jaren 1990 doorzette (een daling met 45% van het maritiem transport en met 35% van het luchtvrachtverkeer tussen 1985 en 1993) heeft de geografische afstand tussen de productieplaatsen van talloze waren en de markten waar ze verbruikt zullen worden nog minder storend gemaakt.

De uitbuiting tegen lage prijs van de intellectuele hightech arbeidskracht, die te duur geworden was in de westerse lan­den, wordt koortsachtig nagestreefd, waarbij op de op­leidingskosten bespaard worden door die ter plaatse te or­ganiseren. In China zijn steeds meer westerse overheidsor­ganen en privé-ondernemingen bezig “ter plaatse on­der­zoekscentra op te richten, zoals France Télécom in Can­ton in juni 2004, om te profiteren van de overvloed aan goedkope wetenschapslui die door de Chinese laborato­ria worden aangeboden” (8). India is binnen enkele ja­ren ook een leverancier geworden van computerprogramma’s.

Anderzijds worden de delokalisaties volop gebruikt om de onproductieve kosten van de grootste ondernemingen te drukken (geïnformatiseerd beheer, beheer en onderhoud van netwerken, loonadministratie, financiële diensten, klantendiensten, orderadministratie, telefonische call centra), soms tot 40 à 60%. Het gaat zover dat “alles wat op afstand kan gebeuren en per telefoon of satelliet doorgegeven kan worden, klaar is voor delokalisatie”. Zo begint India “de achterwinkel te worden van de Britse en Amerikaanse bedrijven” (5).

In de moordende concurrentie tussen de naties zetten de staten van de ontwikkelde landen uitdrukkelijk een rem op het vertrek naar het buitenland van bepaalde activiteiten. Het is een strategische noodzaak om op het eigen grondgebied bepaalde industrieën te bezitten die een militaire macht kunnen garanderen die het hoofd kan bieden aan naties van hetzelfde kaliber. Dat is een kwestie van overleven in de imperialistische arena. Meer in het algemeen is het economisch even onmisbaar dat op het grondgebied de centrale productie behouden blijft van sleutelsectoren die de kracht uitmaken van het nationaal kapitaal tegenover de concurrentie. In de automobielsector “tekent zich onder druk van de concurrentie die verplicht te produceren tegen steeds lagere kosten een beweging af van delokalisatie van de productie van kleinere wagens voor de Franse markt naar lage lonenlanden, terwijl in Frankrijk de productie behouden blijft van wagens uit de hogere klassen in zeer geautomatiseerde fabrieken” (6). Hetzelfde in de textielsector, waar “momenteel alleen de stoffen die technologie en kennis vereisen nog in Frankrijk gefabriceerd worden” (6).

Het aantal landen dat profijt heeft van de delokalisaties is beperkt: “India, de Maghreb landen, Turkije, de landen van Centraal en Oost Europa (PECO) en Azië (met name China)” (7). Elk nationaal kapitaal heeft zijn bevoorrecht land van bestemming, maar ze beantwoorden allemaal aan een reeks dwingende criteria. Die landen moeten een zekere interne stabiliteit kennen, wat voor een steeds geringer aantal landen opgaat, nu de ravages van de oorlog steeds grotere gebieden van de planeet in hun greep krijgen. Maar ze moeten ook beschikken over een aangepaste infrastructuur en over arbeidskracht die ervaring heeft met de kapitalistische uitbuiting of zelfs enigszins opgeleid is. De meeste van de doellanden hebben een industrieel verleden (Oostbloklanden) of hebben een zekere industrialisering gekend. De landen van Afrika bezuiden de Sahara, die maar al te graag delokalisaties zouden verwelkomen, hebben er nog geen spoor van gezien.

De overproductiecrisis zonder uitweg

De definitie zelf van delokalisatie als “verplaatsing naar het buitenland van een (bijvoorbeeld) in Frankrijk bestaande economische activiteit, waarvan de productie dan weer in Frankrijk ingevoerd wordt” (8) verklaart voor een deel het geheim van de prachtige resultaten die de bourgeoisie opdist met betrekking tot de zogenaamde Chinese en Indiase wonderen. Maar gezien vanuit het geheel van de wereldproductie zijn de delokalisaties een nuloperatie. Er wordt inderdaad een industriële pool gecreëerd op een plaats waar er voorheen geen was, maar er is in geen geval ontwikkeling of een nieuwe opkomst van de kapitalistische productie, aangezien de schepping van een voorheen onbestaande activiteit in dat gastland direct samengaat met de deïndustrialisatie en stagnatie van de meest ontwikkelde economieën.

Decennia lang zijn de onderontwikkelde landen er niet in geslaagd investeringen te realiseren om massaal moderne technologie te verwerven die onmisbaar is om de concurrentie aan te gaan met de meest ontwikkelde landen en om een industrialisatiepeil te bereiken dat die naam waardig is, zelfs met erg goedkope arbeidskrachten. Hun onderont­wikkeling en het behoud daarvan zijn vandaag zelfs een voorwaarde om zich te mogen verheugen in de belangstelling van het kapitalisme voor de uitbuiting van de arbeidersklasse daar ter plaatse.

De afwezigheid van enig vooruitzicht op een verbetering van de levensvoorwaarden van het proletariaat in de gastlanden van de delokalisaties en de ontwikkeling van de werkloosheid in de westerse landen, waar het gros van de gedelokaliseerde productie afgezet wordt, zullen niet bijdragen tot een uitbreiding van de wereldmarkt, maar tot een verergering van de overproductiecrisis.

De delokalisaties zijn op zich niet de oorzaak van de werkloosheid en de daling van het levenspeil van het proletariaat. Ze zijn slechts één van de vele aanvallen die het te verduren heeft, en die allemaal dezelfde wortels hebben: de economische wetten van het kapitalistisch systeem die voor elke natie en elke bourgeoisie gelden, en die de kapitalistische wereld onderdompelen in een overproductiecrisis zonder uitweg.

Om de meerwaarde die door de arbeidersklasse geproduceerd wordt, en die zit opgesloten in de gefabriceerde waren, te kunnen opstrijken, moet de kapitalist die waren verkopen op de markt.

De kapitalistische overproductiecrisissen, plaag van het kapitalistisch systeem, vinden hun oorsprong altijd in de onderconsumptie door de massa’s, waartoe de arbeidersklasse gedwongen wordt door het systeem van uitbuiting van de loonarbeid, dat voortdurend het deel van de sociale productie vermindert dat aan het proletariaat toevalt. Het kapitalisme moet voor een gedeelte betaalkrachtige kopers vinden buiten degenen die zijn onderworpen aan de verhouding arbeid-kapitaal.

Vroeger bestonden er op de binnenlandse markt grote sectoren van voorkapitalistische productie (het handwerk en vooral de landbouw) die relatief welvarend waren en een voedingsbodem vormden voor de kapitalistische groei. Op wereldvlak liet de enorme buitenkapitalistische markt van de koloniale landen, die toen werden veroverd, toe om de overproductie van waren uit de industrielanden af te zetten. Nadat het kapitalisme aan het begin van de 20e eeuw de hele planeet aan zijn economische verhoudingen onderworpen heeft, beschikt het niet meer over de historische voorwaarden die het toelieten het hoofd te bieden aan zijn tegenstellingen.

Het kapitalisme begon toen aan zijn fase van onomkeerbare neergang, die de mensheid veroordeelt tot oorlogen, de stuiptrekkingen van zijn crisissen, en tot een veralge­meende ellende, die de mensheid met de complete vernietiging bedreigen.

 

Scott / 11.2005

 

(1) Uit: Friedrich Engels, De toestand van de arbeidersklasse in Engeland (1845), “De concurrentie”, p. 136 in de uitgave van Progres, 1987.

(2) Uit: Karl Kautsky, Das Erfurter Programm (1892), hoofdstuk 2: Het proletariaat. (3) Engels, idem p.138

(4) Engels, idem p.136

(5) Novethics.fr, 10 januari 2001

(6) L’Expansion, 27 januari 2004

(7) Vie publique.fr, 12 januari 2004

(8) Le Monde.fr, 27 juni 2004

Het rellen in de Franse buitenwijken hebben aanleiding gegeven tot veel discussie onder degenen die op zoek zijn naar een alternatief voor het kapitalisme. Zo kwam er op het intertnetforum van de groep Eurodusnie in Leiden een heel debat op gang over de vraag of de revolte al dan niet moest worden toegejuicht. En de discussie was al even levendig tijdens onze discussiebijeenkomst in Amsterdam en de openbare bijeenkomst in Brussel.

Voor ons gaat de discussie vooral over twee belangrijke vragen voor het begrip van de dynamiek en de perspectieven van de klassenstrijd:

1) Kan iedere sociale beweging, wat ook haar aard is, bijdragen aan revolutionaire strijd tegen het kapitalisme?

2) Vormen de revoltes in Frankijk een stap voorwaarts in de ontwikkeling van de proletarische strijd of vormen ze daarentegen een hindernis voor de verdere ontwikkeling ervan?

Voor sommigen, in het forum van Eurodusnie zowel als tijdens onze openbare bijeenkomsten, bestond de hoofdzaak uit ‘de beweging’, ‘de actie’, ‘het geweld’, de ‘ondermijning van de gevestigde orde’ en vormde de revolte op zichzelf een stap voorwaarts in de strijd tegen het kapitalisme. Het zou op de een of andere manier genoeg zijn om er een beetje richting aan te geven met wat politieke standpunten en deze jongeren die door het kapitalisme worden buitengesloten zouden kunnen worden omgevormd in belangrijke krachten tegen het kapitalisme.

We denken dat dit een grote analysefout is: niet alle sociale bewegingen dragen bij aan de strijd tegen het kapitalisme, integendeel, sommigen, zelfs als hun oorsprong niet ligt in een provocatie en ze niet door de bourgeoisie zijn opgezet, kunnen door de bourgeoisie gebruikt worden om zichzelf te versterken tegenover het proletariaat, tegen zijn bewustzijn en eenheid. Dit betekent niet in het minst dat we ons standpunt ‘vanaf het balkon’ verkondigen of dat we ‘salonsocialisten’ zouden zijn, want actie is niet hetzelfde als activisme, concreet zijn betekent niet in oppervlakkigheid vervallen, het naar voren brengen van onmiddellijke antwoorden op omstandigheden is niet hetzelfde als kortzichtigheid. De middelen, de wapens en de logica van de arbeidersstrijd zijn niet dezelfde als de middelen, de wapens en de logica van de burgerlijke klasse. Voor het proletariaat en meer in het bijzonder in de strijd voor het kommunisme zijn niet alle middelen geëigend. Als het internationale proletariaat momenteel voor belangrijke hindernissen staat en een lange weg heeft af te leggen om zijn strijd weer tot ontwikkeling te laten komen, dan is dat juist omdat jarenlang de beste krachten ervan zijn omgevormd door de kapitalistische krachten (vaak burgerlijk links of van de vakbeweging) naar een glibberig terrein in naam van ‘onmiddellijke resultaten’ en tegen ‘principes die enkel goed zijn voor theoretici’, enzovoort.

Toen de bourgeoisie het feodalisme bevocht en zelf nog een revolutionaire klasse was kon zij om het even welke strijd ondersteunen en om het even welke andere klasse tot haar zaak overhalen omdat zijzelf een uitbuitende klasse was die niet probeerde de uitbuiting af te schaffen maar integendeel een nieuwe vorm van uitbuiting te veralgemenen. Dat staat in tegenstelling tot de praktijk van het proletariaat: dat beschikt over geen enkele economische macht binnen de kapitalistische maatschappij en stelt zich niet tot doel een nieuw soort van uitbuiting in te stellen maar in tegendeel uitbuiting in al zijn vormen af te schaffen. Daarom bestaan zijn wapens uit eenheid, bewustzijn, zelforganisatie en zijn politieke zelfstandigheid als klasse. Die wapens worden ongetwijfeld in de strijd gesmeed, maar niet in om het even welke strijd.

Meerdere mensen op onze openbare bijeenkomsten antwoordden daarop dat "het grootste deel van de rellen toch uit arbeiderswijken kwam". Een beweging is niet proletarisch omdat hij voor de meerderheid uit arbeiders bestaat, noch omdat hij ‘problemen’ stelt voor het kapitalisme, noch omdat hij gewelddadig is of zich richt tegen overduidelijk onrecht. De betogen over ‘radicaliteit’, ‘geweld’, ‘verzet’ en ‘massaliteit’ gaan voorbij aan het wezenlijke, namelijk het enig juiste criterium om een beweging te analyseren en te zien of die steun verdient: versterkt die de eenheid, het bewustzijn, de zelfstandigheid van het proletariaat? Anders gezegd, bevindt deze zich, zelfs als het maar embryonair is, op zijn klassenterrein?

Dat is inderdaad het belangrijkste vraagstuk want sommige deelnemers van de discussiebijeenkomst in Amsterdam drongen er op aan dat de IKS de hele klasse diende op te roepen zich bij de relschoppers in de buitenwijken aan te sluiten. Uitgaande van de hierboven geformuleerde criteria zou dat van groot onbegrip getuigen over de dynamiek van de arbeidersstrijd en van een valse verwachting dat de rellen in de Franse buitenwijken een bijdrage zouden leveren aan de revolutionaire strijd tegen het kapitalisme. De acties zijn ongetwijfeld niet door de bourgeoisie uitgelokt (zelfs als de uitspraken van Sarkozy onherroepelijk olie op het vuur gooiden) en we kunnen de woede begrijpen van al deze jongeren die men gewoonweg links laat liggen. Maar toch zijn we er van overtuigd dat hun acties niets te maken hebben met de strijd van de arbeidersklasse en integendeel daar direct tegen ingaan.

De rellen in de buitenwijken zijn vooral ingegeven door wanhoop, uitzichtloosheid, door een machteloze en blinde haat. De klassenstrijd daarentegen vertrekt vanuit een minimum aan vertrouwen in de toekomst en verontwaardiging over de barbaarsheid en het lijden dat door het kapitalisme wordt veroorzaakt. Wie een ‘revolutionaire kracht’ wil toekennen aan deze acties verwart haat met verontwaardiging en wanhoop met bewuste actie. Als de verontwaardiging een positief gevoel is dat de strijdbaarheid voedt en de vastbeslotenheid tegenover de kapitalistische uitbuiting en de barbaarsheid daarvan, dan is de haat een louter negatief gevoel dat enkel een totale vernietigingsdrang voedt. En terwijl de wanhoop mensen tot gewelddadige acties kan brengen die nergens toe leiden, dan maakt de bewuste actie een ontwikkeling van de strijd mogelijk, door de kritiek en het rechtzetten van vergissingen, door de revolutionaire strijd.

Dergelijke commandoacties van kleine groepen richten zich voornamelijk op het in brand steken van geparkeerde auto’s. De botsingen met de politie die voortkomt uit een begrijpelijke haat tegenover de arrogante en onverdragelijke uitdagende houding bleven betrekkelijk beperkt. Er was geen massabeweging maar een opeenvolging van onsamenhangende nachtelijke acties van kleine groepen. Dat schept een contrast met de strijd van het proletariaat: een strijd die moed vereist, met open vizier, massaal ondernomen en die zijn kracht in het daglicht stelt, zonder het spektakel en de snoeverij van de ‘stadsguerilla’. Zij brengt haar doeleinden openlijk naar voren en hijst haar vaandel voor heel de maatschappij. Zij is niet blind op zoek naar een frontale botsing met haar klassenvijand, gaat die ook niet uit de weg, maar bereidt die met geduld en onverzettelijkheid voor.

De bewegingen in Frankrijk bevatten bovendien een heel gevaarlijk aspect: dat van botsingen tussen kinderen van de arbeidersklasse. Het geweld van deze jongeren keerde zich vooral tegen andere arbeiders, lotgenoten die dezelfde twijfels hebben over de toekomst die het kapitalisme biedt. Ze staken auto’s van hun klassenbroeders in brand, ze vielen brandweerlieden aan, ze bekogelden autobussen waarin hun buren uit dezelfde wijk zaten met stenen en staken ze in de brand. De revoltes van de boeren in de middeleeuwen waren zeker wanhopig, maar ze waren gericht tegen de heren, er werden kastelen aangevallen waarbij de rijkdom werd geplunderd. De jongeren in de buitenwijken die nu door het kapitalisme worden buitengesloten vielen niet de luxewijken aan of de symbolen van het systeem, maar hun eigen buren in de armoedewijken. Het geweld van de arbeidersklasse richt zich tegen het kapitaal en zijn staat, nooit tegen de eigen klassenkameraden. De onderdrukking van Kronstadt in 1921 versnelde de ontaarding van de Bolsjewiki en de nederlaag van de Oktoberrevolutie in Rusland omdat daarmee het geweld tussen klassenbroeders werd gewettigd.

Als arbeiderskinderen zich tegen hun klassenbroeders keren en daarvan zelfs de hoofdzaak van hun beweging maakten, dan is het onder invloed van een verschijnsel dat binnen het kapitalisme tot ontwikkeling komt en dat hele delen van de arbeidersklasse dreigt mee te slepen: de ontbinding van dit steeds verder wegrottende systeem. De Stellingen over de ontbinding, aangenomen in 1990, waarschuwde al tegen dit gevaar:

"We moeten duidelijk zijn over het gevaar van de ontbinding voor het vermogen van het proletariaat om zichzelf op te werken tot het niveau van zijn historische taak. Het uitbarsten van de imperialistische oorlog in het hart van de ‘beschaafde wereld’ was "een aderlating, die de Europese arbeidersbeweging dodelijk dreigde uit te putten" en "die dreigde het perspectief van het socialisme te begraven onder het puin van het barbaars imperialisme [...] door op het slagveld de beste krachten van het internationale socialisme, de voorhoedetroepen van het wereldproletariaat, af te slachten (Rosa Luxemburg, De crisis in de sociaal-democratie). Net zo kan de ontbinding van de maatschappij, die alleen maar erger kan worden, de beste krachten van het proletariaat wegrukken en daardoor definitief het perspectief van het kommunisme op het spel zetten."

Deze verlompenisering raakt vaak meer in het bijzonder de jongere delen van de klasse die bij voorbaat van de arbeidsmarkt zijn uitgesloten, en brengt ze er toe een niet alleen wanhopige maar ook zelfvernietigende en zelfs tot zelfmoordneigende strijd te voeren. In punt 14 van de stellingen schreven we daarover:

"Eén van de factoren die de omstandigheden verslechteren is gelegen in het feit dat een groot deel van de jongere arbeidersgeneraties de plaag van de werkloosheid ondergaan voordat ze zelfs maar de mogelijkheid hebben gehad om samen met kameraden op het werk en in de strijd te ervaren wat het collectieve bestaan van de arbeidersklasse betekent. Hoewel de werkloosheid, die een onmiddellijk voortvloeit uit de huidige crisis, ‘op zich’ geen uiting van de ontbinding is, loopt de werkloosheid, in deze bijzondere fase van het verval, uit op gevolgen die zelf een bijzonder aspect van die ontbinding vormen. Wanneer de werkloosheid over het algemeen duidelijk kan maken dat het kapitalisme de arbeiders geen zekere toekomst kan bieden, dan vormt zij momenteel ook een krachtige factor in de ‘lompenproletarisering’ van bepaalde delen van de klasse, vooral onder jonge arbeiders, wat de huidige en toekomstige politieke vermogens van de klasse verzwakt. Gedurende de hele jaren tachtig, met een aanzienlijke groei van de werkloosheid, zagen we daardoor een afwezigheid van belangrijke bewegingen, of zelfs werkelijke aanzet tot organisatie bij de arbeiders zonder werk. Dit bewijst hoe groot de druk is die de werkloosheid door de ontbinding oplegt aan de ontwikkeling van het proletarisch bewustzijn."

Betekent dit dat er niets anders overblijft dan aanvaarding van het lot en wanhoop? Nee, want de arbeidersklasse beschikt over middelen om deze omstandigheden te boven te komen:

"De verschillende elementen die de kracht van de arbeidersklasse komen in onmiddellijke botsing met de verschillende ideologische aspecten van de ontbinding:

– de collectieve actie, de solidariteit, die geconfronteerd worden met de versplintering, het ‘ieder-voor-zich’ en de onverschilligheid;

– de noodzaak van organisatie botst op de ontbinding, op het uiteenvallen van de relaties die de basis van het maatschappelijk leven vormen;

– het vertrouwen van het proletariaat in de toekomst en in eigen kracht wordt voortdurend ondermijnd door de algemene wanhoop waarvan de maatschappij doordrenkt raakt, het nihilisme en het ‘no future;

– het bewustzijn, de helderheid, de samenhang en eenheid van het denken, de voorliefde voor theoretisch begrip, die zich een weg moeten banen door de vlucht in droombeelden, drugs, sekten, mysticisme, de verwerping en vernietiging van het denken, die ons tijdperk kenmerken."

En juist omdat al deze verschillende krachten binnen de arbeidersklasse aan het werk zijn, juist omdat we ons er bewust van moeten zijn dat er momenteel binnen de arbeidersklasse een bewustzijnsontwikkeling plaatsvindt en, hoewel pril nog ook, een ontwikkeling van de strijd die afweer tegen het binnendringen van de kapitalistische ontbinding in de arbeidersrangen zal brengen, is het ook zo belangrijk om energiek de strijd aan te binden met het ten hemel geprezen idee van ‘actie omwille van de actie’.

We hebben een sterk gevoel van solidariteit met deze jongeren, deze arbeiderskinderen, die verloren lopen in een beweging zonder toekomst, een beweging die vernietigend is en op zelfmoord uitloopt. In ieder geval betekent solidariteit niet het toejuichen van een strijdvorm die ze naar de afgrond voert. Solidariteit betekent noodzakelijkerwijs een harde kritiek. Deze jongeren zijn geen vijanden van hun klasse geworden. Ze kunnen zich aansluiten bij de proletarische strijd binnen het raamwerk van zijn algehele ontwikkeling, van de verbreiding van revolutionaire standpunten, van discussie, van kritiek en zelfkritiek. De arbeidersklasse zal nog vele fouten maken, en talrijke gedeeltelijke nederlagen ondergaan. Ze zullen hoe dan ook bijdragen aan de revolutionaire strijd zijn als er lering uit wordt getrokken, als ze in staat zijn tot een gedegen zelfkritiek die de kern van de problemen raakt en die het mogelijk maakt om de revolutionaire standpunten verder uit te diepen en uit te dragen.

Jos / 21.12.2005

In oktober 1975, meer dan dertig jaar geleden dus, verscheen de eerste aflevering van Internationalisme, orgaan van de Internationale Kommunistische Stroming in België. Het uitbrengen en verspreiden van een kommunistische publicatie gedurende drie decennia is een belangrijke verwezenlijking in het tijdperk van ‘hersenspoelingen’ door de media. Het is een verwezenlijking die natuurlijk niet alleen het werk is van een groep in België maar vooral het product van de inspanningen van de IKS als geheel.

Dit vormt een gelegenheid om in de herinnering te roepen – door uittreksels uit de Voorstelling van de krant en de organisatie die deze eerste aflevering inleidde – in welke samenhang een reeks van revolutionaire groepen (1) besloten om hun krachten te bundelen en een krant uit te geven. Voor de initiatiefnemers uit die tijd betekende de crisistoestand van het kapitalisme dat er voor de klassenstrijd veel op het spel stond: “Na tientallen jaren van massale vernietiging en verscherpte uitbuiting sinds de Eerste Wereldoorlog, met meer dan vijftig miljoen doden, met zwarte ellende voor meer dan de halve mensheid en met een steeds verdergaande aftakeling van de levensvoorwaarden, heeft het kapitalisme vandaag niet veel verweer meer tegen de diepste crisis in haar geschiedenis [...] Al de pogingen om de crisis in te dijken betekenen slechts een uitstellen van de vernietiging van het systeem [...] De totale  kapitalistische productiewijze is in verval. De maatschappij ontwikkelt zich met steeds enger wordende mogelijkheden die opgelegd worden door een systeem van verouderde sociale verhoudingen. De verstikking van de ontwikkeling van de productiekrachten door de kapitalistische productieverhoudingen wordt steeds knellender en bedwingt de grootste klasse (de arbeidersklasse) van de mensheid. De klassentegenstellingen verscherpen, en met hen groeit de levensnoodzaak voor de arbeidersklasse om zich de middelen te verschaffen die noodzakelijk zijn voor de vernietiging van dit historisch vergankelijke kapitalistisch systeem”. Daar tegenover stelt de inleiding de enorme verantwoordelijkheid die rust op de schouders van de revolutionaire groepen, die “bewust [zijn] van de enorme problemen waarvoor de arbeidersklasse gesteld is en van de toename van de burgerlijke misleidingen en de kapitalisme pogingen om de arbeidersklasse versnipperd en geïsoleerd te houden.” Vandaar de noodzaak om zich bij een internationale revolutionaire organisatie aan te sluiten, met het doel het revolutionaire perspectief dat zich opdringt te verdedigen binnen de arbeidersklasse: “Vastbesloten om niet geïsoleerd te blijven in het kader van nationale problemen en bewust van de noodzaak voor de arbeidersklasse om zich als revolutionaire klasse op wereldschaal te vormen, hebben de groepen van in het begin hun eenmaking verbonden aan dat van een internationale hergroepering [...]. Een algemene en internationale visie is onmisbaar voor elke revolutionaire organisatie die op een samenhangende wijze wil tussenkomen in de klassenstrijd. Aleen dan kan de ontwikkeling van de bewustwording van het proletariaat en zijn strijd voor het socialisme perspectief krijgen.”

Dertig jaar later kunnen we niet meer dan aanstippen hoezeer het analysekader over de toestand van het kapitalisme dat in 1975 werd voorgesteld – en dat toentertijd door velen als slechte science-fiction werd beschouwd – ruimschoots door de feiten is bevestigd is: dertig jaar crisis heeft de kapitalistische productiewijze laten wegrotten en deze heeft op haar beurt de mensheid in een helse spiraal gestort van vernietiging, dood en verderf. Meer dan ooit geldt momenteel het revolutionaire alternatief van vóór 1914 als een niet te omzeilen werkelijkheid, dat van socialisme of barbarij. In deze samenhang betekenden de 322 afleveringen van Internationalisme, binnen het raamwerk van de IKS als geheel, een onverzettelijke verdediging van de proletarische perspectieven tegenover de gebeurtenissen die het tijdperk markeerden. Dit vond plaats in de twee belangrijkste talen van het land, waarbij de leugens en het bedrog van de bourgeoisie, vooral ook dat van haar ‘linkse’ socialistische- en vakbonds-, en haar ‘gauchistische’ stalinistische of trotskistische fracties, werden ontmaskerd en aangeklaagd. Ze zijn trouwens een onmisbaar werktuig gebleken voor de tussenkomst van de revolutionairen op de sleutelmomenten van de klassenstrijd in België, zoals op het moment van de veralgemeende strijd van de lente van 1986, de strijd van de mijnwerkers en staalarbeiders tegen de sluitingen of ook nog tijdens de recente bewegingen tegen het ‘generatiepact’.

In deze strijd beschikt de arbeidersklasse over slechts twee wapens, haar organisatie en haar bewustzijn. De revolutionaire pers is het middel bij uitstek om het bewustzijn binnen de klasse te verbreiden en te verdiepen, en dit meer dan ooit nu het perspectief van het kommunisme zich opdringt als het enige alternatief voor de mensheid tegenover de barbarij, maar in een context van maatschappelijke ontbinding waarin het voor de arbeidersklasse niet gemakkelijk is om haar strijd te ontwikkelen. Nu gaat het er inderdaad niet enkel om het nadenken over wat er op een gegeven ogenblik onmiddellijk op het spel staat, in één bepaald conflict. Om haar strijd te ontwikkelen heeft de arbeidersklasse behoefte aan een bredere visie en vooruitzichten op de langere termijn, zoals het begrijpen van het verval en de ontbinding van het kapitalisme die oorlogen en ellende veroorzaken, maar ook het begrijpen van de mogelijkheid om het te vernietigen en de noodzaak van haar eigen revolutionaire taak, het perspectief van het kommunisme.

Om die redenen blijft de regelmatige publicatie van een krant die de klassestandpunten van de arbeidersklasse verdedigt tegen de leugens van de bourgeoisie vandaag minstens even belangrijk als ten tijde van Marx of Lenin, of in de jaren 1930 en 1940, toen kleine groepen linkskommunisten hun publicaties uitgaven.

(1) Het ging hier om de Journal des Luttes de Classe, de Revolutionaire Raden Socialisten en de Vrije Raden Socialisten uit achtereenvolgens Brussel, Antwerpen en Gent.

Drie weken lang haalden de rellen in de Franse voorsteden de voorpagina’s. Duizenden jongeren, voor een groot deel uit de armste lagen van de bevolking, hebben hun woede en wanhoop uitgeschreeuwd met Molotovcocktails en straatstenen.

De eerste slachtoffers van die vernielingen zijn de arbeiders. Het zijn hun auto’s die in brand zijn gestoken. Het zijn hun werkplaatsen die werden gesloten, waardoor honderden van hen technisch werkloos werden gemaakt. Een arbeider die op het avondjournaal werd geïnterviewd vatte de complete absurditeit van de gebeurtenissen meesterlijk samen in deze woorden: “Vanmorgen vond ik een vlugschrift op de voorruit van mijn uitgebrande auto. Bovenaan stond er ‘Verneuk Sarkozy’. Maar het is niet Sarkozy die ze verneukt hebben, maar mij!”

Ook al is de woede-uitbarsting van de jongeren uit de voorsteden volkomen gewettigd, dan nog vertegenwoordigt de sociale situatie die erdoor geschapen is een reëel gevaar voor de arbeidersklasse. Hoe daarop te reageren? Moet men zich scharen achter de relschoppers of achter de ‘republikeinse’ staat? Voor de arbeidersklasse gaat het hier om een valse keuze, want beide valstrikken zijn te vermijden. De eerste bestaat eruit de wanhopige revolte van die jongeren te zien als voorbeeld dat navolging verdient. Het proletariaat kan deze weg van de zelfvernietiging echter niet inslaan. Maar de ‘oplossing’ die de bourgeoisie met alle kracht aanprijst vormt een al even grote impasse.

Door profijt te slaan uit de angst die dergelijke gebeurtenissen opwekken doet de heersende klasse, met haar regering, haar staat en repressieapparaat zichzelf momenteel voor als waarborg voor de veiligheid van de bevolking, met name in de arbeiderswijken. Maar met die zo geruststellend bedoelde praatjes gaat een boodschap gepaard die bol staat van de dreigementen tegen de arbeidersklasse: “Strijd tegen de republikeinse orde, dat wil zeggen tegen de kapitalistische staat, dat is hetzelfde als zich gedragen als bandieten, als uitschot.”

De bourgeoisie gebruikt de angst om haar repressie-arsenaal te versterken...

De bourgeoisie is niet in staat het fundamentele probleem op te lossen, dat van de economische crisis. Vanzelfsprekend geeft ze er de voorkeur aan dat te verbergen en de spectaculaire kant van de rellen, de vernielingen en het geweld, in haar eigen voordeel te benutten. En we kunnen zeggen dat de journalisten hun uiterste best hebben gedaan om deze propaganda van de angst zo goed mogelijk te voeren.

Ze zijn hun informatie midden in de wijken gaan halen, ze brachten ons honderden beelden van brandende en uitgebrande auto’s, ze overstelpten ons met getuigenissen van slachtoffers, en ze hielden enquêtes over de haat die deze jongeren voelen voor de hele maatschappij.

Overal waren er die nachtelijke reportages over jongerenbendes, met helm op of een bivakmuts. We kregen op grote schaal te zien hoe er molotovcocktails en stenen werden gegooid, hoe er met de politie werd gevochten, met nu en dan een interview met een relschopper die zijn woede er ‘live’ mocht uitgooien: “Wij bestaan! Kijk maar: de auto’s branden” (Le Monde, 6-11-05) en ook: “Eindelijk wordt er aandacht aan ons besteed”.

De bourgeoisie heeft hier het hopeloos geweld breed uitgemeten van die jongelui uit de buitenwijken om een klimaat van terreur te scheppen. Het is voor haar een ideale gelegenheid om de versterking van haar repressief arsenaal te rechtvaardigen. De politie kan zich inderdaad de luxe veroorloven om zich voor te doen als beschermer van de arbeiders, borg te staan voor hun welzijn en veiligheid. Het debat tussen de socialistische partij en de rechtse UMP (van Sarkozy) heeft op dat punt de toon gezet. Voor de rechterzijde bestaat de oplossing er natuurlijk uit meer middelen ter beschikking te stellen van de politie door de interventie-eenheden van de CRS te versterken. Voor de linkerzijde geldt hetzelfde, maar dan anders aangekleed. De socialistische partij stelde voor terug te keren naar het systeem van de wijkpolitie. Anders gezegd: meer politie in de wijken! Daarom spraken beide grote partijen van de bourgeoisie zich uit voor het uitroepen van de noodtoestand.

Al die maatregelen om het repressieapparaat te versterken zullen geen eind maken aan het geweld in de voorsteden. Integendeel, ook als ze op het onmiddellijke vlak en tijdelijk doeltreffend kunnen zijn, dan nog kunnen ze op termijn de spanningen en de haat van die jongeren tegen de politie slechts aanwakkeren. De politici weten dat maar al te goed. Wat de bourgeoisie met die versterking van het politietoezicht op de ‘gevoelige’ wijken op het oog heeft, bestaat niet zozeer uit de groepjes rondhangende jongeren, maar veeleer uit de arbeidersklasse zelf. Door de schijn te wekken dat de republikeinse staat de proletariërs beschermt tegen het vandalisme van hun kinderen of die van hun buren, kan de bourgeoisie zich voorbereiden op de onderdrukking van de arbeidersstrijd zodra die een daadwerkelijke bedreiging gaat vormen voor de kapitalistische orde. Het instellen van de noodtoestand bijvoorbeeld moet de maatschappij laten wennen aan alledaagse doorlopende controle, de voortdurende aanwezigheid van politie en van huiszoekingen in de arbeiderswijken.

... en om de arbeidersklasse te verdelen

De walgelijkste kant van de huidige propaganda bestaat uit het aanwijzen van de immigranten als zondebok.

Omdat de relschoppers voor een deel kinderen van de immigratie zijn, worden de geïmmigreerde arbeiders er op een achterbakse manier van beschuldigd de ‘openbare orde’ en de veiligheid van de bevolking in gevaar te brengen omdat ze niet bij machte zouden zijn om hun kinderen in de hand te houden, hen een ‘fatsoenlijke opvoeding’ te geven en morele waarden bij te brengen. Het zijn die ‘onverantwoordelijke’ ouders die zich aan hun taken onttrekken, die als de ware schuldigen worden aangewezen. En de eerste prijs voor openlijk racisme gaat naar de minister van werkgelegenheid, Gérard Larcher, volgens wie “één van de oorzaken van het geweld in de voorsteden” bestaat uit... polygamie (Libération, 17 november)!

Maar de krachten van links droegen hun eigen steentje bij door onder het voorwendsel van humanisme de moeilijkheden naar voren te brengen van de Franse maatschappij om een bevolking te integreren van ‘verschillende culturele achtergronden’ (om die terminologie over te nemen). De twee grootste huidige sociologen van het vraagstuk van de buitenwijken, Didier Lapeyronie en Laurent Mucchilie, die zichzelf bevinden aan de linkerzijde van de politieke strijdtoneel, leggen er daarmee de nadruk op dat in de ogen van de jongeren die uit de immigratie zijn voortgekomen “het zich opwerken via de school is voorbehouden aan de ‘blanken’, de openbare diensten zijn niet meer gericht op integratie [...] en de woorden van de republiek [...] worden opgevat als de voorwendsels van een ‘blanke’ maatschappij.” (Libération, 15 november). De geïmmigreerde proletariërs zouden dus specifieke problemen hebben die niets te maken zouden hebben met die van de rest van de arbeidersklasse.

Door de geïmmigreerde arbeiders als de ware verant-woordelijken voor het voorstedelijk geweld aan te wijzen probeert de bourgeoisie de arbeiders weer eens tegen elkaar op te zetten, verdeeldheid te zaaien tussen Fransen en immigranten. Ze maakt gebruik van de blinde revolte van de jongeren uit de voorsteden om de werkelijkheid te verbloemen: de toenemende verpaupering van het geheel van de arbeidersklasse, wat ook haar nationaliteit, oorsprong of kleur moge zijn. Het probleem van de armoede, van de werkloosheid, de afwezigheid van enig vooruitzicht zou niet het gevolg zijn van de onoverkomelijke economische crisis van het kapitalisme, maar terug te brengen  tot een probleem van ‘integratie’ of van ‘cultuur’! Door de ouders van de jonge relschoppers zo aan de schqndpaal te’ nagelen, rechtvaardigt de heersende klasse meteen ook de aanvallen die zich momenteel zogenaamd richten op de ‘aanstokers van het geweld’, maar die morgen in werkelijkheid heel de arbeidersklasse zullen treffen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het stopzetten van uitkeringen aan de gezinnen van de ‘delinquenten’. En wat moeten we denken van de onmiddellijke uitwijzing van buitenlanders die opgepakt werden tijdens de rellen? De minister van binnenlandse zaken, Nicolas Sarkozy, heeft de prefecten van de departementen gevraagd alle vreemdelingen die veroordeeld werden wegens geweld in de voorsteden gedurende de laatste dertien nachten “zonder uitstel ons nationaal territorium” uit te wijzen, “ook wanneer zij een verblijfsvergunning hebben” (Libération, 9 november). Maar de arbeidersklasse hoeft zich geen illusies maken. Die maatregel zal geen uitzondering blijven, alleen voorbehouden aan ‘kleine criminelen’. Die uitwijzing uit het land voor ‘verstoring van de openbare orde’ zal de republikeinse staat in de toekomst zonder aarzelen gebruiken tegen de hele arbeidersklasse wanneer deze de strijd aangaat: om stakingen en hun eenheid te breken door de arbeiders die een ‘verblijfsvergunning’ hebben te dwingen weer aan het werk te gaan op straffe van het land te worden uitgezet.

Pawel / 17.11.2005

Hieronder drukken we een artikel af dat de IKS-afdeling in Spanje (Accion Proletaria) op het internet plaatste in een discussieforum over de zelfstandigheid van het proletariaat (www.alasbarricadas.org [7] in het Spaans).

Dit forum begon naar aanleiding van de inzending, door een kameraad die ons onbekend is, van een artikel waarin we de balans opmaakten van een bijeenkomst over arbeidersautonomie en onze tussenkomst daarin (1). Die bijeenkomst vond plaats in Barcelona en wekte een hartstochtelijk, diepgaand en loyaal debat op. Alle deelnemers deelden de wil om een eind maken aan het kapitalistisch systeem dat voor de overgrote meerderheid van de mensheid zoveel economisch, psychisch, moreel, ecologisch lijden met zich meebrengt. Maar het debat ging over de vraag “wie kan de motor zijn van een sociale omvorming van een dergelijke omvang?” Samengevat tekenden zich twee antwoorden af. Voor de een is het de arbeidersklasse, het proletariaat. Anderen, waaronder een kameraad die Piti wordt genoemd, verstaan onder ‘proletariaat’ een gemeenschap van rebellerende individuen.

Wij verdedigen natuurlijk het eerste antwoord. En hier we willen de argumenten daarvoor uiteenzetten.

De klassenstrijd is de motor van de geschiedenis

Na het geleidelijk uiteenvallen van het oorspronkelijk stammenkommunisme werd de menselijke maatschappij verdeeld klassen en de motor van haar ontwikkeling was de klassenstrijd.

Die sociale oorlog vindt plaats in een historische omgeving van achtereenvolgende productiewijzen (slavernij, feodalisme, kapitalisme). Het vormt ook het algemene raamwerk waarbinnen de ontwikkeling van de productiekrachten, vol van innerlijke tegenspraken, kon plaatsvinden.

Dát vormt de meest samenhangende uitleg van de menselijke geschiedenis. Dat vormt eveneens het middel waarmee de huidige generaties vooruit kunnen komen met betrekking tot de dilemma’s die de huidige toestand van het kapitalisme hen stelt: ofwel vernietiging van de mensheid, ofwel de bevrijding ervan en het begin van een nieuwe historische etappe die steunt op de afschaffing van de sociale klassen, van de staten en de nationale grenzen; de vereniging van alle menselijke wezens in een mensengemeenschap die leeft en handelt door en voor zichzelf.

Tegenover die verklaring, die het meest samenhangend wordt verdedigt door het marxisme, zijn veel theorieën opgesteld die niet zozeer met elkaar gemeen hebben dat ze het bestaan van klassen ontkennen – dat doen alleen de meest kortzichtigen – maar wel de klassenstrijd als motor van de geschiedenis.

Als andere motoren worden genoemd: God, de Universele Geest, leiders en andere individuen die over bijzondere machten beschikken, groeperingen van mensen van goede wil, een minderheid van samenzweerders, van allerlei verlichters of predikers van alle mogelijke sociale en filosofische stelsels, allemaal begaan met het bestrijden van het kwaad in deze onderwereld.

De klassenstrijd heeft in de geschiedenis altijd een revolutionaire klasse voortgebracht die de draagster is van een nieuwe organisatie van het maatschappelijke leven, tegenover een reactionaire klasse die vasthield aan de verdediging van privileges en belangen verbonden aan de oude orde. In het algemeen liepen die conflicten uit op de zege van de nieuwe revolutionaire klasse en het min of meer snel verdwijnen van de oude klasse. Maar dat succes staat nooit vooraf vast door de één of andere onherroepelijke voorbeschikking. In de geschiedenis hebben zich omstandigheden voorgedaan waarin de maatschappelijke ontwikkeling vastliep, waarin de twee belangrijkste klassen van de maatschappij elkaar uitputten in vruchteloze conflicten waarin er geen uitweg was. Daarom beschouwt het Kommunistisch Manifest de klassenstrijd als een sociale oorlog “die altijd uitmondt op een revolutionaire omvorming van de gehele maatschappij of op de ondergang van de strijdende klassen”.

Geen enkele klasse is de blinde voltrekker van een vooraf vaststaand historisch lot, en evenmin de onvrijwillige uitvoerder van een noodzaak die bepaald wordt door de maatschappelijke ontwikkeling. Om de maatschappij te bevrijden van de kluisters die zijn opgelegd door de oude orde hebben de revolutionaire klassen een zekere mate van bewustzijn en wil nodig. Als die ontbreken zal de objectieve noodzaak, die enkel als historische mogelijkheid bestaat, niet verwezenlijkt worden en zal de sociale ontwikkeling vastlopen en wegzinken in chaos en vernietiging.

In de overgang van de oude slavenmaatschappij naar de feodale orde die daar op volgde bestond de beslissende factor uit de objectieve ontwikkeling, terwijl het bewustzijn en de subjectieve handelen een heel beperkte rol speelden. In de vernietiging van het feodalisme en de opkomst van het kapitalisme vormden de objectieve krachten de hoofdfactor, maar speelde het bewustzijn – een bewustzijn dat vooral ideologisch was – een belangrijke rol, vooral in de laatste etappe, die van de politieke machtsgreep door de bourgeoisie toen haar economische heerschappij over de maatschappij verzekerd werd.

Tijdens de revolutie die een eind zal maken aan het kapitalisme zal de beslissende rol daarentegen gespeeld worden door het bewustzijn, de bezieling, de solidariteit, de heldhaftigheid en de strijdbaarheid van de grote proletarische massa’s. Zonder die subjectieve kracht, zonder de betrokkenheid van een groot aantal bewuste individuen, zal de revolutie niet mogelijk zijn. Piti legt de nadruk op het belang van het bewustzijn (wat hij voorwaarde van ‘zelfbewuste individuen’ noemt), op solidariteit en wederzijds vertrouwen (wat hij ‘gemeenschap van rebellen’ noemt)… Wij delen die zorg: voor ons is het momenteel één van de fundamentele opgaven van de huidige generaties van de arbeidersklasse om in en door de strijd bewustzijn en solidariteit te ontwikkeling en hun eigen maatstaven aan te leggen. Zonder een ontwikkeling op grote schaal van de geestelijke en morele krachten zal de wereldrevolutie niet mogelijk zijn.

Daartegenover meent Piti dat de arbeidersklasse geen revolutionaire klasse meer is. Hij zegt niet dat de klassenstrijd verdwenen is, hij ontkent ook niet dat die strijd in andere fasen van het kapitalisme bestaan heeft en de motor van historische verandering was, maar zijn uitgangspunt ligt vast: : “Wat ik de ‘eerste aanval op de klassenmaatschappij’ noem (ik heb het dan over het begin van de twintigste eeuw en zijn revoluties in bijvoorbeeld Rusland, Kronstadt en Duitsland) en de ‘tweede aanval op de klassenmaatschappij’, mei 1968, de autonomenrevoltes in Duitsland, Autonomia Operaia in Italië, de arbeidersstakingen in Polen, de beweging van de assemblees in Spanje, dat waren bewegingen die verslagen werden, de zelfstandigheid van de arbeiders werd de nederlaag toegebracht.”

Zeker, de internationale revolutionaire golf werd verslagen en die nederlaag zette de deur open voor de vreselijkste contra_revolutie uit heel de menselijke geschiedenis. Het is ook waar dat de aanvankelijke prikkel van de arbeidersstrijd in 1968 geleidelijk aan verwaterde tot zich in 1989 een zware terugval voordeed in het bewustzijn en de strijdbaarheid van de arbeiders.

Maar waarom trekt Piti uit die mislukkingen de conclusie dat de arbeidersklasse haar revolutionaire aard verloren zou hebben? Hij steunt daarvoor op twee dingen: enerzijds heeft het kapitalisme zo’n grote verandering doorgemaakt dat we momenteel tegenover een nieuw ‘economisch model’ staan, en anderzijds brengt dit nieuwe economisch model zoveel sociale veranderingen met zich mee dat die het einde betekenen van de arbeidersklasse als revolutionaire klasse. “Dan (in de jaren 1980) beginnen de veranderingen. De vakbonden, als instrumenten van de integratie van de arbeidersklasse, ageren rechtstreeks voor hun eigen belangen door met patronaat en staat te onderhandelen, waarbij ze zonder protest de politiek van sociale afbraak en personeelsverminderingen aanvaarden. Dat breekt een hele generatie van rebellen, een gemeenschap van rebellen die werd overgeërfd uit de vorige etappe, het breekt haar bewustzijn. De arbeidersklasse wordt uit de bedrijven gegooid, er zijn industriële reconversies en de tertiaire sector gaan domineren in de economie (verandering van economisch model), en de delokalisatie van bedrijven op zoek naar goedkope en slaafse arbeidskracht [...] De technologie speelt een fundamentele rol, er is een technologische revolutie die maakt dat veel arbeiders verplicht worden vormingsstages te volgen. De technologie speelt in de kaart van de globalisering van de economie en de automatisering. Nochtans laten die nieuwe voorwaarden toe het welzijn van een minderheid van arbeiders te verbeteren. De technische kaders doen hun intrede, de arbeiders_eigenaars, de kleine ondernemers, enz. [...] De huidige periode is uniek en er komt geen terugkeer in het productief systeem, we komen niet terug naar de fabrieksidentiteit’.”

Een nieuw economisch model?

Gedurende heel zijn geschiedenis heeft het kapitalisme talrijke technologische, organisatorische en sociologische veranderingen doorgemaakt... Het kapitalisme is een dynamische productiewijze, altijd gedwongen om onophoudelijk zijn organisatie, zijn productiemethoden en -middelen te veranderen… Het Kommunistisch Manifest erkent dat “De bourgeoisie kan niet bestaan zonder de productie_instrumenten, dus de productieverhoudingen, dus alle maatschappelijke verhoudingen, voortdurend te revolutioneren. Onveranderde instandhouding van de oude productiewijze was daarentegen de eerste bestaansvoorwaarde voor alle vroegere industriële klassen. De voortdurende omwenteling van de productie, de onafgebroken verstoring van alle maatschappelijke toestanden, de eeuwige onzekerheid en beweging onderscheiden het bourgeoistijdperk van alle andere.”

Maar betekent dat dynamisme ook een verandering in de aard van het kapitalisme, een wijziging van de grondvesten van dit uitbuitingssysteem?

Het kapitalisme heeft talrijke stadia doorlopen zoals de manufactuur, het mechanisatie, de grote industrie, het monopoliekapitaal, het imperialisme, het staatskapitalisme. De heerschappij van de kapitalistische eigendom is voortdurend veranderd (handelaars, individueel bezit van industriebaronnen, gezamenlijk bezit door middel van aandelenmaatschappijen, volslagen staatsbezit – zoals in de zogenaamd ‘socialistische’ landen – of gemengd, multinationaal bezit…); de technieken hebben spectaculaire veranderingen ondergaan (zoals mechanisatie, spoorwegen, stoomschepen, luchtvaart, telecommunicatie, informatica, olie_ en atoomenergie); de arbeidsorganisatie heeft ook verschillende stadia doorlopen (zoals extensief, intensief, wetenschappelijke arbeidsorganisatie en lopende band, enorme industrieconglomeraten, decentralisatie, delokalisaties, onderaanneming); het arbeidsregime neemt verschillende vormen aan (zoals thuiswerk, vrouwen- en kinderarbeid, arbeid van onbepaalde duur, ambtenaren, dwangarbeid, dagloners, tijdelijke en deeltijdse baantjes, taakarbeid, stukwerk). Toch loopt daar een rode draad doorheen, als een onveranderlijke kern in een doorlopend veranderende veelheid:

– De onteigening van de producenten, zodanig dat de boeren en handwerkers van hun productie- en levensmiddelen gescheiden worden, en eenmaal arbeider geworden het juk van de loonarbeid krijgen opgelegd om in hun behoeften te kunnen voorzien.

– De uitbuiting van de arbeidskracht van de arbeider waarvan het loon zijn individuele reproductie en die van zijn familie moet dekken, door meerwaarde voort te brengen die de kapitaalsaccumulatie dient.

– De accumulatie van het kapitaal. Het doel van de productie is niet zozeer het bevredigen van de consumptiebehoeften van de heersende klasse, maar wel de herinvestering van de meerwaarde die een nieuw kapitaal reproduceert.

Wanneer Piti de globalisering aanhaalt als een grote fundamentele verandering die zich tijdens de jaren 1980 voordoet, dan moeten we hem erop wijzen dat hij iets ontdekt dat al een eeuw eerder plaatsvond: “De bourgeoisie heeft door haar exploitatie van de wereldmarkt de productie en consumptie van alle landen kosmopolitisch gemaakt. [...] In plaats van de oude, door de producten van het eigen land bevredigde behoeften, treden nieuwe, welker bevrediging de producten van de verst afgelegen landen en verst verwijderde klimaten vereist. In plaats van het oude plaatselijke en nationale zelfgenoegzaamheid en afgeslotenheid treedt een alzijdig verkeer, een alzijdige afhankelijkheid van de naties van elkaar. En zoals het in de materiële productie is, zo ook in de geestelijke. De geestelijke voortbrengselen van de afzonderlijke naties worden gemeengoed. De nationale eenzijdigheid en bekrompenheid worden meer en meer onmogelijk en uit de vele nationale en lokale literaturen vormt zich een wereldliteratuur. De bourgeoisie trekt door de snelle verbetering van alle productiewerktuigen, door de oneindig vergemakkelijkte communicaties alle, ook de meest barbaarse, naties binnen de beschaving. De lage prijs van haar waren zijn de zware artillerie waarmee zij alle Chinese muren plat schiet, waarmee zij de hardnekkigste vreemdelingenhaat van de barbaren tot capituleren dwingt. Zij dwingt alle naties zich de productiewijze van de bourgeoisie eigen te maken, indien zij niet te gronde willen gaan; zij dwingt hen de zogenaamde beschaving bij zichzelf in te voeren, dat wil zeggen bourgeois te worden. In één woord, zij schept zich een wereld naar haar eigen beeld.” Deze passage komt niet uit een vurige tekst voor of tegen de globalisering, maar uit het Kommunistisch Manifest, geschreven in 1848!

Technologische revolutie? Het is waar dat de telecom-municatie, de informatica en de elektronische netwerken een sterke ontwikkeling hebben doorgemaakt; er wordt gesproken over biotechnologie en stamcellen; het is waar dat grote stukken landbouwgrond ten prooi vallen aan grondspeculatie die imponerende wolkenkrabbers laat ontstaan, chips-gestuurde huisvesting en hele rijen... lege flatgebouwen. Maar die ‘fascinerende’ veranderingen vertegenwoordigen geen reële ontwikkeling; ze lijken meer op de laatste oprispingen van een zieke maatschappij. Bovendien is geen van die veranderingen te vergelijken met de radicale omwentelingen die plaatsvonden in de opkomstperiode van het kapitalisme: “De bourgeoisie heeft in haar nauwelijks honderd jaar oude klasseheerschappij massaler en kolossaler productiekrachten geschapen dan alle voorgaande generaties tezamen. Onderwerping van de natuurkrachten, machinerie, toepassing van de chemie in industrie en landbouw, stoomvaart, spoorwegen, elektrische telegrafie, het ontginnen van gehele werelddelen, het bevaarbaar maken van rivieren, gehele uit de grond gestampte bevolkingen – in welke vroegere eeuw had men vermoed dat zulke productiekrachten in de schoot van de maatschappelijke arbeid sluimerden?” (Kommunistisch Manifest).

De kapitalistische productiewijze wordt niet in de eerste plaats bepaald door de techniek, de organisatievormen van de onderneming of de arbeid… Die draaimolen is niet meer dan de buitenkant die het mechanisme verbergt: de productieverhoudingen die gebaseerd zijn op loonarbeid en onttrekking van meerwaarde. Die hoofd-mechanismes zijn niet in het minst veranderd. Zij blijven de pijlers die heel het gebouw rechthouden. Piti, die de spektakelmaatschappij zo zwaar op de korrel neemt, is zelf het slachtoffer van een optische illusie die kenmerkend is voor het kapitalisme: vergeleken bij de starre onveranderlijkheid van de voorafgaande maatschappijen lijkt het kapitalisme een onophoudelijke caleidoscoop van veranderingen, maar die laten de grondvesten altijd onaangeroerd.

Die vormen zijn evenmin bepalend voor de werkelijke dynamiek van het kapitalisme. Dat is altijd koortsachtig op zoek naar een steeds groter meerwaarde-massa en een steeds omvangrijker markt in verhouding tot haar accumulatiebehoeften. Zodra het kapitalisme in het begin van de twintigste eeuw de wereldmarkt beheerst komt het door die onafwendbare dynamiek in de historische fase van verval en neergang. Die fase is natuurlijk nog steeds die van de huidige maatschappij, met zijn onophoudelijke oorlogen, zijn grenzeloze barbaarsheid, zijn economische crisissen en stuiptrekkingen, zijn staatstotalitarisme en zijn ideologische en morele ontbinding. De veranderingen waarover zoveel drukte wordt gemaakt zijn oppervlakkig (technisch, financieel, diensten), maar men vergeet helemaal die andere ‘verandering’ die van veel grotere betekenis is, die doorslaggevend is voor het dagelijkse leven van enorme mensenmassa’s. De overgang van de opkomstperiode van het kapitalisme naar zijn fase van verval, waardoor heel de twintigste eeuw gekenmerkt wordt, stelt ons in staat te begrijpen waar al dat vreselijk lijden, waar die diepe ontreddering ie miljoenen mensen ondergaan vandaan komt, ze helpt ons de realiteit te begrijpen van een maatschappij in doodsstrijd, ze geeft ons de kracht en het bewustzijn om te vechten voor de opbouw van een nieuwe maatschappij. De andere visie daarentegen verblindt ons met een ‘moderniteit’ en een ‘vooruitgang’ waarachter de vreselijke hel schuilgaat waarin het overgrote deel van de mensheid verkeert.

 

Accion Proletaria / 16.05.2005

 

(1) Ze spreken over arbeidersautonomie om hun boodschap kracht bij te zetten over het einde van het proletariaat, in Accion Proletaria, nr. 181.

(2) Piti is één van de kameraden die aan het discussieforum deelnamen om een standpunt te verdedigen dat zijzelf omschrijven als ‘neo_situationistisch’.

Het werkloosheidsprobleem staat in het centrum van de vragen die worden opgeworpen door de rellen die zich afspeelden in de Franse voorsteden. Maar in tegenstelling tot wat de bourgeoisie en haar politici ons voorhouden, is het geen probleem dat beperkt blijft tot de immigrantenjongeren. Met al de wekenlang overbelichte debatten en betogen werd geprobeerd ons er van te overtuigen dat het uitsluitend zou gaan om een vraagstuk van de jongeren van Afrikaanse en Noord-Afrikaanse afkomst die opeengepakt zitten in de getto’s van de voorsteden waar de werkloosheid 30 tot 40% bedraagt. Door het voor te stellen als een specifiek probleem van mensen die aan hun lot zijn overgelaten, heeft de heersende klasse in Frankrijk net zoals in andere landen, alle aandacht gericht op een bijzondere deel van de bevolking, op de jongeren zonder toekomstperspectief, met de bedoeling het uiteindelijke probleem te verdoezelen en uit de weg te gaan. Het vraagstuk van de werkloosheid raakt en bedreigt de hele arbeidersklasse. Elke dag komen er nieuwe karrenvrachten massale ontslagen bij en worden er duizenden arbeiders op de keien gezet niet alleen in Frankrijk maar in van de meest ‘ontwikkelde’ landen, net zoals overal elders. Wat de bourgeoisie probeert te verbergen is de diepgaande betekenis van deze massawerkloosheid. Ze probeert te verhinderen dat er een verband wordt gelegd tussen de verschijnselen in de voorsteden en de alledaagse ontslagen van proletariërs. Deze polarisering op het meest kansarme, meest broze, meest kwetsbare en verloederde deel van de arbeidersklasse, is niet nieuw: in de jaren 1980 werden de groei van de massale werkloosheid, de ontmanteling van het systeem van sociale zekerheid en het brutaal wegzinken in de verpaupering van de arbeidersklasse op rekening geschreven van een nieuwe sociologische categorie die de ‘nieuwe armen’ werd gedoopt en die men aldus marginaliseerde ten opzichte van de rest van de arbeidersklasse.

De bourgeoisie heeft de ellende en ontreddering die het kapitalisme teweegbrengt altijd cynisch benut. Diegenen die worden voorgesteld als havelozen, die elke hoop op een toekomst hebben laten varen, die geen perspectieven noch houvast meer hebben, die willens en wetens worden genegeerd en al tientallen jaren worden veracht, worden van de ene dag op de andere voor het voetlicht gebracht alsof de maatschappij om hen draait. Het is de boom waardoor we het bos van de groeiende ellende niet meer zien waardoor de arbeiders steeds harder worden getroffen. Daarmee doet de heersende klasse een poging om een waaier van verklaringen uit te spreiden over de oorsprong en de aard van het probleem: identiteitscrisis van de jeugd, onvoldoende integratie van immigranten, ongelijkheid van kansen, discriminatieproblemen bij sollicitaties, gebrek aan opvoeding tot burgerzin als gevolg van mislukkingen op school, opkomst van racisme en vreemdelingenhaat...

Al deze oppervlakkige en gedeeltelijke verklaringen komen de bourgeoisie van pas voor het bedrog dat er ‘oplossingen’ zouden bestaan, mogelijke hervormingen om binnen het kapitalisme het lot van de jongeren in de voorsteden te verbeteren. Maar alle voorstellen en volslagen illusoire maatregelen van de regering kunnen het probleem van de werkloosheid niet oplossen: leercontracten vanaf veertien jaar, meer geld en middelen vrijmaken voor verenigingsinstellingen, toename van het aantal vormingsplaatsen, vrijwillige burgerdienst, en ga zo maar door. Deze maatregelen zijn, gezien de toenemende druk van de werkloosheid, van de tijdelijke en deeltijdse baantjes en de ellende in de maatschappij, pogingen die tot mislukken zijn gedoemd. Het is voornamelijk zand in de ogen strooien. Alle fracties van de bourgeoisie, van links zowel als van rechts hebben niets beters meer te vertellen. Maar dat maakt het wel mogelijk om de stromen gif van ideologische propaganda uit te storten die er fundamenteel toe dienen om de uitgebuiten te verdelen, om de wederzijdse belangen tegen elkaar uit te spelen. De heersende klasse rechtvaardigt daarmee een permanente kloof tussen de generaties, tussen autochtone en allochtone arbeiders, tussen werkende en werkloze arbeiders. Enerzijds jut ze de werklozen op om de arbeiders die nog werk hebben te beschouwen als bevoorrechten die niet te klagen zouden hebben laat staan strijd zouden mogen leveren voor de verdediging van hun lonen, tegen de vermindering van hun pensioenen en de verslechtering van hun arbeidsvoorwaarden. Anderzijds zet ze de arbeiders er toe aan om zich iedere toekomstige strijd van werklozen in te beelden als een uiting van ‘gepeupel’, dat tot niets anders in staat is dan het ontketenen van blinde razernij, haat en zelfvernietiging.

De diepgaande sociale malaise die uit de onlusten in de voorsteden bleek is de uiting van de economische wereldcrisis van het kapitalisme en onthult het onherstelbare bankroet van dit systeem. Daarom brachten de rellen in de voorsteden zo’n grote onrust teweeggebracht bij de andere Europese bourgeoisieën die met hetzelfde probleem geconfronteerd worden. Als de jongerenrellen in de buitenwijken, die in het teken staan van het ‘no future’, op zichzelf geen enkele toekomst of uitzicht bieden omdat ze de loutere weerspiegeling zijn van de kapitalistische hel, dan onthullen ze toch het diepe ongenoegen en de uitzicht-loosheid van het in crisis verkerende kapitalistische systeem dat niet langer in staat is om de jonge generaties op te nemen in zijn productieapparaat. Deze wel heel sprekende uiting van het bankroet van het kapitalisme stelt meer dan ooit het alternatief: omverwerping van de burgerlijke orde of het wegzinken van de hele menselijke maatschappij in chaos, ellende en barbarendom.

Het enig noodzakelijke en mogelijke antwoord op de werkloosheid die steeds meer arbeiderskinderen bedreigt, is het in beweging komen, de ontwikkeling van eensgezinde en massale verdedigingsstrijd van de arbeidersklasse tegenover de ontslagen en alle aanvallen die ze ondergaat. Enkel de klassenstrijd zal het mogelijk maken dat de arbeiders die nu tot werkloosheid veroordeeld zijn en degenen die momenteel betrokken zijn bij de onlusten, de kans te geven hun plaats te vinden in een positief revolutionair en internationalistisch perspectief. Tegenover het ‘no future’ en de wanhoop die blijkt uit de rellen in de voorsteden blijft het proletariaat de enige draagster van de toekomst omdat het de enige sociale kracht is die het kapitalistische uitbuitingssysteem omver kan werpen, die de ellende, de werkloosheid kan uitroeien, die de loonarbeid, de winst en concurrentieverhoudingen kan afschaffen. Het is de enige klasse die kan bewerkstelligen dat er andere sociale verhoudingen worden doorgevoerd en kunnen opbloeien, waardoor de mensheid uiteindelijk vastbesloten kan beginnen met het bevredigen van haar behoeften.

W / 18.11.2005

Na de smerige slag die de arbeiders te verduren kregen met de goedkeuring van het ‘Solidariteitspact tussen de generaties’, besliste de eerste ministerraad van januari 2006 in volle euforie dat hij verder zou gaan met het ‘op orde stellen’ van de Belgische economie, met andere woorden dat het nog niet gedaan was met het ondergraven van de levensvoorwaarden van de arbeidersklasse. Nu heeft de liberaalsocialistische coalitie het gemunt op de lonen van de werkenden. Het rapport van de Nationale Bank van midden februari komt als geroepen. Daarin wordt weer aangedrongen op een ‘competitiviteitspact’ en op een vermindering van de bedrijfslasten. ‘Algemene mobilisatie in naam van de competitiviteit’ titelt Le Soir van 16 februari. De gouverneur van de Nationale Bank, het VBO en de regering hadden al vóór Kerstmis 2005 de intentie om de loonkost ter discussie te stellen. Maar de vakbonden zagen het nog niet zitten om reeds over een nieuwe loonmatiging te ‘onderhandelen’ terwijl zij nog volop bezig waren acties uit te stippelen om de strijdbaarheid tegen het solidariteitspact uit te putten (zie Internationalisme, nr. 323).
Men weet dus waaraan men zich kan verwachten en dit des te meer omdat de socialisten en de vakbonden in de eerste linie staan om te erkennen dat de ‘lonen uit de hand lopen’. Zo heeft Frank Vandenbroucke, de vroegere federale minister van tewerkstelling en een van de architecten van het ‘Solidariteitspact’, verklaard dat de Belgische lonen te hoog zijn en dat er een politiek dient gevoerd te worden van loonmatiging over verschillende jaren. Verder bevestigt hij wat de nieuwe voorzitter van de Vlaamse socialisten, Vande Lanotte al had bekend: “We hebben een zeer zachte methode gekozen. Maar dat is niet het eindpunt van de hervormingen; het werk moet nog beginnen...” (De Morgen, 21.1.06). Ook de voorzitter van de Waalse PS, Di Rupo, verklaarde reeds in augustus 2005: “We kunnen ons geen groter wordende kloof permitteren wat de arbeidskost betreft met onze buurlanden.” De christen-democraten tenslotte bevestigen bij monde van Milquet hun grote zin voor verantwoordelijkheid: “Er is een probleem met de competitiviteit” (RTL TV, 13.01.06). De vakbonden vervolledigen het eensgezinde koor: “Wij ontkennen niet het bestaan van een deficit op het vlak van de competitiviteit, maar er mag niet geraakt worden aan de minimumlonen.” (FGTB). (Bedankt voor de andere !!). Zij voegen er aan toe: “Wij hebben geen keuze. De wet dwingt ons het probleem terdege aan te pakken. Tussen de sociale partners moet men proberen een gemeenschappelijke analyse te delen.” (CSC, Le Soir, 08.01.06). Het betreft dus geen vage plannen die door om het even wie worden gemaakt. Van links tot rechts, vakbonden inbegrepen, heerst er een mooie eensgezindheid in de schoot van de Belgische bourgeoisie: De Belgische loontrekker kost te veel!
Natuurlijk verklaart iedereen, van eerste minister Verhofstadt tot Di Rupo of de vakbonden, dat men niet zal raken aan de index. En de eerste minister looft de “opbouwende geest van de sociale partners die tot een akkoord zullen komen omtrent de competitiviteit van de bedrijven” (Le Soir, 28- 29.01.06). Zulke verklaringen maken deel uit van de zachte methode die de socialisten van noord en zuid zo nauw aan het hart ligt: “We kunnen de index behouden, maar er zal weinig overschieten voor de loonsverhogingen” (Vanden-broucke, De Morgen, 21.01.06). In werkelijkheid vermijden de regering en de ‘sociale partners’ om de index frontaal in vraag te stellen; deze wordt immers als een soort symbool behouden maar tegelijk van elke inhoud ontdaan door middel van ‘all-in’ sectoriële akkoorden die de loonmatiging reeds vastleggen in de bouw, de metaalconstructie, de voeding, de schoonmaak, de garages, de elektriciens en het hout, met andere woorden in totaal bij één loontrekker op vijf in België en het is de bedoeling zulke akkoorden te veralgemenen voor alle loontrekkers. Het ‘all-in’ bestaat erin een gemeenschappelijke pot te onderhandelen die een combinatie is van loonsverhoging en indexatie. Als de stijging de voorziene inflatie overstijgt knaagt men aan de verhogingen. Zonder die indruk te geven mikt de bourgeoisie er op om via dit procédé de lonen te verlagen. Want zelfs met het indexsysteem, dat ‘de wereld ons benijdt’ en ondanks de ‘loonontsporingen’ die door links en rechts worden aangeklaagd, erodeert de koopkracht van de werkenden en de sociale uitkeringsgerechtigden langzaam maar zeker. Volgens een studie van het Onderzoeks- en Informatiecentrum van consumentenverenigingen, is de koopkracht van de ambtenaren met 2,8% verminderd, die van de loontrekkers met 2,08% en die van de ‘economisch zwakkere gezinnen’ met 3,2%.
De argumentatie van Verhofstadt, Di Rupo, Vande Lanotte of van de sociale partners naar de arbeidersklasse toe is fundamenteel dezelfde : het is een oproep tot de opofferingsgeest voor het algemeen welzijn, een oproep tot sociale vrede, tot positief denken. De ‘loonmatiging’ is van levensbelang voor het behoud van de competitiviteit die op haar beurt zou toestaan de levensstandaard te behouden, de tewerkstelling te verzekeren tegen de delocalisaties, en de verzorgingsstaat te redden. Deze schijnheilige argumenten zijn er slechts op gericht om de werkenden een rad voor de ogen te draaien:
– Met een volleerd cynisme, beweert de bourgeoisie de levensstandaard te waarborgen... door de lonen te verlagen en de pensioenen aan te vallen... door herstructureringen die de tewerkstelling vernietigen te bewerkstelligen (ARCELOR, Ford, Belgacom, INBEV,…), door haar toevlucht te nemen tot goedkope arbeidskracht uit het zwarte circuit of volledig legaal dank zij de ‘grote Europese tewerkstellingsmarkt’;
– Zij schrikt er niet voor terug te liegen om deze boodschap er door te rammen. Als men zich buigt over de officiële cijfers van de loonkost in de Belgische industrie (berekend door de Nationale Bank), stelt men vast dat België zich op de twaalfde plaats bevindt juist voor Spanje en Portugal en ver achter Groot-Brittannië en Duitsland, waar de loonkosten 30 tot 40% hoger zijn (Nationale Bank, De industrie in België, p. 27);
– Dat is net zo met de chantage ten overstaan van de delocalisaties en de sluitingen van bedrijven. Zelfs in zeer competitieve bedrijven zoals Daimler in Duitsland of VW en INBEV in België, aarzelt de bourgeoisie niet dit soort chantage te gebruiken om het opgeven van de ‘voordelen’ te eisen ten einde de productiekosten te drukken (zie Internationalisme, nr. 310).
De arbeiders in België moeten weten dat dit gezwets, met bijna dezelfde cijfers en argumenten, ook in Duitsland, Nederland of in Frankrijk aan hun collega’s opgedist wordt door hun respectievelijke bourgeoisieën. Deze politiek sleurt dus het geheel van de arbeidersklasse mee in een helse spiraal van loonsdalingen, sluitingen, vermindering van de sociale uitkeringen in het geheel van de industrielanden.
De tamtam rond de ‘verantwoordelijkheidszin van de arbeiders’ heeft vooral tot doel de ware redenen van de crisis en van de inleveringen weg te moffelen: immers, in een toestand van verzadiging van de markten, van toegespitste concurrentie tussen de nationale kapitalen, van groeiende impasse van een in het nauw gedreven systeem, kan ‘de loontrekkende alleen maar te duur zijn’! In feite heeft de bourgeoisie geen enkele andere uitweg meer dan de veralgemeende agressie tegen de levensstandaard van de arbeidersklasse, het opdringen van een steeds zwartere ellende en een radeloze vlucht in de oorlogsbarbarij. Bijgevolg zijn de mediacampagnes over de bedreigingen voor de competitiviteit en over de delocalisaties er enkel op gericht om druk uit te oefenen op de lonen, om de arbeidersklasse mee te slepen achter de verdediging van het nationaal kapitaal, om de ware redenen van de economische wereldcrisis te verdoezelen, om de arbeiders te ontwapenen in hun verzet tegen de aanvallen op hun levensstandaard.
Als links en de vakbonden de spits afbijten in deze campagne en met ijver de noodzaak van deze maatregelen verdedigen, als ze in de eerste linie staan om de nationale economie te redden, dan is dat eenvoudigweg omdat zij de vurigste verdedigers zijn van het kapitalistische systeem en zijn ‘democratische’ staat. Di Rupo, Vande Lanotte en consorten kunnen mooi zeggen dat, zonder hun aanwezigheid in de regering, de sociale teloorgang nog erger zou zijn. Men moet stekeblind zijn om niet de centrale rol te zien die de PS/SPa spelen in de uitwerking van de soberheidsplannen die wij al vijftien jaar lang aangesmeerd krijgen, noch hun niet aflatende inspanningen om ons te doen geloven dat er geen andere wegen zijn dan de competitiviteit van de bedrijven, de loonmatiging, de solidariteitspacten met de bourgeoisie, waarbij zij zelf de vurigste verdedigers blijken te zijn van het nationaal kapitaal en de burgerlijke staat. Hoe kan men nog geloof hechten aan de voornaamste verantwoordelijken voor deze trage maar zekere sociale teloorgang wanneer zij beweren te strijden tegen de ellende, terwijl zij zelf ten volle bijgedragen hebben om deze te verergeren. De vakbonden zijn een andere hoofdpion in het arsenaal van de bourgeoisie. Zij doen volledig mee in de tactiek van het zacht doorvoeren van de hervormingen, nadat ze eerst de woede, de ongerustheid over de toekomst en het ongenoegen van de arbeidersklasse hebben ingekapseld. De ronkende oorlogsverklaringen van de vakbondsleiders werden snel opgeborgen. En hun laatste kuiperijen, de bekrachtiging van de beginselen van het ‘competitiviteitspact’, laten geen enkele twijfel omtrent hun bedoelingen.
Het laatste trimester van 2005 werd in België gekenmerkt door een begin van heropkomst van de strijdbaarheid, zoals dit ook tot uiting kwam in het merendeel van de industrielanden. In de sociale bewegingen van het afgelopen jaar, heeft een nieuwe generatie van proletariërs zich ook in België gemanifesteerd maar de vakbonden waren er als de kippen bij om ze in te kapselen. Vanuit dit gezichtspunt is de betekenisvolle aangroei van de bij een vakbond aangesloten jonge werkenden die de laatste weken zo dik in de verf gezet werd door de media, een uiting van tegenstrijdige tendensen. Enerzijds drukt het de groeiende ongerustheid uit over de toekomst, die tot uiting komt in brede lagen van jonge arbeiders en hun wil om zich niet te laten uitbuiten zonder strijd. Anderzijds is het een illustratie van de illusies in links en in de vakbonden die nog taai zijn en verbonden zijn aan een herwonnen geloofwaardigheid van deze laatsten in de jaren 1990. Het toont dus dat het bewustzijn van deze elementen met betrekking tot de wapens en de perspectieven van hun strijd nog laag is. Maar onder de mokerslagen van de crisis en de aanvallen van de bourgeoisie, tegenover het gekonkel van de vakbonden, zullen de verzuchtingen van de nieuwe generatie van proletariërs onvermijdelijk hevig in botsing komen met de praktijk en de aard van de vakbonden. Uit deze botsing zal geleidelijk een bewustwording groeien dat enkel de strijd, die de arbeiders zelf in handen nemen, hen kan leiden op weg naar de overwinning tegen de uitbuiting.

J&J / 26.02.06

Vandaag voeren de socialistische partijen, waar ook ter wereld, of ze nu in de regering zitten of in de oppositie, een zelfde politiek tegen de arbeiders, door de arbeidersstrijd te misleiden en af te leiden, of door zelf rechtstreeks soberheidsmaatregelen door te voeren. Zij zijn het ook die de arbeiders meegesleept hebben in de slachtpartijen van de wereldoorlogen van de twintigste eeuw en die vandaag deelnemen aan de uitbreiding van de oorlogsbarbarij. En morgen zullen diezelfde partijen niet aarzelen de strijd van het proletariaat in bloed te smoren wanneer dat vereist wordt om het kapitaal veilig te stellen, zoals ze al talloze keren aangetoond hebben in de afgelopen eeuw. In naam van die realiteit van vandaag verwerpen vele mensen de betekenis en de bijdragen van de sociaal-democratie in de negentiende eeuw, omdat ze die verbinden aan het gekonkel van de PS van Di Rupo of van de SPa van Vande Lanotte, die zich trouwens beroepen op die afstamming.
Ons artikel over de ontwikkeling van de sociaal-democratie in België in de negentiende eeuw wil de fundamentele bijdrage van de sociaal-democratie aan de proletarische strijd in het licht stellen, los van het verraad en haar overgang naar het kamp van de bourgeoisie bij het begin van de twintigste eeuw. Door die continuïteit te verdedigen willen wij de partijen de hemel niet in prijzen die deel uitmaakten van de Tweede Internationale. Het gaat er ons nog minder om hun praktijk voor te stellen als iets dat bruikbaar zou zijn in ons tijdperk. En het gaat er al helemaal niet om de erfenis op te eisen van de reformistische fractie die vergleed naar 'sociaalchauvinisme' en die bij het uitbreken van de oorlog overliep naar het kamp van de bourgeoisie. Waar het wel om gaat, is te begrijpen dat de Tweede Internationale, en de partijen zoals de BWP waaruit zij bestond, authentieke uitdrukkingen van het proletariaat waren op een belangrijk moment in de geschiedenis van de arbeidersbeweging.

De aangeboren moeilijkheden van de arbeidersbeweging in België

De geschiedenis heeft de ontwikkeling van de arbeidersklasse in België het leven niet gemakkelijk gemaakt. Het proletariaat had achtereenvolgens te lijden onder de opeenvolgende overheersing door Oostenrijk, Frankrijk en Nederland die onze streken tot in 1830 aan hun eigen economische en politieke eisen onderwierpen. Daarna waren er de tegenstellingen die voortvloeien uit het kunstmatige kader van de schepping van de Belgische staat in 1830 die de ontwikkeling van bewustzijn en organisatie van het proletariaat zwaar belast hebben. De Belgische bourgeoisie kon niet volop profiteren van de expansieperiode van het kapitalisme en de spectaculaire industriële groei om zijn innerlijke tegenstellingen uit te vlakken. Het gebrek aan economische homogeniteit en eenheid van België en de politieke instabiliteit hebben sterk bijgedragen tot het binnendringen van regionalistische, lokalistische en corporatistische reflexen in de rangen van het opkomende proletariaat. De wrede concurrentie tussen Waalse arbeiders en Vlaamse geproletariseerde boeren werd nog op de spits gedreven en voortdurend uitgebuit door de bourgeoisie. De ruimte en mogelijkheden voor hervormingen werden beperkt door de interne tegenstellingen van de bourgeoisie, waarvoor strakheid en repressieve discipline in de plaats kwamen. In tegenstelling tot Engeland, waar de ontwikkeling van het kapitaal en de stabiliteit van de econome en het politieke kader de bourgeoisie in de gelegenheid stelden toegevingen te doen aan de arbeidersklasse, werd België, na Groot-Brittannië toch het meest geïndustrialiseerde land van die tijd, traditioneel steeds beschouwd als het land met de laagste lonen en de langste werkdagen, en dit tot het einde van de negentiende eeuw.
De materiële ontbering, de fysieke ellende, de culturele onontwikkeldheid, de gelatenheid, de onwetendheid, de onderwerping aan de geestelijkheid en de samenstelling die sterk beïnvloed is door haar professionele en agrarische afkomst, laten ons toe het lage peil te begrijpen van het klassenbewustzijn en de organisatiegraad. De eerste beroepsverenigingen en weerstandskassen die vanaf 1840 opgericht werden bleven door hun lokalisme en corporatisme meestal geïsoleerd, remden de eenmaking van de arbeidersstrijd af en hielden zich verre van internationale contacten. De strijd heeft vaak een explosief en spontaan karakter, een weerspiegeling van de wanhoop, de woede en verbittering. De arbeiders protesteren, maar formuleren geen enkele precieze eis, ze verwerpen de mechanisering... Die sociale uitbarstingen monden uit op genadeloze repressie: "Het gaat er voor de bourgeoisie om elke bewustwording bij de arbeiders in de kiem te smoren en de minste vorm van oppositie te ontmoedigen." (M. Liebman, Les socialistes belges 1885-1914, p. 13) In betogingen en bij stakingen vallen tientallen doden en tussen 1830 en 1860 worden meer dan 1600 arbeiders vervolgd voor stakingsfeiten. Daarom onderstreept de beroemde Oproep tot de arbeiders van Europa en Amerika die door de IWV gedaan wordt in 1869, wanneer hij verwijst naar de belangrijke stakingen die toen plaatsvonden in de Borinage, dat er "in de beschaafde wereld maar één klein land is waarvan het leger tot taak heeft de stakende arbeiders te vermoorden, waar elke staking gretig en kwaadaardig als voorwendsel gebruikt wordt om officieel arbeiders af te slachten. Dat kleine land dat zo speciaal begiftigd is, dat is België."
Die moeilijkheden van de arbeidersbeweging in België zijn een levende illustratie van het feit dat ellende op zich niet volstaat. Er is een klasse nodig die vertrouwen krijgt in zichzelf, die zich op zelfstandige manier organiseert, die zich bewust wordt, om op zegevierende wijze te weerstaan aan de aanvallen van het kapitaal.

De eerste verspreide uitingen van arbeidersorganisatie

Deze situatie verklaart de moeilijkheden die de ontwikkeling van de arbeidersbeweging in deze streken kende. De actieve deelname van het proletariaat aan de 'Belgische revolutie' van 1830 had eerst geleid tot tolerantie ten opzichte van de verspreiding van de blanquistische, utopisch-socialistische en vooral proudhonistische ideeën. Een eerste arbeidersvereniging wordt door J. Kats opgericht in 1836 in Brussel. Tussen 1843 en 1847 zien we verschillende groeperingen ontstaan (het Genootschap Agneessens met J. Pellering, de Arbeidersassociatie, de Democratische Associatie, een internationale groepering die zich vooral inspireert op Fourier en waarvan Marx en elementen van Agneessens deel uitmaken, de Alliantie, enzovoort). Dat zorgt voor een zekere gisting, maar diep gaat het nog niet. Ondersteund door bourgeois die gewonnen zijn voor de democratische ideeën, zetten de beweging en haar ideeën zich niet door als die van een klasse die tegengesteld is aan de bourgeoisie: "de socialistische ideeën bestonden toen uit een mengsel van democratie, republicanisme, gevoelsmatig socialisme en atheïsme... [die] weinig weerklank vonden bij de massa's." (L. Bertrand, Histoire de la Démocratie et du Socialisme en Belgique depuis 1830, Vol 2, p. 206). Er bestaat nog geen arbeidersklasse die zich bewust is van zichzelf en van haar kracht.
De repressie na de revoluties van 1848 in Europa deed vele elementen naar België vluchten, maar de tolerantie uit de jaren 1830 heeft er plaats gemaakt voor een zeer nauwgezet toezicht. Hoewel Marx en andere Duitse kommunisten, die vooraan staan bij de internationale inspanningen tot ontwikkeling van het proletarisch programma, rond 1845 enkele jaren in Brussel verblijven, zijn het toch vooral de talrijke Franse vluchtelingen van na de staatsgreep van 1851 in Parijs die de jonge arbeidersbeweging beïnvloeden. Het Proudhonisme met zijn ideeën van wederzijdse steun en coöperaties plant zich stevig in en wordt vooral verwoord en verspreid door Jan Pellering en de Luikenaar Nicolas Coulon. Het drukt het verlangen uit van een terugkeer naar een afgesloten verleden en houdt zich afzijdig van elke politieke en economische strijd van het proletariaat. Rond 1860 concentreert de socialistische en democratische propaganda zich, na een afsplitsing van de beweging van Pellering en Coulon, in de Association de la démocratie militante socialiste: le Peuple in Brussel, nog altijd van antiklerikale inspiratie ("rationalisme en socialisme horen samen") en proudhonistisch, maar opener en meer gericht op solidariteit.
De ontwikkeling van organisaties van syndicaal type wordt tegengewerkt door het misprijzen van de Proudhonisten voor de economische strijd. Terwijl in Groot-Brittannië vanaf het einde van de achttiende eeuw de eerste hulpkassen en arbeidersverenigingen ontstaan, dat die vanaf 1842 de afschaffing bekomen van het verbod op coalities en dat ze voordeel halen uit de vakbondskaders die al gevormd werden in de illegaliteit, vormen de arbeidersvakbonden in België zich pas vanaf 1857 en blijven ze verboden tot 1866. Die tweede tak van de arbeidersbeweging in België verschijnt onder invloed van het Britse trade-unionisme, met name in de textielfabrieken in het Gentse, onder impuls van onder meer De Ridder en Moyson, afkomstig van de Association ‘le Peuple’. Zo wordt een hiaat opgevuld dat door de Proudhonisten gelaten werd op het vlak van de economische strijd.

Impact van de Eerste Internationale en strijd tegen het anarchisme

De oprichting van de Eerste Internationale in 1864 en dankzij haar de promotie van de marxistische ideeën op internationaal vlak zal leiden tot een nieuwe ontwikkeling van bewustzijn en organisatie van het proletariaat in België. Bij de oprichting van de Internationale Werlieden Vereniging (IWV) in Londen in 1864 waren er geen Belgen aanwezig. Pas in juli 1865 wordt in Brussel de Belgische afdeling van de Ie Internationale gevormd. Haast onmiddellijk neemt die de Association ‘Le Peuple’ op, die er de enige afdeling van wordt. Ze blijft de nadruk leggen op proudhonistische thema's zoals het oprichten van coöperaties van producenten en verbruikers, en toont geen belangstelling voor de economische en politieke strijd en een misprijzen voor de ontwikkeling van gecentraliseerde organisaties. Elk gezag belet de vrije associatie, de economische basis van een nieuwe maatschappij.
De heldhaftige strijd van de mijnwerkers in 1868 en 1869 en de moorddadige repressie die erop volgt brengen de Belgische afdeling van de IWV er tenslotte toe zich op de arbeiders in strijd te richten, het belang van de strijd en van de propaganda onder de arbeiders te erkennen en de solidariteit ter harte te nemen. De Gentse syndicalisten, die tot dan toe zeer lokalistisch waren maar waar een kiemende kern marxisten bij hoorde, vervoegen de Belgische afdeling van de IWV, die van dan af actief contact zoekt met de arbeiders. Op enkele maanden tijd wordt een honderdtal meetings gehouden en al snel neemt het aantal activiteiten en plaatsen waar de Internationale zich inplant toe over het hele land. In 1870 verenigt de IWV 70.000 arbeiders in België.
De ideeën van Fourier en Blanqui verliezen duidelijk aan invloed, en zelfs al blijven de aanhangers van Proudhon in de meerderheid in België wint het marxisme aan invloed, zoals de evolutie toont van een belangrijke figuur als C. De Paepe vanaf 1867. Die begint de stellingen van Proudhon ernstig te bekritiseren, erkent dat de coöperatieve beweging de uitbuiting van de loonarbeid in stand houdt en stelt dat een sociale revolutie noodzakelijk is. Kortom, op dat moment "is de Internationale een macht geworden in België" (L. Bertrand, Histoire de la Démocratie et du Socialisme en Belgique depuis 1830, Vol. 2, p. 171), want ze vormt echt het vertrekpunt voor socialistische actie die op nationaal vlak overlegd en georganiseerd wordt. Er blijven zeker nog belangrijke zwakheden bestaan die ook aan de oppervlakte zullen komen. Het particularisme is afgezwakt, maar nog niet overwonnen. Het apolitisme blijft ook nog sterk, gevoed door de abstentionistische stellingen die door Proudhon en zijn aanhangers verspreid worden. Het geheel blijft een beetje lijken op een samenraapsel, ook als het gaat om het erkennen van het belang van de economische strijd voor het proletariaat.
Vanaf 1870 wordt het elan van de IWV echter gebroken, eerst door de Frans-Pruisische oorlog van 1870, die elke internationale activiteit zeer moeilijk maakt, en dan enkele maanden later door de verplettering van de Commune van Parijs in 1871. De marxistische strijd tegen het vernietigend optreden in de Internationale van de aanhangers van Bakoenin heeft bovendien een hoge tol geëist. Dat was in het bijzonder zo in België, waar het gekonkel van de aanhangers van Bakoenin de politieke verwarring ten top dreven, de krachten versnipperden en verdeeldheid zaaiden. Op het congres van Den Haag in september 1872 kiest de Belgische delegatie, in tegenstelling met de uitgebrachte stemming op de nationale conferentie van juli 1872, ondanks alles toch de kant van Bakoenin tegen Marx. Van dat moment af verwatert de IWV in België, wat een aanzienlijke leegte achterlaat.

Naar een eengemaakte sociaal-democratische organisatie in België

De strijd van de IWV, ook al beleefde die toen een tijdelijke terugval, was van grote historische waarde, want van nu af zou niets meer zijn als voorheen. Naast de ervaring van de IWV zelf had de Commune van Parijs voor de arbeidersbeweging aangetoond hoe belangrijk een zelfstandige arbeiderspartij en politieke actie zijn om de massa's te vormen en te mobiliseren. De actie van de IWV had het socio-politiek klimaat grondig veranderd. Haar "propaganda maakte de mijnwerkers bewust, niet alleen van de identiteit van hun sociale conditie, de gelijkenis van hun uitbuiting, maar ook van de diepe solidariteit die hen verbindt met alle arbeiders van het land, en zelfs van Europa..." (J. Puissant, La structuration politique du mouvement ouvrier, Vol 1, p. 81). Meer algemeen zag men in België dankzij de Internationale in de jaren 1867-1872 een buitengewone ontwikkeling van het arbeidersbewustzijn, die samenging met een groeiend vermogen van het proletariaat om zich te organiseren.
De volgende jaren worden de verwarringen ten opzichte van het anarchisme steeds verder opgeklaard. Als in Wallonië de invloed van uit Frankrijk de arbeidersklasse nog gevangen houdt in een organisatorische leegte en in politiek absenteïsme, zien we dat de zeldzame Vlaamse industriecentra, in het bijzonder de streek van Gent "de aantrekkingskracht ondergaan van het Duitse socialisme dat zich begint te organiseren en dat definitief tot ontwikkeling komt" (M. Liebman, Les socialistes belges 1885-1914, p. 41). In Duitsland wordt  door W. Liebknecht en A. Bebel, medestanders van Marx, in 1869 in Eisenach inderdaad de Sociaal Democratische Arbeiders Partij opgericht, resultaat van een breuk op marxistische basis met de organisatie van Lassalle. In 1875, bij de hereniging van beide partijen, zijn de marxisten in de meerderheid, ook al zit het programma dat aanvaard wordt vol toegevingen aan de lassalliaanse opvattingen. Dit programma, met zijn sterke en zwakke kanten, is vanaf 1875 de inspiratiebron van de Gentse arbeidersfederatie die in 1874 opgericht wordt rond militanten als E. Anseele. In Brussel dan weer hergroeperen beroepsverenigingen zich in een Kamer van de Arbeid rond César de Paepe en de jonge Louis Bertrand.
De anti-autoritaire Internationale, gecontroleerd door de bakoeninisten, ontbindt steeds verder en houdt haar laatste congres in juni 1876. Op het einde van datzelfde jaar verklaren arbeidersgroeperingen uit Antwerpen, Gent en Brussel zich akkoord inzake de noodzaak van politieke actie, maar nog niet over de modaliteiten om een politieke organisatie op te richten naast de vakbonden. Bij gebrek aan een totaal akkoord en in afwachting van weerklank bij de arbeidersmassa's in de Waalse industriebekkens, worden in 1877 twee partijen opgericht: de Vlaamse Socialistische Partij, volgens Duits model, en de Brabantse Socialistische Partij. De motie van Anseele, aanvaard door de grote meerderheid van de eerste partij, is ondubbelzinnig inzake de politieke en organisatorische beginselen: "het proletariaat, georganiseerd in een afzonderlijke partij, tegengesteld aan alle andere partijen gevormd door de bevoorrechte klassen, moet alle politieke middelen gebruiken die leiden tot de sociale emancipatie van allen" (C. Renard, La conquête du suffrage universel en Belgique, p. 45). Het programma van de tweede partij is minder duidelijk en bevat vooral beroepsverenigingen, in de voorbijgestreefde traditie van de IWV.
Het is uiteindelijk in 1879 dat de Vlaamse en Brusselse formaties zich verenigen in de Belgische Socialistische Partij en dat de anarchistische, apolitieke standpunten duidelijk in de minderheid raken. Verschillende elementen uit Wallonië, vooral uit Verviers, sluiten zich aan bij de partij. Maar de moeilijkheden zijn daarmee nog niet van de baan. De pasgeboren BSP besluit haar krachten te richten op het bekomen van het algemeen stemrecht: betogingen, congressen, indiening van kandidaturen bij de verkiezingen van 1880, evenveel tegenslagen als inspanningen. In Verviers en Luik komt de klasse in beweging en rijpt stilaan het idee van een alliantie. In februari 1885 breekt een belangrijke staking uit in de Borinage: arbeiders en werklozen verenigen zich in de strijd. Eduard Anseele besluit brood dat gemaakt is in de coöperaties aan de werklozen en arbeidersgezinnen in heel het land uit te delen. Die daad van solidariteit wordt door de bevolking meer op prijs gesteld dan alle redevoeringen die de weldaden van eenheid bezingen. Wanneer de Arbeidersliga van Brussel, die in de marge werkt van de Brabantse Socialistische Partij, de samenroeping vraagt van een algemeen congres op 5 april 1885, krijgt ze een bijna unanieme steun.
De volgende dag, 6 april 1885, verklaren 112 vertegenwoordigers van arbeidersverenigingen, vooral uit Brussel en Vlaanderen, bijeen te Brussel onder voorzitterschap van Louis Bertrand, dat ze zich aansluiten bij de oprichting van een Belgische Werklieden Partij (BWP). Programma en statuten worden enkele maanden later goedgekeurd. Die oprichting is de uitdrukking van een formidabele ontwikkeling, in België net als in Europa, van de strijd en de organisatie binnen de arbeidersklasse. Ze biedt een georganiseerd kader en perspectieven voor de arbeidersstrijd en vertegenwoordigt tegelijkertijd een buitengewone hoop op de revolutionaire omverwerping van de kapitalistische maatschappij door het geheel van de uitgebuiten.

LAC / 21.02.2006

Door de crisis die het anarcho-sindikalistische milieu sedert enkele jaren verscheurt leiden de debatten tot een hele reeks van krachtenbundelingen. De stellingname van het bulletin A trop courber l’échine (Teveel het hoofd gebogen) is heel representatief voor het soort van vragen dat er in discussie is: “Wij zijn de erfgenamen van de oude revolutionaire beweging. Wij hebben er de wezenlijke actie- en organisatiemiddelen van bewaard zoals de sabotage, het internationalisme, de zelforganisatie en de directe actie. Wij hebben er vooral het doel van bewaard: het kommunisme. [...] Maar met welke werkelijkheid worden wij momenteel geconfronteerd? Zien wij een klasse die er voor strijdt om werkelijk haar toekomst te verwezenlijken? [...] Het begrip ‘klasse’ is steeds minder geldig om onze analyses te verhelderen en onze acties te leiden. Wij stellen inderdaad vast dat in de rijkere en geïndustrialiseerde landen het merendeel van onze tijdgenoten zichzelf niet meer herkennen als behorend tot een sociale klasse. Hoe kunnen wij de proletariër van vandaag definiëren? [...] Zich inbeelden dat de huidige eisenbewegingen iets gemeenschappelijks hebben met de oude revolutionaire arbeidersbeweging is een valse voorspiegeling. [...] Maar wat er vooral ontbreekt aan deze huidige bewegingen is juist wat kenmerkend was voor de oude beweging: een bewustzijn, een ethiek en een vastberaden wil om de wereld radicaal te veranderen. [...] Wat is er eigenlijk gemeenschappelijk in een 24-uurs staking voor het verkrijgen van een loonsverhoging van 1% en de daden die gesteld werden door het revolutionaire proletariaat? Niets.” (1).

Waarom is de arbeidersklasse een revolutionaire klasse?

Voor de marxisten is de revolutionaire aard van het proletariaat geen geloofsbelijdenis of verafgoding van deze klasse. De revolutionaire aard van het proletariaat kan niet allereerst worden verklaard uit zijn vermogen om in opstand te komen tegen de bestaande orde. Heel wat uitgebuite klassen uit het verleden zijn de confrontatie aangegaan met de heersende klasse, zoals de slavenopstand (Spartacus) in de Oudheid of deze van de lijfeigenen in de Middeleeuwen (de boerenrevoltes). Ook zij beriepen zich op het een kommunisme en een primitieve vorm van gelijkheidsideaal, zonder daarom in hun tijd een revolutionaire klasse te zijn. Voor het marxisme onderscheiden revolutionaire klassen zich van andere klassen van de maatschappij door het feit dat ze, in tegenstelling tot die anderen, in staat zijn de heersende klasse omver te werpen. Zolang de materiële ontwikkeling van de productiekrachten ontoereikend was om overvloed te verzekeren voor het geheel van de leden de maatschappij was deze veroordeeld tot behoud van de economische ongelijkheden en uitbuitingsverhoudingen in haar midden. In die omstandigheden kan enkel een nieuwe uitbuitende klasse zich opdringen als leiding van de maatschappij. De slavenmaatschappij werd voorbijgestreefd door de feodale klasse; het feodalisme werd vernietigd door de bourgeoisie.
De revolutionaire aard van het proletariaat is evenmin gestoeld op het perspectief van ‘gelijkberechtiging’ van het proletariaat dat van zijn ‘rechten’ is beroofd door de heersende klasse. Waaraan het proletariaat zijn revolutionaire aard ontleent is de plaats die het inneemt binnen de kapitalistische productieverhoudingen: als het kapitalisme te gronde gaat is dat niet doordat het te weinig produceert maar  doordat het te veel produceert, en als gevolg van een ontoereikende koopkrachtige vraag. De maatschappij is er niet toe in staat het geheel van de voortgebrachte waren te kopen, alhoewel de menselijke behoefte verre van bevredigd zijn en daarin berust nu juist deze werkelijk absurde ramp van de overproductie. Deze vindt zijn bron in de veral-gemeende heerschappij van de ruilverhoudingen van waren. Het enige middel om deze tegenstellingen te overstijgen berust in het afschaffen van alle mogelijke vormen van waren en in het bijzonder van de waar arbeidskracht (de sociale verhouding van de loonarbeid waardoor de arbeidskracht van het proletariaat tot een waar wordt zoals iedere andere waar). Het is pas als de rijkdommen van de maatschappij collectief toegeëigend zullen worden door diezelfde maatschappij dat ook koop en verkoop kunnen verdwijnen. De hefboom van deze tegenstelling is het proletariaat, de geassocieerde klasse die de voortbrengster is van het geheel van de rijkdom van de maatschappij, maar die beroofd wordt van het product van haar arbeid. Enkel het proletariaat, dat de specifieke vorm van kapitalistische uitbuiting ondergaat, de loonarbeid, kan zich het te boven komen van de kapitalistische sociale verhoudingen stellen voor ogen hebben.
Het kapitalisme is, net zoals alle uitbuitingssystemen in de geschiedenis, is voor het proletariaat een in de geschiedenis voorbijgaand systeem, dat gedoemd is om te verdwijnen. Door zijn ontwikkeling heeft het de voorwaarden geschapen van een materiële overvloed, de voorwaarde voor de afschaffing van elke uitbuiting, maar bovendien ook de klasse, die van de proletariërs, die als eerste in de geschiedenis in staat zijn om van het kommunisme ook een materiële werkelijkheid te maken. De bijzonderheid van het proletariaat ligt nu juist in het feit dat het de eerste klasse in de geschiedenis is die tegelijkertijd een uitgebuite en een revolutionaire klasse is (2). De revolutionaire aard van de arbeidersklasse kan niet worden begrepen als men niet de historische draagwijdte van haar strijd inziet. Elke politieke opvatting die zich vastpint op een fotografische visie van dat moment, aan het bestaat van een verdeelde en aan het kapitaal onderworpen arbeidersklasse, kan enkel in de kaart spelen van de belangen van de heersende klasse (of die zelfs dienen).

De twijfels over de revolutionaire aard van de arbeidersklasse

De stelling van A trop courber l’échine dat de arbeidersklasse in niets meer zou lijken op die van het verleden, om vervolgens te beweren dat men niet meer op haar zou kunnen rekenen, is niets nieuws voor de arbeidersbeweging. De revolutionairen hebben voortdurend, en moeten ook nu nog, een ongenadige strijd moeten leveren tegen dit soort gif. Zo was het ook, wat Trotsky in de herinnering riep, aan de vooravond 1905, dat de Russische bourgeoisie trompetterde dat “er geen revolutionair volk in Rusland is”, juist op het moment dat “de telegraaf over de hele wereld het nieuws verspreidde van het begin van de Russische Revolutie [...] Wij hadden er op gewacht er en twijfelden er niet aan. Voor ons was zij jarenlang een logisch voortvloeisel geweest van onze ‘doctrine’ die de spotlust opwekte van alle sufferds van alle mogelijke politieke richtingen. Ze geloofden niets van de revolutionaire rol van het proletariaat. [...] Er waren geen politieke vooroordelen of ze geloofden die voetstoots. Maar het geloof in de arbeidersklasse hielden ze voor een vooroordeel.” (3).
Sinds een paar jaar maken we een opbloei mee van een literatuur die de oudste deuntjes van de vijanden van de arbeidersklasse weer in omloop brengen. Voor de ‘radicale’ groep Krisis is de strijd tussen bourgeoisie, “naar haar functie gewoon een elite”, en het proletariaat “waarvan de strijd het niet mogelijk maakt om uit het kapitalisme te geraken”, geen strijd tussen een heersende klasse en een revolutionaire, maar tussen “twee verschillende belangen” binnen het kapitalisme. Het zou er om gaan zich te bevrijden van de arbeid “zonder te steunen op enige wet uit de geschiedenis” maar “op de afkeer die het individu heeft van zijn eigen bestaan” (4).
Om haar greep op de uitgebuiten te behouden en ze in de passiviteit op te sluiten, aarzelgt de heersende klasse geen moment om bij elke gelegenheid heel schoolmeesterachtig de verdwijning van het proletariaat te verkondigen, zijn integratie, zijn verburgerlijking, en ga zo maar door, maar alleen om telkens weer… te worden tegengesproken door de feiten!
Dat gebeurde ook toen op het einde van de jaren 1960 de groep van Castoriadis, Socialisme ou Barbarie, aankondigde dat de tegenstelling tussen bourgeoisie en proletariaat plaats had gemaakt voor de tegenstelling tussen “leiders en geleiden”. Later beweerde Herbert Marcuse, die meende dat de arbeidersklasse “geïntegreerd” was in de kapitalistische maatschappij, dat de enige verzetskracht bestond uit sociaal gemarginaliseerde categorieën zoals de zwarten in de Verenigde Staten, de studenten, of de boeren van de onderontwikkelde landen. Deze hersenspinsels werden van de kaart geveegd door de gigantische staking van Mei 1968 en de terugkeer van het proletariaat op het toneel van de geschiedenis en waarvan de strijd van de jaren 1970-1980 zou uitlopen op de massastaking in Polen van 1980.
De twijfels over de revolutionaire aard van het proletariaat van A trop courber l’échine zijn niet alleen typisch voor perioden waarin de strijd van de arbeidersklasse niet uitdrukkelijk zijn revolutionaire aard laat zien. Zij zijn meer algemeen een uitdrukking van het gewicht en de invloed van de ideologie van de heersende klasse binnen de maatschappij. En bovenal liggen aan de basis van die twijfels de verwarringen van het anarchisme.

De anarchistische verwarringen in dienst van de burgerlijke campagnes

Wanneer het voor de arbeidersklasse steeds duidelijker welk doodlopend straatje het kapitalistische systeem is ingeslagen, dat de uitzichtloze economische ineenstorting steeds groter delen van de bevolking veroordeelt tot absolute ellende, dat de oorlog hele streken van de planeet verwoest, dan wordt de arbeidersklasse gedwongen om op zoek te gaan naar een alternatief voor deze ramp. De burgerlijke ideologie aarzelt momenteel niet – met behulp van het anders-globalisme – om zich te hullen in ‘anti-kapitalistischse’ kleren en illusies in het leven te houden over de mogelijkheid om het systeem te hervormen, om op doeltreffendere wijze het vertrouwen van het proletariaat in eigen krachten te saboteren en weg te leiden van zijn revolutionair perspectief. Dank zij deze zogenaamd ‘anti-kapitalistische’ ideologie, vernieuwen de vakbonden en de linkse partijen hun verhaal om zich aantrekkelijker te maken en de arbeiders des te beter te bedriegen. Gebruikmakend van de nog grote kwetsbaarheid van de arbeidersklasse probeert de bourgeoisie het proletariaat op te lossen in de ‘bevolking’. Ze speelt in op het wijd-verbreide ‘anti-kapitalistisch’ gevoel om het proletariaat er toe aan te zetten zijn woede te uiten binnen het kader van de democratische staatsinstellingen, in de stembus, dat wil zeggen daar waar het volslagen machteloos is.
Als aanvulling op de reformistische ideologie van het anders-globalisme bewijst ook de anarchistische ideologie (die er de radicale versie van vormt) haar nut voor de bourgeoisie. Welk voordeel kan de heersende klasse slaan uit het anarchisme, uit deze ideologie die ogenschijnlijk zo ‘anti-staats’ en anti-burgerlijk is?
Dat van een bedrieglijk “revolutionarisme”, want immers ongevaarlijk is en niet in staat om de heerschappij van de bourgeoisie in gevaar te brengen. Dat komt doordat het anarchisme met de bourgeoisie bepaalde ‘democratische’ opvattingen deelt en die het vastketenen aan de kapitalistische maatschappij:
– Door de revolutionaire woordenpraal van de Franse revolutie weer op te pakken zien de anarchistische stromingen een revolutionaire kracht in het ‘volk’, een soort meervoud van het ‘vrije en zelfstandige individu’ waarop het zijn filosofische grondvesten heeft gebouwd: er zijn geen klassen, hoogstens een serie naast elkaar geplaatste sociale lagen. Iedere revolutionaire aard wordt aan het proletariaat ofwel ontzegd ofwel onbelangrijk gemaakt, en teruggebracht tot de rang van economische categorie net zoals de andere, naast de landloze boeren, de uitgeslotenen, de mensen ‘zonder’ of de vrouwen, de homoseksuelen, van allen die op de een of andere manier en zonder onderscheid enige vorm van onderdrukking ondergaan.
– Ideologisch gezien doen de anarchistische stromingen duchtig mee aan het afbreuk doen aan de grootste revolutionaire ervaring van het proletariaat heeft in de jaren 1917-1920 door  (net als de burgerlijke propaganda) te beweren dat de misdaden van het stalinisme een erfenis zouden zijn van Marx en Lenin (zogenaamd op rekening van het ‘autoritaire socialisme’).
– Door hun verbondenheid aan de ideologie van het ‘anti-fascisme’, in naam van de keuze voor het ‘minste kwaad’, van het anti-autoritarisme en de verdediging van de ‘vrijheid’, zijn de anarchisten de beste verdedigers geworden van de dictatuur van de burgerlijke ‘democratie’ (zoals we zagen tijdens de oorlog in Spanje in 1936). Het debat dat zich momenteel ontwikkelt onder de anarcho-sindikalisten over het gegrond zijn van de (selectieve) deelname aan de verkiezingen kan enkel bijdragen tot het behoud van dit burgerlijk bedrog dat het stembiljet een middel zou zijn voor de proletariërs om hun toestand te verbeteren!
Door het historisch trauma van het stalinisme worden vele proletariërs die op zoek gaan naar een werkelijk revolutionair perspectief momenteel verleid door de ‘libertaire’ stroming.
In dit milieu rond het anarchisme en het anarcho-sindicalisme zal de politieke verheldering van diegenen die eerlijk gehecht zijn aan de zaak van het kommunisme verlopen langs hun wil tot begrip te komen en zich de werkelijke historische ervaring van de arbeidersklasse weer eigen te maken.
Scott

(1) A trop courber l’échine, nr. 13, p/a STA, BP 1201, F-76171 Rouen cedex 1.
(2) Wij behandelen in dit artikel niet de vraag wie deel uitmaakt van de arbeidersklasse. We stippen alleen aan dat “het feit van verstoken te zijn van de productiemiddelen en gedwongen te zijn om ter overleving zijn arbeidskracht te verkopen aan de bezitters van de productiemiddelen, die deze ruil misbruiken om zich meester te maken van een meerwaarde, bepaald of men behoort tot de arbeidersklasse”. Voor meer details zie het artikel Het proletariaat is wel degelijk de revolutionaire klasse in de afleveringen 73 en 74 van de Internationale Revue (Engels-, Frans- en Spaanstalige uitgave).
(3) L.Trotsky, 1905, Editions Minuit, p.76-77.
(4) R. Kurz, E. Lohoff, N. Trenke, Manifeste contre le travail, uitgave Léo Scherr, 2002.

Met verdubbelde kracht regent het overal ter wereld aanvallen op de proletariërs uit alle sectoren en van alle leeftijden. Maar dat offensief van de bourgeoisie, die bij de keel wordt gegrepen doordat haar systeem wegzinkt in een economische crisis, wordt geconfronteerd met een arbeidersklasse die zich steeds openlijker verzet tegen de kapitalistische maatregelen die haar arbeids- en levensvoorwaarden aantasten. Zo braken er in de laatste week van 2005, in volle kerst- en nieuwjaarsperiode waarin de heersende klasse alle uitgebuiten graag wil laten geloven in het kerstmannetje, twee belangrijke arbeidersstakingen, één op het oude continent (de arbeiders bij SEAT in Barcelona) en één op het nieuwe (het openbaar vervoer in New York). Die stakingen zijn geen op zichzelf staande gebeurtenissen, maar maken deel uit van de opkomende strijdbaarheid binnen de arbeidersklasse op wereldvlak. Ze vertonen een groeien-de wil binnen het proletariaat om zich te verdedigen en om een antwoord te geven op de kapitalistische aanvallen. Ze roepen weer in de herinnering dat de arbeidersklasse een internationale klasse is, die overal dezelfde belangen heeft, over alle nationaliteiten heen, zonder onderscheid van huidskleur of leeftijd.
Die stakingen illustreren eveneens het feit dat de vakbonden nog altijd de ergste vijanden van de arbeidersstrijd blijven, ware saboteurs en stakingsbrekers, met als taak hebben elke bewustwording in de kiem te smoren over de noodzaak en mogelijkheid het kapitalistisch systeem te vernietigen. De arbeiders moeten zich hun eerdere strijd blijven herinneren en er de lessen uit trekken voor de strijd die komt.

Op 23 december gingen de arbeiders van de ochtend- en middagploeg bij het autobedrijf SEAT in Barcelona spontaan in staking uit solidariteit met hun 660 kameraden die dezelfde dag van de directie hun ontslagbrief hadden ontvangen.
Dat vormde het begin van het antwoord op een criminele aanval op hun levensvoorwaarden. Het ging om een goed voorbereide en verraderlijk georganiseerde gezamenlijke aanval van het infernale trio bazen, Generaliteit (1) en vakbonden. Een aanval die veel verder reikt dan de 660 ontslagen, omdat daar de disciplinaire ontslagen bovenop komen van arbeiders die hadden deelgenomen aan de eerdere acties van begin december, de ontslagen die verborgen bleven achter het ‘vrijwillig’ ontslag van 296 andere arbeiders en de plannen om de uitbuiting op te drijven om zo de productie te vergroten en waarmee de arbeiders zouden opdraaien voor de ‘benodigde arbeidsuren’... Tenslotte is het een brutale aanval die de deur openzet voor verdere aanvallen. Niet voor niets kondigde de president van het bedrijf op arrogante en provocerende toon aan dat “de maatregelen opgenomen in dit akkoord niet volstaan om heel het personeelsoverschot weg te werken”.
Net zoals de kameraden bij SEAT en alle andere arbeiders moeten we de strijd aangaan. Maar om die kracht te kunnen bijzetten moeten we zo snel mogelijk de lessen trekken uit de strategie van manipulatie en demobilisatie die bazen, regering en vakbonden tegen de arbeiders voeren.

Een berekende strategie om de arbeiders rustig te houden

Sinds de aankondiging halverwege augustus dat het bedrijf een personeelsvermindering ‘moest’ doorvoeren, eventueel onderhandelbaar tegen een loondaling van 10%, hebben de bedrijfsleiding en degenen die zich voordoen als ‘vertegenwoordigers’ van de arbeiders, dat wil zeggen dat de vakbonden en de ‘linkse’ regering van de Generaliteit, de rollen onderling verdeeld om te beletten dat echte arbeidersstrijd de uitvoering van dat plan zou kunnen tegenhouden.
Meer dan vier maanden lang, van begin augustus tot begin december, getroosten de vakbondsvertegenwoordigers zich veel moeite om de onrust onder de arbeiders als gevolg van de ontslagdreiging verspreidde te kalmeren; de ontslagen zouden niet gerechtvaardigd zijn omdat “het bedrijf winstgevend is”; de crisis bij SEAT zou slechts ‘tijdelijk’ zijn of “het gevolg van slecht verkoopbeleid”. Dergelijke leugens hebben we aan de kaak gestelde in ons pamflet: SEAT – het bedrijf redden betekent ontslagen en nepcontracten: Alleen de arbeidersstrijd loont. Ze dienden om de waakzaamheid van de arbeiders te verminderen, het gaf de indruk dat het enkel om een provocatie ging van onverzadigbare bazen, die door de economische studies van vakbonden en de druk van de ‘progressieve’ en ‘linkse’ regering van de Generaliteit wel tot de orde zouden worden geroepen. Diezelfde bazen werkten mee aan het bedrog door wekenlang verstoppertje te spelen, tot op 7 november toen ze de ERE (een regularisatieprocedure voor werkgelegenheid) aankondigden voor 1346 arbeiders.
De vakbonden hadden voor die dag een gedeeltelijke staking georganiseerd, die de arbeiders uitbreiden met betogingen die in de ‘Vrijhandelszone’ en te Martorell (2) de wegen blokkeerden. Gezien die situatie riep het Eenheidsplatform (waaraan UGT, CCOO en CGT deelnemen) (3) toen op tot een staking van een dag op 10 november, en tot een betoging om te ‘eisen’ dat de Generaliteit “zich ten voordele van de arbeiders met het conflict zou bemoeien[!]. Met deze ‘actie’ wilden de drie vakbonden ons lot aan onze beulen toevertrouwen, aan de meesters van de mooie woorden en de dolkstoot in de rug. De staat is niet de vertegenwoordiger van het volk, maar de onvoorwaardelijke verdediger van de belangen van het nationaal kapitaal. Alle overheden – van de president tot de kleinste burgemeester – zijn er om over de verdediging daarvan te waken.”
Na die maskerade hebben de drie vakbonden geen vinger meer uitgestoken en tot geen enkele actie meer opgeroepen! Tot aan de eerste december! Met andere woorden: drie weken werden de arbeiders passief gehouden en moesten ze afwachten, werden afgestompt door onophoudelijke ‘onderhandelingen’, daarna door de ‘bemiddeling’ van Meneer Rané, belast met Werkgelegenheid in de Generaliteit. Zoals we dat in ons pamflet op de korrel namen “benadeelt deze tactiek van ‘druk uitoefenen’ en van ‘bezwaarschriften’ de arbeiders en maakt hij hen passief.”
Het Eenheidsplatform van de drie vakbonden verbindt zich ertoe “er weer tegenaan te gaan” na de verlofweek van 5 tot 10 december. Maar dat was eens te meer een leugen! Onder voorwendsel van de wettelijke grenzen die door de ERE worden opgelegd, onder druk van de Generaliteit die de dreiging van ‘arbitrage’ in de lucht liet hangen, lieten de vakbonden de mobilisaties achter wege en op 15 december ondertekenden CCOO en UGT (de CGT had zich op 13 december teruggetrokken) de overeenkomst rond de 660 ontslagen.
Maar het werd nog erger: een week lang werden ze de namen van de slachtoffers geheim gehouden en pas op de allerlaatste dag voor de vakantie werd het overgrote deel van de ontslagbrieven uitgedeeld, en als toppunt van cynisme en vernedering werden de getroffen arbeiders als nietsnutten en misdadigers voorgesteld. Met die smerige en laffe manoeuvre ontmaskerden ze zichzelf andermaal (zeiden ze niet dat ze het ‘best mogelijke akkoord’ hadden getekend?) en het toont ook aan hoe bang ze zijn voor de arbeiders, want als ze zich zeker van zichzelf hadden gevoeld dan zouden ze de ontslagen meteen hebben aangekondigd, en zouden ze geen massa veiligheidsagenten hebben opgeroepen om de zetels van UGT en CCOO te beschermen.

De strijd moet gevoerd worden door de algemene arbeidersvergadering

De CGT speelt de rol van ‘goede vakbond’ die dicht bij de arbeiders staat. Het staat vast dat 145 van zijn leden zich onder de ontslagen arbeiders bevinden. Maar het leed van die kameraden en de solidariteit met hen kunnen niet verbergen dat de CGT geen alternatief vormde voor het UGT-CCOO, integendeel, hij deed niet onder voor dat duo. Waarom deed hij mee aan de maskerade van de ‘onderhandelingen’ en de ‘strijd’ van het Eenheidsplatform dat hij pas zeer laat, op 13 december, verliet? Waarom riep hij, toen UGT en CCOO tekenden, alleen op tot een ‘mobilisatie’ die bovendien buiten het bedrijf plaatsvond, waarvan zeer weinig arbeiders op de hoogte waren en waaraan niet meer dan 200 mensen deelnamen? Waarom besloot de CGT op de ochtend van de 23e, net voordat de spontane stakingen uitbraken, “het protest tot enkele uren te beperken” (samenvatting op de internetsite Kaosenlared, 24.12.2005), terwijl juist dat het moment was om ertegenaan te gaan en de kracht daarvoor bestond, zoals werd aangetoond door de namiddagploeg die in vergadering bijeenkomt en besluit de hele dag te staken. Waarom bestond het enige alternatief van de kant de UGT er niet meer dan “de ontslagen één voor één te bekijken en zo nodig beroep te doen op het gerecht”?
Toen aan de 23ste bleven de arbeiders het slachtoffer van pogingen om ze rustig te houden, van een strategie om elk weerwoord te beletten. De vakbonden handelden niet pas tegen ons toen ze de ontslagen ondertekenden, ze traden al tegen ons op toen ze hun ‘strijdplannen’ maaken. Hun actie tegen de arbeiders bestond uit drie nauw verweven onderdelen:
– hun bondgenootschappen en overeenkomsten met bazen en regering ;
– hun ‘strijdplannen’ die in werkelijkheid een strategie tegen de strijd waren;
– hun onvoorwaardelijke verdediging van de belangen van het bedrijf en van de nationale economie die volgens hen zouden ‘samenvallen’ met die van de arbeiders, terwijl ze er loodrecht tegenover staan.
Daarom bestaat de voornaamste les uit de strijd bij SEAT die de arbeiders zelf in praktijk begonnen te brengen met de spontane stakingen en de vergaderingen van de 23ste er uit dat de strijd niet aan de vakbonden kan worden toevertrouwd.
Op 23 december wenden de ontslagen arbeiders, in plaats van naar huis te gaan om daar in hun eentje het angstwekkende vooruitzicht van werkloosheid aan te zien, zich tot hun kameraden en die gaven zich niet over aan het “oef, ik ben er niet bij” of aan het individualistische antwoord van het “redde wie zich redden kan”; ze brachten hun solidariteit tot uiting in de strijd. Dit betonen van solidariteit, van een gemeenschappelijk antwoord van ontslagen en arbeiders die hun baan behouden, van werklozen en werkenden, van mensen met een deeltijdse of tijdelijke job en mensen met een contract van ‘onbepaalde’ duur, dat is de basis voor een doeltreffend antwoord op de onmenselijke plannen van de kapitalisten.
Het jaar 2006 begint met het drama van de 660 ontslagen bij SEAT, maar wie gelooft dat het de laatste zijn? We weten allemaal van niet. We weten dat de dolkstoot van de ontslagen, dat de misdaad van de arbeidsongevallen, dat de angst de huur van een aanvaardbare woning niet te kunnen betalen, dat de bedreiging van de pensioenen, dat de ‘hervorming’ van de werkgelegenheid die het infernale trio regering-bazen-vakbeweging bekokstoven allemaal de bron van nieuw leed zullen zijn. Dat in de autosector, zoals in alle landen, de aanvallen op de le-vensvoorwaarden van de arbeiders zullen voortduren; dat de verschrikkingen van oorlog, hongersnood, barbaarsheid die samengaan met het kapitalisme zoals de zeis de dood begeleidt, zullen voortduren. Daarom moeten we de strijd aangaan. Maar om de strijd doeltreffend en krachtig te maken is het noodzakelijk klassensolidariteit te ontwikkelen, en die moet georganiseerd en gecontroleerd worden door de arbeiders zélf.

De behoefte aan klassensolidariteit

Het probleem bij SEAT beperkt zich niet tot de 660 ontslagen. Het probleem gaat het hele personeel aan. Het is niet alleen een probleem van de arbeiders bij SEAT, maar van alle arbeiders, evengoed van de ambtenaren met hun ‘gewaarborgde banen’ (hoelang nog?) als van de arbeiders in de privé-bedrijven, evengoed van de mensen niet beschikken over de benodigde werkvergunningen als van wie die wel heeft. Wij verkeren allemaal, of komen allemaal in dezelfde situatie terecht als de mensen bij SEAT!
Onze kracht bestaat uit onze klassensolidariteit, de eenheid in de strijd. Een strijd die beperkt blijft tot SEAT en opgesloten blijft binnen SEAT is een verloren strijd.
Maar waarin bestaat solidariteit? Moeten we de auto’s van dat merk boycotten (ontslaan de andere autobedrijven soms niet)? Moeten we samenkomsten van ontslagen arbeiders houden voor de fabriekspoorten? Hebben we iets aan de ‘steunverklaringen’ van het ‘kritische deel’ van de Comisiones Obreras of van de EUA (4)? Bestaat solidariteit uit ‘burgeracties’ in de wijken, een manipulatie die er alleen toe gediend heeft om de smerige manoeuvres van het infernale trio bij SEAT aanvaardbaar te maken?
Een dergelijke ‘solidariteit’ is al even vals als de ‘strijdplannen’ van het Eenheidsplatform bij SEAT. De enige doeltreffende solidariteit bestaat er uit zich aaneen te sluiten in de strijd! Dat betekent dat de arbeiders van verschillende sectoren, van verschillende wijken, versmelten in één en dezelfde strijd en alle barrières te doorbreken die ons zozeer verzwakken: die van het bedrijf, de sector, de nationaliteit, van de etnische achtergrond, doorbreken we door de directe kracht van delegaties, van algemene vergaderingen en gemeenschappelijke betogingen.

De behoefte aan soevereine algemene vergaderingen

De ervaring bij SEAT spreekt duidelijk: we weten al wat er gebeurt als we de vakbonden, de bedrijfscomités en andere ‘eenheidsplatformen’ over ons lot laten beslissen.
De leiding van de strijd moet zich van begin tot eind in handen van de arbeiders bevinden. Zij moeten nagaan over hoeveel krachten zij kunnen beschikken, welke eisen te stellen, wat de mogelijkheden zijn om de strijd uit te breiden. Hun antwoord mag niet worden beïnvloed door de provocaties van de bedrijfsleiding of door de ‘actieplannen’ die uitgaan van hun medeplichtigen, de vakbonden. Hun antwoord moet de gezamenlijke beslissing zijn van de arbeiders georganiseerd in algemene vergaderingen en in gekozen en afzetbare comités. De onderhandelingen met de bazen en met de regering moeten plaatsvinden onder het toeziend oog van allen, zoals dat gebeurde in Vitoria in 1976 in Spanje of in 1980 in Polen. Het zijn de algemene vergaderingen zélf die op zoek gaan naar solidariteit door delegaties te sturen en betogingen te organiseren.
De tijd van berusting, van passiviteit en verwarring moet aan een eind worden gebracht. De manoeuvreerruimte die deze situatie het kapitaal jarenlang bood begint kleiner te worden. Dit is het uur van de strijd. De stem van de arbeidersklasse moet zich krachtiger laten horen.

Acción Proletaria, IKS-afdeling in Spanje / 12.2005

(1) De Generaliteit (Generalitat) is de autonome regering van de Catalaanse streek.
(2) Industriezones bij Barcelona.
(3) UGT (Algemene Arbeidersbond) is de confederatie van socialistische strekking. De CCOO’s (Arbeiderscomités) worden centraal geleid door de Spaanse ‘kommunistische’ partij. De CGT (Algemene Arbeidersconfederatie) is een centrale van ‘revolutionair-syndicalistische’ strekking, voortgekomen uit een ‘gematigde’ afsplitsing van de anarcho-syndicalistische CNT (Nationale Confederatie van de Arbeid).
(4) EUA (Esquerra Unida i Alternativa - Verenigd en Alternatief Links) is de vermomming van de Spaanse kommunistische partij in Catalonië.

De burgerlijke media staan vol van de affaire rond de ‘Mohammed-spotprenten’. Dagelijks worden er nieuwe pro-islamistische betogingen gehouden. De publicatie van tekeningen van een oorlogszuchtige Mohammed gaf onmiddellijk aanleiding tot een algemene ruzie tussen imperialistische staten, niet alleen in de ‘moslimwereld’, maar op wereldschaal. Deze gebeurtenissen illustreren op dramatische wijze de opgelopen spanningen tussen de verschillende kapitalistische machten.

Een zaak van imperialistische gangsters

Op 30 september van het vorige jaar publiceerde het Deense dagblad Jyllands-Posten een dozijn spotprenten van de profeet Mohammed uitgedost met bommen, ontstekingslonten en andere terroristische attributen. In de weken daarna werden deze tekeningen door talrijke dagbladen overgenomen, zoals door France-Soir. We kennen allemaal de gevolgen. In de zogenaamde ‘moslimlanden’ kwamen soms extreem gewelddadige betogingen op gang. In Afghanistan kostten bepaalde botsingen zelfs doden en zwaargewonden. Hoe konden een paar spotprenten leiden tot een dergelijke uitbarsting van haat? Hoe is het mogelijk dat een paar gewone tekeningen uit een Deens dagblad plotseling in het centrum van een internationale storm staan?
Begin oktober 2005 had de hele affaire alleen nationale gevolgen in Denemarken. Toen vroegen elf ambassadeurs van ‘moslimlanden’ om een onderhoud met premier Fagh Rasmussen van Denemarken die contacten heeft met Jyl-lands-Posten. Op diens weigering om hen te ontmoeten ging een delegatie van moslimorganisaties in Denemarken op rondreis langs talrijke hoofdsteden van de islamitische wereld. Officieel gebeurde dat om de publieke opinie over deze affaire wakker te schudden. Het resultaat liet niet lang op zich laten wachten. In Pakistan kwamen betogingen op gang. Vanaf januari verspreidden de betogingen zich over heel de ‘moslimwereld’ en dan vooral het Midden-Oosten. De omvang en de gewelddadigheid van deze anti-westerse betogingen kunnen, gezien de overduidelijke banaliteit van de dagbladspotprenten, alleen verbazing wekken. Om dit te begrijpen, moeten we voor ogen houden dat deze regio, en dan vooral het Midden-Oosten, sinds de Tweede Wereldoorlog voortdurend in oorlog en barbarij was ondergedompeld. Vanaf het einde van de jaren 1980 werden de spanningen er steeds explosiever en oncontroleerbaarder. De omkeerbare ontwrichting van de islamitische wereld in Afghanistan, Irak, Libanon, in Palestina – vaak het onmiddellijke gevolg van de ‘vlucht vooruit’ in militaire confrontaties van de imperialistische grootmachten (de Verenigde Staten voorop) – manifesteert zich momenteel onvermijdelijk in een opleving van het meest archaïsche religieuze radicalisme bij de volstrekt in de war gebrachte bevolkingen van deze gebieden. De totale impasse waarin deze landen zich bevinden kan de macht van de meest achterlijke fracties van de bourgeoisie alleen maar vergroten. Dat is bijvoorbeeld de betekenis van het in Palestina aan de macht komen van Hamas, een ‘radicale’ politieke beweging die tot op heden het meest karikaturale anti-Israëlische fanatisme aan de dag heeft gelegd. Dezelfde realiteit van het achterlijkste fundamentalisme verklaart de deelname aan de macht van de ultraconservatieve partij van Mahmoud Ahmadinejad in Iran. De onderlinge spanningen tussen de regionale machten, en tussen dezen en de Verenigde Staten, groeien met de dag. Het is overduidelijk dat in deze situatie van groeiende invloed van achterlijkheid en het ‘ieder voor zich’ de bourgeoisieën en de gewapende klieken in dit deel van de wereld de publicatie van de spotprenten te baat nemen om hun stellingen ter plaatse te versterken, en om naar vermogen bij te dragen aan de algemene imperialistische houw- en steekpartijen op wereldvlak.
Achter de schijnbaar spontane betogingen staat in werkelijkheid de gewapende arm van de burgerlijke klieken, zij het op lokaal niveau of op dat van de staat. Na de aanvallen op de Deense en Franse ambassades heeft Libië besloten om zijn ambassade in Kopenhagen te sluiten. De Deense ambassadeur in Koeweit is op het matje geroepen. De Syrische en Iraakse regeringen verklaren in het openbaar diep geschokt te zijn. Dit heeft helemaal niets meer te maken met de publicatie van een paar tekeningen in de burgerlijke pers in het Westen en in Jordanië. In werkelijkheid zijn deze spotprenten tot oorlogswapens geworden in handen van de burgerlijke klassen in de islamitische wereld, die ermee antwoorden op de steeds agressiever imperialistische politiek van vooral de Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland en Engeland. Hoe kunnen we bijvoorbeeld het verband missen tussen het gebruik van de spotprenten en de toenemende dreigementen van de Ver-enigde Staten en Frankrijk aan het adres van Iran rond zijn nucleaire programma? De manipulatie van hele bevolkingen die steeds meer worden overgeleverd aan de ellende, en die door de verschillende bourgeoisieën  voortdurend door oorlog worden geteisterd omwille van een imperialistische politiek, is een cynisch spel. Die groeiende gewelddadige massabetogingen van wanhopigen ontstaan dus helemaal niet zo ‘spontaan’ of ‘natuurlijk’. Ze zijn het product van een politiek van oorlog en haat, van nationalistisch-ideologisch geronsel door de bourgeoisieën in alle uithoeken van de planeet.
Terwijl de Verenigde Staten zich na de aanslagen van 11 september 2001 tot kampioen van de verdediging van de ‘westerse waarden uitriepen, tot de grote bestrijder van het moslim-fundamentalisme en van het kwaad dat dit verondersteld wordt te vertegenwoordigen, zien we met betrekking tot de Mohammed-spotprenten eensklaps een zeer verrassend ‘begrip’ van de regering Bush voor de reacties in Iran en elders. Waarom? Het heeft niets te maken met het recht van een ieder om vrijelijk zijn godsdienst te belijden, zoals ze beweren. De werkelijkheid is veel cynischer. De Verenigde Staten zijn erg tevreden wanneer zij zien dat concurrerende imperialismes, zoals Frankrijk, op hun beurt verstrikt raken in een politieke confrontatie met verschillende staten in het Midden-Oosten en de Arabische wereld. In deze verrotte wereld, waarin voortdurend iedereen tegen allen in oorlog is, verkneukelt iedere staat zich wanneer zijn concurrenten in een valkuil lopen.
De perfiditeit van de burgerlijke fracties, en hun wil om alle aspecten van het leven van een wegrottend kapitalisme in hun eigen voordeel uit te buiten, is nog veel schreeuwender wanneer we de stellingname van Hamas in deze affaire bekijken. Hamas, de radicaal-religieuze partij bij uitstek die altijd een voorstander was van de gewapende strijd en van het terrorisme, biedt gewoonweg zijn goede diensten aan als bemiddelaar! De chef van het politieke bureau van deze Palestijnse beweging, Khalel Mechaal, verklaart hierover: “de beweging staat klaar om een kalmerende rol te spelen in de situatie tussen de islamitische wereld en de westerse landen, op voorwaarde dat die laatsten hun best doen om een eind te maken aan het kwetsen van de gevoelens van de islamieten.” (Le Monde, 9 februari 2006). Om zelf wat internationale erkenning te krijgen, is Hamas bereid om tijdelijk zijn klauwen in te trekken.
Ten aanzien van deze werkelijke houw- en steekpartij, waarbij iedere natie en burgerlijke kliek de haat aanwakkert, verschijnt heel de propaganda van de ‘grote democratieën” over de persvrijheid en het respect van religies als wat zij is: één grote bluf.

Persvrijheid en respect voor de religies, twee soorten gif in handen van de bourgeoisie

Het Engelse dagblad The Independent vat de burgerlijke campagne treffend samen: “Het lijdt geen twijfel dat de kranten het recht moeten hebben om tekeningen te publiceren die sommige personen beledigend achten.” Ziedaar het geheiligde recht van vrijheid van meningsuiting, waarover een deel van de bourgeoisie ons vandaag de oren van het hoofd zeurt. Aan de andere kant, zo bevestigt hetzelfde dagblad, “is het in een zo complexe situatie gemakkelijk om zich achter afgezaagde verklaringen over de vrijheid van drukpers te verbergen. Het moeilijkst is om niet te kiezen tussen wat waar is en wat verkeerd, maar om een beslissing te nemen die rekening houdt met ieders recht. Er is het recht op meningsuiting, vrij van iedere censuur. Maar er is ook het recht van talrijke moslims om in een plurale lekenmaatschappij te leven zonder zich onderdrukt, bedreigd en bespot te voelen. Het ene recht te verheffen boven alle andere is het masker van het fanatisme.” De ideologische valstrik die de bourgeoisie voor de arbeidersklasse uitzet wordt hier duidelijk aangegeven. Ze zou moeten kiezen tussen wat een recht zou zijn (de vrijheid van meningsuiting) en een morele plicht om de overtuiging van de ander te respecteren. In ieder geval wordt de arbeidersklasse opgeroepen om in deze affaire matiging en begrip te tonen vooral in het voordeel van ... haar burgerlijke meesters! Dit is wat Lenin zei in zijn Stellingen over de democratie op het eerste congres van de Kommunistische Internationale (1919): “De persvrijheid is ook een van de voornaamste leuzen van de ‘zuivere democratie’. Maar ook hier weten de arbeiders, en de socialisten van alle landen hebben het miljoenen keren gezegd, dat deze vrijheid bedrog is zolang de beste drukkerijen en grootste voorraden aan papier zich in handen van de kapitalisten bevinden en zolang de macht van het kapitaal over de pers blijft bestaan, een macht die in de gehele wereld des te duidelijker en scherper, des te cynischer tot uiting komt, naarmate het democratische bestel en het republikeinse regime verder ontwikkeld zijn, zoals bijvoorbeeld in Amerika.” (1). In de tijd van Lenin en de kommunisten bestonden de huidige middelen tot ideologische hersenspoeling, zoals radio en televisie, nog niet eens.
Wat de andere keuze betreft, die van het respect voor een ieders geloof, volstaat het een zinsnede van Marx te citeren, om te weten wat de kommunisten daarover denken: “Religie is opium voor het volk”. Welke religie ook, het geloof net als iedere vorm van mysticisme, is een ideologisch vergif dat men in de hoofden van de arbeiders pompt. Het is een van de vele brandschermen die de burgerlijke klasse gebruikt tegen de bewustwording van het proletariaat.
De persvrijheid is bijgevolg niets anders dan de vrijheid van de bourgeoisie om haar ideologie in de schedels van de arbeiders te rammen! En het respect voor de religie is het respect van de heersende klasse voor alles waarmee proletariaat bedrogen kan worden!
Het is duidelijk dat de woekering van betogingen en geweld naar aanleiding van een paar tekeningen in de burgerlijke pers de arbeidersklasse niet onverschillig kan laten. Het is van cruciaal belang dat de arbeidersklasse zich niet onder de indruk laat brengen van deze massieve ophef van anti-westerse agitatie in de ‘moslimwereld’. Dat alles brengt alleen maar de vergroting tot uiting van de chaos in de kapitalistische wereld en het maakt de ontwikkeling van de klassenstrijd des te urgenter. Het antwoord van het proletariaat is niet te vinden in de valse keuze die de bourgeoisie voorstelt. Tegenover de toenemende irrationaliteit van de kapitalistische wereld moet het proletariaat de rationaliteit van de klassenstrijd stellen, van de ontwikkeling van zijn bewustzijn en van het kommunisme n
Tino / 20 februari 2006

(1)  Stellingen en referaat over burgerlijke democratie en dictatuur van het proletariaat (Lenin, Keuze uit zijn werken, deel 3, Progres 1975, p. 168).

Een gebruikelijke tactiek in de kapitalistische aanval op de pensioenen en medische vergoedingen bestaat uit een poging om ‘gelaagde’ systemen in te voeren waarbij nieuwe werknemers lagere toeslagen en pensioenen krijgen, om het even of dat de vorm aanneemt van toeslagvermindering of hogere bijdragen voor medische verzorging en pensioenfondsen. De oudere arbeiders worden gelijmd met de belofte dat de kortingen niet op hen van toepassingen zullen zijn maar alleen op de onbekenden die in de toekomst zullen worden aangenomen. Traditioneel helpen de vakbonden om deze ‘afspraken’ er door te rammen, waarbij ze zichzelf op de borst trommelen vanwege het redden van de verworvenheden van de momenteel tewerkgestelde arbeiders, wat ze voorstellen als een ‘overwinning’. Deze tactiek verdeelt de arbeiders onder elkaar, de oudere generatie tegen de jongere – een rampenscenario voor de klasseneenheid – die de bedrijfsleiding alle gelegenheid geeft om te verdelen en te heersen.
Juist deze poging om de arbeiders te verdelen stond in het centrum van de recente strijd in het openbaar vervoer van New York City. De Metropolian Transit Authority (Hoofdstedelijke Openbaar Vervoersinstantie), onder leiding van de gouverneur en in mindere mate van de burgemeester, probeerde de pensioenleeftijd voor de nieuw tewerkgestelden van 55 naar 62 jaar te verhogen en nieuwelingen zes procent van hun loon in het pensioenfonds te laten storten. De pensionering op de leeftijd van 55 jaar (na 25 dienstjaren) bestond al heel lang als compensatie voor de uiterst barre arbeidsvoorwaarden waaronder de arbeiders van het openbaar zwoegen in 100 jaar oude metrotunnels, met smerige lucht en rook, rattenplagen en een algemeen gebrek aan sanitaire faciliteiten. Het voorstel van de regering zou geen gevolg hebben voor de pensioenleeftijd van de momenteel tewerkgestelde arbeiders.
Maar de arbeiders van het openbaar trapten overduidelijk niet in deze verdeel-en-heers zwendelarij. In naam van een arbeidersklasse die een frontale aanval op haar pensioenen onderging, trokken de arbeiders van het openbaar vervoer een duidelijke streep en weigerden welke verandering in het pensioensysteem dan ook te aanvaarden. Ze staakten om de pensioenrechten te beschermen van arbeiders die nog niet aan het werk waren, en die ze ‘onze ongeborenen’ noemden – hun komende, nog onbekende collega’s. Als zodanig werd deze strijd de tot op heden duidelijkste belichaming van de beweging waarin de arbeidersklasse probeert haar eigen identiteit en solidariteit weer terug te vinden. Zij was niet alleen van grote invloed op de arbeiders die aan de strijd deelnamen, maar ook op de arbeidersklasse in andere sectoren. De arbeiders van het openbaar vervoer staakten vanuit een gevoel van klassensolidariteit met de komende generatie, met diegenen die zelfs nog niet waren aangenomen. Zij vond weerklank bij veel arbeiders in talrijke bedrijfstakken die merkten dat er eindelijk iemand opstond en zei: “Handen af van de pensioenen”.

De draagwijdte van de staking in het openbaar vervoer

De staking van 33.700 arbeiders in het openbaar vervoer waardoor New York City drie dagen werd lamgelegd gedurende de week voor Kerstmis was de belangrijkste arbeidersstrijd in de Verenigde Staten in vijftien jaar. Zij was belangrijk vanwege een aantal met elkaar vervlochten redenen:
–  de internationale context waarin hij plaatsvond;
–  de ontwikkeling van klassenbewustzijn onder de stakers zelf;
–  de potentiële uitstraling van de staking op andere arbeiders.
De betekenis van deze staking moet evenmin worden overdreven; zij is niet vergelijkbaar met de stakingen in de jaren 1980 die het gezag uitdaagden van het kapitalistische vakbondsapparaat dat dient om de arbeidersstrijd te beheersen en te laten ontsporen en waarin het vraagstuk werd gesteld van de uitbreiding van de strijd naar andere arbeiders. Toch is het belangrijk haar draagwijdte, in de context van de moeilijke voorwaarden waarin de arbeidersstrijd zich vandaag afspeelt, goed te begrijpen.
Hoewel zij onder strakke controle bleef staan van een plaatselijke vakbondsleiding die beheerst wordt door ultra-links en de vakbondsbasis, is deze openbaar vervoersstaking niet alleen de weerspiegeling van groeiende strijdbaarheid binnen den arbeidersklasse, maar maakt ook deel uit van een nog belangrijker stappen naar de ontwikkeling van een vernieuwd gevoel van eigen identiteit en van zelfvertrouwen van de arbeidersklasse en van het inzicht van klassensolidariteit. Zij verenigde arbeiders over de grenzen van leeftijd en arbeidsplaats. De arbeiders van het openbaar vervoer begonnen deze staking hoewel ze wisten dat die in strijd was met de Taylor-Wet van de staat van New York, een wet die ambtenarenstakingen verbiedt en die de stakers automatisch beboet met inhouding van twee daglonen per gestaakte dag, wat er op neerkomt dat ze drie dagen loonverlies lijden voor iedere stakingsdag (één niet uitbetaalde dag en twee dagen boete). De stad dreigde er verder mee om een burgerrechtelijke boete te eisen van $25.000 voor iedere arbeider die in staking ging, en die iedere dag zou verdubbelen – $25.000 de eerste dag, $50.000 de tweede, en $100.000 voor de derde dag. Met dergelijke zware boetes boven het hoofd werd de beslissing om tot staking over te gaan niet lichtvaardig door de arbeiders genomen, maar ze vertegenwoordigde een moedige daad van militant verzet.
Wat de staking van het openbaar vervoer in New York daarin nu zo belangwekkend maakt is niet slechts dat het de grootste staking was met de grootste weerslag, in de betekenis dat hij de grootste stad in Amerika voor drie dagen verlamde. Het belang is daarin gelegen, dat hij de ontwikkeling van het klassenbewustzijn weerspiegelt.
Zoals gezegd ging de staking vooral om de verdediging van de arbeiderspensioenen, die overal ter wereld onder een spervuur van de bourgeoisie liggen, maar vooral in de Verenigde Staten. In de Verenigde Staten zijn de ouderdomsuitkeringen van de staat minimaal en de arbeiders vallen terug op hun bedrijf of loopbaan-verbonden pensioenfondsen om hun levensstandaard op peil te houden als ze met ouderdomspensioen gaan. Beide soorten van pensioen zijn momenteel in gevaar. De eerste door de inspanningen van de Bush-regering om de ‘sociale zekerheid’ te hervormen, en de tweede door het schreeuwend financieel tekort en de druk om de pensioenuitkeringen te verlagen.

De ontwikkeling van het klassenbewustzijn bij de stakers

Een nieuwe blijk van het vermogen van de arbeidersklasse om zichzelf als een klasse te zien en te begrijpen was merkbaar op allerlei vlak en in allerlei uitingen van de openbaar vervoersstaking. Het hoofdthema ervan – de bescherming van de pensioenen van toekomstige arbeiders – bevatte dit aspect overduidelijk. Het speelde niet enkel op een abstract niveau, maar was ook heel concreet te zien en te horen. Bijvoorbeeld, bij een stakingpiket bij een bus-depot in Brooklyn, verzamelden tientallen arbeiders zich in kleine groepjes om over de staking te discussiëren. Eén arbeiders zei dat hij dacht dat het niet gerechtvaardigd was om te staken voor de pensioenen van toekomstige arbeiders, voor mensen die wij niet eens kennen. Zijn medearbeiders antwoordden door te zeggen dat de toekomstige arbeiders die door het aanvaarden van de maatregelen getroffen zouden worden “onze eigen kinderen kunnen zijn.” Een andere vond het belangrijk om de eenheid te bewaren tussen de verschillende generaties van werkenden. Hij stelde dat het in de toekomst goed mogelijk is dat de regering zou snijden in de medische vergoedingen of uitbetalingen van de pensioenen van “ons als we met pensioen gaan. En het zal belangrijk zijn om de kerels die dan werken er aan te herinneren dat wij voor hen op de bres stonden, zodat ook zij voor ons opkomen om te voorkomen dat ze in onze uitkeringen wordt gesnoeid.” Gelijkaardige discussies vonden elders in de stad plaats, een duidelijke en concrete weerspiegeling van de neiging van de arbeiders om zichzelf te zien als een klasse, om verder te kijken dan de generatiegrenzen die het kapitalisme probeert te gebruiken om ze onderling te verdelen.
Andere arbeiders die langs de piketten reden toeterden uit solidariteit en schreeuwden steunbetuigingen. In Brooklyn drukte een groep onderwijzers van een nabijgelegen lagere school hun solidariteit uit door de staking te bediscussiëren met hun leerlingen en trokken met hun klassen van leerlingen in de leeftijd van 9-12 jaar naar de piketten. De kinderen brachten kerstkaarten naar de stakers met boodschappen als:“Wij steunen jullie. Jullie vechten voor respect.”

De uitwerking van de strijd op andere arbeiders

De staking in het openbaar vervoer werd een voorbeeld voor arbeiders uit andere bedrijfstakken. Buiten de bovengenoemde steun- en solidariteitsbetuigingen waren er ontelbare andere bewijzen. Arbeiders van buiten het openbaar vervoer werden verwelkomd bij de piketten. Op een bepaald moment bezocht een groep assistenten van de universiteit van New York de piketten in Brooklyn, stelden zichzelf voor en bediscussieerden de stakingsproblemen en strategieën met de arbeiders. In ontelbare werkplaatsen in de stad praatten arbeiders uit andere bedrijfstakken over het belang van solidariteit met als voorbeeld de verdediging van de pensioenen.
De sympathie voor de stakers bleef sterk ondanks dat de bourgeoisie vanaf de tweede dag in de tegenaanval ging met een regelrechte campagne om de stakers af te schilderen als baarlijke duivels. De sensatiepers zoals de Post en de Daily News noemden de stakers ‘ratten’ en ‘lafaards’. Zelfs de liberale New York Times klaagde de staking aan als ‘onverantwoordelijk’ en ‘onwettig’.
De onwettigheid van de staking lokte veel discussie uit binnen de arbeidersklasse overal in de stad, en ook in het hele land. Hoe kon het onwettig zijn dat arbeiders protesteren door niet aan het werk te gaan? Dat vroegen vele arbeiders zich af. Zoals een arbeiders zei in een discussie in een school in Manhattan, “Het lijkt er haast op dat je alleen mag staken als het geen enkel gevolg heeft.”

De rol van de vakbond in de sabotage van de strijd

De plaatselijke vervoersbond, aangevoerd door gauchisten en strijdsyndicalisten, beheerste de staking volkomen, en alhoewel ze militante taal aansloeg en het veel over ‘solidariteit’ had om de greep op de staking te behouden, bestond de rol van de vakbond er uit de strijd te ondermijnen en de uitwerking van deze belangrijke staking te beperken. Al aan het begin van de staking gaven de vakbonden de gestelde eis van 8% jaarlijkse loonsverhoging voor de komende drie jaar op, en richtten zich geheel en al op de pensioenen.
De samenzwering van vakbonden en bedrijfsleiding werd blootgelegd in een reportage die na de staking verscheen in de New York Times. Al de scheldpartijen tussen de vakbond en regeringsvertegenwoordigers bleken nep. Toen de burgemeester en de gouverneur om het luidst dat het werk hervat moest worden voordat er sprake kon zijn van onderhandelingen, werden er in werkelijkheid geheime onderhandelingen gevoerd in het Helmsley Hotel, en de burgemeester aanvaarde in het geheim een voorstel van Toussaint om de bedrijfsleiding de pensioenmaatregelen te laten intrekken in ruil voor een verhoging van de arbeidersbijdragen voor de medische zorg om zo voor de regering de kosten goed te maken van het behoud van de pensioenen van de toekomstige arbeiders.
Dit door vakbond en regering georchestreerde einde van de staking is natuurlijk niet verwonderlijk, maar enkel een bevestiging van de arbeidersvijandige aard van het vakbondsapparaat, en ondermijnt op geen enkele manier de betekenis van de belangrijke vooruitgang die is geboekt in de ontwikkeling van het klassenbewustzijn. Het herinnert ons aan de belangrijke taken die voor de arbeidersklasse in het verschiet liggen; namelijk het wegbreken uit de vakbondsdwangbuis en het zelf in handen nemen van de leiding over de strijd.

Naar Internationalism, IKS afdeling in de VS / 12.2005  

We publiceren hier het tweede deel van het artikel over de delokalisaties. In het eerste deel, verschenen in  Internationalisme nr. 323 en Wereldrevolutie nr. 107, hebben we in het daglicht gesteld dat het niet om een nieuw of recent verschijnsel gaat, zoals het altermondialisme en ultralinks beweren, maar dat het tegelijk met het kapitalisme op de wereld is gekomen. Het is het gevolg van de ongebreidelde concurrentie tussen kapitalisten die eigen is aan het systeem, en een middel om een maximale uitbuiting van de arbeidersklasse na te streven. In het tweede deel zullen we zien dat de delokalisaties een middel zijn om de proletariërs wereldwijd tegen elkaar te laten concurreren, dat deel uitmaakt van het geheel van de kapitalistische aanvallen tegen hen. De tamtam die ‘links’ ertegen maakt, verklaart ze in feite tot een bijzondere aanval op zich, die “vermijdbaar” en dus minder “acceptabel” zou zijn dan andere aanvallen. Hiermee wordt in feite de werkelijkheid van de permanente crisis van het kapitalisme en van zijn ineenstorting verdoezeld.

De delokalisaties hebben miljoenen banen vernietigd in de westerse industrielanden. In enkele tientallen jaren zijn hele industrietakken, zoals de textielsector, bijna helemaal overgebracht naar de landen waar de arbeidskracht goedkoper is. “De Franse textielindustrie stelt nog slechts 150.000 personen te werk, dat wil zeggen evenveel als de Tunesische, tegen één miljoen dertig jaar gelden” (1). In andere sectoren is het de uitdrukking van een voortdurende daling van de werkgelegenheid. Zo “zouden de personeelsbestanden, die in de automobielsector in Frankrijk sinds 1990 van 220.000 naar 180.000 gedaald zijn, ondanks de komst van buitenlandse constructeurs zoals Toyota, nog verder moeten inkrimpen” (2). De delokalisaties vormen een van de brutaalste aanvallen van de heersende klasse op het proletariaat. Eerst en vooral door de proporties die deze samen met de andere aanvallen op een bepaald moment kunnen aannemen. Zo werden er in België tussen 1990 en 1995, meer dan 17.000 arbeiders getroffen door de delokalisaties, wat neerkomt op 19% van de collectieve ontslagen. Vervolgens is er het feit dat de getroffen arbeiders weinig kans maken om opnieuw een baan te vinden en dus de rangen van de langdurig werklozen aanvullen. Tenslotte spreiden de delokalisaties zich uit naar nieuwe categorieën van arbeiders, die van de 'witte boorden' en de hoog gekwalificeerde arbeidskracht. In Frankrijk “dreigen 200.000 banen in de dienstensector (waarvan 90.000 diensten zijn voor de bedrijven, 20.000 voor onderzoek en ontwikkeling) overgebracht te worden naar Oost-Europa of Azië tegen 2010” (3).

Nochtans treffen de delokalisaties niet alleen diegenen die hun baan verliezen in de westerse industrielanden. Heel het wereldproletariaat komt onder de druk te staan van de dolle concurrentiekoers tussen de kapitalistische landen en de chantage met de delokalisatie gebeurt zowel in de vertrek- als in de bestemmingslanden van de delokalisaties. In India wordt de vrees uitgespeeld voor de concurrentie van Rusland, Pakistan en China. In Oost-Europa wordt de arbeidersklasse van bepaalde sectoren (voeding, textiel, petrochemie en communicatie-uitrusting) ook geconfronteerd met de delokalisaties naar de landen van Azië. De zoektocht van productie tegen de geringste kosten maakt dat er binnen China delokalisaties zijn naar arme regio's van het centrum en het oosten, een heersende tendens in de textielsector. Het kapitaal heeft de richtlijnen van Bolkestein niet afgewacht om de ‘omgekeerde’ delokalisaties te gebruiken door arbeidskrachten te gebruiken uit landen met een lagere levensstandaard om bestaande arbeidskracht te vervangen. De toevlucht tot illegale arbeidskracht is sinds de jaren 1990 gevoelig toegenomen; hij bereikt al 62% in de Italiaanse landbouw!

De delokalisaties zijn in werkelijkheid de illustratie van het opzetten van ongenadige concurrentie van verschillende delen van de arbeidersklasse tegenover elkaar op internationale schaal.

De versterking van de kapitalistische uitbuiting voor heel de arbeidersklasse

Door te delokaliseren naar Oost-Europa of naar China, mikken de grote bedrijven en de westerse staten er op om te profiteren van de verschrikkelijke uitbuitingsomstandigheden die het kapitaal daar oplegt. Dat is het geval in China waar “miljoenen mensen tussen de 60 en 70 uur per week werken en minder verdienen dan het minimumloon van hun land. Ze leven in slaapzalen waar soms tot 20 personen worden opgehokt. De werklozen die recent hun baan verloren hebben zijn bijna even talrijk als de werklozen in de rest van de wereld samen”(4). “De ontslagpremies en de bijpassingen die aan de arbeiders beloofd werden, worden nooit gestort. (…) aan de arbeiders kan het recht geweigerd worden te huwen, dikwijls wordt het ze verboden zich te verplaatsen binnen het bedrijf (waar ze gelogeerd zijn) of het te verlaten buiten de werkuren. (…) In de fabrieken van de speciale zone van Shenzhen, in het zuiden van China, is er een gemiddelde van 13 arbeiders per dag die een vinger of een arm verliezen en sterft om de 4,5 werkdagen een arbeider aan een arbeidsongeval” (5).

Wat het kapitaal er toe drijft om te delokaliseren naar Oost-Europa is het doel om “een goed gevormde en weinig kostende bevolking” uit te buiten “Al deze landen hebben arbeidsdagen die langer duren dan in het Westen, respectievelijk 43,8 en 43,4 uur in Letland en Polen. Bij al die werkuren komt nog bij dat de overuren minder of zelfs niet betaald worden (…) Bovendien is er een grote toename van het deeltijds werk. Dit is dikwijls het voorrecht van de ouderen, de gehandicapten en de jongeren die op de arbeidsmarkt komen. In Polen zijn 40% van de deeltijdse arbeiders gepensioneerden, mensen met een handicap. (…) (De talrijke bedrijven met buitenlands kapitaal) bieden ook het meest 'asociale' werk: men vindt daar heel veel grote winkelcomplexen die zeven dagen per week, en vierentwintig uur per dag open zijn” (6).

In de westerse landen betekenen de delokalisaties het afdanken van de arbeiders, wier uitbuiting niet genoeg winst oplevert voor het kapitaal. Nochtans is het aandeel van de delokalisaties op de andere aanvallen niet de enige bron van werkloosheid en het aantasten van de levensvoorwaarden van het proletariaat. Het doel dat de bourgeoisie nastreeft is niet het massaal overbrengen van het geheel van de productie naar lage-lonenlanden. Zo is “de weerslag op de tewerkstelling niet verwaarloosbaar, maar blijft hij toch beperkt (…) de delokalisaties zijn verantwoordelijk voor 7% van de herstructureringen en voor 5% van de geschrapte banen in Europa. (…) Tussen 1990 en 2001 hebben de delokalisaties van Duitse bedrijven naar landen van Oost- en Centraal- Europa geleid tot het schrappen van 90.000 arbeidsplaatsen in Duitsland, dat wil zeggen 0,7% van het personeelsbestand van de betrokken bedrijven en 0,3% van de totale Duitse tewerkstelling”(7).

In Frankrijk "zouden 95.000 banen in de industrie geschrapt zijn en gedelokaliseerd naar het buitenland tussen 1995 en 2001, dat wil zeggen een gemiddelde van 13.000 per jaar. In vergelijking daarmee is het jaarlijkse opdoeken van banen in de industrie van de orde van 500.000. (…) Men vermoedt dat de delokalisaties een totaal bereiken van 2,4% van de effectieven van de industrie, uitgezonderd de energiesector. (…) Slechts een beetje minder dan de helft van de delokalisaties zijn bestemd voor zogenoemde 'lage lonen' landen. Ongeveer één sluiting van een industriële onderneming op 280 stemt overeen met een delokalisatie naar een lage lonen land” (8). De uitlatingen van de bourgeoisie zelf maken brandhout van de bewering dat de delokalisaties de belangrijkste verklaring zouden zijn voor de desindus-trialisatie en de massale werkloosheid.

Het feit daarentegen dat de bourgeoisie haar toevlucht neemt tot de chantage met de delokalisaties als middel om het proletariaat alsmaar grotere opofferingen te doen aanvaarden, geeft aan wat er voor de bourgeoisie op het spel staat: hardere uitbuitingsvoorwaarden opdringen en een vermindering van de kosten van de arbeidskracht (lage lonen) daar waar de productie niet delokaliseerbaar is en niet moet zijn, daar waar de inzet economisch het belangrijkst is voor het kapitaal en de concurrentie tussen de kapitalistische haaien het grofst is.

Het voorbeeld van Duitsland is bijzonder illustratief. In naam van de concurrentiekracht van de ‘Duitse onderneming’ en dank zij de chantage van de delokalisaties en het schrappen van banen is de flexibiliteit opgelegd, of door arbeidstijdvermindering met loonverlies, of door arbeidstijdvermeerdering zonder loonaanpassing. Zo heeft Siemens, na het overbrengen van haar activiteiten Diensten en Ontwikkeling naar Tsjechië, India, Rusland en China, in 2004 de 40 urige werkwerk opgelegd zonder loonaanpassing aan een groot deel van zijn 167.000 Duitse loontrekkers, onder de bedreiging van de delokalisatie van minstens 5.000 banen. In 2005 heeft de directie, nadat zij had aangekondigd dat er 2400 banen zouden geschrapt worden in haar informaticadienst SBS, de 4.600 loontrekkers van haar communicatieafdeling Com een vermindering van de werkweek opgelegd tot 30 uur (in plaats van 35,8) met loonsvermindering! Gelijklopend daarmee is de openbare sector de kampioen geworden van het ‘meer werken’. De spoorwegmaatschappij DB is overgestapt naar 40 uur en de verschillende deelstaten hebben de arbeidstijd van de regionale ambtenaren opgedreven van 40 naar 42 uur. Kortom het is op die manier dat in Duitsland, waar de bourgeoisie de hoogste loonkosten van de grote landen van de OESO onder vuur neemt, “de uitbetalingen, in werkelijke waarde, gedaald zijn met 0,9% tussen 1995 en 2004” (9). Daar, net zoals elders, kan de chantage van de delokalisaties niet losgemaakt worden van de andere aanvallen en gaat ze gepaard met de hervorming van het functioneren van de arbeidsmarkt, net als het in-vraag-stellen van de pensioensystemen en de ziekteverzekering.

Een reusachtige ideologische campagne tegen het bewustzijn in de arbeidersklasse

De burgerlijke campagnes richten hun schijnwerpers alleen op de delokalisaties omdat de heersende klasse er voordeel uit haalt tegen het proletariaat om het te ontwapenen in zijn strijd. Wanneer de vakbonden, de linkse partijen, de ultralinksen en de andersglobalisten, de delokalisaties verketteren als kenmerk voor de terugkeer naar arbeidsvoorwaarden zoals in de 19e eeuw, dan dient dat om voor het proletariaat beter te verdoezelen hoe zijn werkelijke toestand er uit ziet in de maatschappij.

Het marxisme heeft de tendensen tot de verlenging van de arbeidsdag en het verlagen van de lonen tot het levensminimum nooit toegeschreven aan het bloeddorstige karakter van de een of andere kapitalist in het bijzonder maar als het product van de voorwaarden die tot de aard zelf van het kapitalistisch systeem behoren. Het kapitalisme is werkelijk een vampier die verslaafd is aan de arbeidskracht, waar hij winst uitzuigt en waarmee hij zich voedt, die letterlijk diegenen doet leegbloeden die het schragen, de proletariërs: ”Maar in zijn mateloos blinde drift, in zijn weerwolfachtige geeuwhonger    naar meerarbeid, rent het kapitaal niet alleen de morele grenzen, maar ook de puur fysieke maximumgrenzen van de arbeidsdag omver. (…) Het kapitaal vraagt niet naar de levensduur van de arbeidskracht. Het enige dat het interesseert is het maximum aan arbeidskracht dat er op een werkdag uitgeperst kan worden. Het bereikt dit doel door de levensduur van de arbeidskracht te verkorten. (…) De kapitalistische productie, die in wezen productie van meerwaarde, opslorping van meerarbeid is, produceert dus met de verlenging van de arbeidsdag niet alleen de verkommering van de menselijke arbeidskracht, die wordt beroofd van de normale voorwaarden voor haar ontwikkeling en activiteit, in zowel morele als fysieke zin. Zij produceert de voortijdige uitputting en doding van diezelfde arbeidskracht. Zij verlengt de productietijd van de arbeider gedurende een bepaalde periode door zijn levenstijd te verkorten” (10).

Het enorme verschil met vandaag is dat in de 19e eeuw het proletariaat kon hopen op een verzachting van zijn toestand in de schoot van het kapitalistische systeem.  “Meteen al de eerste decennia van de onbeperkte huishouding van de grootindustrie hebben een zo vernietigende uitwerking gehad op de gezondheid en levenstoestanden van de werkende volksmassa, hebben zo verschrikkelijke sterfte, ziekelijkheid, fysieke verminking, geestelijke verwaarlozing, epidemische ziekten, ongeschiktheid voor militaire dienst teweeggebracht, dat de bestendigheid zelf van de maatschappij ten diepste bedreigd scheen. (…) Het kapitaal moest dus, in zijn eigen belang, om de uitbuiting in de toekomst mogelijk te maken, enkele grenzen stellen aan de tegenwoordige uitbuiting. De kracht van het volk moest een beetje geschoond worden om haar verdere uitbuiting veilig te stellen. Van een onrendabele roofeconomie moest worden overgegaan op de rationele uitbuiting. Daaruit zijn de eerste wetten over de maximale arbeidsdag ontstaan, net als het geheel van de burgerlijke sociale hervormingen." (11) En dat resultaat werd dan nog behaald tegen de verwoede weerstand van de kapitalisten en na decennia van niet aflatende klassenstrijd. Het kon slechts verkregen worden omdat het kapitalistische systeem zich in een opbloeiende fase bevond, in volle expansie.

Vandaag kan de niet aflatende concurrentie tussen de kapitalistische naties in hun strijd om steeds nauwer wordende markten, oververzadigd met waren, niets anders uitlokken dan een algemene in-vraag-stelling van de bestaande  ‘levensstandaard’ van de westerse industrielanden, zonder hoop op terugkeer. Alle feiten bevestigen de voorspellingen van het marxisme, de ineenstorting van het kapitalisme is een sociale ramp.

Voor de arbeiders van de hele wereld zit er niets anders op dan leren elkaar te beschouwen als strijdkameraden en elkaar de hand te reiken over de sectoren en grenzen heen, om van hun bewegingen één enkele strijd te maken tegen het kapitalisme en hun bewustzijn te ontwikkelen dat deze strijd enkel als doel kan hebben om het kapitalistische systeem te vernietigen, dat wil zeggen de afschaffing van de loonarbeid, de wortel van de slavernij van het proletariaat n

Scott

 

(1) L'Expansion, 27 oktober 2004

(2) Idem

(3) L'Expansion.com, 19 april 2005

(4) CISL en ligne, 9 december 2005

(5) China, Amnesty International, 30 april 2002

(6) Le Monde, 18 oktober 2005

(7) Le Monde, 26 mei 2005

(8) Dossiers et documents du Monde, november 2005

(9) L'Humanité, 14 februari 2006

(10) K. Marx, Het kapitaal, deel 1, Hoofdstuk VIII: De arbeidsdag. Voor de noties arbeidskracht, meerwaarde, meerarbeid (overwerk), zie deel 1 van dit artikel in Internationalisme nr. 323 / Wereldrevolutie nr. 107.

(11) Rosa Luxemburg, Inleiding tot de politieke economie, Hoofdstuk IV: Loonarbeid.

In het eerste deel van deze artikelenreeks hebben wij uitgelegd dat, vanaf het ontstaan van de arbeidersklasse tot aan de Commune van Parijs in 1871, een van de wezenlijke taken van de arbeidersklasse en haar inspanningen om zich te organiseren, nog bestond in de noodzaak om zich te beves­tigen als een bijzondere klasse tegenover de andere klassen in de maatschappij. In deze historische context, die gekenmerkt werd door de onvolwassenheid van een proletariaat dat bezig was te ontstaan en nog zonder eigen ervaring was, worden de eerste organisaties van het proletariaat in België, ver van elke politieke en economische strijd van de klasse, dikwijls gekenmerkt door een visie waarin de revolutie het werk moet zijn van een minderheid van samenzweerders of door de visie van de utopisch socialisten, die blauwdrukken ontwierpen voor een toekomstige maatschappij die al binnen de kapitalistische maatschappij zou ontstaan.

Het is niet omdat het proletariaat de klasse is die er historisch toe geroepen is om het kapitalisme omver te werpen dat het vanaf zijn verschijning in de kapitalistische maatschappij ook daadwerkelijk klaar staat voor de revolutie. De doelstellingen en de dynamiek van de politieke organisaties van het proletariaat moeten begrepen worden vanuit hun historische bestaansvoorwaarden. Niet alleen om te bepalen wat de onmiddellij­ke doelstellingen en vormen van de proletarische strijd zijn, en kunnen zijn, maar ook om te zien welke graad van bewustzijn de proletarische klasse historisch heeft bereikt. In het eerste deel van deze artikelenreeks hebben wij uitgelegd dat, vanaf het ontstaan van de arbeidersklasse tot aan de Commune van Parijs in 1871, een van de wezenlijke taken van de arbeidersklasse en haar inspanningen om zich te organiseren, nog bestond in de noodzaak om zich te beves­tigen als een bijzondere klasse tegenover de andere klassen in de maatschappij. In deze historische context, die gekenmerkt werd door de onvolwassenheid van een proletariaat dat bezig was te ontstaan en nog zonder eigen ervaring was, worden de eerste organisaties van het proletariaat in België, ver van elke politieke en economische strijd van de klasse, dikwijls gekenmerkt door een visie waarin de revolutie het werk moet zijn van een minderheid van samenzweerders of door de visie van de utopisch socialisten, die blauwdrukken ontwierpen voor een toekomstige maatschappij die al binnen de kapitalistische maatschappij zou ontstaan. In een context van ontwikkeling van de sociale en economische voorwaarden van het kapitalisme beleeft de arbeidersklasse de bittere ervaring van de onmogelijkheid van een gezamenlijke strijd van proletariaat en bourgeoisie. Zowel de ervaring van de economische strijd van de arbeiders, en vooral van de gevechten die door de Internationale Werklieden Vereniging (IWV, de 1e Internationale) werden gesteund, als het voorbeeld van de eerste ervaring van arbeidersmacht in de geschiedenis met de Commune van Parijs in 1871, stelden de arbeidersbeweging in staat om een belangrijke sprong voorwaarts te maken op het vlak van de ontwikkeling van haar organisatie en haar be­wustzijn. Maar de terugval van de klassenstrijd als gevolg van de verpletterende neder­laag van de Commune en het ondermijningswerk van de Bakoeninisten achter de rug van de IWV hebben ervoor gezorgd dat deze lessen niet onmiddellijk getrokken konden worden. Het zijn tenslotte de lessen van de Commune en de ervaring in Duitsland die de absurditeit hebben aangetoond van het idee dat de arbeiders eenvoudigweg de politieke activiteit aan de kant zouden kunnen schuiven, dat wil zeggen de eisenstrijd ten opzichte van de staat op onmiddellijk vlak en de politieke machtsovername in het revolutionaire perspectief. Het is op basis van deze lessen dat we tussen 1876 en 1885 het wordingsproces van de gecentraliseerde Belgische Werklieden Partij (BWP) moeten bekijken als: “uitdruk­king van een formidabele ontwikkeling, in België net zoals overal elders in Europa, van de strijd en de organisatie in de schoot van de arbeidersklasse. Voor het geheel van de uitgebuiten vertegenwoordigde ze tezelfdertijd een buitengewone hoop op een revolutionaire omverwerping van de kapitalistische maatschappij”(1 ).

Onmiddellijke belangen en socialistisch perspectief

Alhoewel de stichting van de BWP in 1885 een wezenlijke schakel vormt, is men nog op zoek naar de socialistische gedachte: "Het werkelijke debat is nog nauwelijks geschetst; de theoretische analyse blijft totaal afwezig"(2 ). Nog heel wat verwarring bleef, reeds heel wat dubbelzinnigheid verrees. Maar hoe groot ook de politieke verwarring en het gewicht van het opportunisme en het reformisme waren, vanaf haar oprichting had de BWP, net als alle andere sociaal-democratische partijen, als maximumpro­gramma de revolutie. De vakbonds- en de kiesstrijd waren in wezen het praktische middel, het minimumprogramma dat was aangepast aan de mogelijkheden en noden van het tijdperk, om de verwezenlijking van dit einddoel voor te bereiden. "Onze beweging moet revolutionair zijn, wanneer al niet met betrekking tot de middelen, dan toch tenminste wat het doel betreft"(3 ). In de 19e eeuw, in de opgaande periode van het kapitalisme, vulden de strijd voor de verovering van hervormingen en de inperking van de kapitalistische uitbuiting enerzijds, en het begrijpen van deze strijd niet als een doel op zich maar als een moment van de globale revolutionaire strijd anderzijds, elkaar aan en stemden overeen met de doelstellingen en mogelijkheden  van de periode. “ (...) uit deze eigenaardige situatie ontstaat voor de sociaal-democratische fractie de moeilijke taak om niet alleen als vertegenwoordigster van een oppositionele partij op te treden, maar ook als vertegen-woordigster van een revolutionaire klasse. Met andere woorden:  haar taak is niet alleen om de politiek van de heersende klassen vanuit het oogpunt van de onmiddellijke belangen van het volk te bekritiseren, dat wil zeggen vanuit het standpunt van de bestaande maatschappij, maar ook om er, stap voor stap , het ideaal van een socialistische maatschappij tegenover te stellen, dat boven de meest vooruitstrevende burgerlijke politiek uit stijgt.”(4  ). Deze dubbele taak weerspiegelt zich, ondanks de onmiskenbare zwakheden, in het programma van de BWP van 1885 en vooral in dat van 1894, geïnspireerd op het program van Erfurt uit 1891 van de SPD in Duitsland. Zo veroordeelt het Charter van Quaregnon van 1894 niet alleen het kapitalistische regime “dat de maatschappij in twee noodzakelijk vijandige klassen verdeelt” maar het spreekt zich ook uit voor de “afschaffing van de klassen” en “een grondige omvorming van de maatschappij” omdat “het behoud van het kapitalistische regime onverzoenbaar is met dit ideaal” (punten 3 en 4). Dit programma en deze actie van de BWP sluiten eveneens aan bij een internationale inspanning van organisatie van het proletariaat om verheldering en decantatie. De stempel van het marxisme is onmiskenbaar, vooral na de stichting van de 2e Internationale in 1889, die zijn zetel vestigde in Brussel, net als zijn Internationaal Bureau, als teken van vertrouwen. Maar de BWP zal er nooit in slagen om de helderheid van de marxisten van de Duitse SPD te bereiken, die zij zo zeer bewondert. Want alhoewel de twee dimensies wel degelijk aanwezig zijn in hun programma en in hun uitspraken, blijft hun begrip ervan erg abstract en vaag. De strijd voor de hervorming onmiddellijk, en de strijd voor de revolutie wordt naar Sint Juttemis verplaatst. Hervorming en revolutie worden dikwijls be­schouwd als twee van elkaar gescheiden momenten van de socialistische verovering, in plaats van ze te zien als met elkaar verwoven en bepaald door de historische ontwikkelingsperiode van het kapitalisme.

 Sociale hervormingen en politieke rechten

 In het tweede deel van de 19e eeuw kwam een periode van expansie van het kapitalisme­ me op gang in België, die het tot een van de grootste industriemachten van Europa maakte. Het schiep een kader waarin de duurzame verbetering van de bestaansvoor­waarden van het proletariaat een werkelijke mogelijkheid werd. Maar in tegenstelling tot wat bepaalde libertaire milieus vandaag denken, waren de hervormingen in de 19e eeuw geen geschenk, in de schoot geworpen door een liberale bourgeoisie. Het benepen karakter van de Belgische staat heeft de interne tegenstellingen van de bourgeoisie in stand gehouden en heeft haar wil tot hervor­mingen sterk beperkt. In tegendeel, het is juist deze situatie van een Belgische bourge­oisie die zich halsstarrig tegen iedere hervorming verzet, die ertoe heeft geleid dat de arbeidersklasse er slechts door middel van massieve, uitge­breide en strijdbare, georganiseerde bewegingen in slaagt om sociale en politieke hervor­mingen af te dwingen (zie het eerste deel van deze reeks). In dit kader zijn de inspanningen tot organisatie van de klasse, het zoeken naar een samenhangend politiek programma en naar een doeltreffende actie evenveel wapens die de vooruitgang ervan mogelijk maken. Het is dus vanaf 1885, na meer dan tien jaar van mislukkingen, dat de BWP, als concentratie van haar kracht, de arbeidersklasse in staat stelt om van de bourgeoisie verbeteringen af te dwingen van haar erbarmelijke toestand, van haar werkvoorwaarden en van haar politieke rechten, en dit doorheen haar economische en politieke gevechten. Tot 1880 werd België beschouwd als het meest sociaal achterlijke van de industrielanden en kende het nog een cijnsstemrecht. Deze achterstand zal gedeeltelijk worden ingehaald in het licht van de sociale branden van 1886 en van de massale stakingen van tienduizenden tot honderdduizenden arbeiders, met of zonder officiële steun van de BWP zoals die van 1887, 1888, 1891, 1893, 1902 en 1913, die voortduurden tot aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog in 1914.

In 1886 zal de BWP, die nauwelijks was opgericht, worden ondergedompeld in de eerste grote arbeidersrevolte die uitbrak in alle industriebekkens en dit zal een stempel drukken op haar politieke evolutie. De BWP stond voor de verscheurende keuze: het avontuur ondersteunen en haar organisatie in gevaar brengen, of zich desolidariseren en al haar krediet in de klasse verliezen. Haar keuze zal pragmatisch zijn, noch vlees noch vis, en zal bepalend zijn voor haar politiek van toen af aan. “De organisatie eerst, de helderheid later; nee aan het anarchistische avontuur, ja aan de discipli­ne.” Maar terwijl de BWP verscheurd stond tegenover de omvang en de vurigheid van de beweging, hebben de leiders van het land de waarschuwing begrepen. De bourgeoisie heeft voor het eerst het gevaar onderkend van een ontketende arbei­dersklasse, en tezelfdertijd een klasse die via de BWP vertrouwen krijgt in haar kracht, die haar solidariteit organiseert en haar gecentraliseerde organisatie opbouwt. De re­pressie volstaat niet meer, er moet toegegeven worden. “Eerst de terreur, daarna een aanzet van wijsheid en een beetje hervorming” (5 ).  

 Zo kwam het dat als gevolg van de strijd een periode begon van herziening van de arbeidswetgeving en dat de levensvoorwaarden van de arbeidersklasse werkelijke ver­beteringen kenden. Gepaard aan de algemene stijging van de levensstandaard, kwam er ook een ontwikkeling van het culturele niveau. Herinneren we ons het immense analfabetisme dat heerste in België, van 60% tot 90% al naargelang de regio; de bourgeoisie zou tot 1913 wachten met het instellen van het verplicht lagere schoolon­derwijs! Al in 1886 en 1887, waren er verschillende wetsherzieningen over het afschaffen van de uitbetalingen van lonen in natura, in 1888 over de inspec­tie en de veiligheid van de werkplaatsen, in 1889 een eerste wetsherziening over de wettelijke beperking van de kinder- en vrouwenarbeid (gevolgd door aanvul­lingen in 1892, in 1911 en 1914) en over de hygiëne (huisvesting en werkplaats), in 1890 de invoering van een kas voor werkongevallen, tussen 1897 en 1907 tussenkomst van de staat in de financiering van werkloosheidskassen en, vanaf 1900, de organisatie van een eerste pensioenkas. Wat de koopkracht betreft, op 50 jaar (1846 – 1899) was die meer dan verdubbeld en vooral van 1877 tot 1899. Tenslotte was er ook nog de ver­mindering van de werktijden. Het IWV had een serie belangrijke gevechten geleverd voor de vermindering van de werkdag van 14 tot 12 uur of soms tot 10 uur. Maar de actie van bewustmaking die door de IWV was ingezet, werd voortgezet door de agitatie die vooruitliep op de stichting van de BWP, om heel intens te worden in het laatste decennium van de 19e eeuw en het eerste van de 20e eeuw. Het is de BWP die de eis van de ‘driemaal-acht’ vanaf de 1e mei 1886 zal lanceren en popula­riseren, door een algemene staking te organiseren in de Luikse industriebekkens. Ze schrijft deze eis in haar charter van 1894, alhoewel het in werkelijkheid eerder draaide rond de 10 uur die moest veralgemeend worden. Doorheen een hele reeks van stakingen, betogin­gen en meetings, dikwijls uitgevoerd door haar Vakbondscommissie vanaf 1899, om haar te steunen in de wetsvoorstellen die ze indient ten gunste van het geheel van de ar­beiders, zal de BWP er vooral tussen 1905 en 1914 erin slagen om de werkdag tot 9 à 10 uur terug te brengen. In 1905 werd de zondagsrust wet. Toch moeten wij er aan toevoegen dat België tot aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog het land van de lage lonen en lange werkdagen bleef, vooral in Vlaanderen vanwege de afwezigheid van grote industrieën. Het was vooral door klassensolidariteit en door het besmettelijke voorbeeld van de gevechten in het zuiden van het land dat de arbeiders in Vlaanderen, met vertraging, profiteerden van de vruchten van het gevecht om de levensomstandigheden van de hele klasse te verbeteren.

De revolte van 1886 had als ander resultaat de herziening van de grondwet en de in­voering van het algemeen stemrecht afgezwakt tot het meervoudig stemrecht. Zelfs al begon de strijd voor het algemeen stemrecht in België al vanaf 1830, dan kende ook deze strijd slechts zijn hoogtepunt met de stichting van de BWP. Sinds de marxisten als overwin­naars uit de bus waren gekomen tegen de visies van het politiek absenteïsme van de Proudhonisten, waren de strijd voor de sociale hervormingen en de politieke rechten steeds nauwer verbonden. Het ‘Algemeen Stemrecht’ “is de sleutel tot alle andere poli­tieke en sociale hervormingen die onze partij tot doel heeft te realiseren” zei L. Bertrand, op het Congres van de BWP in 1891. Want in deze opgaande periode van het kapitalisme was de strijd voor politieke democratische rechten, naast de strijd voor hervormingen, vanaf de eerste bevestigingen van het proletariaat als klasse, de krachtlijn voor werkelijk doeltreffend verzet. “De grote socialistische betekenis van de vakbondsstrijd en van de politieke strijd berust hierin dat ze het inzicht, het bewustzijn van het prole­tariaat socialiseren, dat ze het als klasse organiseren”, schreef Rosa Luxemburg in Hervorming of Revolutie? (I,5).

De BWP zal dit in haar strijd voor het algemeen stemrecht in praktijk brengen, zelfs als men vele aspecten van haar aanpak kan en moet bekritiseren. Om dat te bereiken doet ze bij herhaling beroep op de algemene massastaking, een indrukwekkend wapen dat maar zeer weinig Europese socialistische partijen besloten om in hun ar­senaal op te nemen.  De algemene massastaking is lange tijd onder de marxisten als een utopie be­schouwd, die des te gevaarlijker was omdat zij, in de geest van sommige voorstanders, erop doelde de arbeidersklasse te verwijderen van de politieke actie om in plaats daarvan de vermeend romantische en anar­chiserende verleidingen van de directe actie te stellen. Door dit te doen verleende de BWP zich voor lange tijd een reputatie van quasi revolutionaire energie. Noch­tans is er een verschil tussen schijn en bewuste werkelijkheid. Want de leiders van de BWP hebben altijd gedacht dat de massastaking slechts kon uitbarsten als laatste middel, wanneer alle andere middelen uitgeput waren en ondoeltreffend waren geble­ken. Maar dat belet niet dat wij met R. Luxemburg kunnen vaststellen dat “In de strijd vanaf 1886 tot op heden voor het algemene stemrecht maakte de Belgische arbeidersklasse gebruik van de massastaking als meest doeltreffende politieke mid­del. Zij heeft aan haar in het jaar 1891 de eerste capitulatie van de regering en van het parlement te danken: het begin van de grondwetsherziening; zij verdankt haar in het jaar 1893 de tweede capitulatie van de heersende par­tij: het algemeen meervoudig stemrecht” (6 ). En wie massas­taking zegt weet: “een groot deel van de betekenis van elke massastaking ligt in haar totstandkomen zelf, in de politieke actie die erin tot uiting komt – in zoverre als het gaat om spontane, of op gezag van de Partij, kortelings tot stand gekomen betogingen in strijdbare geest.” (7 ). In 1894 zal de BWP de vruchten van haar actie plukken. Ze komt als overwinnaar uit de verkiezingen te voorschijn en doet haar intrede in het par­lement met 28 zetels, wat furore maakt in Europa. De verklaring van de BWP van 1895, na deze verkiezingsoverwinning, laat nog duidelijk zien dat men in deze periode vond dat “elke verkiezingscampagne gezien moet worden als propaganda­werk: het enig nagestreefd doel blijft de socialistische idee en de mandaten komen er als het ware bovenop.”(8 ) Het socialisme ontdekt het parlement, zegt professor Liebman in zijn studie over de BWP, maar nog niet het parlementarisme. Inderdaad, talrijk zijn de parlementaire tussenkomsten, vol woede tegen de kapita­listische uitbuiting, het onrecht en de wreedheden van de bestaande orde. Ze worden de vertolkers van de arbeiderseisen, de verdedigers van de strijders, de dragers van het so­cialistische programma, de professoren in marxisme. Een anekdote: de verslagen van de kamer stijgen van 17.700 abonnementen tot 61.180, en de uitgever verdrievoudigt de prijs om zijn succes tegen te gaan.

De opportunistische wolken verschijnen.

 Cesar de Paepe verklaarde reeds in 1890: "Als wij het Algemeen Stemrecht willen is dat om een revolutie te vermijden want hervorming of revolutie, Algemeen Stemrecht of universele omwenteling, dit is het dilemma op dit ogenblik voor het Belgische volk "(9 ). Deze tendens tot reformisme et opportunisme wordt alsmaar nadrukkelijker, vooral na de intrede van de BWP in het parlement in oktober 1894, een periode die beslist cruciaal is voor heel de internationale socialistische beweging. Deze tendens tot refor­misme en opportunisme barst met kracht los in 1902, wanneer de vreedzame en le­galistische tactiek van de B.W.P. de nederlaag van de arbeidersbeweging met zich meebrengt. Nochtans had dat alles niet verhinderd dat de BWP zich geassocieerd had met de 2e In­ternationale om de Duitser Bernstein te bekritiseren, die vanaf 1898 een openlijke aanpassing van de sociaal-democratie aan het kapitalistische regime voorstond, en de Fransman Mil­lerand, die een portefeuille aanvaard in het kabinet van Waldeck-Rousseau. Maar tij­dens de algemene stakingen van 1902 en 1913, verried de BWP inderdaad de arbei­dersbeweging ten gunste van een parlementair compromis met de liberalen, een oriën­tatie die steeds kenmerkender was voor de 2e Internationale in haar geheel, en die zich onderscheidde door de legale en parlementaire strijd tegenover de revolutie te stellen: “Louis Bertrand, veteraan van de socialistische beweging, verborg niet dat hij bereid zou zijn om de consignes van de Internationale te laten vallen als de Liberalen aan de BWP zouden voorstellen om met hen tot de regering toe te treden. En Vandervelde zelf voorzag toen de mogelijkheid, voor zijn parlementaire groep, om voor het oorlogsbudget te stemmen, wanneer de libe­ralen ermee zouden instemmen het verkiezingssysteem te verbeteren”(10 ). Rosa Luxemburg heeft het niet nagelaten om in haar brochure “De Belgische ervaring van de algemene staking” (1902) de houding van de Belgische socialisten op dit punt stevig te bekritiseren, net zoals in de andere kritieken die er op zouden volgen. Maar de reformistische logica in 1902 was overheersend en onomkeerbaar geworden in de BWP. “Wat van het grootste gewicht is in deze redering van kameraad Vandervelde is de onvermijdelijke conclusie dat de triomf van dit algemeen stemrecht niet anders meer te verwachten valt dan door de parlementaire methode”. De reformistische bocht was genomen.

In het derde deel van dit artikel zullen we de opkomst van het opportunisme en het reformisme in de BWP, en de strijd daartegen door de verschillende opposities, verder belichten.

Lac / 7.04.2006

 1 De trage en moeilijke strijd voor de oprichting van arbeidersorganisaties, Internationalisme, nr.324

 2 M. Liebman, Les socialistes belges 1885-1914, p.52

 3 E. Vandervelde in Le Peuple, 13 februari 1894

 4 R. Luxemburg, Sociaal-democratie en Parlementarisme, Sächische Arbeiterzeitung, 5 en 7 december 1904

 5 M. Liebman, Les socialistes belges 1885-1914, p.62

 6 R. Luxemburg, De Belgische ervaring, Neue Zeit, 1902

 7 R. Luxemburg, Nieuwe Belgische ervaring, Leipziger Volkszeitung, 15 mei 1913

 8 C. Renard, De verovering van het algemeen enkelvoudig kiesrecht in België, 1966, p.145

 9 G. Van Meir, De geschiedenis van de BSP, p.18

 10 C. Renard, Octobre 17 et le mouvement ouvrier belge, p.14

 

De beweging van de studenten in Frankrijk tegen de CPE (1) heeft niets te maken met de meeste vroegere bewegingen van klassensamenwerking van de studentenjeugd. Zij maakt integraal deel uit van de strijd van de wereldarbeidersklasse. Tegenover een bijzonder laaghartige aanval op de jonge arbeidersgeneraties, een aanval die de arbeidsonzekerheid institutionaliseert in naam van ‘strijd tegen de onzekerheid’, hebben de studenten het klassenkarakter van hun strijd onmiddellijk begrepen en opgenomen.
Terwijl sommigen specifieke eisen van de studenten (2) wilden vermengen met de centrale eis van intrekking van de CPE besloten de studentenvergaderingen om alleen die eisen naar voren te brengen die de hele arbeidersklasse aangaan.
Wat de kracht van deze beweging uitmaakt, is juist dat zij zich vastbesloten op het terrein van de klassenstrijd van de uitgebuiten tegen de uitbuiters heeft gesteld. En dat deed zij door de strijdmethoden en principes van de arbeidersklasse op te nemen. Het belangrijkste van deze principes is de solidariteit. Door te breken met het ‘ieder voor zich’, met de idee “als ik mijn studie maar braaf volg en me twee jaar lang koest houd, dan kom ik er wel doorheen”, hebben de studenten de enige houding tegen de aanvallen van het kapitalisme aangenomen die voor de arbeidersklasse mogelijk is: de verenigde strijd. En deze solidariteit manifesteerde zich niet uitsluitend ‘tussen studenten onderling’. Ze hebben zich van meet af aan tot de loonarbeiders gewend, om hun solidariteit te winnen, en omdat ze goed hebben begrepen dat de arbeidersklasse als geheel wordt aangevallen. Met hun dynamisme, hun strijdbaarheid en hun oproepen zijn ze er bij vele faculteiten in geslaagd om onderwijzend en administratief personeel in de strijd te betrekken, door hen gemeenschappelijke algemene vergaderingen voor te stellen.
Een andere, duidelijk proletarische, karaktertrek van de beweging is de wil om het bewustzijn van de deelnemers te ontwikkelen. De staking op de universiteiten is begonnen met blokkades. Die waren niet bedoeld als een ‘overrompeling’ waarmee een ‘fanatieke minderheid aan de meerderheid de wet voorschrijft’, zoals kleine groepjes ‘anti-blokkeerders’ beweerden als communicantjes die de toegang tot de mis was ontzegd. De blokkades waren een middel van de meest bewuste en strijdbare studenten om hun vastberadenheid te tonen en vooral om zoveel mogelijk van hun kameraden in de algemene vergaderingen te betrekken, waarbij velen die de betekenis van de aanvallen van de regering niet hadden begrepen, of de noodzaak om daartegen de strijd aan te gaan, in discussie en met argumenten werden overtuigd.
Door deze algemene vergaderingen werd het mogelijk zich steeds beter te organiseren, werden stakings-comités en commissies in het leven geroepen die daar verantwoording aan afleggen, en ze vormen de longen van de beweging. Dat zijn middelen van de arbeidersstrijd. De vergaderingen zijn openbaar, niet afgesloten en in zich zelf gekeerd zoals dat meestal het geval is bij de vakbondsvergaderingen waarin alleen mensen van ‘ons bedrijf’ worden toegelaten met uitzondering misschien van gepatenteerde kaderleden of bondsbestuurders. Al heel snel zagen we deelname van delegaties van studenten van de ene universiteit aan de algemene vergaderingen van andere universiteiten. Behalve dat dit het gevoel van kracht en eenheid tussen de verschillende algemene vergaderingen versterkte, stelde het degenen die achteropliepen liepen in staat om zich op te trekken aan de vorderingen van wie meer vooropliepen. Ook dat is een belangrijk kenmerk van de dynamiek van arbeidersvergaderingen in klassenbewegingen die een bepaald niveau van bewustzijn en organisatie hebben bereikt. De openheid van de algemene vergaderingen beperkte zich niet tot studenten van andere universiteiten, maar strekte zich evengoed uit tot niet-studenten. Vooral arbeiders, gepensioneerden, ouders en grootouders van studenten en middelbare scholieren ontvingen in het algemeen een zeer warm en aandachtig onthaal, zodra de vergaderingen hun activiteiten richtten op het uitbreiden van de beweging naar de loonarbeiders toe.
Tegenover deze voorbeeldige mobilisatie van de studenten op het terrein van de arbeidersklasse met de methoden van die klasse zagen we de vorming van een Heilige Alliantie tussen de verschillende peilers van de kapitalistische orde: regering, repressiekrachten, media en vakbonden.

De strategie van ontsporing door geweld

De regering probeerde eerst aan verschillende touwtjes te trekken om haar schurkachtige wet er met groot machtsvertoon door te drukken. In het bijzonder legde zij een ‘kolossale subtiliteit’ aan de dag door te proberen die tijdens de schoolvakanties door het parlement te jagen. Dat mislukte: in plaats van de studentenjeugd te demoraliseren en te demobiliseren werd de verontwaardiging nog groter en nam de mobilisatie nog toe. Vervolgens deed de regering een beroep op de repressiekrachten om te verhinderen dat de Sorbonne naar het voorbeeld van andere universiteiten zou gaan dienen als ontmoetingsplaats voor studenten in actie. Daarmee probeerde zij de strijdbaarheid van de studenten in de Parijse regio op dit symbool te richten. Een tijdje trapten sommige studenten in de val. Maar al heel snel bleek de rijpheid van de meerderheid van de studenten en weigerde de beweging om op de dagelijkse provocaties in te gaan die bestond uit de aanwezigheid van tot de tanden toe gewapende oproerpolitie (CRS) midden in het Quartier Latin. Daarop zette de regering, in stille verstandhouding met de vakbonden waarmee zij de routes voor de manifestaties afspreekt, een echte muizenval op voor de demonstranten op 16 maart in Parijs: aan het einde van de route waren ze ingesloten door politiekrachten. Dat was opnieuw een provocatie waarop de studenten niet ingingen, maar die jongeren uit de voorsteden wel de gelegenheid gaf om zich aan gewelddadigheden te buiten te gaan, die vervolgens volop door de televisiezenders konden worden gefilmd. Deze gewelddadigheden verplaatsten zich naar de Sorbonne die niet toevallig vlak bij het eindpunt van de demonstratie lag... Het bedoeling daarvan was om angst aan te jagen aan degenen die naar de grote manifestatie op 18 maart wilden gaan. Opnieuw mislukte de manoeuvre: de opkomst was buitengewoon hoog. Tenslotte hebben de ‘relschoppers’ het op 23 maart, met toestemming van de politie, op de demonstranten zelf voorzien, om ze te beroven of om ze simpelweg, zonder enige reden, af te tuigen. De gewelddadigheden hadden op vele studenten een demoraliserend effect: “Wanneer de CRS op ons losslaat, krijgen wij klappen, maar wanneer het de jochies uit de voorsteden zijn, waar we ook voor vechten, krijgt onze moraal een klap.” Maar de woede richtte zich vooral tegen de autoriteiten, omdat het overduidelijk was dat de politie medeplichtig was aan de gewelddadigheden. Vervolgens beloofde Sarkozy dat de politie dergelijke agressie tegen  de demonstranten niet meer zou toelaten. Het is duidelijk dat de regering zo de kaart van de ‘ontsporing’ uitspeelt, nota bene door de wanhoop en het blinde geweld van bepaalde jongeren uit de voorsteden te gebruiken, die in wezen zelf het slachtoffer zijn van een systeem dat hen met groot geweld vermorzelt. Ook daarop was het antwoord van vele studenten zeer waardig en verantwoordelijk: in plaats van te proberen om gewelddadigheden tegen de jonge ‘relschoppers’ te organiseren, hebben ze bijvoorbeeld op de faculteit van Censier besloten om een ‘commissie voorsteden’ in te stellen. Die had tot taak om met de jongeren uit de arme wijken te gaan praten, vooral om hen uit te leggen dat de strijd van studenten en scholieren ook in het belang is van de jongeren die in de wanhoop van massale werkloosheid en uitsluiting leven.

De media in dienst van Sarkozy

De verschillende pogingen van de regering om de strijdende studenten te demoraliseren of om ze op het terrein van herhaaldelijke confrontaties met de politiemacht te slepen stootten op een terughouden en vooral waardig antwoord. Dezelfde waardigheid zagen we niet aan de kant van de media. Die overtroffen zichzelf in hun rol van prostituées van de kapitalistische propaganda. Op het televisienieuws gingen de taferelen van geweld aan het einde van sommige manifestaties overal de ronde, terwijl niets werd getoond van de algemene vergaderingen, over de organisatie en de buitengewone rijpheid van de beweging. Maar toen het op één hoop gooien ‘strijdende studenten = relschoppers’ duidelijk niet aansloeg, herhaalde zelfs Sarkozy dat hij een duidelijk onderscheid maakte tussen aardige studenten en ‘schooiers’. Dat hindert de media op hun beurt niet om de beelden van gewelddadigheden op obscene wijze te blijven uitventen. Ze werden uitgezonden als opmaat voor beelden van andere gewelddadigheden – zoals van de aanval van het Israëlische leger op de gevangenis in Jericho of van een bloedige terroristische aanslag in Irak. Toen de stompzinnigste trucjes hun doel misten was het de beurt aan de specialisten van de psychologische manipulatie. Men wil angst en afkeer verbreiden, de onbewuste gelijkstelling ‘manifes-taties=geweld’ doen postvatten, zelfs als de officiële boodschap de tegenovergestelde was.

De rol van de vakbonden

De grote meerderheid van studenten en arbeiders omzeilden en neutraliseerden deze valstrikken en manipulaties. Daarom nam de vijfde colonne van de burgerlijke staat, de vakbeweging, met grote middelen de zaken ter hand. De regering had zich – door haar onderschatting van de strijdbaarheid en het bewustzijn die de jonge bataljons van de arbeidersklasse in zich dragen – in een impasse gemanoeuvreerd. Het is duidelijk dat zij niet meer terug kon. Raffarin zei al in 2003: “Het is niet de straat die regeert.” Een regering die voor ‘de straat’ zwicht, verliest haar autoriteit en opent de poort voor nog veel gevaarlijker bewegingen, zeker in een situatie waarin zich binnen de arbeidersklasse een enorme onvrede opeenhoopt over de groei van de werkloosheid, de arbeidsonzekerheid, en de aanvallen die dagelijks op hun levensomstandigheden worden uitgevoerd. Vanaf eind januari organiseerden de vakbonden ‘actiedagen’ tegen de CPE. Nadat de studenten de strijd aangingen en de loonarbeiders opriepen om op hun beurt strijd te leveren, deden ze zich in een lang niet vertoonde eendracht voor als de beste bondgenoot van de beweging. Maar laten we ons niet vergissen: achter hun tentoongestelde onverzettelijkheid, stoer tegenover de regering, doen ze niets om de arbeidersklasse als geheel werkelijk te mobiliseren.
Terwijl we op televisie regelmatig krijgshaftige verklaringen horen van Thibault, Mailly en consorten, heerst er op het niveau van de bedrijven stilzwijgen. Zeer vaak arriveren de vakbondspamfletten met oproepen tot staking of demonstraties (wanneer ze er al zijn) op de dag zelf, of zelfs een dag later. De schaarse algemene vergaderingen die de vakbonden beleggen, vinden plaats in bedrijven waar ze bijzonder sterk staan (zoals bij EDF en GDF) (3) en waar ze niet hoeven te vrezen om voorbijgestreefd te worden. Bovendien hebben deze algemene vergaderingen niets gemeen met wat we een maand lang in de faculteiten meemaakten: de arbeiders worden uitgenodigd om braaf te luisteren naar de slaapverwekkende praatjes van vakbondsafgevaardigden, die om beurten voor eigen parochie komen preken met het oog de volgende verkiezingen van ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. Toen Bernard Thibault er op 26 maart bij de ‘Grand Jury RTL’ erg de nadruk op legde dat de arbeiders hun eigen strijdmethoden hebben, die anders zijn dan die van de studenten, en hij vooral niet wilde dat ze elkaar de les zouden lezen, was dit niet aan dovemansoren gericht: onmogelijk dat de arbeiders de methoden van de studenten zouden overnemen, want dat zou betekenen dat de vakbonden de controle over de situatie zouden kwijtraken en niet langer hun rol als sociale brandweerlieden kunnen spelen! Want dat is hun voornaamste functie in de kapitalistische maatschappij. Zelfs hun meest radicale praatjes vandaag dienen alleen om het vertrouwen van de arbeiders te behouden, om des te beter hun strijd te kunnen saboteren wanneer regering en ondernemers in moeilijkheden dreigen te komen. Deze les zullen de studenten, en ook alle arbeiders moeten onthouden voor hun toekomstige strijd.
Op het moment van schrijven kunnen we nog niet voorzien hoe de situatie zich verder zal ontwikkelen. Maar zelfs wanneer de heilige alliantie tussen de verdedigers van de kapitalistische orde een eind maakt aan de voorbeeldige strijd van de studenten, hoeven ze daardoor niet ontmoedigde te raken, net zomin als andere sectoren van de arbeidersklasse. Ze hebben al twee belangrijke overwinningen behaald. Aan de ene kant zal de bourgeoisie haar aanvallen een tijdje moeten inperken, wil ze niet opnieuw, net als nu, in moeilijkheden worden gebracht. Aan de andere kant vormt deze strijd een ervaring van onschatbare waarde voor een hele nieuwe generatie van strijders van de arbeidersklasse.
Zoals in het Kommunistisch Manifest al meer dan 150 jaar geleden werd gesteld: “Van tijd tot tijd overwinnen de arbeiders, maar slechts voorbijgaand. Het eigenlijke resultaat van hun strijd is niet het onmiddellijke succes, maar de steeds verder om zich heen grijpende vereniging van de arbeiders.” De solidariteit en het dynamisme van de strijd, het collectief in handen nemen ervan door algemene vergaderingen, dat zijn de verworvenheden van de huidige strijd van de studenten die aan de komende strijd van de hele arbeidersklasse de weg zal wijzen

Internationale Kommunistische Stroming, 28 maart 2006.

(1) Lees over de strijd tegen de CPE (het ‘eerste aanstellingscontract’) de artikelen op onze website (https://nl.internationalism.org). Deze zijn in druk verkrijgbaar als bijlage bij Wereldrevolutie, nr. 107 en bij Internationalisme, nr. 324.
(2) bijvoorbeeld de intrekking van het LMD. Het Licence Masters Doctorat is de Europese norm voor cursussen in het universitaire onderwijs.
(3) EDF en GDF: grote Franse electriciteits- en gasbedrijven.

De oorlog in Irak is nu drie jaar geleden begonnen. Het reusachtig militair offensief ge­leid door de Verenigde Staten moest er actief toe bijdragen om de wereld veiliger te ma­ken. De Amerikaanse kruistocht tegen het internationaal terrorisme, waarvan het Irak van Saddam Hoessein een bastion zou zijn, werd gelanceerd in naam van de vre­de, de vooruitgang van de beschaving en de strijd tegen tirannie en obscurantisme. Hoe staat het daar nu mee, na drie jaar van bloedbaden en moordpartijen? In welke toe­stand bevinden Irak en de hele regio van het Midden-Oosten zich? Welke toekomst heeft deze wereld vol ontbinding voor ons in petto?

Irak zakt onherroepelijk weg in een algemene oorlog

We hoeven alleen te kijken in wat voor tragische situatie de Irakese bevolking zich van­daag bevindt om het begin van een antwoord op deze vraag geven. In de maand fe­bruari is er een toename geweest van het aantal zelfmoordaanslagen. Meer dan 75 men­sen werden gedood tijdens een nieuwe opflakkering van geweld, op dinsdag 28 febru­ari, in vijf explosies in Bagdad. Binnen één week tijd, tussen 22 en 28 februari, heeft de Irakese pseudo-regering verklaard dat 458 mensen gewond zijn geraakt en 379 gedood, zonder de slachtoffers mee te rekenen van de aanslag op het sjiitische heiligdom van Samarra. Het geweld en de barbaarsheid die zich van­daag in dit land ontwikkelen worden steeds bloediger en onmenselijker. Op dinsdag 28 februari vonden 32 mensen de dood en raakten meer dan 100 anderen gewond bij de haast gelijktijdige ontploffing van twee bommen van fanatieke kamikazes. De dagelijk­se onderdompeling in de verschrikkingen moet helaas steeds duidelijker worden geconstateerd. De twee aanslagen vonden plaats in een rij van mensen die stonden te wachten om huisbrandolie te kopen in de wijk Al Amine in het zuidoosten van Bagdad, en bij een postkantoor in dezelfde agglomeratie. In Irak zijn aanslagen dagelijkse kost geworden, ze storten de bevolking in een permanente angst.

De ontwikkeling van de chaos in Irak wordt in het bijzonder geïllustreerd vanaf 22 fe­bruari jl. Irak werd al onophoudelijk getroffen door anti-Amerikaanse aanslagen, maar ook op basis van botsingen tussen de gemeenschappen, zoals op die dag met een ge­beurtenis die zware gevolgen heeft : de aanslag die de heilige sjiitische moskee van Imam Ali in Basra in Zuid Irak beschadigde heeft. De ontploffing heeft paniek veroor­zaakt in de stad, midden in een overwegend sjiitische regio. Deze aanslag heeft een geweldige toename veroorzaakt in de gewapende botsingen tussen sjiieten en soennie­ten. Sinds dat ogenblik hebben de confrontaties van religieuze aard met zekerheid meer dan 300 doden gemaakt. Er zijn steeds meer gewapende aanvallen. Foltering en standrechtelijke terechtstellingen worden algemeen: "De lichamen van 15 jonge Irake­zen, de handen gebonden en met sporen van ophanging, werden ontdekt in een bestel­wagen in het westen van Bagdad. Elders werden 29 met kogels doorzeefde lichamen met gebonden handen gevonden in een kuil in het oosten van de stad. Die lichamen werden recent begraven en er zouden er nog andere kunnen zijn, voegde de bron van het ministerie eraan toe." geciteerd in Courrier International, 14-03-2006) De arbeiders­klasse in Irak blijft niet gespaard : rond 25 februari werden 45 arbeiders van een briket­tenfabriek, van sjiitische en soennitische geloofsrichting, doorzeefd met kogels teruggevon­den, zonder dat iemand wist wie de moordenaars zijn. Elke dag ondergaat de Irakese bevolking de verschrikking van het kapitalisme. De opflakkering van geweld, de onweerstaanbare opgang en het geweld van de oorlog tussen de gemeen­schappen heeft de 'regering' van het land ertoe gebracht vanaf 22 februari de avondklok in te stellen van 20 uur tot 6 uur in de gebieden ten noorden van de hoofdstad, met name in de streek van Samarra. Die maatregel zou het land wat kalmte moeten bren­gen. Het voortduren en verergeren van de moordpartijen en aanslagen, tegen de maatre­gelen van de Irakese overheid in, toont hoe onmachtig ze is om de situatie onder con­trole te houden. De massale aanwezigheid van het Amerikaanse leger, diens potentieel in grond- en luchtbewapening, zijn geenszins een factor van stabilisatie om het land beter te kunnen controleren, zoals de Amerikaanse bourgeoisie hoopt, maar juist een bepalend element van de toenemende instabiliteit en chaos. Irak is definitief onregeerbaar geworden. Ook als op dit moment de leiders van de parlemen­taire groepen onder toezicht van de Amerikaanse ambassadeur Zalmay Khalizad be­gonnen zijn aan 'onderhandelingen' over de vorming van een nieuwe regering. Presi­dent Jalal Talabani heeft inderdaad de instelling aangekondigd van een parlementaire commissie. In deze krabbenmand waarin elke burgerlijke kliek met wapens in de hand naar de onderhandelingstafel komt, doet de kwestie van de keuze van de eerste minis­ter en van zijn bevoegdheden de democratische schijn aan flarden vliegen : "De Koer­den en de soennieten weigeren de heraanstelling van aftredend eerste minister Ibrahim Jaa Fari, die gewenst wordt door de conservatieve sjiieten die in de meerderheid zijn." (Courrier International, 13-03-2006) In een situatie die wegzinkt in oorlog en chaos wil elke leider van de verschillende communautaire bourgeoisieën zich altijd zo hevig mo­gelijk verzetten om macht en militaire en financiële voordelen in de wacht te slepen.

Een Amerikaanse poging tot reactie is tot mislukking gedoemd

Drie jaar na hun offensief en geconfronteerd met de overduidelijkheid van de complete mislukking van hun militaristisch beleid in Irak moeten de Verenigde Staten wel pro­beren een grote slag te slaan. Hun verzwakking als eerste wereldmacht, het steeds ver­der wegzakken in het Irakese moeras, kan de Amerikaanse bourgeoisie niet zonder reageren aanvaarden. Dit des te meer omdat de oorlogspolitiek van de regering Bush steeds meer in vraag gesteld wordt door de Amerikaanse bevolking, waarbij betogin­gen opduiken die terugtrekking zonder meer eisen van de Amerikaanse troepen uit Irak. De 2991 dode Amerikaanse soldaten die officieel geteld zijn sinds maart 2003 wegen zeer zwaar in zo'n context van mislukking van de Amerikaanse imperialistische politiek. Terwijl de Verenigde Staten bij de Verenigde Naties tussenkwamen om op te roepen tot kalmte, uit angst dat het land, dat op de rand staat van een open oorlog tussen de soen­nitische minderheid die gisteren nog aan de macht was, en de machtshongerige sjiitische meerderheid, compleet oncontroleerbaar wordt, bereiden ze toch een nieuw mili­tair offensief voor in de gevoeligste zones van Irak. Dat moest de meest massale opera­tie worden sinds het begin van de oorlog drie jaar geleden. Met veel publiciteit verlie­ten wolken bommenwerpers en helikopters de Amerikaanse bases in het Midden-Oos­ten om een harde klap toe te brengen aan “terroristen en andere activisten die terug­verlangen naar de macht van Saddam Hoessein". Dat offensief is vandaag ook uitge­blust, wat opnieuw de groeiende breekbaarheid en verzwakking van de Verenig­de Staten in Irak en in de wereld laat zien.

Chaos en oorlog verspreiden zich over het hele Nabije en Midden-Oosten

Tijdens zijn recent bezoek aan Frankrijk liet Abdallah II, de koning van Jordanië, openlijk zijn ongerustheid horen over het zeer reële gevaar van een openlijke oorlog tussen sjiie­ten en soennieten in heel het Nabije en Midden-Oosten : "Met betrekking tot de sjiitische halve maan sprak ik mijn vrees uit, het politieke spel, onder de dekmantel van het geloof, te zien uitmonden op een conflict tussen soennieten en sjiieten, waarvan we nu reeds de eerste stappen zien in Irak. Het potentieel gevaar van een interreligieus conflict bestaat. En dat zou rampzalig zijn voor ons allen." (Le Monde Diplomatique, maart 2006). De massale aanwezigheid van sjiieten in Koerdistan, in Saoedi-Arabië en vooral in Iran, maakt dat gevaar des te waarschijnlijker. De Iraanse politiek van verdediging van zijn imperialistische belangen in Irak via de sjiitische meerderheid is een belangrijke factor die meewerkt aan de ontwikkeling van de oorlog in heel de regio. Het Israëlisch-Pales­tijnse conflict past helemaal in deze uitbreiding van de chaos. Het aan de macht komen van Hamas in Palestina, dat gisteren nog een (archaïsche en irrationele) fractie van de bourgeoisie was die het terrorisme aanhing, kan op termijn alleen maar leiden tot een versnel­de vlucht vooruit in de oorlog door het Israëlische imperialisme. De toenemende destabi­lisering van deze regio, maar ook van Jordanië, dreigt zich aan te sluiten bij het kruitvat Irak.

Het voortduren van het conflict in Irak brengt een blijvende verzwakking mee van het Amerikaanse leger.

De Democratische afgevaardigde John Murtha die in no­vember 2005 een felle polemiek uitlokte door om de onmiddellijke terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Irak te vragen, rechtvaardigde zijn stelling door zich erop te beroepen dat "officieren hem uitgelegd hadden dat het leger op het punt stond te breken" (zie Le Monde.fr, 20-03-2006). De Verenigde Staten verkeren in steeds grotere materiële en politieke moeilijkheden om de aanwezigheid van 138.000 soldaten in Irak te handhaven. Daarom ziet de Amerikaanse staat zich genoodzaakt om de terugtrekking van 38.000 soldaten, vóór het einde van dit jaar, in ogenschouw te nemen ondanks het verlies van controle over de situatie in Irak. Het toenemende onvermogen om de oorlog in Irak te ondersteunen drukt zich ook uit in de mislukking van de rekruteringscampagne door het Amerikaanse leger in 2005: “Het resultaat ervan was het slechtste in een kwart eeuw.” (Le Monde.fr, 20-03-2006). Vandaag is de Amerikaanse bourgeoisie verplicht vooral soldaten te ronselen uit steeds jongere leeftijdscategorieën, die van 17 tot 24 jaar, en daar­bij minder strenge eisen te stellen aan de fysieke selectie. De ontwikkeling van de ellen­de in de Verenigde Staten drijft de mensen uit de jongere generaties er niet meer toe om bij het leger te gaan. Zo komt de onvrede van de bevolking tegen de oorlog in Irak openlijk tot uitdrukking. Het Pentagon biedt de rekruten vandaag een premie van 20.000 dollar. Verder zou de bovengrens voor rekrutering, met akkoord van het Congres, moeten worden opgetrokken van 35 naar 42 jaar. Dat alles toont open en bloot de ver­snelde verzwakking van de eerste militaire mogendheid van de wereld.

Deze verzwakking van het Amerikaans imperialisme kan dit alleen maar steeds verder vooruit drijven in zijn oorlogszuchtige politiek. Dat blijkt duidelijk uit de verklaring van de Amerikaanse president G. Bush, geciteerd in Courrier International van 17 maart jl.: "Iran is misschien de grootste uitdaging die een land ons stelt." Het verlies van controle van de Verenigde Staten in Irak en de groeiende invloed van Iran in dit land via de sjiitische gemeenschap leiden tot diplomatieke onderhandelingen tussen beide landen. Maar het onstuitbare oplaaien van de imperialistische tegenstellingen, samen met de versnelde verzwakking van de Verenigde Staten laat geen adempauze toe. De ophanden zijnde Amerikaans-Iraanse confrontatie zou zich wel eens kunnen beginnen concretiseren in het Nabije Oosten, op Libanees terrein. Terwijl de Libanese bourgeoisie, na het vertrek van het Syrische leger, intern verscheurd wordt, is het gewicht van Hezbollah, de sjiitische beweging die openlijk de oorlog tegen Israël verdedigt, een belangrijk wapen van Iran tegen de Verenigde Staten. De onverzoenlijkheid van Teheran inzake haar nucleaire politiek wordt door oorlogszuchtige verklaringen van de Vere­nigde Staten aan hun adres beantwoord. De steeds duidelijker steun van Rusland aan Iran, samen met de irrationele opgang van de oorlogspolitiek van de Verenigde Staten, kondigen niets goeds aan.

De verzwakking van de capaciteit tot militaire bezetting van de Verenigde Staten, hun on­vermogen om hun troepen op het terrein te ontplooien, doen vermoeden dat de kapita­listische barbarij voortgezet zal worden met behulp van massale bombardementen, die alleen ruïnes en ontreddering achterlaten. De bourgeoisie van de voornaamste im­perialistische landen, verbeten concurrenten van de Verenigde Staten zoals Frankrijk, Duitsland, Rusland en zelfs China, kunnen niet anders dan zich cynisch verheugen over deze verzwakking van Amerika. Ze zullen niet de minste scrupules hebben om zo actief mogelijk deel te nemen aan het militair laten vastlopen van de Verenigde Staten, zoals dat al gebeurt in Afghanistan en Irak.

Tegenover de opgang van de kapitalistische barbarij moet de klassenstrijd gesteld wor­den.

Op het ogenblik waarop de kapitalistische barbarij opnieuw in een stroomversnelling terechtkomt, drukt de hoop van heel de mensheid zich concreet uit in de ontwikkeling van de klassenstrijd: in de Verenigde staten, in Duitsland, in Engeland en nu ook vooral in Frankrijk. Alleen de strijd van de arbeidersklasse, door zich op steeds meer eensgezinde en solidaire manier te ontwikkelen, zal door de kommunistische revolutie de gewapen­de arm van het verrottende kapitalisme kunnen tegenhouden. De jonge generaties ar­beiders, die vandaag volop de strijd aangaan tegen het kapitalisme, moeten weten dat hun klassenbroeders in 1917 met de zegevierende proletarische revolutie in Rusland de wereldbourgeoisie gedwongen hebben een einde te maken aan de eerste imperialisti­sche slachting. Deze revolutie, en de revolutionaire golf die zich toen vooral in Cen­traal-Europa en Duitsland ontwikkelde, was geen uitzondering, geen ongelukje van de ge­schiedenis. Zij is in ons historisch tijdperk mogelijk en noodzakelijk n

Tino / 24.03.2006

De strijd van studenten, scholieren en arbeiders in Frankrijk tegen het CPE wordt in de Belgische pers afgedaan als een reflex van ‘conservatisme’, van ‘anti-Europese gezindheid’; ‘de Fransen willen geen verandering’ (zie onder meer De Standaard, 11 april 2006).

Maar zoals duidelijk blijkt uit de artikels die we daarover publiceren in deze krant (zie ook het supplement bij Internationalisme, nr. 324) is “Het CPE  niet alleen een daadwerkelijke en nauwgezette economische aanval. Het is ook een symbool.” Inderdaad, het is het ‘symbool’ van het bankroet van de kapitalistische economie, van de 'verandering' naar steeds meer ‘precariteit’, bestaansonzekerheid, willekeur, onbestendige en hachelijke jobs, verpaupering. De tijd waarin het bedrijf in de kapitalistische propaganda kon worden voorgesteld als één grote familie, met een baan voor het leven, met sociale zekerheid, waarin er gezorgd werd voor de oude dag – dat alles is stilaan voorgoed verleden tijd. De ‘progressieviteit’ van de bourgeoisie bestaat er vandaag in voltijdse jobs met contracten van onbeperkte duur te vervangen door allerlei deeltijdse, onstabiele contracten, vormen van stages en werkervaringsprojecten, uitzendarbeid, sociale tewerk-stelling of kortlopende en onderbetaalde contracten, flexibele vormen van werk aangepast aan de wispelturige conjunctuur van een kapitalistische economie in crisis. Het ‘Pro-Europees programma’ betekent voor steeds meer mensen, vooral jongeren, een leven zonder vaste aanstelling, onderbroken door perioden van werkloosheid, zonder stabiele levenssituatie. In steeds meer landen worden, onder het voorwendsel jongeren een toegang tot de arbeidsmarkt te verlenen, de laatste vaste banen vervangen door “€1000,-loopbanen”.

Het cynisme van de Belgische bourgeoisie

Met het CPE in Frankrijk laat het kapitalisme zijn ware gezicht zien, hetzelfde gezicht dat het in België zo goed mogelijk verbergt: dat van een systeem in verval dat geen enkele toekomst meer te bieden heeft aan nieuwe generaties. Een wegrottend systeem in een onoplosbare economische crisis, dat hier in Europa en in alle uithoeken van de wereld miljoenen mensen overlevert aan armoede en ellende, opstookt tot economische en militaire oorlogen, massa’s mensen op de vlucht drijft. Maar de Belgische bourgeoisie blijft volhouden dat het “bij ons minder slecht gaat” en zelfs dat “de Belgische economie weer begint aan te trekken”. We zouden minder 'conservatief' zijn dan de Fransen, meer 'Europees', flexibeler, 'welwillender'. Daaraan zouden we onze welvaart te danken hebben. We zouden verder moeten gaan met de hervormingen van de actieve welvaartsstaat, het Waalse Marshallpact, het Generatiepact, het Competitiviteitspact… Ware het niet dat uit haar eigen statistieken geleidelijk een heel ander beeld naar voren komt dat in niets verschilt van dat van Frankrijk! De verpaupering grijpt ook in België om zich heen. Het gaat niet langer om een verschijnsel aan de rand van het kapitalisme, of eigen aan een of ander weerspannig, eigenzinnig land, zoals sommige commentatoren halsstarrig volhouden, maar om iets waardoor alle centra van het wereldkapitalisme worden aangetast. En dan komt een of ander clown van de bourgeoisie ons met het nodige cynisme vertellen dat we niet mogen klagen omdat het hier “nog altijd beter is dan in Afrika” en ook “beter dan in de jaren 1950”.

Eenzelfde tendens tot verpaupering

Het is voldoende om zich heen te kijken, internet, kranten of statistieken na te gaan, om overstelpt te worden door gegevens van de om zich heen grijpende verpaupering. Als de Europese Unie in 1992 nog een enorme campagne organiseerde over het ‘sociale Europa’ waarin iedere burger een waardige plaats zou hebben dan heeft de bourgeoisie die illusie inmiddels allang opgegeven. Eurostat, de statistische dienst van dezelfde Europese Unie, publiceerde sindsdien reeds herhaaldelijk cijfers over armoede en werkloosheid in Europa. Reeds in april 2003 konden we vernemen: “56 miljoen Europeanen - of vijftien procent van de bevolking - zitten op zwart zaad”; “schokkende cijfers” schreef zelfs de burgerlijke pers. “in ons land leeft dertien procent van de bevolking in armoede. De Belgische armen houden net het hoofd boven water. Ze leven op een dieet van brood, confi-tuur, choco en aardappelen en af en toe wat bier of goedkope sterke drank om de doffe ellende even te vergeten. “Recht op roes”, heet dat. Nochtans zijn ze met 1,3 miljoen. In de marge van de welvaartsstaat gebeuren dingen die het daglicht schuwen.” (De Standaard, 6.11.2003). Hetzelfde Eurostat constateerde in 2005: “De armoedegraad is hier het hoogst onder de werklozen: 32 procent…Dat komt omdat zoveel mensen in België niet werken, zegt de EU. Van alle gepensioneerden zouden er in België 21 procent in armoede leven. Het gemiddelde voor de 15 oude EU-landen is maar 17 procent.” (De Standaard, 21 mei 2005) En reeds een half jaar later moeten de cijfers nogmaals worden bijgesteld: “Vijftien procent van de Belgische bevolking of meer dan 1,5 miljoen mensen valt onder de armoedegrens, die gedefinieerd wordt als een maandelijks inkomen van 772 euro voor een alleenstaande. Werk blijkt niet langer een garantie tegen armoede. Onder de werkenden bevinden zich 4 tot 6 pct armen” (De standaard, 5 december 2005). Ludo Horemans tenslotte, ondervoorzitter van het Europees netwerk van armenorganisaties vindt het toch nog “Positief dat we het nog steeds beter doen dan het Europese gemiddelde. Maar er is wel een probleem. De jongste tien jaar is veel gezegd en aangekondigd, maar op een of andere manier slagen we er in België niet in om de armoede echt terug te dringen. We maken een pas op de plaats, en daardoor lopen we achter op andere Europese landen.” (De Standaard, 18 augustus 2005).

De tendens is duidelijk. Inderdaad de feiten zijn hoe langer hoe schokkender, in 2001 leefde reeds 21% van de wereldbevolking van minder dan $1,- per dag terwijl meer dan de helft van minder dan $3,- moest rondkomen; en dat is toch nauwelijks iets waar de bourgeoisie trots op kan zijn. En als de omstandigheden steeds meer beginnen te lijken op die van de jaren 1950, dan is dat zonder enige illusie van een ‘wederopbouw’. De perioden van economische ‘opleving’ worden steeds korter en oppervlakkiger en de recessies steeds dieper en langer. Het zijn de hobbels naar de afgrond, geen fluctuaties van een zich uitbreidende economie. En de recessie die begin 2001 inzette is nog lang niet voorbij.

Het sociaal opvangnet wordt opgedoekt en vervangen door sociale uitsluiting

Waals Marshallpact, Generatiepact, Competitiviteitspact, Marshallplan in wallonië, zovele maatregelen en keurslijven waarbij het venijn in de staart zit: de arbeidersklasse wordt ‘gepakt’: pensioenen worden onderuit gehaald, lonen geblokkeerd, de loopbanen (van ouderen) verlengd om de pensioenen te doen dalen, de zekerheid van een baan (voor jongeren) vervalt stilaan… Als de ondernemers bovendien klagen dat de lonen 8% boven het Europese gemiddelde liggen en vergeten te vertellen dat de arbeidsproductiviteit in België 20% boven het Europese gemiddelde ligt, dan geven ze enkel aan hoeveel ze onze inkomens zelfs op de korte termijn willen laten dalen. De hele campagne rond het ‘conservatisme’ in de beloningssystemen is er onder andere op gericht komaf te maken met overblijvende leeftijds- of anciënniteitsbarema’s. In de ‘vergeten passage’ van het Generatiepact werd dat als volgt gepresenteerd: “Er kan worden gedacht aan een gerichte aanmoediging voor de sectoren en ondernemingen om voor de nieuwe intreders op de arbeidsmarkt tot barema’s te komen waarin het element leeftijd minder zwaar weegt en waarin jongeren méér gaan verdienen dan vandaag.” (De Standaard, 16 maart 2006). Dat is ook nog aangeprezen als een uiting van de “voorzichtigheid van de ondernemers” in een “aantrekkende economie”; wat alleen maar bewijst dat de ondernemers zélf geen woord van geloven van de miraculeuze wederopstanding van de economie.

Op het vlak van het netwerk van gezondheidszorg, pensioenen en werklozensteun zien we dat de tendens zich onomkeerbaar verder zet naar sociale uitsluiting. Kijken we enkel naar de werkloosheid dan leren de officiële cijfers ons dat voor Brussel de werkloosheid in 2003 voor het eerst de 20% overschreed terwijl meer dan een kwart van de bevolking leefde in huishoudens zonder betaald werk; van de jongeren – heel onheilspellend – is dit zelfs 40% (1). Met één van de drie werkloos zijn vooral jongeren daar het slachtoffer van. Als de toestand in bijvoorbeeld Antwerpen en Gent, zonder wezenlijk verschillend te zijn, net iets beter is dan in Brussel, dan is die nog slechter in de grote steden van de Waalse regio zoals Luik en Charleroi. Het rapport van de Belgische federatie van voedselbanken leert ons dat in 2005 er 106.550 mensen beroep deden op voedselbedelingen tegenover 70.000 in 1995. Kortom: van een politiek van uitkering naar een politiek van soepbedeling!

Gezondheidszorg wordt met iedere ingreep van de regering onbereikbaarder en zou wel eens kunnen denken dat het geen toeval is dat een discussie over uitbreiding van de euthanasiewet op de agenda staat om ‘overbodige kosten te besparen’ op onproductieve delen van de bevolking. Kortom: van een politiek van gezondheidszorg naar een politiek van stervensbegeleiding!

Voor de sociale huisvesting gaat het probleem hoe langer hoe meer over het kunnen betalen van de huishuur en woonlasten. Kortom: van een politiek van sociale huisvesting naar een politiek van opvang van daklozen!

De bourgeoisie beweert de sociale uitsluiting  te bestrijden,  maar doet niets anders dan schijntegenstellingen versterken tussen werkenden en werklozen, het onderscheid tegelijk een ‘etnisch’ gezicht geven en de schuld van de werkloosheid te leggen bij de werklozen of de weerstand van bepaalde groepen om zich ‘te integreren’. Zo worden verschillende delen van de arbeidersklasse en niet-uitbuitende lagen van de bevolking tegen elkaar opgestookt door in te spelen op gevoelens van angst, haat, rancune en jalousie over ‘privileges’ van werkende ouderen of ‘profiterende’ etnische groepen.

Het verzet tegen het CPE is ook ons perspectief

Het aanvaarden van offers zal bankroete ondernemingen niet redden net zo min als de bankroete staat; wanneer de bourgeoisie dergelijke middelen structureel nodig heeft is het omdat haar systeem ten dode is opgeschreven. Zo leidt ieder offer tot nieuwe offers, en als één groep arbeiders offers aanvaard gaat dat ook onmiddellijk ten koste van alle andere arbeiders omdat de bourgeoisie probeert haar eigen ‘competitiviteit’ op de been te houden door de arbeiders tegen elkaar uit te spelen. Voor de arbeiders stelt zich ondertussen de vraag: moeten we onze hoop stellen op ondernemer en staat of juist op de strijd van onze eigen klasse?

De voorbije stakingen en betogingen in Frankrijk tegen het CPE maken volop deel uit van een wereldwijde opleving van strijd tegen de verpaupering die het zieltogend kapitalisme veroorzaakt. De beweging kondigt een richting van strijd aan en had niets gemeen met corporatisme of klassensamenwerking door de eerdere studentenbewegingen. Geconfronteerd met een aanval op de arbeidersjeugd die de onzekerheid en hachelijkheid institutionaliseert, en dan ook nog in naam van deze te bekampen, begreep de studerende jeugd dat hun verzet, een verzet was van de hele arbeidende klasse tegen bestaansonzekerheid en verpaupering.  De solidariteit stond eens te meer centraal in de beweging, net zoals dit het geval was in de stakingsbewegingen van de laatste maanden bij de bagageafhandeling in het engelse Heathrow uit solidariteit met de afgedankte cateringwerkers, in de New Yorkse metro en de staking van anderhalf miljoen lokaal overheidspersoneel in Engeland tegen de aanval op de pensioenen voor de huidige en komende generaties. Eveneens bij de spontane staking van de postmannen in het Ierse Belfast tegen de verdeling in katholieke en protestantse sectoren, en bij de duitse arbeiders in de automobielindustrie die samen opkomen tegen de afslankingen en zo de pogingen dwarsbomen van de regering om hen tegen elkaar op te stoken. Iedere dag komen er nieuwe bewijzen bij dat de solidariteit weer centraal staat in de opkomende arbeidersstrijd tegen de effecten van de wereldcrisis en de schreeuwende armoede: de strijd van 40.000 textielarbeiders in Vietnam, de stakingsgolf die de verleden zomer door Argentina trok, de strijdbare revolte van de bouwvakkers in Dubai. Daar liggen de voorbeelden van strijd tegen het 'conservatisme' van een overjaars kapitalisme, de bouwstenen van een nieuwe maatschappij, van een 'wereldgemeenschap', van ‘verandering’ tegen de vernietigende wetmatigheden van de crisis n

Manus&Lac /13.04.2006

(1) Negende Armoederapport van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, april 2004, https://www.armoede.be [19].

De staking van het gemeentepersoneel tegen de aanvallen op de pensioenen vindt plaats op dezelfde dag waarop er in Frankrijk een algemene staking is tegen de aanvallen op de werkzekerheid van jonge arbeiders. Zo maken twee van de oudste en meest ervaren delen van de internationale arbeidersklasse aan de heersende klasse duidelijk dat ze niet bereid zijn haar aanvallen te slikken. Ze verwerpen de logica van de kapitalisten die wil dat de arbeiders hun levens - en arbeidsvoorwaarden moeten opofferen in het belang het kapitalistisch systeem; de logica die wil dat de gepensioneerden, de werklozen en de werkende arbeiders langer en harder moeten zwoegen om dit systeem in verval overeind te houden.

De staking van het gemeentepersoneel is waarschijnlijk één van de grootste gevechten in Groot-Brittannië van de laatste jaren. De vaste wil van de arbeiders, of ze nu jong of oud zijn, voltijds of deeltijds werken, is de uitdrukking van één van de machtigste wapens van de arbeidersklasse: haar solidariteit.

Liever dan zich te laten verdelen en tegen elkaar te laten opzetten hebben ze zich allen aaneengesloten in een gemeenschappelijke strijd.

Dergelijke solidariteit is het enige antwoord op de aanvallen van de heersende klasse. Gemeentewerkers wordt, net als alle andere arbeiders, verteld dat ze wat van hun pensioengeld moeten inleveren, dat ze pas na 40 jaar uitgebuit te zijn op rust kunnen gaan! Waarom? Blijkbaar omdat te veel arbeiders te lang leven en dat ze een last geworden zijn voor de jongere generaties! De gemeentewerkers hebben die logica verworpen. Oud en jong verenigen zich in de strijd omdat ze begrijpen dat het de verantwoordelijkheid van de generatie van nu is de belangen van de komende generaties te verdedigen.

Op die manier nemen ze hun plaats in binnen een internationale beweging waarin arbeiders in Frankrijk, Oostenrijk en de Verenigde Staten weigeren de aanvallen te slikken op hun pensioenen en die van hun kinderen. In 2003 hebben arbeiders in de openbare sector in Frankrijk massale demonstraties gehouden tegen de aanvallen op de pensioenen, net als in Oostenrijk, waar we de grootste betogingen zagen sinds de Tweede Wereldoorlog. Met kerstmis 2005 in New York staakten de arbeiders van het openbaar vervoer om hun pensioenen te verdedigen. Ze maakten duidelijk dat ze dit ook deden voor de generaties die na hen komen.

De arbeiders zijn niet enkel aan het vechten voor de pensioenen. In 2005 verenigden arbeiders uit de autosector zich met arbeiders uit andere sectoren in Duitsland tegen de ontslagen bij Daimler-Chrysler. In Spanje voerden de arbeiders bij SEAT in Barcelona wilde stakingen tegen het ontslag van 600 van hun kameraden. Sinds maart vechten studenten in Frankrijk tegen de invoering van de CPE, een wet die inhoudt dat iedereen onder de 26 om het even wanneer ontslagen kan worden tijdens de eerste twee jaar van zijn job. De studenten zijn naar bedrijven getrokken om er de arbeiders op te roepen hen te steunen, en honderdduizenden arbeiders hebben zich bij betogingen aangesloten.

De media hebben met betrekking tot Frankrijk alleen over ‘rellen’ gepraat, en sommige elementen hebben zich – aangemoedigd door de staat – laten meeslepen in het doodlopend straatje van gewelddaden, maar de meerderheid heeft Algemene Vergaderingen (AV's) gehouden waar ze op een bewuste en verenigde wijze gediscussieerd hebben over wat hen te doen staat. De meest vooroplopende AV's hebben andere arbeiders uitgenodigd aan hun discussies deel te nemen en zijn gaan discussiëren met werkende en werkloze arbeiders.

In Groot-Brittannië hebben de media en de politici het gemeentepersoneel voorgesteld als arbeiders die bevoorrecht zijn en die in de watten worden gelegd, in vergelijking met die in de privé-sector. Dat is een vuile leugen die moet dienen om de arbeidersklasse te verdelen. In werkelijkheid worden de pensioenen van alle arbeiders aangevallen. In de privé-sector zagen ze bij Rentokil hun pensioenen ter hoogte van het loon aan het einde van hun loopbaan afgeschaft, terwijl 80.000 arbeiders hun pensioen compleet kwijt zijn omdat bedrijven over de kop zijn gegaan. Hetzelfde is bezig in de openbare sector. Als de bazen de aanvallen van vandaag kunnen doordrijven, dan zullen ze gauw terugkomen voor méér: complete afschaffing van de eindloonpensioenen, verlaging van het pensioengeld, optrekken van de pensioenleeftijd. Het Turner Report beveelt aan dóór te laten werken tot 68 jaar, en dat is nog maar een begin!

Arbeiders in de privé-sector hebben ook tegen deze aanvallen gevochten. Vorige herfst staakten de Britse gasfitters om hun eindloonpensioenen te behouden voor alle nieuwe arbeiders. De pogingen om de arbeidersklasse te verdelen moeten afgewezen worden.

De vakbonden proberen ons te verdelen

Deze verdeling wordt niet alleen doorgevoerd door de media en de politici, maar ook door de vakbonden. Een jaar geleden werd er gesproken over een staking in de openbare sector tegen de aanvallen op de pensioenen. En wat is er gebeurd? Niks. Nee, eigenlijk deden de vakbonden een heleboel. De vakbond van de staatsambtenaren ging ermee akkoord een aanval op de pensioenen te helpen doorvoeren die aan nieuwe arbeiders de eindloonpensioenen ontzegt. In de gezondheidszorg (1) begroeven Unison en andere bonden de kwestie onder de dekmantel van verder overleg over de pensioenen met de directies. In de gemeenten stelden de vakbonden strijd in het vooruitzicht temidden van duistere praatjes dat anderen in de openbare sector betere overeenkomsten zouden krijgen. Dus in een situatie van grote ontevredenheid in de hele openbare sector hebben de vakbonden nu drie onderscheiden groepen afgezonderd: de staatsambtenaren, de gezondheidswerkers en het gemeentepersoneel, en nu proberen ze de gemeentewerkers op te zetten tegen de anderen.

De huidige 24 uurs staking is een onderdeel van deze strategie. De vakbonden weten dat de gemeentewerkers woest zijn over de aanval en dat zij moeten tonen hoe goed ze de belangen van hun ‘leden’ wel verdedigen. Maar terwijl de 24 uurs staking zeker de grote strijdwil van de gemeentewerkers toont, laat ze de vakbonden ook toe de arbeiderswoede in bedwang te houden. Ze gebruiken ze ook om de gemeentewerkers onderling te verdelen. Niet alle vakbonden doen mee aan de staking. Wie lid is van een vakbond die niet staakt staat voor de keuze: ofwel aan de staking deelnemen met de kans op strafmaatregelen van de vakbond, ofwel door de stakingsposten heen breken. Verder zijn er veel gemeentewerkers die niet bij een vakbond aangesloten zijn en daarmee voor een gelijkaardige keuze gesteld worden.

Deze doelbewuste versnippering van de arbeiders maakt de noodzaak overduidelijk dat we bij elkaar moeten komen in massabijeenkomsten over alle vakbondsverdelingen heen, dat we direct naar andere werkplaatsen en sectoren moeten gaan om te discussiëren  over hoe we de aanvallen samen moeten bestrijden. Niemand zal dat voor ons doen. De toekomst ligt in onze handen!

IKS / 25.03.2006

(1) in Groot-Brittannië: NHS (National Health Service)

De beweging van de studenten tegen de CPE (contract eerste aanstelling of startbaan) is er in geslaagd om de bourgeoisie te doen terugkrabbelen, die op 10 april haar CPE heeft ingetrokken. Maar ook al moest de regering terugkrabbelen, toch is dat ook en vooral gebeurd doordat de arbeiders zich gemobiliseerd hebben in solidariteit met de kinderen van de werkende klasse, zoals we heb­ben gezien tijdens de betogingen van 18 en 28 maart en 4 april.
Ondanks de ‘verrottingsstrategie’ die de regering toepaste om haar CPE (ook vertaald als ‘Con­tract pour se faire entuber’ = contract om zich te laten bedonderen) met geweld door te drukken, zijn de stu­denten niet bezweken voor de kapitalistische intimidatie met haar smerissen, haar dienst­kloppers en haar klikspanen. Door hun vastberadenheid, hun voorbeeldige moed, hun diepe zin voor solidariteit, hun ver­trouwen in de arbeidersklasse, zijn de strijdende studenten (en de meest bewuste en rijpe scho­lieren) erin geslaagd de arbeiders ervan te overtuigen om met hen mee de straat op te gaan.  Talrijke arbeiders uit alle sectoren, van openbaar tot privé, waren in de betogingen aanwezig. Deze solidariteitsbeweging van heel de arbeidersklasse heeft de we­reldbourgeoisie diep ver­ontrust. Daarom hebben de media systematisch de werke­lijkheid ver­valst en heeft de Duitse bourgeoisie zich genoodzaakt gezien om het uitvoeren van een twee­lingbroertje van de CPE in Duitsland af te remmen. In deze zin is de internationale weerklank van de strijd van de stu­denten in Frankrijk één van de grote overwinningen geweest van deze beweging.
De meest platte pennenlikkers van het kapitaal (zoals die van het dagblad Libération die in hun roze dag­blad aankondigden dat ‘het grote feest’ van de kinderen van de middenklasse zou uitlopen op een ‘kater van jewelste’) kunnen nog altijd de mis gaan zingen of de Marseillaise: de strijd te­gen de CPE was geen ‘fronde’ van koppensnellers geleid door Jaco­bijnen uit de moderne tijd, noch een soort ‘Oranjerevolutie' georkestreerd door fans van popmuziek. Zelfs indien de grote meerderheid van de strijdende studenten, bij gebrek aan ervaring en kennis van de arbeidersb­eweging, nog geen helder bewustzijn heeft van de his­torische draagwijdte van hun strijd, dan nog hebben ze de deuren van de toekomst openge­gooid. Ze hebben de fakkel over­genomen van hun voorgangers: van hen die een eind gemaakt hebben aan de oorlog van 1914-18 door de ontwikkeling van de internationale solidariteit van de ar­beidersklasse op het slagveld; van degenen die later in de clandestiniteit de beginselen van het proletarisch in­ternationalisme zijn blijven verdedigen tijdens de tweede we­reldslachting; van degenen die vanaf mei 1968 een eind gemaakt hebben aan de lange periode van de stalinistische contra-re­volutie en die daardoor de uitbarsting van een derde wereldoorlog verhinderden.

De vakbonden snellen de regering ter hulp… en omgekeerd

Een andere reden waarom de bourgeoisie is teruggekrabbeld, was om haar vakbonden uit de brand te helpen. De heersende klasse (die heeft kunnen genieten van de ‘solidariteit’ van heel de kapitalistische klasse van de grootmachten van Europa en Amerika) heeft ten slotte inge­zien dat het beter was tijdelijk ‘gezichtsverlies’ te lijden dan haar apparaat van vakbondsin­kapseling te verbranden. Het was wel degelijk om de meubels te redden dat het opperhoofd van de bazen, Laurence Parisot (die voor de gelegenheid zijn rol van ‘bemiddelaar’ en ‘part­ner’ van de sociale vrede briljant heeft gespeeld) is gaan onderhandelen met het vakbonds­front.
De regering is ten slotte gezwicht voor de druk van de straat omdat men in het merendeel van de bedrijven de houding van de vakbonden in vraag begon te stellen. Die hadden niets ge­daan om de solidariteit van de arbeiders met de studenten tot uitdrukking te brengen, in tegendeel. In de meeste bedrijven, zowel van de openbare als van de privé-sector, was er geen enkel vak­bondspamflet dat opriep tot de betoging van 18 maart. De stakingsaanzeggingen van de ‘actie- en mobilisatiedag’ van 28 maart en van 4 april werden door de vakbondsleidingen op het laat­ste moment en in de grootste verwar­ring gedaan. En wanneer de vakbonden alles in het werk gesteld hebben om het houden van soevereine Algemene Vergaderingen te vermijden, dan was dat met het argument dat loonarbeiders ‘niet dezelf­de strijdmethodes hebben als studen­ten’ (aldus Bernard Thibault in een uitzending van De gro­te jury van RTL op 26 maart)! Hun dreiging met ‘verlengbare algemene staking’ aan het einde van de beweging was in de ogen van een groot aantal arbeiders niets anders dan een bluf uit het poppentheater!
De enige sector waar de vakbonden een maximum aan publiciteit hebben besteed om de arbei­ders op te roepen tot staking tijdens de actiedagen van 28 maart en 4 april, was die van het transport. Maar deze stakingsoproepen hadden als enig doel om de solidariteitsbeweging van de arbeidersklasse tegen de CPE te saboteren. Het totaal blokkeren van het transport is inder­daad een klassieke manoeuvre van de vakbonden (en voornamelijk van de CGT) om de sta­king onpopulair te maken en de arbeiders tegen elkaar op te zetten. Het feit dat de vakbonds­oproepen tot het blokkeren van het transport weinig weerklank vonden, heeft het moge­lijk ge­maakt dat zoveel mogelijk arbeiders kon deelnemen aan de betogingen. Het onthult ook het ge­zichtsverlies van de vakbonden in de bedrijven. Getuige daarvan was nog het feit dat in de be­togingen een belangrijk aantal loontrekkers zich op het trottoir groepeerden, zo ver mogel­ijk af van de vakbondsspandoeken.
 Ook vanwege het feit dat de arbeiders uit de privé-sector (zoals van SNECMA en Citroën in de Parijse regio) begonnen waren zich in solidariteit met de studenten te mobiliseren, waarbij ze de vakbonden dwongen om hen ‘te volgen’ wanneer die de controle niet kwijt wilden ra­ken, hebben de bazen druk uitgeoefend op de regering om terug te krabbelen voordat er spon­tane stakingen zouden uitbreken in belangrijke bedrijven van de privé-sector. Om te vermij­den dat de vakbonden compleet in hun hemd zouden komen te staan en overspoeld zouden worden door een oncontroleerbare beweging van de loonarbeiders, had de Franse bourgeoisie geen ander alternatief dan de vakbonden te hulp te snellen door de CPE zo snel mogelijk in te trekken na de betoging van 4 april.
De meest intelligente journalisten hadden het goed gezien toen ze op 7 maart op de TV be­weerden: “Overal zit mijngas” (Nicolas Domenach). In die zin heeft De Villepin een deel van de waarheid gezegd toen hij voor het poppentheater van het nationale parlement, daags na deze ‘actiedag’, stelde dat zijn voornaamste bekom­mernis niet zijn persoonlijke trots was, maar ‘het algemeen belang’ (dat wil zeggen: van het nationaal kapitaal!). Geconfronteerd met deze toestand hebben de minst stupide sectoren van de heersende klasse aan de alarmbel ge­trokken door een ‘snelle uitweg’ uit de crisis aan te kondigen na de ac­tiedag van 4 april, waar­op enkele miljoenen betogers (waaronder talrijke arbeiders uit de privé-sector) de straat waren opgegaan.
Ondanks het voorbeeldige solidariteitsbetoon van de kapitalistische staat met zijn vak­bonden, hadden deze laatste te veel veren gelaten om de arbeidersklasse te mislei­den met hun ‘radica­le’ taal. En het was juist om het hele sociale terrein te controleren en in te kapselen dat, eens te meer, de traditionele kaart van de ‘vakbondsverdeeldheid’ aan het einde van de beweging werd uitgespeeld door de oude centrales (CGT, CFDT, FO, CGC, UNEF) en de ‘radicale’ vakbonden SUD en CNT. Wat de ‘nationale coördinatie’ betreft, hebben we kunnen zien dat deze op het einde van de beweging er voornamelijk op uit was om de studenten af te matten, om ze voor de camera's te demoraliseren en belachelijk te maken – zoals in Lyon in het week­einde van 8 en 9 april, toen de afgevaardigden van de universiteiten uit heel Fran­krijk twee dagen lang hun tijd hebben verdaan met het stemmen… waarover ze zouden stemmen
!

De bijdrage van ultralinks tot de 'verrottingsstrategie'

Tegenover het verlies aan geloofwaardigheid van de vakbonden hebben we tenslotte het pu­blieke optreden kunnen meemaken van de figuranten van deze Franse komedie: na de grote vakbondscentrales, zijn de ‘vrienden’ en ‘vriendinnen’ van Arlette Laguiller de dansvloer op­gegaan tijdens de betoging van 11 april, om op hun beurt veel drukte te maken. Op 18 maart stonden de militanten van Lutte Ouvrière (trotskisten) nog op de stoep ballon­nen op te blazen en “LO”-stickers op iedereen te plakken die zich in hun buurt waagde! Terwijl de regering en de ‘socia­le partners’ beslist hadden om onderhandelingen op gang te brengen voor een ‘eerbare’ uitweg uit de crisis en de CPE op 10 april was ingetrokken, zagen we LO gesticuleren tijdens de be­grafenis-manifestatie van 11 april in Parijs. Op die dag hadden ze een maxi­mum aan scholie­ren en studenten, die tot het bittere einde door wilden gaan, opgeroepen de straat op te gaan om de beweging achter de rode vlaggen van LO te ‘radicaliseren’, naast de blauwwitte lappen van SUD of de rood-zwarte van de CNT. Al deze ultralinkse of anarchoïde klieks vonden el­kaar in roerende eensgezindheid achter het ordewoord: “Intrekking van de CPE, van de CNE en de wet op de Gelijke Kansen!” of zelfs “Villepin aftreden!”
De meest ervaren arbeiders kennen het doel van een dergelijke kabaal maar al te goed: De stu­denten bedriegen die op zoek zijn naar een politiek perspectief, door een schijnradicalisme uit te spelen waarachter hun door en door kapitalistische aard schuilgaat. Ook proberen deze val­se revolutionairen (in werkelijkheid gepatenteerde saboteurs) de kaart van het “radicale” of “basissyndicalisme” uit te spelen om de ‘verrottingsstrategie’ te voltooien. Ultralinks en de meest heetgebakerde anarchisten hebben ge­probeerd om in Rennes, Nantes, Aix-en-Pro­vence, en ook in Toulouse, studenten die tot het uiterste wilden gaan, stuk voor stuk tot fy­sieke bot­singen te drijven met hun kameraden die voor het opheffen van de blokkade van de faculteiten begonnen te stemmen. Het vooruitschuiven van het ‘radicale’ of ‘basissyndicalis­me’ is niets anders dan een goed uit­gedokterd manoeuvre van bepaalde fracties van de staat om de meest strijdbare studenten en arbeiders achter de reformistische ideologie te scharen.
Heel het terrein van de overdenking wordt vandaag met een dicht netwerk van professionele sa­boteurs overtrokken door LO, SUD (ontstaan als een afsplitsing van de CFDT in de sector van de PTT in 1988) en vooral door de Ligue Communiste Révolutionnaire (zusterorganisatie van de belgische trotskisten SAP) – die de universiteiten altijd als haar privé jacht­terrein heeft beschouwd en voortdurend de vakbonden heeft gedekt door de studen­ten op te roepen om ‘druk uit te oefenen’ op hun leidingen opdat die op hun beurt de ar­beiders zouden oproepen om in strijd te gaan. Alle “radicale” fracties van het inkapse­lingsapparaat van de ar­beidersklasse hebben zich voortdurend aan de studenten vastgeklit om de beweging te doen ontaarden of haar in te kapselen door haar af te leiden naar het verkiezingster­rein (heel dit mooie wereldje komt met kandidaten aandraven voor de verkiezingen) en dat komt neer op de verdediging van de “wettelijkheid” van de burgerlijke “democratie”.
Het is trouwens wel degelijk omdat de CPE een symbool was van het historische bankroet van de kapitalistische productiewijze, dat heel ‘radicaal’ links (lollie-roze, rood en groen) zich nu verstopt achter de etalage van de grote kameleon ATTAC, om ons te doen geloven dat men “de best mogelijke wereld” zou kunnen uitbouwen binnen een sys­teem dat gebaseerd is op de absurde wetten van het kapitalisme, die van de uitbuiting en van de zucht naar winst.
Zodra de arbeiders hun solidariteit met de studenten begonnen te betuigen, hebben we kunnen zien hoe de vakbonden, de linkse partijen en ultralinksen van allerlei pluimage het terrein gin­gen bezetten om de studenten terug in het gareel te krijgen van de klassensamenwerking van het weldenkende kleinburgerdom. De grote reformistische super­markt werd opengesteld tij­dens de discussieforums: iedereen werd uitgenodigd om de valse rotzooi te slikken van José Bové, van Chávez (kolonel, president van Venezuela en lieveling van de LCR) of van Bernard Kouchner en andere “artsen zonder grenzen”, die de proleta­riërs regelmatig komen afpersen of opzadelen met een schuldgevoel door hen te doen gelo­ven dat het geld van hun ‘humanitaire’ giften de hongersnoden en epidemieën in Afrika zouden kunnen oplossen! De loonarbeiders die zich tegen de CPE hebben gemobiliseerd worden er nu toe opgeroepen vertrouwen te stel­len in de vakbonden die als enige het monopolie van de staking in handen hebben – en vooral van geheime onderhandelingen met de regering, de bazen en het Ministe­rie van Binnenlandse Zaken

Welke perspectieven na het intrekken van de CPE?

In de AV's (Algemene Vergaderingen) die gehouden werden bij terugkeer na de vakantie heb­ben de studenten van een grote rijpheid blijk gegeven door in overgrote meerderheid te stem­men vóór de opheffing van de blokkades en voor het hervatten van de cursussen, terwijl ze te­gelijk hun bereidheid manifesteerden om eensgezind te blijven om de overdenking over de formidabele solidariteitsbeweging die ze hebben beleefd, voort te zetten. Het is waar dat velen van degenen die de blokkade van de universiteiten wilden handhaven met een gevoel van frus­tratie blijven zitten omdat de regering slechts een kleine stap heeft teruggezet via de herformu­lering van haar wet op de “Gelijkheid van Kansen”. Maar de belangrijkste winst situeert zich op het politieke vlak want de studenten zijn er in geslaagd om de arbeiders in een brede soli­dariteitsbeweging tussen alle generaties te betrekken.
Vele studenten die voorstanders waren van het voortzetten van de blokkade blikken met nos­talgie terug op deze mobilisatie waarin “we allen samen, eensgezind en solidair in actie waren.” Maar de eenheid en solidariteit in de strijd kunnen ook opgebouwd worden in de col­lectieve overdenking, want in alle universiteiten en bedrijven zijn er banden geweven tussen studenten en tussen arbeiders onderling. De de meest bewuste studenten en arbeiders weten heel goed dat morgen “wanneer men alleen blijft, men rauw opgevreten wordt”, ongeacht de kleur van de toekomstige regering. Was het niet de socialistische minister Allègre die de noodzaak had ge­opperd om de “mammoet” van het openbare onderwijs “te ontvetten”?
Daarom moeten de studenten, net als heel de arbeidersklasse, de noodzaak inzien om een dui­delijke balans op te maken uit de strijd die ze zojuist gevoerd hebben tegen de CPE rond de volgende vraagstukken: Wat is de kracht van de beweging geweest? Wat zijn de valstrik­ken geweest waarin men niet mocht trappen? Waarom hebben de vakbonden het zo versloft en hoe hebben ze de beweging ingekapseld? Welke rol heeft de ‘coördinatie’ gespeeld?
Om deze overdenking te kunnen realiseren en de toekomstige strijd voor te bereiden, moeten stu­denten en arbeiders zich hergroeperen om door te gaan met collectief na te denken, en te wei­geren zich te laten inkapselen door diegenen die er hun slagje mee willen slaan en zich in 2007 in het Matignon of het Elysée willen installeren (of die eenvoudigweg willen “scoren” bij de verkiezingen van 2007). Zij moeten niet vergeten dat diegenen die zich vandaag als hun beste verdedigers opwerpen eerst geprobeerd hebben om de solidariteit van de arbei­dersklasse te saboteren door achter haar rug om “te onderhandelen” ‘over de fameuze ‘verrottingsstrate­gie’ met behulp van geweld. Was het niet het vakbondsfront dat op verschillen­de momenten de betogers naar de Sorbonne heeft geleid en heeft toegelaten dat bendes ge­manipuleerde ‘rel­schoppers’ de studenten konden aanvallen?
De beweging tegen de CPE heeft de behoefte aan politisering van de jonge ge­neraties van de arbeidersklasse onderstreept tegenover het cynisme van de bourgeoisie en haar wet op “Gelijk­e Kansen”. Je hoeft Het Kapitaal van Karl Marx niet gelezen te hebben om te begrij­pen dat ‘gelijkheid’ eenvoudigweg niet kan bestaan in het kapitalisme. Men moet wel volsla­gen idioot zijn om te geloven dat de kinderen van de werkloze arbei­ders uit de ghettobuurten hogere studies zouden kunnen volgen aan de ENA of bij Politieke Wetenschap­pen. Wat de “gelijke kansen” betreft, weet de arbeidersklasse onomstotelijk dat die alleen bestaan bij de lotto of de paardentoto. Daarom is deze schurkachtige wet een grote flater van de heersende klasse: ze kon door de studerende jeugd niet anders gezien worden dan als een pure provocatie van de regering.
De dynamiek van de politisering van de nieuwe generaties van proletariërs zal niet kunnen op­bloeien zonder een meer globale, historische en internationale visie op de aanvallen van de bourgeoisie. En om een eind te maken aan het kapitalisme, om een andere maatschappij op te bouwen, moeten de nieuwe generaties van de arbeidersklasse noodzakelijkerwijze de confront­atie aangaan met alle valstrikken die de waakhonden van het kapitaal, aan de univer­siteiten en in de bedrijven, steeds maar opnieuw uitzetten om de bewustwording van het bank­roet van het kapitalisme te saboteren.
Het uur is aangebroken om de ‘ideeënbus van nep-acties’ van de vakbon­den, de anarchisten en ultralinks te sluiten, om opnieuw de echte ‘ideeënbus’ te openen, opdat de hele arbeiders­klasse overal collectief kan nadenken en discussiëren over de toe­komst die het kapitalisme aan de nieuwe generaties belooft. Alleen deze overdenking kan de nieuwe generaties morgen in staat stellen om opnieuw de strijd op te nemen, en nog veel sterker en eens­gezinder, tegen de onophoudelijke aanvallen van de bourgeoisie n

Internationale Kommunistische Stroming / 23.04.06

Wij drukken hieronder de tekst af die een sympatisant ons heeft opgestuurd ter gelegenheid van de stille mars georganiseerd in Antwerpen na de straatmoorden op 11 mei.
Eens te meer slaat de sociale ontbinding toe: een jongere zonder perspectieven ‘slaat door’ en knalt drie personen neer op straat. Een maand eerder vermoorden andere jongeren een jongeman en beroofden hem van zijn MP3. Jammer genoeg is dergelijk geweld de laatste vijftien jaar steeds minder een uitzondering geworden: een kind verkracht door jongeren in Groot-Brittannië, moorden op Amerikaanse scholen, anti-vreemdelingen pogroms in Duisland, geweld tegen moslims in Nederland.
De bourgeoisie gebruikt deze gebeurtenissen, die een gevolg zijn van de verrotting van haar eigen uitbuitingssysteem, het gewettigde gevoel van afschuw die ze oproepen en het medeleven dat ze opwekken, om de bevolking in het algemeen en het proletariaat in het bijzonder op te roepen om zich achter de staat en de democratie te scharen. Deze worden voorgesteld als de enige mogelijke dammen tegen het irrationele geweld dat uitbarst in de grote steden. Het kapitalisme heeft geen enkele oplossing te bieden tegen dit geweld: in tegendeel, zijn eigen voortbestaan veroorzaakt het.
De tekst die wij afdrukken is veelbelovend vanuit meer dan één invalshoek: eerst en vooral toont hij aan dat niet iedereen zomaar de ‘uitleg’ van de bourgeoisie aanvaardt, dat er steeds meer een tendens opkomt om kritisch na te denken over de ideologische campagnes van de heersende klasse. Vervolgens is de tekst zelf een oproep tot collectieve discussie aangezien hij door zijn auteur in zijn omgeving werd verpreid. Hij nodigt hen, die het doelwit zijn van de cmpagnes van de bourgeoisie, uit tot debat en op die manier draagt hij bij tot het tegengif dat de arbeidersklasse vormt tegen het ideologische venijn van de bourgeoisie.
Wij steunen dus volop deze aanpak en wij kunnen onze lezers er alleen maar toe aanzetten om dezelfde richting in te slaan.

 

De brief

Onlangs ontving ik verschillende uitnodigingen om deel te nemen aan de ‘Witte mars’ van vrijdag. Deze mars komt er als reactie op de moorddaden te Antwerpen gepleegd door een jongeman van achtien.  Nadat deze jongere zichzelf kaalschoor, kocht hij een jachtgeweer en ging vervolgens op moordtocht. Hij doodde een Afrikaans meisje en een tweejarig kind en verwondde een meisje met een hoofddoek. Vervolgens werd hij zelf verwond door de politie, opgepakt en verhoord. Tijdens zijn verhoor vertelde hij dat hij bewust allochtonen  had neergeschoten.
De gepleegde moorden zijn verschrikkelijk en vallen niet goed te praten. Velen toonden hun medeleven met de slachtoffers. Men is geshockeerd door het irrationele geweld dat er vandaag de dag heerst en wil dit tonen door mee te stappen in een mars, georganiseerd door de overheid. Dit is  best begrijpelijk, maar toch stel ik me hier veel vragen bij.
Wat is nu de bedoeling van deze mars? "Voor een betere wereld zonder zinloos en racistisch geweld" (De Standaard, 26 mei 2006) Om te tonen aan de samenleving dat we tegen zinloos geweld zijn. Zijn we dat niet al jaren? Is het geweld gestopt? Zal het nu stoppen? Pakken we de werkelijke oorzaken van het geweld aan? Ik denk dat het belangrijk is de diepgaande wortels van het probleem te achterhalen, ons vragen te stellen over de wereld waarin we leven. Het is niet door passief mee te stappen in een mars dat er iets zal veranderen.
Waarom bestaat er zulk irrationeel geweld? Waarom bestaat er xenofobie (= angst voor vreemdelingen)? Hoe komt het dat in de hedendaagse periode xenofobe, extreem rechtse ideeën zoveel succes hebben? Dit zijn volgens mij algemene, fundamentele vragen die moeten worden gesteld. Vragen die de huidige maatschappij zelf in vraag stellen en niet binnen haar logica blijven steken.
Volgende vragen werden naar voren gebracht door de media en de politiekers: "Is het Vlaams Belang verantwoordelijk? In welke mate is het verantwoordelijk? Welke straf moeten we de dader geven? Wat kunnen we tegen dit geweld doen, zonder dat het onze ‘democratie’ aantast?" Deze vragen zijn een valstrik. Men redeneert binnen de grenzen van de maatschappijlogica, binnen haar beperkingen. Men pakt alleen maar de gevolgen aan in plaats van de maatschappij zelf te veranderen, want het zijn haar fundamenten zelf die wankel staan.
Het Vlaams Belang bijv. zou de oorzaak zijn van het probleem. Deze argumentatie gaat niet op. Extreem rechtse partijen zijn een gevolg, geen oorzaak, van een maatschappij die een zondebok zoekt voor haar miserie. Deze partijen wakkeren die haat wel aan, maar in wezen zijn zij een uitdrukking van het gedachtegoed dat de hedendaagse maatschappij schept.
Welke straf moet de misdadiger krijgen? Als we ons nu eens de vraag stelden: waarom bestaan er misdadigers? Wat maakt dat mensen moorden? Frustratie, depressie? Hoe komt het dan dat er vandaag zovelen zich niet goed in hun vel voelen? (in 2004 was gemiddeld 8 % van de bevolking van 15 jaar en ouder depressief) Is het de uitzichtloosheid, een gebrek aan vertrouwen in de toekomst?
Wat u ook doet, ik vraag u die algemene vragen te stellen, erover na te denken, met anderen erover te praten en niet blindelings in de leuzen van de organisatoren te vertrouwen. Stel u vragen bij de mars zelf. Wie organiseert ze? Wie roept op om mee te stappen? Wie heeft er belang bij? Zelf zal ik niet aanwezig zijn op de mars n
Met oprechte groeten,
Y.

In de vorige artikels in deze reeks hebben we duidelijk gemaakt hoe de BWP doorheen heel zijn totstandkoming getekend werd door een oppervlakkige assimilatie van het marxistisch analysekader en door een diepgaande invloed van de anarchistische ideeën van Proudhon of de putchistische theorieën van Blanqui.

In de vorige artikels in deze reeks hebben we duidelijk gemaakt hoe de BWP doorheen heel zijn totstandkoming getekend werd door een oppervlakkige assimilatie van het marxistisch analysekader en door een diepgaande invloed van de anarchistische ideeën van Proudhon of de putchistische theorieën van Blanqui. De jaren van strijd tegen deze ideeën brachten de BWP er steeds meer toe wettelijke actie tegenover avonturisme, provocatie en samenzwering te plaatsen. In die logica moest elke spontane actie, voortkomend uit een woede-uitbarsting of een impulsieve eis wel met wantrouwen bekeken worden omdat ze de socialistische leiders in een onverwachte en destabiliserende situatie bracht. Bovendien hadden zij de neiging elke vorm van kritiek te beschouwen als een buitensporigheid die de partijdiscipline met de voeten trad.
We hebben ook onderlijnd hoe de BWP van bij haar oprichting een snelle ontwikkeling kende inzake aanhang en invloed. Haar actie binnen de normen van de burgerlijke wettelijkheid voedde al snel illusies over de mogelijkheid voor de arbeidersklasse om die normen in haar eigen voordeel te gebruiken. De massa-actie wordt steeds meer vervangen door de parlementaire actie en door tactische akkoorden (zoals het kartel met de liberalen vanaf 1902, iets dat nergens anders in Europa bestond) (1).
Naarmate de mogelijkheid van een geweldige en onoplosbare economische crisis van het kapitalisme zich leek te verwijderen en de voorspoed voortduurde, bedwelmt de stelselmatige verbetering van de situatie van de arbeiders door economische en politieke strijd steeds meer elementen in de socialistische beweging. Dit zet de deur open voor reformistische illusies, waarbij elk streven wordt opgegeven naar de politieke machtsgreep door het proletariaat in het perspectief van de socialistische revolutie. De verwezenlijking van eisen die reeds lange tijd gesteld werden doet hen duizelen en versterkt nog de reformistische illusies. In een context waarin de arbeidersklasse in België na tal van inspanningen eindelijk enkele tastbare hervormingen kan afdwingen, is het begrijpelijk dat de Belgische socialistische leiders zich makkelijk hebben laten meeslepen op de weg van het opportunisme. Ze zullen er de BWP en heel de Internationale tenslotte toe brengen het idee op tafel te gooien dat de arbeidersklasse de macht zou kunnen veroveren na een lange evolutie waarbij ze pijnloos door hun aantal zegevieren en enkel dankzij het stembiljet ! Kortom: van een organisatie die in wezen gericht was op een revolutionaire toekomst, veranderde de sociaal-democratie geleidelijk aan in een organisatie die vastgepind zat op het heden en op het bekomen van onmiddellijke verbeteringen in de levensvoorwaarden van de arbeidersklasse.
Verschillende verantwoordelijken en militanten van de BWP ontdeden het marxisme van zijn inhoud, en stelden de machtsovername voor als het uiteindelijke bereiken van een socialistische meerderheid in het parlement. Dit zou samen gaan met een opeenvolging van hervormingen die doorheen een compleet geweldloos proces doorgevoerd zouden worden binnen het kader van de socio-economische structuren van het kapitalisme. Elke andere methode, zei men, zou leiden tot een nieuwe Commune van Parijs, waarvan men alleen de nederlaag onthouden had. Elke andere kijk op de toekomst was slechts een oprakelen van anarchisme of blanquisme. Dat gebrek aan inzicht in de revolutionaire strijd bracht hen er van bij de revolte van 1886 toe in talloze verklaringen te herhalen dat de stakingen op het juist gekozen moment moeten ingezet worden, en dat ze strikt geweldloos en legaal moeten zijn.
Tot dan toe had de opeenvolging van talrijke gevechten met revolutionaire allures in de jaren 1885-94 de verleiding bezworen toe te geven aan de reformistische ideologie, maar daarna wordt deze steeds invloedrijker en vrijpostiger. De zwakheden van vroeger worden nu echte hinderpalen.

De strijd tegen het reformisme en voor het revolutionair perspectief

Onder de Socialistische Jonge Wacht was er steeds een beroering die leidde tot de vorming van kleine oppositiegroepen, voornamelijk in Gent, Brussel en Antwerpen. Dat zal van belang zijn voor het opduiken van internationalistische kernen tijdens de oorlog. Daarnaast onderscheidt men drie belangrijke stromingen in de oppositie tegen het opportunisme van de BWP : de revolutionaire radicalen, de revolutionaire syndicalisten en tenslotte de marxistische linkerzijde. De oudste revolutionaire radicalen waren de stroming rond Alfred Dufuisseaux en daarna rond Jules Destrée. Het was een voornamelijk Waalse stroming, die eerder gekenmerkt werd door jakobijns, blanquistisch en democratisch radicalisme, dat een gewelddadige en radicale arbeidersstrijd propageerde, dan door socialistische fundamenten. Deze stroming duikt vooral op wanneer de politiek van de Algemene Raad van de BWP en haar parlementairen frontaal botst met de grote bewegingen van de arbeidersklasse. Rond Dufuisseaux, die uit de BWP uitgesloten werd, ontstaat in 1887 de Parti Socialiste Républicain, waarbij heel de beweging in Henegouwen aansluit. Maar al gauw wordt duidelijk dat het in de PSR stikt van de betaalde provocateurs en dat haar meest extremistische ordewoorden afkomstig zijn van individuen die direct betaald worden door de Staatsveiligheid. Door hun gewelddadige en geïsoleerde acties in 1888 lokken ze de repressie uit die er bijna in slaagt de strijdbaarste delen van de klasse te onthoofden en te desorganiseren. De hereniging met de BWP gebeurt in 1889. Deze ervaring versterkt de BWP in haar verbeten strijd tegen het reële gevaar van het avonturisme aan de ene kant, maar vergroot anderzijds haar onvermogen om de klassegevechten richting te geven en brengt haar ertoe de spontane acties van de klasse af te remmen, waarbij ze de lessen van de IAA van Marx vergeet met betrekking tot de initiële zwakheden van de opstand van de Commune van Parijs. Het is nog steeds de oppositionele stroming van Destrée die direct na de Algemene staking van 1902 het verbond tussen de BWP en haar bourgeois bondgenoten aan de kaak stelt, maar aan de vooravond van de oorlog lost deze oppositionele stroming op in het niets en Jules Destrée wordt één van de meest hartstochtelijke verdedigers van een ultranationalistisch 'oorlogssocialisme'.
De botsing tussen de geweldige arbeidersstrijd en de BWP-leiding die de revolutionaire potentie afremde, vooral vanaf 1893 en ook nogmaals in 1902, deed niet alleen radicale interne opposities binnen de BWP, maar ook een veelzijdige revolutionaire dissidentie ontstaan, zoals de Revolutionaire Socialistische Arbeiderspartij in Vlaanderen of de Ligue Ouvrière (waarbij de jonge J. Jacquemotte zich aansloot, later medeoprichter van de KPB) en La bataille in Wallonië. Vanaf 1908 merken we pogingen tot hergroepering van een uiterste linkerzijde met de revolutionaire dissidenten van de BWP, die een Revolutionaire Federatie gaan vormen. De meeste onder hen glijden van het antiparlementarisme steeds verder door naar het afwijzen van elke politieke strijd. Sommigen smelten samen met anarchistische stromingen of komen in hun vaarwater terecht. De opportunistische politiek van getalm en voortdurende aarzelingen, de neiging tot onderhandelingen met de progressieve liberalen en het maar laten aanmodderen vanwege de BWP brengen inderdaad mee dat in de arbeidersklasse een tendens groeit die politieke actie gelijk gaat stellen met parlementaire activiteit, parlementaire activiteit met opportunisme en tenslotte opportunisme met het idee zelf van politieke partij. De meeste van degenen die toen zeer kritisch stonden tegenover het parlementarisme waren erg beïnvloedbaar door de tijdloze en radicale antiparlementaire standpunten van de anarchisten. Een ander antwoord dat vele militante revolutionaire arbeiders gaven op de ontwikkeling van het opportunisme, van een politiek van de Werklieden Partij die volledig onderworpen is aan de parlementaire routines en die hen voorkwam als iets totaal onaangepast om zich voor te bereiden op de socialistische omvorming van de maatschappij, was de verwerping van de politieke activiteit in haar geheel, en het zich terugtrekken op de 'directe actie' van syndicaal type. Vaak vinden ze de radicale dissidenten terug op hun terrein. De revolutionaire syndicalistische beweging was aldus een echt proletarische oppositiebeweging en stelde zich tot doel vakbonden op te bouwen die de eenheidsorganen van de arbeidersklasse zouden zijn. Deze zouden in staat moeten zijn én haar te groeperen met het oog op de verdediging van haar economische belangen, én in staat haar ook voor te bereiden op de dag waarop ze de macht zou grijpen door middel van de algemene staking én in staat als organisatorische structuur te dienen voor de toekomstige kommunistische samenleving. Lenin merkte terecht op dat "het revolutionair syndicalisme het rechtstreeks en onontkoombaar resultaat was van opportunisme, reformisme en parlementaire domheid". Zoals C. Renard juist vooropstelt in zijn studie : "In feite begingen de revolutionaire syndicalisten precies dezelfde fout als de reformisten die ze veroordeelden, maar dan omgekeerd ; ook zij verwarden politieke actie met parlementaire tactiek ; zij overlaadden de partij op zich met alle grieven die voortvloeiden uit de opportunistische praktijken die verantwoordelijk waren voor haar ontaarding" (2). In zijn eerste nummer stelde L'Exploité, orgaan van de Belgische revolutionair syndicalisten, dat het syndicalisme de hoofdrol te spelen zou krijgen in de omverwerping van de burgerlijke maatschappij en de instelling van de collectivistische of kommunistische samenleving van morgen, in navolging van de voorbeelden van de CGT van Sorel en Monatte in Frankrijk.
Vooral tussen 1903 en 1909 zien we een reeks initiatieven in die zin. Een revolutionair syndicalistische oppositie wordt opgericht in Luik en in Charleroi en, nog belangrijker, zij het minder politiek, in Verviers. Kernen ontstaan ook in Gent, Antwerpen en Brussel. Een Belgische CGT wordt opgericht, die op het hoogtepunt van haar bestaan 4000 leden telt. De linkerzijde in de BWP en haar syndicale commissie reageren door een nieuw soort vakbondsconfederatie te creëren, breder en nog meer gericht op de klassenstrijd, met meer politieke onafhankelijkheid tegenover de BWP. Sommige dissidenten sluiten zich dan (terug) aan bij de vakbonden van de BWP. In maart 1911 wordt hun blad L'Exploité opgericht, socialistisch orgaan van directe actie, dat zeer snel aan invloed wint. Jacquemotte wordt één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de oppositie in de BWP (hij wordt secretaris van de Vakbond van Socialistische Bedienden in Brussel en lid van de Syndicale commissie van de BWP). Zij verzetten zich tegen het verbond met de liberalen en stellen dat de parlementaire actie de sociale kwestie niet kan oplossen. Op het BWP-congres van 1913 zijn Jacquemotte en zijn vrienden de enigen die de stellingen van Vandervelde over de oorlog bevechten. Op twee trouwens onderling nauw verbonden vraagstukken, de rol van de vakbonden en die van de partij, waren ze een heel eind geëvolueerd naar standpunten die dicht bij die van de marxisten lagen. Tenslotte lokte de reactie op de opportunistische politiek ook, parallel met de syndicale oppositie, het opduiken uit van -zij het zwakke- marxistische fracties. Het gaat om de oppositie rond Hendrik De Man en Louis de Brouckère, die gedurende enkele jaren een openlijk marxistische tendens leiden, vooral in Brussel, Antwerpen en Luik. In het begin drukt de oppositie van Louis de Brouckère zich vooral uit tegen de voortdurende toenadering tussen de arbeidersbeweging en de liberalen en tegen de groeiende parlementarisering die blijkt uit die evolutie. Maar vooral vanaf de verkiezingen van 1908, tijdens een debat over het ministerialisme, omdat er volgens hen in het kader van een burgerlijke maatschappij geen "socialistische ministers kunnen zijn, gevangenen van de kapitalisten en gedwongen dezen te dienen tegen de arbeiders." De staat is een instrument van de heersende klasse en dus kan "de socialist die aanvaardt te functioneren in die machine, wat ook zijn persoonlijke gevoelens zijn, niets anders doen dan haar te laten functioneren tegen het proletariaat. Het goedkeuren van begrotingen, zoals dat van de oorlog, van binnenlandse zaken of justitie, maakt de socialisten bovendien verantwoordelijk voor de repressie tegen de arbeiders en maakt het voortzetten onmogelijk van de noodzakelijke antimilitaristische campagne. De socialisten worden zo bij de proletariërs ambtshalve advocaten van de bourgeoisie." (3) Meteen snijdt Louis de Brouckère ook met grote helderheid de kwestie aan van de machtsgreep: "het bewuste proletariaat zal de regering van de maatschappij maar overnemen wanneer het in staat zal zijn met geweld de stem van zijn kiezers te ondersteunen en elk verzet te breken dat ertegen gevoerd wordt." Op dat ogenblik "richt de socialistische macht zich op op de ruïnes van de voorgaande orde." De motie die hij indiende tegen het ministerialisme wordt gesteund door een kwart van de stemmen van het congres. Zo krijgt een marxistische linkerzijde stilaan vorm.
Van 1911 tot 1913 geeft de linkse oppositie binnen de BWP als tendens een eigen blad uit, De Klassenstrijd. In 1913 bekritiseren ze, hoewel nog niet op eensgezinde wijze, de beslissing van het "Nationaal comité voor het Algemeen stemrecht en de Algemene staking" om de actie stop te zetten ten voordele van een grondwetsherziening. Ze stellen zelfs voorop dat de Algemene Staking van nu af het kapitalisme zelf als doelwit moet kiezen, en die massa-actie lijkt hen een nuttige inleiding op de 'klassendictatuur' van het proletariaat, die zij nodig en onvermijdelijk vinden. Hendrik de Man en vooral Louis de Brouckère publiceren in 1911 hun theoretische kritieken op de politiek van de BWP-leiding in een studie in de 'Neue Zeit' van de Duitse SPD. En hoewel de BWP geen stroming omvat die zich openlijk op het revisionisme beroept, belet dat de BWP niet -zegt de Brouckère in zijn studie- "dat revisionisme in praktijk te brengen", "het bernsteinisme zonder Bernstein". In de allerlaatste jaren voor de oorlog raakt de oppositie buiten adem, en vooral de Brouckère en De Man sluiten zich terug bij de leiding aan in haar oppositie tegen de ontwikkeling van arbeidersbewegingen in 1913 en ze verdedigen volop de nationalistische en de tot het uiterste doorgedreven lijn gedurende de oorlog van 1914-1918: "Uit de rangen gestapt om het reformisme te bekritiseren, zijn ze er terug in gestapt toen ze er overheen moesten gaan" (M. Liebman).\

 

Bij wijze van epiloog

De strijd voor een revolutionair programma impliceert altijd een strijd tegen het opportunisme in de rangen van het proletariaat. Omgekeerd is het opportunisme altijd bereid de kleinste kier in de waakzaamheid en concentratie van de revolutionairen uit te buiten en hun fouten voor zijn eigen doeleinden te gebruiken. Die stelling wordt volop door de geschiedenis van de BWP bevestigd. "Het Belgisch voorbeeld is dus op dat vlak zeer verhelderend over de manier waarop opportunisme en reformisme aan de vooravond van de oorlog de overheersende tendens geworden waren in haast alle partijen die aangesloten waren bij de IIe Internationale. Stap van spectaculaire verloochening. Een langzame en onstuitbare afgang onder de dekmantel van vele dubbelzinnigheden. Een diepe aanpassing, niet alleen aan de specifieke voorwaarden in elk land, maar ook aan de specifieke voorwaarden van het burgerlijk parlementarisme in elke staat." (4) De stemmen die de leiding van de BWP bekritiseerden waren ontegensprekelijk talrijk, om niet te zeggen permanent. Het is echter minder de permanentheid, maar eerder de politieke zwakheid van die kritiek die we in de verf moeten zetten. Zoals hoger beschreven was de marxistische traditie aan de zwakke kant, terwijl de anarchistische en ook het revolutionair syndicalisme daarentegen sterker stonden en de Belgische arbeidersbeweging tekenden, en dus ook het verzet tegen de reformistische ontaarding.
De politieke organisaties van het proletariaat waren nooit een monolithisch blok van identieke opvattingen. De meest gevorderde elementen bevonden zich vaak in de minderheid. Zij die beweren dat de BWP en de IIe Internationale in het algemeen een burgerlijke beweging waren omdat ze onder invloed stonden van de heersende ideologie, begrijpen de arbeidersbeweging niet, met haar onophoudelijke strijd tegen het binnendringen van de ideeën van de heersende klasse in haar rangen, en evenmin de bijzondere voorwaarden waarin de partijen van de IIe Internationale zelf die strijd voerden. Het gevecht om de IIe Internationale op een marxistische basis op te bouwen en daarna de strijd van de Linkerzijdes om haar op die marxistische basis te handhaven tegen de reformistische tendensen, en daarna, zoals we in het laatste deel zullen zien, tegen de 'sociaal-patriotten'.

Lac / 07.04.2006

1. De trage en moeilijke strijd voor de vorming van arbeidersorganisaties, Internationalisme, nr. 324; Sociale hervorming of revolutie?, Internationalisme, nr. 325
2. C. Renard, Octobre 17 et le mouvement ouvrier belge, p. 36
3. L. de Brouckère in Le Peuple, mei 1909
4. C. Renard, Octobre 17 et le mouvement ouvrier belge, p. 14

Onze kameraad Clara is op zaterdag 15 april 2006 op de leeftijd van 88 jaar overleden in het Tenon-ziekenhuis in Parijs.
Clara werd op 8 oktober 1917 in Parijs geboren. Haar moeder Rebecca was van Russische afkomst. Ze was naar Frankrijk gekomen omdat ze in haar geboortestad Simferopol op de Krim als Joodse geen toelating kreeg tot de medicijnenstudie die ze graag wilde doen. In Parijs kon ze tenslotte verpleegster worden. Maar al vóór haar komst naar Frankrijk was ze een militante van de arbeidersbeweging en was ze deelgenoot aan de oprichting van de afdeling in Simferopol van de sociaal-democratische partij. De vader van Clara, Paul Geoffrey, was een gekwalificeerd arbeider gespecialiseerd in het maken van juwelenkoffers. Voor de Eerste Wereldoorlog was hij lid van de CGT, in de anarcho-syndicalistische beweging, en daarna, met de Russische Revolutie van 1917, ontwikkelde hij zich in de richting van de Kommunistische Partij. Vanaf haar prille jeugd werd Clara dus opgevoed in de tradities van de arbeidersbeweging. Zij werd lid van de Kommunistische Jeugd (JC) toen ze zo’n vijftien jaar was. In 1934 ging Clara met haar vader naar Moskou op bezoek bij de zuster van haar moeder die ze op haar twaalfde verloren had. Wat ze in Rusland zag, onder meer de nieuwe woningen die gebouwd werden voor een minderheid van bevoorrechten en niet voor de arbeiders, riep vragen bij haar op over het ‘socialistisch vaderland’, en bij haar terugkeer brak ze met de JC. In die tijd had ze al talloze discussies met onze kameraad Marc Chirik (die ze op haar negende had leren kennen, want haar moeder was een vriendin van de zuster van de eerste partner van Marc), ondanks het verzet van haar vader die trouw was gebleven aan de CP en die het niet op prijs stelde dat zij contacten onderhield met ‘trotskisten’.
In 1938, op de dag dat ze meerderjarig werd en de goedkeuring van haar vader niet meer nodig had, werd Clara officieel de gezellin van Marc.
Marc was toen lid van de Italiaanse Fractie van de Kommunistische Linkerzijde, en hoewel Clara zelf geen lid was, was ze wel sympathisante van de groep. Tijdens de oorlog werd Marc opgeroepen voor het Franse leger, hoewel hij geen Fransman was en zijn enige identiteitsbewijs jarenlang een uitwijzingsbevel was waarvan de uitvoeringstermijn elke twee weken opnieuw werd uitgesteld. Hij was in Angoulême gelegerd op het moment van de Franse overgave. Met een kameraad van de Italiaanse Fractie uit België, die als Jood op de vlucht was voor de oprukkende Duitse troepen, verliet Clara Parijs per fiets om zich bij Marc te voegen in Angoulême. Toen ze daar aankwamen, was Marc samen met andere soldaten al aangehouden door het Duitse leger, dat gelukkig nog niet vastgesteld had dat hij Joods was. Clara bracht hem burgerkleren en slaagde erin Marc met een andere Joodse kameraad te laten ontsnappen uit de kazerne waar ze gevangen zaten. Marc en Clara vluchtten naar de vrije zone en bereikten in september 1940 per fiets Marseille. Daar zette Marc zich in voor het reorganiseren van de Italiaanse Fractie die bij het begin van de oorlog uiteen gevallen was.
Hoewel ze er formeel geen lid van was, nam Clara deel aan de werkzaamheden en discussies waardoor de ontwikkeling van het werk van de Italiaanse Fractie terug op het goede spoor gezet kon worden. Ondanks de gevaren van de Duitse bezetting bracht zij politieke documenten geadresseerd aan andere kameraden van de Italiaanse Fractie van de ene stad naar de andere.
Gedurende die periode nam Clara ook deel aan de activiteiten van de OSE (Organisatie voor Hulp aan Kinderen) die Joodse kinderen opnam en verborg om ze te beschermen tegen de Gestapo.
Eigenlijk was het op het moment van de ‘bevrijding’ dat Marc en Clara het grootste doodsgevaar gelopen hebben, toen stalinistische ‘verzetslui’ van de PCF hen in Marseille arresteerden. Ze werden ervan beschuldigd verraders te zijn, ‘medeplichtigen van de Moffen’, omdat men bij een huiszoeking bij hen schriften in het Duits gevonden had. In feite maakten die schriften deel uit van een cursus Duits die Marc en Clara hadden gevolgd bij Voline, een Russische anarchist die had deelgenomen aan de revolutie van 1917. Ondanks de zwarte ellende waarin hij leefde, wilde Voline geen materiële hulp aanvaarden. Marc en Clara hadden hem toen gevraagd hen een cursus Duits te geven, waarna hij wel bereid was samen met hen maaltijden te nuttigen.
Bij de huiszoeking hadden de stalinisten ook internationalistische pamfletten gevonden in het Frans en in het Duits, die gericht waren aan de soldaten uit beide kampen.
Dankzij een gaullistische officier die aan het hoofd stond van de gevangenis (en wiens vrouw Clara kende omdat ze samen voor OSE gewerkt hadden) konden Marc en Clara op het nippertje ontsnappen aan de moordenaars van de PCF. Die officier had eerst belet dat de stalinisten Marc en Clara zouden vermoorden (de verzetslui van de PCF hadden Marc inderdaad gezegd: “Stalin heeft je niet te pakken gekregen, maar wij krijgen je wel”). Verwonderd dat Joden ‘collaborateurs’ konden zijn, wilde de officier de politieke houding begrijpen van Marc en Clara die propaganda maakten voor verbroedering tussen Franse en Duitse soldaten. Hij legde zich er rekenschap van af dat die houding niets met enig ‘verraad’ te maken had ten gunste van het nazi-regime. Daarom liet hij hen discreet, in zijn eigen auto, uit de gevangenis ontsnappen en gaf hen de raad zo snel mogelijk Marseille te verlaten, vóór de stalinisten hen konden terugvinden.
Marc en Clara gingen naar Parijs, waar ze andere kameraden (en sympathisanten) terugvonden van de Italiaanse en van de Franse Fractie van de Kommunistische Linkerzijde. Clara bleef tot 1952 het werk van de Kommunistische Linkerzijde van Frankrijk (GCF, de nieuwe naam van de Franse Fractie) steunen.
In 1952 besloot de GCF, gezien de dreiging van een nieuwe wereldoorlog, dat een aantal van haar leden Europa moesten verlaten teneinde de organisatie veilig te stellen wanneer het continent opnieuw door oorlog geteisterd zou worden. Marc vertrok in juni 1952 naar Venezuela. Clara volgde hem in januari 1953, toen hij daar eindelijk vast werk gevonden had.
In Venezuela nam Clara weer haar beroep van onderwijzeres op. In 1955 richtte ze met een collega een Franse school op in Carácas, het College Jean-Jacques Rousseau, dat in het begin maar twaalf leerlingen telde, voor het merendeel meisjes die niet naar de enige andere Franse school konden die door paters werden geleid. Het College, waarvan Clara directrice was (en Marc beheerder, tuinman en chauffeur van de schoolbus), telde uiteindelijk meer dan 100 leerlingen. Verschillende daarvan bleven, onder de indruk van de doeltreffendheid, maar ook van de pedagogische en menselijke gaven van Clara, met haar tot aan haar dood in contact. Eén van haar oud-leerlingen, gevestigd in de Verenigde Staten, heeft haar zelfs nog bezocht in 2004.
Na het vertrek van Marc en andere kameraden valt de GCF uiteen. Pas vanaf 1964 kan Marc een kleine kern vormen van zeer jonge elementen die in Venezuela begonnen met het uitgeven van het tijdschrift Internacionalismo.
In de loop van die periode is Clara niet rechtstreeks betrokken bij de politieke activiteiten van Interna-cionalismo, maar haar school levert materiële middelen en is de vergaderplaats voor de activiteiten van de groep.
In mei 1968 komt Marc naar Frankrijk om er deel te nemen aan de sociale bewegingen en opnieuw contact te leggen met zijn oude kameraden van de Kommunistische Linkerzijde. Tijdens zijn verblijf in Frankrijk doet de Venezolaanse politie huiszoeking op het College Jean-Jacques Rousseau en heeft er het politiek materiaal ontdekt dat zich daar bevond. Het College wordt gesloten en afgebroken. Clara moet in alle haast Venezuela verlaten en voegt zich bij Marc. Vanaf dan installeren Marc en Clara zich opnieuw in Parijs.
Vanaf 1968 neemt Marc deel aan de werkzaamheden van de groep Révolution Internationale (RI) die in Toulouse was gevormd. Vanaf 1971 gaat Clara deel uitmaken van de activiteiten van RI, dat de afdeling in Frankrijk van de IKS wordt.
Sindsdien is ze in onze organisatie een trouwe militante gebleven, die haar deel van de werklast van de IKS opnam. Na de dood van Marc, in december 1990, zette ze haar militante activiteit verder in de organisatie waaraan ze altijd zeer gehecht geweest is. Ook al was ze persoonlijk erg onder de indruk van het vertrek van enkele oude kameraden die betrokken waren bij de oprichting van Révolution Internationale en zelfs van Internacionalismo, dan hebben die deserties haar inzet voor de IKS op geen enkel moment aan het wankelen gebracht.
Ondanks haar problemen met ziekte en ouderdom heeft ze tot het laatste moment altijd willen blijven deelnemen aan de activiteiten van de IKS. Ze bleef met grote regelmaat haar maandelijkse contributie betalen en wilde de discussies blijven volgen, ook al kon ze niet meer aan alle vergaderingen deelnemen. Haar zicht was erg achteruitgegaan, maar ze bleef zoveel mogelijk de pers en de interne documenten van de IKS lezen (de organisatie drukte ze voor haar af met extra groot lettertype). Telkens als een kameraad haar bezocht, vroeg ze hem verslag te doen van de discussies en activiteiten van de organisatie.
Clara was een kameraad waarvan de zin voor broeder-lijkheid en solidariteit alle militanten van de IKS erg beïnvloed heeft. Ze werden altijd zeer warm door haar ontvangen. Ze hield ook broederlijke banden met de oude kameraden van de Kommunistische Linkerzijde, bracht hen met name solidaire steun in geval van ziekte (zoals het geval was met Serge Bricianer, ex-lid van de GCF, of Jean Malaquais, sympathisant van de GCF, die ze kort voor zijn dood in 1998 in Genève ging bezoeken). Na de dood van Marc bleef ze die traditie van broederlijkheid en solidariteit die de arbeidersbeweging in het verleden kenmerkte, doorgeven aan de nieuwe generaties militanten. Met grote vreugde zag ze hoe die solidariteit van de klasse die draagster is van het kommunisme weer op magistrale wijze opduiken in de beweging van de studenten in Frankrijk. Een beweging die Clara met enthousiasme heeft begroet voor ze ons verlaten heeft.
Ondanks haar fysieke verzwakking en haar zeer beproevende gezondheid die ze met een bewonderenswaardige moed heeft gedragen, heeft Clara ons verlaten op het moment waarop een nieuwe generatie de poorten naar de toekomst openzet.
Clara geeft ons het voorbeeld van een vrouw die heel haar leven gevochten heeft naast en in de arbeidersklasse, waarbij ze blijk gaf van uitzonderlijke moed (toen ze met name haar leven riskeerde tijdens de jaren van de contrarevolutie). Een vrouw die tot het einde trouw is gebleven aan haar revolutionaire ideeën en betrokkenheid.
Toen de IKS het bericht van haar overlijden vernam, hebben de afdelingen (en individuele kameraden) aan het centraal orgaan een groot aantal getuigenissen gestuurd die de menselijke warmte, de toewijding aan de zaak van het proletariaat en de zeer grote moed die Clara haar leven lang getoond heeft begroetten.
Clara is op zaterdag 22 april begraven op het Parijse kerkhof van Ivry (hetzelfde waar op 31 januari 1889 de man van Clara Zetkin, Ossip, begraven werd). Na de plechtigheid heeft de IKS een bijeenkomst georganiseerd om hulde te brengen aan haar nagedachtenis, in aanwezigheid van talrijke internationale delegaties van de IKS, van vele sympathisanten die Clara persoonlijk gekend hebben, en van leden van haar familie.
Aan haar zoon Marc, aan haar kleinkinderen Miriam en Jan-Daniel betuigen we onze grote solidariteit en sympathie. Hieronder (p.6) publiceren we een groot deel uit de brief die de IKS geschreven heeft aan haar zoon en zijn familie.

IKS / 25.04.2006

De IKS

 

Aan kameraad Marc

Beste kameraad Marc,

Met deze weinige woorden willen we in de eerste plaats onze solidariteit en sympathie betuigen na het verdwijnen van Clara, jouw moeder en onze kameraad. We willen je ook de emotie overbrengen van alle kameraden van onze organisatie.
De meesten onder ons hebben Clara in de eerste plaats gekend als de gezellin van Marc, je vader, die een zo belangrijke rol gespeeld heeft in de strijd van de arbeidersklasse, in het bijzonder gedurende de ergste momenten die deze doormaakte, en ook als belangrijkste grondlegger van de IKS. Dat was op zich al een reden tot ontroering en respect jegens Clara: de gezellin van Marc kan alleen maar een goede persoon zijn. De moed en waardigheid die ze betoont heeft toen je vader overleed, waarvoor ze toch een immense liefde koesterde, hebben ons haar grote karaktersterkte bevestigd, een kwaliteit die we al van haar kenden en die ze tot op het laatste is blijven tonen. Onder andere daarom was Clara voor de militanten van de IKS méér dan enkel de gezellin van Marc, veel meer dan dat. Het was een kameraad die tot het einde toe trouw is gebleven aan haar overtuiging, die is blijven deelnemen aan onze strijd, die ondanks de moeilijkheden die haar leeftijd en haar ziekte meebrachten, erop stond op de hoogte te blijven van het leven van onze organisatie. Alle kameraden waren onder de indruk van haar levenswil en van de volledige helderheid die ze tot op het laatst behouden heeft. Daarom zijn de ontroering en het respect die elkeen onder ons vanaf het begin voor haar koesterde in de loop der jaren enkel nog gegroeid.
Korte tijd voor zijn dood vertrouwde je vader ons toe hoe ongelooflijk tevreden hij was met de verdwijning van het stalinisme, die beul van de revolutie en van de arbeidersklasse. Tezelfdertijd drukte hij de ongerustheid uit die hij voelde door van de negatieve gevolgen die deze gebeurtenis zou uitoefenen op het bewustzijn en de strijd van de arbeidersklasse. Clara, die haar revolutionaire overtuiging overeind hield, beleefde hoe de laatste dagen van haar bestaan verlicht werden door de heropleving van de strijd door de nieuwe generaties. Voor ons is dat, ondanks ons verdriet, een reden tot troost.
Met Clara verdwijnt één van de laatste personen die getuige en deelneemster is geweest in die verschrikkelijke jaren waarin de revolutionairen werden teruggebracht tot een heel kleine minderheid met als taak het blijven verdedigen van de internationalistische principes van het proletariaat, een strijd die met name gevoerd werd door de militanten van de Italiaanse Linkerzijde, de Hollandse Linkerzijde en de Kommunistische Linkerzijde van Frankrijk. Zonder deze strijd zou de IKS momenteel niet bestaan. Clara vertelde ons nu en dan over deze kameraden en wij konden in haar woorden de grote waardering en ontroering voelen die zij voor hen koesterde. In die zin bleef Clara voor ons, na het verdwijnen van je vader, een levende band met die generatie van kommunisten waar wij ons met trots op beroepen. Het is die band die we nu, naast de persoon van onze kameraad Clara, verloren hebben. Nogmaals, beste kameraad Marc, willen wij onze solidariteit betuigen en we vragen je die solidariteit ook over te brengen aan je kinderen en aan de andere leden van je familie.

IKS / 17.04.2006

De drievoudige aanval van 24 april in Dahab, een Egyptische badstad, op het hoogtepunt van de toeristische toevloed, eiste meer dan 30 doden en 150 gewonden. Hij herinnerde de wereldbevolking eraan dat niemand nog veilig is voor de woede van terrorisme en oorlog die de planeet teistert. En het zijn niet de ‘unanieme veroordelingen’ en de schijnheilige verklaringen van de staatslieden bij wie deze aanslag “gevoelens opwekt van gruwel en verontwaardiging”, of die deze daad  verwerpen als een “afgrijselijk geweld”, die daaraan iets zullen veranderen.
In tegendeel, deze aanval die gericht was op onschuldigen die er een paar vakantiedagen doorbrachten, geeft hen een nieuwe kans om achter hun krokodillentranen weer eens hun “strijd tegen het terrorisme” op te kloppen, dat wil zeggen het voortduren ervan met zicht op nog grotere afslachtingen.
We kunnen de hele doeltreffendheid aanschouwen van deze zogenaamde “genadeloze strijd tegen de gesel van het terrorisme” en voor “de vrede en stabiliteit”. Hij wordt gevoerd door de grootmachten, de Verenigde Staten voorop, en kan afgemeten worden aan de barbarij die letterlijk is uitgebarsten in talrijke streken van de wereld. Nooit zijn er zoveel spanningshaarden, militaire botsingen, herhaalde blinde aanslagen geweest, waarvoor de grootmachten en hun kleinere broertjes de directe verantwoordelijkheid dragen. Van Afrika tot Azië en via het Midden-Oosten dreigen zij voortdurend in omvang toe te nemen.

Mislukking van het militaire en politieke offensief van de Verenigde Staten

De oorlog in Afghanistan en die van Irak zijn uitgemond in een reeks van rampen met als resultaat de verbreiding van de chaos en de onmogelijkheid van enige terugkeer naar stabiliteit in deze landen, net zoals de groeiende instabiliteit van de omliggende gebieden.
Wat Irak betreft spreken de vernietigingen en de gruwelen die zich daar dagelijks afspelen voor zich. Ze kondigen het wegzinken aan in de hel van openlijke of bedekte gewapende botsingen. Wij komen hier niet terug op de toestand van dit land waarover we in de vorige aflevering berichtten (zie Internationalisme, nr. 325).
In Afghanistan, waarbij de inval door de troepen van de Amerikaanse coalitie ‘gewettigd’ werd door de strijd tegen het terrorisme, zoals belichaamd door Bin Laden, als gevolg van de aanvallen van 11 september op de Tweelingtorens, is de stagnatie totaal. De regering van Kaboel is het voorwerp van onophoudelijke aanvallen en de hoofdstad ligt regelmatig onder raketvuur van verschillende Pashtoen en Afghaanse klieken die om de macht strijden. In het zuiden en het oosten van het land, hebben de Taliban opnieuw terreinwinst geboekt met aanslagen en commando-operaties. Ook de Verenigde Staten zagen zich verplicht om deze maand een nieuwe operatie op te zetten van de militaire politie genaamd ‘Mountain Lion’, zo’n 2500 man sterk en ondersteund door een bijzonder indrukwekkende luchtmacht. Het werd duidelijk gezegd dat de doelstellingen van deze operatie massale vernietigingen zijn net zoals in 2001 en 2002. Toch probeerden de media op aandrang van de Amerikaanse staat het belang ervan te verdoezelen waarbij vooral het ‘psychologisch’ karakter van dit nieuwe offensief werd benadrukt. Want het zou er immers vooral om gaan “druk uit te oefenen op de neo-taliban en de indruk te ver,ijden dat zij de overhand zouden hebben, zowel in de ogen van de Afghaanse bevolking, die ‘gerustgesteld’ moet worden, als de internationale publieke opinie” (Le Monde, 13 april). Dat is wat men noemt massale psychologische afschrikking.
Het Midden-Oosten begint nog verder in de barbarij af te zinken. Niet alleen zijn de Verenigde Staten niet in staat geweest een consensus af te dwingen tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit, maar hun onmacht om de agressieve en provocerende politiek van Sharon te matigen heeft de politieke crisis opgedreven zowel in de bezette gebieden als in Israël zelf. Zo verscheuren de verschillende Israëlische politieke fracties elkaar steeds meer. Maar het is vooral aan Palestijnse kant dat de nederlaag het meest opzienbarend is, met de sterke opkomst van de Hamas, een buitengewoon achterlijke en radicaal anti-Israëlische Palestijnse fractie, die bovendien nog in de clinch ligt met de Fatah. Zo regelen de beide Palestijnse kampen hun conflicten met vuurwapens in de Gazastrook. Dit is een ware drukketel van 1.600.000 inwoners (de dichtste mensenconcentratie ter wereld) van wie 60% vluchteling is, die steeds verder in de ellende worden gedompeld door het stopzetten van de internationale hulp en de leegloperij veroorzaakt door de slagbomen en identiteitscontroles van het Israëlische leger die de bevolking belet om in Israël te gaan werken.
De bouw door de Israëlische staat van de ‘Apartheidsmuur’ op de Westelijke Oever kan de spanning alleen maar verder opdrijven en de opeengeperste, misprezen Palestijnse bevolking wordt steeds meer geronseld door islamistische groepen. Dit drijft hen tot een nog grotere radicalisering naar het terrorisme. Wanneer de muur af zal zijn, komen 38 dorpen met 49.400 Palestijnen in enclaves terecht en kome de 230.000 Palestijnse inwoners van Jeruzalem aan de andere Israëlische kant van de demarcatielijn terecht. Globaal genomen zal deze constructie uitlopen op het opsluiten van de bevolking in een serie van ‘bantoestans’ die van elkaar gescheiden blijven.

Het offensief van Iran, een blok aan het been van het Amerikaanse imperialisme

Sinds 2003 is de krachtmeting tussen Iran en de grootmachten rond de beschikking van Teheran over kernenergie de voorbije zomer toegenomen on nu tot een hoogtepunt te komen. Met het ultimatum dat de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties stelden en waarbij Iran werd aangemaand om vóór 28 april te stoppen met elke activiteit in verband met het verrijken van uranium en de weigering van dit land om zich daaraan te onderwerpen, zijn de diplomatieke spanningen verder toegespitst. In een internationale context waar de oorlogsgekte van de kapitalistische wereld doorlopend wordt uitgestald, en in een streek van de planeet waar dagelijkse moordpartijen hoogtij vieren, is de krachtmeting tussen de Iraanse staat en de Verenigde naties vol van gevaren. Er dreigt een nieuwe uitbreiding en verheviging van de barbarij.
Het spreekt voor zich dat Iran al het mogelijke doet om over kernwapens te kunnen beschikken, en dat al sinds 2000. Het gezwets van zijn leiders over het uitsluitend ‘vreedzaam’ en ‘burgerlijk’ gebruik van dit vermogen om kernenergie op te wekken zijn klinkklare leugens. Vroeger was het een bruggenhoofd van het Amerikaanse blok en vervolgens werd het verlaagd in rang tot een achterlijke figurant in de jaren na het regime van Khomeini. Het bloedde leeg op het vlak van mensenlevens en op economisch gebied door de oorlog tegen Irak in het midden van de jaren 1980 en herstelde zich geleidelijk aan in de loop van de jaren 1990. Het genoot de Russische militaire hulp en de verzwakking van Irak (zijn historische rivaal met betrekking tot de controle over de Perzische Golf) als gevolg van de Eerste Golfoorlog en de herhaalde aanvallen van de Verenigde Staten tegen Bagdad tot het definitief vernietigende Amerikaanse offensief van 2003. Momenteel wil Iran zich duidelijk opstellen als een regionale macht waarmee weer rekening moet worden gehouden. Zijn troeven zijn niet te veronachtzamen.
Dat komt tot uiting in uitdagender en misprijzender verklaringen van de Iraanse regeringsleiders tegenover de Verenigde Naties, en vooral tegenover de Verenigde Staten.
De Iraanse staat stelt zich voor als een sterke en stabiele staat, met het weer aan de macht komen van de meest reactionaire en islamistische fractie, terwijl rondom zich, in Irak en Afghanistan, de chaos heer en meester is. Deze toestand maakt het mogelijk een pro-Arabisch ideologisch offensief te voeren om zich op te werpen als het speerpunt van een ‘onafhankelijke’ pan-islamitische identiteit (in tegenstelling tot Saoedie-Arabië dat wordt voorgesteld als de slippendrager van de Verenigde Staten) via anti-Israëlische geklets en zijn openlijke oppositie tegen de Verenigde Staten van Amerika.
Het feit dat Washington maar niet in staat is om de pax americana te laten gelden in Irak en Afghanistan levert koren op de molen van deze anti-Amerikaanse propaganda. En het verleent geloofwaardigheid aan de Israëlische verklaringen dat de dreigingen van het Witte Huis flauwekul zijn.
De toestand in Irak zelf heeft de militaire aspiraties van Iran alleen maar kunnen aanwakkeren. Behalve de evidente mislukking van Bush, is er de aanwezigheid van een belangrijke sjiïtische overheersing in de bevolking en in de regering, zoals in Iran. Dat heeft de Iraanse imperialistische honger opgewekt door het perspectief op een grotere invloed zowel in dat land zelf als in de Perzische Golf.
Maar het zijn eveneens de patente meningsverschillen tussen de verschillende landen die in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zijn vertegenwoordigd, die door de Iraanse staat tot de laatste druppel wordt uitgemolken. Zo komt het dat, hoewel al deze landen verklaren zich te ‘verzetten’ tegen het perspectief van een Iran voorzien van kernwapens, vormt de openlijke verdeeldheid onder elkaar voor Teheran nog een reden om een hogere toon aan te slaan tegenover de eerste wereldmacht. Als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië reageren door te dreigen met een interventie, dan zien we Frankrijk daarentegen verklaringen afleggen tegen iedere militaire interventie in Iran. China en Rusland, zijn op hun beurt, net zoals Duitsland (dat nu tijdelijk toenadering zoekt tot Rusland), onverzettelijk tegen elke, zeker iedere militaire, vergeldingsmaatregel die aan Iran zou kunnen worden opgelegd. Deze beide landen, en Moskou op kop, leverden in het verleden materiaal aan Iran zodat het zijn kernarsenaal kon ontwikkelen.
Met een dergelijke toestand komt de regering Bush in de problemen. De Iraanse provocatie dwingt haar te reageren, bijvoorbeeld met welgerichte luchtbombardementen (op slecht geïdentificeerde doelwitten, dikwijls in het hart van de grote steden). Deze nieuwe fase in de oorlog in het Midden-Oosten kan het anti-oorlogsgevoel aanwakkeren dat zich ontwikkelt in de Amerikaanse bevolking die zich steeds meer keert tegen de oorlog in Irak.
Maar de Verenigde Staten zouden eveneens het hoofd moeten bieden aan een radicalisering van de Arabische landen en van alle islamistische groepen, zonder nog de golf van aanslagen mee te tellen waarmee Iran duidelijk herhaaldelijk heeft gedreigd.
Wat ook de uitkomst is van de ‘Iraanse crisis’, er valt niet aan te twijfelen dat deze zal uitlopen op een verergering van de oorlogsspanningen tussen de landen van het Midden-Oosten en de Verenigde staten. Maar ook tussen de eerste wereldmacht en haar rivalen die op een verkeerde stap van het Witte Huis zitten te wachten om er ‘punten tegen te scoren’ door het te brandmerken als oorlogsstoker. Wat het lot van de bevolking betreft die, net zoals anderen voor hen, gedecimeerd worden door de oorlog, dat is de allerlaatste bekommernis van deze imperialistische bandieten, kleine en grote.

Mulan / 25.04.2006

Wij wensen uitdrukkelijk onze solidariteit te betuigen met de strijd van de 23.000 arbeiders van de metaalindustrie, sinds 3 mei in Vigo in de provincie van Galicië (Spanje), waarvan een groot deel jonge arbeiders. Zonder uitzondering hebben de media en de websites van de vakbonden en de politieke organisaties die zichzelf als radicaal betitelen een doodse stilte bewaard over deze gebeurtenis, zowel in Spanje zèlf als op internationaal vlak (1). Voor de arbeidersklasse is het belangrijk dat er discussie wordt gevoerd over deze ervaring, dat we er met een kritische geest lering uit trekken om ze in praktijk te brengen. Want alle arbeiders gaan gebukt onder dezelfde problemen: bestaansonzekerheid, steeds onverdraaglijker arbeidsvoorwaarden, prijsstijgingen, aankondigingen van aanvallen op de pensioenen, aanvallen op de arbeiders in de openbare diensten…

Een strijd tegen de hervorming van de arbeid

Op hetzelfde moment dat het helse trio regering-bazen-vakbonden nieuwe hervormingen van de arbeid ondertekent die, onder het voorwendsel van de ‘strijd tegen de bestaansonzekerheid’, niets anders doen dan deze juist des te meer verbreiden door de vergoedingskosten bij ontslag te verlagen en door een veralgemening voor te stellen van contracten van tijdelijke duur beperkt tot twee jaar, brak er in de metaalsector een massale staking uit, waarin ongeveer 70% van de arbeiders uit deze sector betrokken was, met als belangrijkste motief juist de strijd tegen de bestaansonzekerheid.
De strijd tegen de nieuwe hervorming van de arbeid verloopt niet via actiedagen en ‘acties’ georganiseerd door de talrijke radicale vakbonden. Het is integendeel een strijd van de arbeiders zèlf, stakingen waartoe collectief wordt besloten: het zijn zulke stakingen die ondersteund en uitgebreid moeten worden. Want zo kunnen de krachten worden verzameld om zich te weer te stellen tegen de voortdurende aanvallen van het kapitaal.

De kracht van Algemene Vergaderingen

De staking in de metaal was massaal en werd georganiseerd onder de vorm van algemene en openbare vergaderingen op straat. De arbeiders besloten dat deze vergaderingen open zouden staan voor allen die hun mening wilden geven, die de staking ondersteunen, vragen wilden stellen of eisen wilden formuleren. In het stadscentrum werden massale betogingen georganiseerd. Meer dan tienduizend arbeiders kwamen dagelijks bijeen om de strijd te organiseren, om te beslissen over de te ondernemen acties, om te beslissen tot welke bedrijven men zich moest wenden voor solidariteit van andere arbeiders, om te luisteren naar de weinige informatie die over de staking werd verspreid, om discussies aan te gaan met de bevolking op straat en ga zo maar door.
Het is veel betekenend dat de arbeiders van Vigo dezelfde strijdmiddelen gebruiken als de studenten in Frankrijk tijdens de laatste gebeurtenissen. De algemene vergaderingen staan open voor andere arbeiders, actieven, werklozen en gepensioneerden. De algemene vergaderingen vormden op beide plaatsen ook de zuurstof van de beweging. Het is ook veelbetekenend dat nu in 2006 de arbeiders van Vigo naar dezelfde middelen teruggrijpen als in 1972: het dagelijks houden van grote algemene vergaderingen die toen de arbeiders van de hele stad bijeenbrachten. De arbeidersklasse is een internationale en historische klasse en het zijn deze twee kenmerken waaruit zij kracht kan putten.

De kracht van solidariteit

Van het begin van de beweging af probeerden de strijdende arbeiders om de solidariteit van andere arbeiders te verkrijgen, vooral die van de grote bedrijven van de metaalsector die genieten van bijzondere overeenkomsten en die, zich daardoor niet ‘niet betrokken zouden voelen’. Zij stuurden massale afvaardigingen naar de scheepswerven, naar Citroën en naar de belangrijkste andere fabrieken. De scheepswerven zijn op 4 mei uit solidariteit unaniem in staking gegaan. Vanuit het egoïstische en koude standpunt van de burgerlijke ideologie van de heersende klasse dat ieder maar zijn eigen boontjes moet doppen kan deze actie enkel maar als een ‘bevlieging’ worden begrepen. Maar voor de arbeidersklasse vormt deze actie het beste middel om de bestaande situatie te lijf te gaan en om de toekomst voor te bereiden. Voor de bestaande situatie omdat elke sector van de arbeidersklasse zich slechts sterk kan maken als zij kan steunen op de strijd van de anderen. Om de toekomst voor te bereiden omdat de maatschappij die het proletariaat nastreeft de mensheid in staat zal stellen om verlost te worden van de dilemma’s van het kapitalisme haar oorsprong vindt in de solidariteit, in de menselijke wereldgemeenschap.
Op 5 mei kwamen bijna 15.000 arbeiders uit de metaal bijeen bij de ingang van de grootste fabriek van de stad (Citroën, met 4.500 arbeiders), om ze op te roepen tot een algemene vergadering voor de poorten van de fabriek om deel te nemen aan de discussie in een poging ze te overtuigen om zich bij de strijd aan te sluiten. Deze waren onderling verdeeld, de eén bereid om in staking te gaan terwijl de ander aan het werk wilde. Terwijl de discussie zich ontwikkelde begonnen groepen vakbondsmensen eieren en andere etenswaren te gooien naar de arbeiders van Citroën en deden de balans overslaan naar het zich niet aansluiten bij de stakers. Uiteindelijk gingen ze allemaal aan het werk. Maar het zaad dat gezaaid was door de massale afvaardiging van die dag wierp zijn vruchten af: op dinsdag 9 mei begonnen de werkonderbrekingen zowel bij Citroën als in andere grote bedrijven.
De solidariteit en de uitbreiding van de strijd waren ook de belangrijkste sterke punten van de beweging van de studenten in Frankrijk. In feite was het zo dat onmiddellijk toen er in de grote bedrijven een spontaan gevoel van solidariteit met de studenten op gang kwam, zoals bij Snecma of Citroën, de Franse bourgeoisie de CPE introk. Solidariteit en uitbreiding van de strijd kenmerkten ook de algemene staking van Vigo in 1972, die de ijzeren vuist van de franquistische dictatuur liet terugkrabbelen. Ook daar kunnen we de internationale en historische kracht van de arbeidersklasse zien.

Repressie, het wapen van de bourgeoisie

Op 8 mei, toen 10.000 arbeiders optrokken naar het station om na een algemene openbare vergadering reizigers te informeren werden ze van alle kanten met een ongehoord geweld aangevallen door de politie. De charges van de politie waren uitermate gewelddadig. De kleine groepjes verspreide arbeiders werden ongenadig lastig gevallen door de ordestrijdkrachten. Er waren verschillende gewonden en dertien arrestaties. Vanaf dat moment werd de black-out verbroken in de Spaanse media, maar enkel om het geweld van de botsingen tussen arbeiders en politie in beeld te brengen.
Deze repressie zegt genoeg over de ‘democratie’ en haar mooie gezwets over ‘onderhandelingen’, over de ‘vrijheid van betoging’ en de ‘vertegenwoordiging van alle burgers’. Wanneer de arbeiders op hun klassenterrein vechten aarzelt het kapitaal geen ogenblik om de repressie te ontketenen. En daar kan men de ware aard zien van de cynische kampioen van de ‘dialoog’, mijnheer Zapatero, socialist en regeringsleider. Hij weet op wie hij moet terugvallen: zijn laatste socialistische voorloper, de mijnheer Gonzalez, was reeds verantwoordelijk voor de dood van een arbeider tijdens de strijd op de scheepswerven van Gijón (1984) en van een andere in Reinosa tijdens de strijd van 1987. Zij gaan verder in de traditie van een andere beroemde bourgeois, de grote linkse republikein Azaña, die in 1933 het bevel gaf om ‘in de buik te schieten’ bij de slachtpartij van de dagloners in Casas Viejas.
De klopjacht in het spoorwegstation had wel een belangrijk politiek doel: de arbeiders opsluiten in uitputtende gevechten met de ordestrijdkrachten, ze te dwingen om massale acties op te geven (betogingen en algemene vergaderingen) ten voordele van de verspreiding tijdens botsingen met de politie. Het doel is duidelijk om ze in de val te lokken van op voorhand verloren, regelrechte veldslagen waarmee ze de geloofwaardigheid zouden verspelen die ze bij de andere arbeiders hadden opgebouwd.
De Franse regering probeerde dezelfde manoeuvre uit tegen de beweging van de studenten: “De diepgang van de beweging van de studenten komt eveneens tot uiting in haar capaciteit om niet te trappen in de valstrik van het geweld die de bourgeoisie verschillende keren voor haar had uitgezet, daarbij inbegrepen het gebruiken en manipuleren van de ‘herrieschoppers’: de politiebezetting van de Sorbonne, de valstrik op het einde van de betoging van 16 maart, de politiecharges op einde van die van 18 maart, het geweld van de ‘herrieschoppers’ tegen de betogers van 23 maart. Zelfs indien een kleine minderheid van studenten, en voornamelijk diegenen die beïnvloed zij door de anarchiserende ideologie, zich laten verleiden hebben door botsingen met de politie, dan heeft de grote meerderheid onder hen het toch ter harte genomen om de beweging niet te laten wegrotten in herhaalde botsingen met de oproerpolitie.” (Stellingen over de studenten beweging van de lente 2005 in Frankrijk, www.nl.internationalism [22]).
De arbeiders mobiliseerden zich vervolgens massaal om de vrijlating te eisen van de aangehouden arbeiders, met een betoging van 10.000 mensen en waarmee het doel werd bereikt. Het is veelbetekenend dat de media (El País, El Mundo, de televisie…) die tot op dat moment een totaal stilzwijgen bewaard hadden over de beweging van de algemene vergaderingen, de massale betogingen en de solidariteit, de botsingen van 8 mei uitspitten. De boodschap die ze ons willen overbrengen is duidelijk: “Als je wil opvallen of de aandacht op je wil vestigen, organiseer dan gewelddadige acties!” De bourgeoisie is de eerste die profijt haalt uit het demoraliseren van de arbeiders in steriele gevechten.

Het getalm en de manoeuvres van de vakbonden

Het is al lang geleden dat de vakbonden nog om een wapen van de arbeiders waren en zich omvormden tot een schild van het kapitaal. Dat werd aangetoond door hun deelname aan alle hervormingen voor de arbeidshervormingen van 1988, 1994, 1997 en 2006, die zoveel hebben bijgedragen tot het ontwikkelen van de bestaansonzekerheid en de ‘hotdogbaantjes’. De drie vakbonden (Comisiones Obreras, UGT en CIG (2)) namen enkel aan de staking deel om haar van binnenuit te kunnen ondermijnen en er weer onder controle te krijgen . Dat wordt aangetoond door het feit dat ze zich, zonder enig succes, verzetten tegen het sturen van massale afvaardigingen naar andere bedrijven, door daarvoor in ruil een algemene staking van de metaalsector op 11 mei ‘aan te bieden’. De arbeiders hebben niet op hen gewacht en weigerden geloof te hechten aan deze ‘J’ dag (‘overwinningsdag’) van de kant van de vakbonden. Ze brachten de werkelijk proletarische methode in praktijk: het sturen van massale afvaardigingen, direct contact met andere arbeiders, de massale en collectieve actie.
Maar op 10 mei, na 20 uur onderhanden, ondertekenden de vakbonden een overeenkomst die, goed verdoezeld, een mokerslag betekende omdat de belangrijkste eisen verkwanseld waren in ruil voor prullaria en ze haastten zich om de hun oproep tot de algemene staking van de sector voor de volgende dag in te trekken. Een groot deel van de arbeiders uitte onmiddellijk zijn verontwaardiging en de stemming over de ondertekening van deze overeenstemming werd verdaagd tot 11 mei.
Er moet lering worden getrokken uit deze manoeuvre van de stakingsbrekers: men kan de onderhandelingen niet in vakbondshanden laten, ze moeten geheel en al worden gevoerd worden door de algemene vergaderingen. Deze moeten een onderhandelings-comité benoemen dat dagelijks rekenschap aflegt over de onderhandelingsresultaten. Dat is wat er in de jaren 1970 gebeurde en wat we weer moeten opnemen als we niet bedrogen willen worden door deze lakeien.

De strijdperspectieven

We weten niet hoe de strijd verder zal verlopen. Maar wat ook de uitkomst zal zijn, hij biedt ons al wezenlijke lessen. De crisis van het kapitalisme biedt geen ruimte meer voor een stopzetting van de aanvallen. Het is nu al meer dan twintig jaar dat de bestaansvoorwaarden van het proletariaat van alle landen in vrije val zijn, en de aanvallen zullen steeds erger worden. We worden gedwongen ons te verdedigen, we moeten de kracht van de arbeidersklasse weer herontdekken en in deze beweging verstrekt een strijd als die van Vigo ons een belangrijke les: wij hebben genoeg van de strijdmethodes van de vakbonden die enkel leiden tot ontmoediging en onmacht. alleen de proletarische strijdmiddelen die we in Vigo zagen en die in de lijn liggen van de beweging van de studenten in Frankrijk geven ons de kracht en de eenheid die we nodig hebben. Ze stellen ons in staat om niet langer gemanipuleerd te worden door vakbondsleiders en zo worden we een klasse die kan nadenken, beslissen en strijden op een bewuste, eensgezinde en solidaire wijze.

IKS / 10.05.2006

(Naar een stellingname op de website van onze afdeling in Spanje.)

(1) De CNT, de meest ‘radicale’ vakbond, bewaarde een oorverdovende stilte over de strijd tot aan 8 mei.
(2) CIG: Confédération Intersyndicale de Galice. Radicaal-nationalistische vakbond die een heel ‘strijdbare’ rol speelde als tegenwicht voor de ‘gematigdheid’ van de twee anderen.

In de drie vorige delen van deze serie hebben we duidelijk gemaakt hoe de BWP van bij haar oprichting een snelle ontwikkeling in aantal en in invloed doorgemaakt heeft. Het succes van de parlementaire en syndicale strijd voor het bekomen van daadwerkelijke hervormingen zal ervoor zorgen dat het idee zelf van een revolutie steeds meer verdwijnt ten voordele van het uitsluitend nastreven van hervormingen. De zwakheden van de partij veranderen in een doctrine. De BWP wordt net als de andere sociaal-democratische partijen verteert door het gangreen van het opportunisme en reformisme, ondanks de dagelijkse strijd van de marxistische linkerzijde tegen dit verval. En dat des te meer omdat de bourgeoisie er actief naar streefde de sociaal-democratie onder controle te krijgen om zo de arbeidersklasse in te kaderen die volop in ontwikkeling was en een steeds grotere dreiging inhield voor haar heerschappij.

In de drie vorige delen van deze serie hebben we duidelijk gemaakt hoe de BWP van bij haar oprichting een snelle ontwikkeling in aantal en in invloed doorgemaakt heeft. Het succes van de parlementaire en syndicale strijd voor het bekomen van daadwerkelijke hervormingen zal ervoor zorgen dat het idee zelf van een revolutie steeds meer verdwijnt ten voordele van het uitsluitend nastreven van hervormingen. De zwakheden van de partij veranderen in een doctrine. De BWP wordt net als de andere sociaal-democratische partijen verteert door het gangreen van het opportunisme en reformisme, ondanks de dagelijkse strijd van de marxistische linkerzijde tegen dit verval. En dat des te meer omdat de bourgeoisie er actief naar streefde de sociaal-democratie onder controle te krijgen om zo de arbeidersklasse in te kaderen die volop in ontwikkeling was en een steeds grotere dreiging inhield voor haar heerschappij (1).

De BWP verandert het geweer van schouder voor de imperialistische oorlog

In het begin van de 20e eeuw is de vorming van de wereldmarkt voltooid en daarmee wordt de concurrentie tussen de verschillende kapitalistische naties op de spits gedreven. De economische oorlog tussen de naties kan enkel uitmonden op een wereldwijd militair conflict. De eerste wereldoorlog illustreert op bijzonder bloedige manier dit begin van de doodsstrijd van het wereldkapitalisme. Het kapitalistisch systeem heeft zijn historische missie volbracht en maakt het aantreden van een andere productiewijze mogelijk en noodzakelijk, de kommunistische maatschappij. Vanaf dat moment is het de historische taak van het proletariaat te strijden voor de omverwerping van het kapitalisme, de enige reële uitkomst van de strijd voor zijn onmiddellijke belangen. De intrede van de kapitalistische productiewijze in haar vervalperiode plaatst het proletariaat en zijn organisaties brutaal voor de keuze 'oorlog of revolutie'.

Gedragen door de theoretische vooruitgang in de arbeidersbeweging gedurende de 19e eeuw en het begin van de 20e, verzekert de BWP net als haar zusters in de gehele wereld het proletariaat dat zij zich met alle middelen tegen de wereldslachting die zich aankondigt zal verzetten en onderschrijft ze de verklaringen van de congressen van de IIe Internationale. Want hoewel ze verteert wordt door reformisme en opportunisme had de IIe Internationale, onder impuls van haar revolutionaire minderheden, al snel stelling gekozen tegen de oorlogsvoorbereidingen en de oorlogsdreiging. Zo had ze zich, op het congres van 1907 in Stuttgart, bevestigd door dat in Kopenhagen (1910), dat van Basel (1912) en zo door tot de laatste dagen van juli 1914, verzet tegen de oorlogspropaganda en het militaristische streven van de heersende klasse. Het internationalisme gaf de toon aan van die resoluties. Maar het uitbreken van de oorlog op 4 augustus 1914 betekent een ramp zonder voorgaande voor de arbeidersbeweging. Parallel met de intense nationalistische ideologische hersenspoeling vanwege de bourgeoisie is het doorslaggevende element dat haar gaat meesleuren in deze ongehoorde moordpartij het verraad van de voornaamste sociaal-democratische arbeiderspartijen. Hun parlementsfracties keuren de oorlogskredieten goed in naam van de Heilige Eenheid en drijven de arbeidersmassa's ertoe elkaar uit te moorden in het belang van de imperialistische mogendheden in een vreselijke chauvinistische hysterie. Wanneer ze finaal voor de keuze geplaatst worden stemmen alleen de Russische bolsjewieken en de Servische socialisten tegen de oorlogskredieten. De vakbonden vaardigen van bij het begin van de oorlog een stakingsverbod uit. In België is het oude sociaal-democratische apparaat aan de vooravond van de oorlog al compleet verrot door opportunisme en reformisme,zoals blijkt uit het slot van de speech van BWP-voorzitter E. Vandervelde voor de Kamer in december 1911: "De dag waarop België aangevallen zal worden zullen wij het verdedigen. Wij zullen evengoed vechten als de anderen, misschien wel harder dan de anderen." Of nog eens dezelfde Vandervelde die in 1913 vond dat Frankrijk zijn republikeinse instellingen moest verdedigen tegen keizerlijk Duitsland. Wat een verschil met zijn boodschap van socialistisch internationalisme uit de bloeitijd van de BWP: "Er komt een moment waarop de arbeiders die gij in de kazernes opgesloten hebt zich echt te stom vinden omdat ze op andere arbeiders schieten, een moment waarop de proletariërs zullen zeggen: die Duitser, die Fransman, dat is een arbeider zoals wij. Het is een makker in onze arbeid, in onze ellende. We houden zielsveel meer van hem dan van de vette kapitalisten die ons uitbuiten. Voor mannen als Jaurès of Liebknecht koesteren we veel meer broederlijke sympathie dan voor een Woeste of Helleputte bijvoorbeeld." (Kamer van Volksafgevaardigden, zitting van 17.12.1894) en "Er komt een moment", roept Vandervelde, "waarop gij van deze mensen (de arbeiders, nvdr) niet langer zult bekomen dat zij zo dom zijn u te verdedigen, uw waakhonden te zijn!" (idem) We herinneren eraan dat het Charter van Quaregnon uit 1894 (het programma van de BWP) stelt dat "de socialisten van alle landen solidair moeten zijn, de bevrijding van de arbeiders is geen nationale maar een internationale opdracht". Wat is er geworden van de massale antimilitaristische betogingen, zoals die van augustus 1897 op initiatief van de BWP, toen tienduizenden opstapten achter de slogan "het socialisme breekt het laatste geweer", "Weg met de oorlog, weg met sabels en kanonnen"?

'Defensieve oorlog': een bedrieglijk argument

Van bij het uitbreken van de oorlog dienen de 'sociaal-chauvinisten' in België net als in de voornaamste industrielanden als ronselaars voor de imperialistische slachting en verraden daarbij definitief de arbeidersklasse. De BWP vond dat een oorlog tussen allianties een oorlog was 'ter verdediging van de democratie' tegen de 'militaire monarchieën'. En het argument dat de Belgische socialisten enkel een 'defensieve oorlog' aangingen na de schending van de Belgische 'neutraliteit' door het Duitse imperialisme, was enkel nuttig voor de propaganda van de rechterzijde en zou tot in 1917 het centrum misleiden. Dit argument was bedrog : behalve de complete onderwerping van de Belgische sociaal-democraten aan de heilige eenheid van bij het begin van de oorlog, maken de verklaringen van de leiders van de BWP voor 1914 al overduidelijk dat ze klaarstonden om verraad te plegen en alle lessen en analyses van de arbeidersbeweging overboord te gooien, over het imperialisme, de oorlog en het proletarisch internationalisme. Het is duidelijk dat de Belgische neutraliteit niets meer dan politieke fictie was in de imperialistische wereld van 1914. De 'neutrale landen' hadden alleen maar een façade van 'neutraliteit'. Door een koloniaal rijk te veroveren en door actief deel te nemen aan de invloedsstrijd voor de controle over de wereldmarkt had het Belgische kapitalisme zich volop op het terrein van de imperialistische tegenstellingen geplaatst. Louis de Brouckère schreef daarover: "We hebben gestemd voor de annexatie van Congo en we dachten de kolonie in de hand te houden. Vandaag blijkt dat de kolonie ons in haar greep heeft. Wij zijn opgenomen in de kring van 'wereldmachten' en de groten zullen ons niet los laten. We moeten hun beweging volgen, ons bewapenen wanneer zij dat zeggen, geld uitgeven wanneer zij dat zeggen." (2). Het argument dat België, afzonderlijk beschouwd een defensieve oorlog zou voeren, ontging niet aan de aandacht van Lenin. "Laten we aannemen," zei hij in 1915 "dat alle staten die er belang bij hebben de internationale verdragen te respecteren de oorlog verklaren aan Duitsland om te eisen dat dit land België verlaat en schadeloos stelt. In dit geval zou de sympathie van de socialisten natuurlijk uitgaan naar de vijanden van Duitsland. Maar de 'Drievoudige (en Viervoudige) Alliantie' voert de oorlog niet omwille van België, dat is algemeen bekend, en alleen hypocrieten zullen dat verbergen. Op het terrein van de huidige oorlog van de huidige regeringen is het niet mogelijk België te helpen anders dan door te helpen Oostenrijk of Turkije enz. te versmachten! Wat komt die 'verdediging van het vaderland' daarbij dan doen?" (3) Het geval van België kon dus de algemene aard van de oorlog niet veranderen. Het geeft één van beide imperialistische blokken alleen de mogelijkheid zijn redenen om ten oorlog te trekken wat te verfraaien door het internationaal recht in te roepen en de barbaarsheid van de tegenstander aan te klagen. Bovendien is de BWP zeker niet de laatste die struikelt over de drempel van de 'verdediging van de geboortegrond'. In één klap keuren de socialistische afgevaardigden de 200 miljoen oorlogskredieten goed en applaudisseren ! De BWP steunt voortaan de heilige eenheid voor de oorlog. De BWP had trouwens het trieste voorrecht de eerste socialistische partij te zijn die toetrad tot een regering van nationale eenheid. Als ronselaar voor de bourgeoisie roept ze de Belgische arbeiders te schieten op de Duitse. En op 4 augustus 1914, de dag waarop de invasie van België door het Duitse leger begint, wordt haar leider E. Vandervelde gebombardeerd tot minister van staat in de oorlogsregering. Zo verklaart hij: "de klassenstrijd wordt opgeschort, het ganse volk wijdt zich aan de verdediging van grondgebied en vrijheid" (4). Daarna wordt hij in 1916 minister van burgerlijke en militaire bevoorrading in de Belgische regering die zetelt in Le Havre. In die hoedanigheid gaat hij op verzoek van de koning naar het front om het patriottisme aan te wakkeren dat door lange jaren van eindeloze slachtingen verzwakt is, en om de jacht te openen op deserteurs en internationalistische arbeiders. Vier jaar lang zal Vandervelde als voorzitter van de Internationale en van de BWP een belangrijke propagandapion zijn voor de zaak van de geallieerden. Als voorzitter van de Internationale richt hij een oproep aan de Russische socialisten om hun strijd tegen het tsarisme voorlopig opzij te schuiven en de Europese democratie tegen het Pruisisch militarisme te verdedigen (in feite het tegendeel van de resolutie van Basel uit 1912). Naast hem zal E. Anseele, minister vanaf 1916, zich ontpoppen als een echte havik, oorlogspropagandist tot de eindoverwinning. Maar ook een reeks oude opposanten van de opportunistische politiek zoals Jules Destrée horen tot de meest gedreven herauten van wat men het oorlogssocialisme is gaan noemen. Zijn ongebreideld en ongenuanceerd patriottisme maakte van hem een doorgedreven verdediger van de burgerlijke democratie. Zo legt hij in het parlement ronkende verklaringen af die de stelling verwerpen dat 'de arbeiders geen vaderland hebben' om daarop te verkondigen dat "alle volkeren de plicht hebben de territoriale integriteit van hun land te verdedigen" (5). Hij werd trouwens met een missie belast naar het toen neutrale Italië om er "het voor het proletariaat verzwakkende en kwalijke effect te bestrijden van de neutralistische theorieën" (6). Maar er waren ook Louis de Brouckère en De Man die de marxistische oppositie lieten vallen en zich als vrijwilliger opgaven voor het Belgisch leger. Hun voorbeeld werd gevolgd oor meerdere opposanten, waaronder ook uit de Socialistische Jonge Wacht (SJW). Dat betekent dat de socialistische beweging unaniem was wat betreft de verdediging van het grondgebied en dat zij zich volmondig aan de zijde van de geallieerden schaarde.

De BWP keert zich tegen de revolutionaire golf

Ondanks al dat chauvinisme en die misleidende oorlogspropaganda ontwikkelen zich vanaf de zomer van 1916 belangrijke massabewegingen, met name in Duitsland, om de woede van de arbeiders uit te drukken tegen het lijden, ontbering en ellende die door de oorlog veroorzaakt werden. Zo brak in 1917 een muiterij uit in een groot deel van het Franse leger. Soldaten die op verlof vertrokken zongen de Internationale in de treinen en eisten vrede. De lastigste eenheden worden onder vuur genomen door hun eigen kanonnen en 55 'muiters' moeten voor de krijgsraad verschijnen en worden geëxecuteerd (7).

Het echte begin van de revolutionaire golf situeert zich in de maand februari 1917, in Rusland. In Petersburg is er een uitbarsting van al de woede die opgekropt zit in de arbeidersrangen -en in de andere arme lagen van de bevolking- tegen de voedselbevoorrading van de toenmalige hoofdstad van Rusland die van dag tot dag ontoereikender is, en tegen de overuitbuiting die opgelegd wordt door de oorlogseconomie. De beroepssoldaten die opgetrommeld worden om de opstand neer te slaan, sluiten er zich bij aan. De revolutionaire gebeurtenissen in Rusland krijgen natuurlijk een enorme weerklank bij het proletariaat in Europa en in de hele wereld, maar in de eerste plaats toch bij degenen die rechtstreeks betrokken zijn bij de interimperialistische slachtpartij. Het komt overal tot betogingen en gedreven sympathiebetuigingen met de Rode Oktober, en België vormt hierop geen uitzondering, met in het bijzonder uitingen van verbroedering tussen soldaten van de tegenover elkaar staande legers. Wanneer de Russische revolutie op gang begint te komen in 1917 trekt de leiding van de BWP ten strijde tegen het bolsjewistisch gevaar. In het begin had de BWP nog, zoals de meeste sociaal-democratische partijen, via tussenkomst van Vandervelde, de Brouckère en Colon uit Le Havre een telegram naar het comité van Petersburg gestuurd om de zege op het tsarisme te begroeten (8 maart 1917). Maar dan veroordeelt E. Vandervelde de revolutionaire arbeiders van Rusland en steunt hij openlijk Kerenski en de contrarevolutie: "de politiek van de bolsjewieken speelt in de kaart van de koning van Pruisen", "het bolsjewisme is de negatie van socialisme". De Man en de Brouckère gaan met Vandervelde in mei-juni 1917 naar Rusland om het streven naar vrede en de opkomst van het bolsjewisme tegen te gaan en Rusland aan te sporen de heilige oorlog tegen Duitsland voort te zetten in plaats van te luisteren naar hen die uitnodigen de wapens tegen de eigen bourgeoisie te richten. Wat een contrast met de solidariteitsbeweging tijdens de opstand in Rusland in 1905 toen Huysmans in naam van de Internationale opriep tot steun aan de Russische Revolutie, onder meer door wapens te kopen en te verschepen.

Maar het is in Duitsland, waar de machtigste arbeidersbeweging huist, dat de doorslaggevende gevolgen zich voordoen. Na een tijd van 'incubatie' gedurende 1917, zwelt de arbeidersrevolte gedurende het jaar 1918 aan om tot ontbranding te komen begin november. Rode vanen wapperen op de Duitse oorlogsvloot die in Kiel voor anker ligt. Overal worden arbeiders- en soldatenraden gevormd, zoals in Brussel, waar de Duitse soldaten op 10 november 1918 in opstand komen tegen hun officieren. Ze bezetten de Kommandantur, verkiezen een Revolutionaire soldatenraad en doen een oproep tot solidariteit bij de Belgische arbeiders en vakbonden. Maar die geven geen krimp, ook al speelt Jacquemotte er een belangrijke rol. De BWP heeft de Belgische arbeiders immers verboden zich solidair te tonen. Er is wel geen onmiddellijk gevaar in België, maar de gebeurtenissen in Rusland en Duitsland en de vorming van een revolutionaire soldatenraad in Brussel hebben indruk gemaakt. De bourgeoisie beseft nu dat de arbeiders in uniform die uit de loopgraven komen geen genoegen zullen nemen met de vooroorlogse toestand. Diezelfde socialisten (zoals Joseph Wauters) onder dekmantel van het Nationaal Comité voor Voedselhulp in Brussel gaan nu praten met E. Franqui van de Société Générale, de industrieel E. Solvay of de liberaal P.E. Janson over de voorbereiding van een regering van nationale eenheid die voor een goedkope relance moet zorgen, teneinde de besmetting door revolutionaire bewegingen te voorkomen. Dat leidt tot de onderhandelingen met de koning in het kasteel van Loppem op 12 november. De socialisten krijgen belangrijke ministerposten toegewezen; Vandervelde op Justitie, Anseele op Openbare Werken en Nijverheid en Joseph Wauters op Arbeid. De koning is het met Anseele eens dat, om België in kalmte en orde herop te bouwen, alle partijen de strijdbijl moeten begraven en toetreden tot een regering van nationale eenheid die enkele belangrijke eisen van de arbeiders moet inwilligen: zo wordt het Algemeen Stemrecht toegekend, wordt artikel 310, tegen vakbondsstakingen, uit de strafwetboek geschrapt, worden belangrijke toegevingen gedaan inzake de achturendag en wordt een ouderdomspensioen van 700 frank ingevoerd.

In feite moet dit programma de smeulende brand blussen, en mag enkel ruimte laten voor pseudo-revolutionaire rellen (8). Want sociale beroering was er zonder twijfel. Die kwam krachtig tot uitdrukking tussen 1919 en 1921 in een groot aantal wilde stakingen (1919: 160.000 stakers en 1920: 290.000 stakers). De socialisten doen al wat ze kunnen om de stakingen te breken. Wauters bijvoorbeeld door de paritaire comités in te stellen. Louis Bertrand stelt de verplichte bemiddeling voor bij sociale conflicten, en Destrée betwist het stakingsrecht voor ambtenaren. Eind 1921 krijgt de beweging een symbolische betekenis. Een staking van de metaalarbeiders in Seraing breidt uit naar de mijnwerkers en naar andere arbeiders en radicaliseert wanneer de vakbondsleiding en de socialistische burgemeester Merlot een verzoening proberen door te drukken. De stakers komen regelrecht in opstand tegen de vakbondsleiding die de beweging weigert te steunen. Voor het eerst in de geschiedenis van de BWP bestormen de proletariërs een Volkshuis van de BWP, wat de historische draai illustreert die de BWP en het vakbondsapparaat gemaakt hebben.

Tot besluit nog twee voorbeelden van de politiek van de BWP in de regering, die haar overstap naar de bourgeoisie duidelijk maken. Om te beginnen kiest de BWP volop partij voor de annexatie van de Oostkantons en van de Duitse kolonies Burundi en Ruanda, en was Vandervelde één van de medeondertekenaars van het Verdrag van Versailles (28-06-1919), iets wat voor de oorlog compleet ondenkbaar zou geweest zijn. Later in hetzelfde jaar 1919 kiest ze de kant van de Duitse sociaal-democratie SPD die de repressie organiseert tegen de arbeiders die in Berlijn in opstand gekomen waren. Bovendien aanvaardt ze dat de Belgische regering met het sturen van een militair expeditiekorps naar het Ruhrgebied deelneemt aan de 'pacificatie' van dit industriegebied.

De continuïteit verzekeren

De politieke organisaties van het proletariaat sterven omdat ze overwonnen worden, omdat ze verraad plegen door naar het kamp van de vijand over te lopen. Dat was ook het geval met de BWP. Maar fracties van de organisatie, de linkerzijdes, waren sterk genoeg om de armen niet te laten zakken onder druk van de heersende klasse. Zij verzekerden de continuïteit van wat de organisatie aan proletarische elementen bevatte. In die zin betekent zich beroepen op continuïteit doorheen de verschillende politieke proletarische organisaties, zich beroepen op de actie van de opeen volgende linkse fracties die als enigen in staat waren die continuïteit te verzekeren. Maar die strijd wordt niet om het even hoe gevoerd. Hij speelt zich af binnen de organisaties die de meest gevorderde elementen van de arbeidersklasse groeperen. Proletarische organisaties die, ondanks al hun zwakheden, steeds een levende uitdaging geweest zijn voor de bestaande orde.

"Wij stoten de halve maatregelen, de leugens en de luiheid van de versleten officiële socialistische partijen ver van ons af, wij kommunisten, verenigd in de IIIe Internationale, wij zien onszelf als de rechtstreekse opvolgers van de inspanningen en de heldhaftige opoffering van een lange reeks revolutionaire generaties, van Babeuf tot Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg. De Ie Internationale heeft de komende ontwikkelingen voorzien en de wegen voorbereid, de IIe Internationale heeft miljoenen proletariërs bijeengebracht en georganiseerd, en de IIIe Internationale zal de Internationale van de massa-actie zijn, de Internationale van de verwezenlijking van de revolutie." (Manifest van het oprichtingscongres van de Kommunistische Internationale aan de proletariërs van de gehele wereld!, maart 1919.

LAC / 05.08.2006

(1) De trage en moeilijke strijd voor de vorming van arbeidersorganisaties, Internationalisme nr. 324; Sociale hervorming of revolutie ?, Internationalisme nr. 325; De opkomst van reformisme en opportunisme, Internationalisme nr. 326.

(2) Louis De Brouckère, Socialisme et lutte de classe, nr.14, juli 1914.

(3) Lenin, Socialisme en oorlog: Het voorbeeld van België, 1915.

(4) Vandervelde, Le parti ouvrier belge 1885-1925, p. 68.

(5) Toespraken van Furnémont et Destrée, Parlementaire annalen, 1912-13, p. 661 , 665, 942.

(6) Jules Destrée, Les Socialistes et la Guerre européenne, Parijs, 1916, p. 75.

(7) De muiters van 1917 horen thuis in het geheugen van het wereldproletariaat, niet in dat van de natie!, in Internationalisme, nr. 247, december 1998.

(8) Leo Picard, Geschiedenis van de socialistische arbeidersbeweging in België, Tussen de twee oorlogen, p. 493.

Met de intrede van de herfst zien we ook de terugkeer van het verkiezingscarnaval, deze keer op het niveau van de steden en gemeenten; zoals altijd gaat het gepaard met een opstapeling van bluf, politiek gemanoeuvreer, leugens en illusies. Eens te meer zal men ons vragen om onze ‘burgerplicht’ te vervullen, om, door het uitbrengen van onze stem, mee te werken aan een goed beheer van het systeem, deze keer op stedelijk of gemeentelijk vlak, om ons te mobiliseren voor de ‘verdediging van de democratie’. In werkelijkheid zijn de teerlingen al op voorhand geworpen: het is altijd de bourgeoisie die de verkiezingen wint. Op dit verrotte terrein hebben de arbeiders niets te verdedigen. De proletariërs hebben de ervaring al lang opgedaan: of links of rechts het nu haalt, of de een of andere kandidaat verkozen wordt, voor hen komt het neer op dezelfde politiek van onophoudelijke aanvallen op alle levensvoorwaarden van de arbeidersklasse.

Om die reden roepen de revolutionairen de arbeiders dan ook vandaag op om af te zien van elke deelname aan de verkiezingen in naam van de verdediging van hun onmiddellijke en historische belangen. Door hun strijd te ontwikkelen op hun eigen klassenterrein, tegen de ellende, op de werkplaats, in de stakingen en betogingen kunnen zij hun woede werkelijk tot uiting brengen.

Deze houding van de revolutionairen is niet specifiek voor de gemeenteraadsverkiezingen die in oktober in België zullen doorgaan. Het dateert al uit het begin van vorige eeuw dat de arbeiders, in tegenstelling tot de 19e eeuw geen enkele mogelijkheid meer rest om van de verkiezingen gebruik te maken om hun belangen te verdedigen.

In de 19e eeuw, tijdens de ganse bloeiperiode van het kapitalisme, ging de arbeidersstrijd tegen de uitbuiting en de repressie door de bourgeoisie noodzakelijkerwijs via een strijd voor hervormingen, via moeizame eisenstrijd voor het veroveren en ontrukken van mogelijke, werkelijke en duurzame verbeteringen van werk- en bestaansvoorwaarden van de arbeidersklasse op het economisch en politiek terrein. Toentertijd kon het parlement nog gebruikt worden als een tribune waardoor de arbeidersklasse haar stem kon laten horen en zich een plaats kon veroveren in het kapitalisme dat nog volop in bloei was. Wegens dit feit, en door de illusies te bestrijden dat het mogelijk was om via democratische, vreedzame en reformistische wegen tot het socialisme te komen, namen de revolutionairen desalniettemin volop deel aan de strijd voor het verkrijgen van het algemeen kiesrecht. Zij riepen de arbeiders op om in bepaalde gevallen deel te nemen aan de verkiezingen en het burgerlijk parlement, om dergelijke hervormingen er door te krijgen door in te spelen op de tegenstellingen tussen progressieve en reactionaire fracties van de heersende klasse die met elkaar botsten.

Op het einde van de 19e en bij het begin van de 20e eeuw in tegendeel kon het kapitalisme dat zijn heerschappij over het geheel van de planeet had uitgebreid, niet langer een progressief systeem zijn. Het kan de economische tegenstellingen die het belagen niet langer overstijgen, het kan de cyclische overproductiecrises niet meer oplossen want het botst op de grenzen van de wereldmarkt die steeds meer oververzadigd geraakt. Alle sociale productieverhoudingen, privaat eigendom, loonarbeid, natie, die het kader gevormd hadden waarmee het kapitalisme er in geslaagd was om zich over de hele planeet te veralgemenen en die een formidabele ontwikkeling van de productiekrachten hadden mogelijk gemaakt, vormen zich om tot zovele hindernissen voor deze verdere ontwikkeling.

Het kapitalisme treedt definitief zijn permanente historische crisis binnen. Van dan af kan het niet langer meer overleven tenzij via een helse spiraal van crisis, oorlog, heropbouw, nieuwe nog scherpere crisis, die het samen met de rest van de mensheid doen afglijden naar een steeds grotere barbarij en ellende.
Deze onoverkomelijke tegenstellingen die het kapitalisme aanvreten sinds het begin van de 20e eeuw, krijgen door hun intensiteit, hun duur, hun veralgemening over alle landen een kwalitatief nieuwe dimensie. Zij plaatsen de arbeidersklasse voor de noodzaak en de mogelijkheid om direct over te gaan tot het omverwerpen van het kapitalisme.

Van dan af aan, en rekening houden met de verbitterde concurrentie tussen de verschillende nationale fracties van de bourgeoisie die elkaar de steeds schaarser wordende afzetmarkten betwisten op de wereldmarkt, houdt de overleving van het kapitalisme in, dat de uitbuiting en de aanvallen op alle levensvoorwaarden van de arbeidersklasse geïntensifieerd worden. Voortaan is er voor de bourgeoisie geen sprake meer van het toekennen van werkelijke en duurzame hervormingen aan de arbeidersklasse, om het even op welk vlak, economische of politiek. Zij dringt het tegendeel op: steeds meer opofferingen, ellende, uitbuiting en barbarij.

Onder deze voorwaarden is het voor het proletariaat niet langer mogelijk zich te verdedigen op het terrein van de burgerlijke instellingen. Haar enige taak bestaat er voortaan in om zich voor te bereiden op het bevestigen van haar eigen revolutionair perspectief met de bedoeling dit zieltogende systeem van top tot teen te vernietigen.

Om dat te bereiken moet het alle strijdvormen uit het verleden die waardeloos geworden zijn verwerpen: de strijd in de vakbonden en op het verkiezingsterrein. Deze middelen die het in de 19e eeuw mogelijk maakten om zich waar te maken en als klasse te vormen zijn nu wapens van de bourgeoisie geworden, misleidingkrachten die voor niets anders dienen dan om de arbeiders te ontwapenen, hen af te leiden van het werkelijke terrein van hun strijd tegen het kapitaal.

Daarom heeft de arbeidersklasse vandaag geen keuze. Ofwel laat ze zich meesleuren op het verkiezingsterrein van de burgerlijke staat, die haar uitbuiting en onderdrukking organiseert, het terrein waarop zij niet anders dan geatomiseerd kan worden, en dus machteloos gemaakt wordt om weerstand te bieden aan de aanvallen van het kapitalisme in crisis. Ofwel ontwikkelt zij haar collectieve strijd, op solidaire en eensgezinde wijze, om haar levensvoorwaarden te verdedigen. Alleen op die manier zal zij haar klassenkracht kunnen ontwikkelen, zich kunnen verenigen en organiseren buiten de burgerlijke instellingen om de strijd te voeren met het oog op het omverwerpen van het kapitalisme. Slechts op dergelijke wijze zal zij, in de toekomst, een nieuwe maatschappij kunnen opbouwen die zal ontdaan zijn van uitbuiting, ellende en oorlogenn

Internationalisme

Hieronder publiceren we de beginselverklaring van een nieuwe proletarische groep in Turkije: Enternayonalist Komünist Sol, Internationalistisch Kommunistisch Links. De IKS publiceerde al eerder op zijn website een pamflet van deze groep ter gelegenheid van 1 Mei dat we hielpen verspreiden. Om in contact te komen met de EKS, schrijf naar: solkomunist@yahoo.com [25].

Inleiding door EKS

De standpunten van de EKS zijn basisstandpunten voor toetreding. Ze zijn vlug neergeschreven vanuit het oogpunt van een groep, die oorsprongkelijk samenkwam voor het opmaken en verspreiden van pamfletten voor specifieke manifestaties, en die zich ontwikkelde in de richting van een politieke formatie. En als zodanig zijn ze onderhevig aan toekomstige verandering. Ze zijn een stellingname over wat we momenteel zien als de basisstandpunten die revolutionairen verdedigen:

• 1. verwerping van parlementarisme en sociaal-democratie;
• 2. verwerping van het vakbondswezen;
• 3. verwerping van alle vormen van nationalisme; verdediging van het internationalisme;
• 4. kommunistische strijd en de aard van het kommunisme.

We definiëren onszelf noch als een ‘marxistische’ noch als een ‘anarchistische’ groep. Alhoewel de meeste van onze leden zichzelf als kommunisten beschouwen sluiten wij geen gemeenschappelijk werk uit met anarchisten, die aansluiten bij de basisstandpunten van de arbeidersklasse, in de dezelfde politieke organisatie. Wij zijn van mening dat in de huidige toestand in Turkije, waar bijna niemand revolutionaire standpunten verdedigt, het een grote misvatting zou zijn om mensen uit te sluiten die fundamenteel dezelfde standpunten verdedigen als wij, op grond van historische argumenten over zaken die plaatsvonden in het begin van de voorbije eeuw. Dit betekent evenwel niet dat wij deze thema’s niet bediscussiëren en dat wij niet zouden proberen om daarover meer helderheid te verwerven.

Enternasyonal Komünist Sol.

Grondbeginselen van Enternasyonalist Komünist Sol

1. Verwerping van parlementarisme en sociaal-democratie

Het idee dat de bestaande orde veranderd kan worden via parlementaire of democratische middelen is de belangrijkste hindernis waarmee de arbeidersbeweging geconfronteerd wordt bij elke stap die ze zet. Alhoewel deze illusie bewust in het leven wordt geroepen door de heersende klasse, wordt ze ook verdedigd en voorgesteld als een oplossing door de linkse groepen, die niet in staat zijn tot het vatten van de klassenaard van het parlement, die gebaseerd is op het idee dat de arbeidersklasse belang heeft bij de natie. Maar in werkelijkheid is het niet meer dan een circus dat probeert het idee door te drukken dat een beweging op klassenbasis zowel onbetekenend als zinloos is, met de bedoeling het proletariaat te mobiliseren achter de belangen van de bourgeoisie. Ook de sociaal-democratie, die de ideologie verdedigt van democratische rechten en vrijheden, en de verandering van het bestaande evenwicht ten gunste van de arbeidersklasse door middel van hervormingen, die niet langer mogelijk zijn onder het kapitalisme, dient vanuit haar positie als een middel om een tussenpositie in te nemen tussen de heersende klasse en de arbeidersklasse, wat neerkomt op het verdedigen van de belangen van de bourgeoisie. Terwijl de sociaal-democratie geen hindernis vormt voor de heersende klasse, is ze anti-arbeidersklasse, en neemt zij een contra-revolutionair standpunt op momenten dat de proletarische beweging opkomt, en zij vormt een ideologie van samenwerking met de klassenvijand ten behoeve van de bourgeoisie.

2. Verwerping van het vakbondswezen

Net zoals het parlement organiseren de vakbonden de arbeiders als een deel van het kapitaal. Daarbij komt nog dat zij wegens hun plaats in het centrum van de arbeidersklasse, de allereerste hindernis zijn voor de proletarische strijd. Wanneer de arbeidersklasse passief lijkt, en haar strijd tegen het kapitaal niet duidelijk is, geradicaliseerd of veralgemeend, organiseren de vakbonden de arbeidersklasse als variabel kapitaal, en als loonslaven, net zoals ze de illusie veralgemenen dat dit zowel respectabele als rechtvaardige manieren zijn om te leven. Niet alleen zijn de vakbonden niet in staat tot revolutionaire actie maar ze zijn evenmin in staat om de levensstandaard van de arbeiders in het hier en nu te verdedigen. Dit is de belangrijkste reden waarom de vakbonden burgerlijke, pacifistische, chauvinis-tische en staatstactieken zijn. Wanneer de beweging van de arbeiders radicaliseert en tot ontwikkeling komt, schuiven de vakbonden democratische en revolutionaire slogans naar voren, en op die manier proberen zij de beweging te manipuleren, alsof het niet het belang van de arbeidersklasse zou zijn zich te bevrijden van de loonslavernij, maar die in verschillende vormen te bestendigen. De methoden van de ‘vakbondsbasis’ en het zelfbeheer worden op verschillende plaatsen en omstandigheden gebruikt, met geen ander gevolg dan dat de arbeiders uit eigen wil de heerschappij van het kapitaal aanvaarden. In werkelijkheid bestaat het enige wat de vakbonden doen uit het verdelen van de arbeiders in verschillende sectoriële groepen en staan ze met hun klassenbelangen als geheel achter de sociaal-democratische slagzinnen.

3. Verwerping van alle vormen van nationalisme; verdediging van het internationalisme

Nationalisme is de basisslogan die de bourgeoisie gebruikt om de arbeidersklasse te organiseren achter de kapitalistische belangen. De bewering dat, onafhankelijk van hun klassenpositie, ieder lid van de natie in dezelfde boot zou zitten, dient alleen om het revolutionair potentieel van de arbeidersklasse te vernietigen door twee aan elkaar tegengestelde klassen op ideologisch vlak samen te smelten. Vertrekkend vanuit deze vaststelling komt het er op neer dat iedereen maar moet werken voor ‘zijn’ of ‘haar’ eigen natie, eigen kapitalistische klasse, en dat de strijd voor hun eigen klassenbelangen zou uitlopen op het doen zinken van het schip. In tegenstelling tot wat heel links beweert vertonen zowel het Turkse als het Koerdische nationalisme geen andere eigenschappen.

De fundamentele waarheid die ontkend wordt door mensen die het hebben over nationale bevrijdingsstrijd tegen het imperialisme is dat de karaktertrekken van de strijd van de arbeidersklasse boven de naties staat. De bevrijding van de arbeidersklasse kan allen worden bereikt door de vlag van de klassenstrijd te hijsen tegen ieder soort van nationale bevrijding, demagogie, en imperialistische oorlog. Momenteel bevinden mensen die het hebben over een ‘nationaal front’ tegen de imperialisten en over nationale onafhankelijkheid, zich in een wedren met de liberalen, waartegen ze denken zich te verzetten, om klassentegenstellingen te ontkennen. Het Koerdisch nationalisme, de zogenaamde tegenspeler van het Turkse nationalisme waaraan het ook voedsel geeft, verwerkelijkt de volledige deling van de arbeidersklasse door dezelfde rol te spelen als het Turkse nationalisme voor de arbeiders in de eigen gebied.

4. Kommunistische strijd en de aard van het kommunisme

Kommunisme is geen mooie utopie die ooit eens bereikt kan worden, noch een theorie waarvan de noodzaak wetenschappelijk bewezen is, maar het is de strijd van de arbeiders voor hun eigen belangen als een beweging. In die zin heeft kommunisme niets te maken met de ultra-linkse definities daarvan. Het wordt eerder geboren uit de arbeidersstrijd voor zijn onmiddellijke belangen en is een uitdrukking van hun behoefte aan bevrijding van de loonarbeid, van kapitaal en de staat. Als gevolg daarvan is het de verwerping van alle delingen tussen intellectuelen en arbeiders, tussen uiteindelijke doelen en onmiddellijke belangen, tussen ‘vakbondsbewustzijn’ en ‘socialistisch bewustzijn’, tussen doel en middelen. Telkens als de arbeiders de strijd aangaan voor hun eigen belangen, onafhankelijk van de vakbonden en zelfverklaarde arbeiderspartijen, bloeit het kommunisme op in hun strijd. Op dezelfde wijze wordt de kommunistische organisatie binnen de strijd organische gevormd, en ontstaat uit de internationale vereniging van de tussenkomsten van de meest radicale en vastbesloten minderheden in de klassenstrijd, waarin de tegenstelling tussen arbeiders en kapitaal tot uiting komt.

06.2006

Men kan niet anders dan met verontwaardiging en walging worden vervuld door deze nieuwe manifestatie, deze uitbarsting van de oorlogsbarbarij in het Nabije-Oosten: 7000 luchtaanvallen op Libanees grondgebied, meer dan 1200 doden in Libanon en in Israël (waaronder meer dan driehonderd kinderen van onder de twaalf jaar), bijna 5000 gewonden, een miljoen burgers die op de vlucht sloegen voor de bombardementen en die probeerden weg te komen uit de gevechtszones. Anderen, te arm om de gevechtszones te ontvluchten, verschansen zich naar het mogelijke, met pijn in de buik van de angst.... Hele wijken, hele dorpen zijn herschapen in ruïnes, ziekenhuizen worden overspoeld en zijn propvol: dat is de voorlopige balans van een maand oorlog in Libanon en Israël als gevolg van het offensief dat de Tsahal inzette om de toenemende invloed van Hezbollah te verminderen en in antwoord op één van de vele moordadige aanvallen van de islamitische milities over de Israëlisch-Libanese grens heen. De vernietigingen worden geschat zes miljard euro te bedragen, zonder dan nog de kosten te rekenen van de oorlog zélf. Uiteindelijk is de oorlogsoperatie uitgelopen op een mislukking die ook een smadelijke tegenslag vormt en een abrupt einde maakt aan de mythe van onoverwinnelijkheid, van de onkwetsbaarheid van het Israëlische leger. Het is ook een nieuwe terugslag en een verdere verzwakking van het Amerikaanse leiderschap. Hezbollah komt daarentegen versterkt uit het conflict en heeft in de ogen van het geheel van de Arabische landen een nieuwe legitimiteit verworven door zijn verzet.
Deze oorlog luidt een volgende stap in van het in vuur en vlam zetten van heel het Midden-Oosten en van het wegzinken in een steeds maar oncontroleerbare chaos, waartoe alle imperialistische machten hebben bijgedragen, van de grootste tot de kleinste, in de schoot van de zogenaamde internationale gemeenschap. Vanwaar deze slachtpartijen, deze golf van moordende gevechten?

Het zijn allemaal oorlogsstokers

De patstelling in het Nabije-Oosten was al een feit met het aan de macht komen van de ‘terroristen’ van Hamas op het Palestijnse grondgebied (met een onverzettelijkheid van de Israëlische regering waardoor deze bijdroeg tot het provoceren van een ‘radicalisering’ van een meerderheid van de Palestijnse bevolking) en de openlijke verscheurdheid binnen de Palestijnse bourgeoisie, tussen Fatah en Hamas, waardoor iedere oplossing door onderhandelingen onmogelijk werd gemaakt. De Israëlische terugtrekking uit Gaza om de Westelijke Oever beter te isoleren en af te sluiten zal niet veel zoden aan de dijk hebben gezet. Israël had geen andere oplossing dan een andere richting in te slaan om de toenemende invloed tot staan te brengen van Hezbollah in Zuid-Libanon, die gesteund, gefinancierd en bewapend wordt door de Iraanse peetvader. Het voorwendsel dat door Israël werd gegeven om de oorlog te ontketenen bestond uit het vrij krijgen van de twee soldaten die Hezbollah gevangen had genomen: bijna twee maand na hun ontvoering zijn ze nog steeds gevangenen van de sjiitische milities, en het eerste getouwtrek over dit onderwerp is nog nauwelijks door de Verenigde Naties begonnen. De andere opgegeven reden bestond uit het ‘neutraliseren’ en ontwapen van Hezbollah, waarvan de aanvallen en de invallen op Israëlisch grondgebied vanuit Zuid-Libanon een belangrijke bedreiging zouden vormen voor de veiligheid van de Hebreeuwse staat. Dit staat net zo in wanverhouding tot de werkelijkheid als het doden van een mug met een bazooka. De Israëlische staat heeft zich met een ongelooflijke brutaliteit, met beest-achtigheid en verbetenheid, overgeleverd aan een ware politiek van de ‘verschroeide aarde’ tegen de burgerbevolking van de dorpen in Zuid-Libanon, die zonder enig mededogen van hun land en uit hun huizen werden gejaagd, die honger moesten lijden, geen drinkwater hadden en blootgesteld werden aan de ergste epidemieën. Er zijn ook negentig bruggen en ontelbare verbindingswegen stelselmatig afgesneden (wegen, autosnelwegen…), drie elektrische centrales en duizenden woningen werden vernield, de luchthaven van Beiroet werd onbruikbaar gemaakt, en er werd onophoudelijke gebombardeerd. De Israëlische regering en haar leger herhaalde tot vervelens dat ze de ‘burgerbevolking wilden spare’ en slachtpartijen zoals die van Kanaa werden afgedaan als ‘betreurenswaardige incidenten’ (zoals het fameuze ‘collatoral dammage’, de ‘zijdelingse schade’ in de Golfoorlogen en in de Balkan). Maar het is wel onder deze burgerbevolking dat de meeste slachtoffers vallen, en verreweg de meeste: 90% van de doden!

Deze oorlog kon niet uitbarsten zonder het groene licht van de Verenigde Staten. De Verenigde Staten, die hun hoofd in het wespennest van de oorlog in Irak en in Afghanistan hebben gestoken, en na de mislukking van hun ‘vredesplan’ om het Palestijnse vraagstuk op te lossen, moeten de regelrechte mislukking vaststellen van hun tactiek van het omsingelen van Europa, waarvoor de Nabije en het Midden-Oosten de strategische hoofdkaarten vormden. Vooral de Amerikaanse aanwezigheid in Irak is al drie jaar uitgedraaid op een bloedige chaos, een ware afschrikwekkende burgeroorlog tussen rivaliserende fracties, dagelijkse aanslagen die de bevolking blindelings treffen, in een ritme van tachtig tot honderd doden per dag. Al deze mislukkingen en deze onmacht getuigen van de historische verzwakking van de Amerikaanse bourgeoisie in deze regio, die bovendien in de hele wereld haar leiderschap steeds meer ter discussie gesteld ziet. Dat is trouwens de reden waarom nieuwe imperialistische pretenties van andere staten steeds meer op de voorgrond treden, te beginnen met die van Iran. In deze samenhang stond het buiten kijf dat de Verenigde Staten zelf zouden ingrijpen, terwijl het doel in de regio eruit bestaan om de staten aan te pakken die zij aanklagen als ‘terroristisch’ en als belichamingen van de ‘as van het kwaad’, zoals Syrië en vooral Iran waarvan Hezbollah de steun geniet. Het Israëlische offensief, dat als waarschuwing moest dienen aan deze twee staten, laat zien dat de belangen van het Witte Huis en die van de Israëlische bourgeoisie volkomen parallel lopen. De Verenigde Staten remden binnen de Verenigde Naties trouwens wekenlang de overeenkomsten over een staakt-het-vuren af en saboteerden die zelfs om het Israëlische leger in de gelegenheid te stellen haar operationele bases dieper in Libanees grondgebied te laten doordringen, tot aan de beroemde Litani rivier.

Behalve het feit dat er voor de Hebreeuwse staat geen sprake van kan zijn zich blijvend te nestelen in Zuid-Libanon, maken de problemen waarmee de Verenigde Staten en de staat Israël worden geconfronteerd in het Nabije en het Midden-Oosten deel uit van dezelfde dynamiek: dezelfde aandrang om vooruit te vluchten in militaire avonturen om hun imperialistische belangen te waarborgen en vooral hun statuut van politieagent. Ze komen steeds meer vast te zitten in hetzelfde wespennest, in hetzelfde onvermogen om een steeds groeiende chaos onder controle te houden, die door hun ingrijpen wordt veroorzaakt en die even zo vele dozen van Pandora opent.

Binnen de Israëlische bourgeoisie schuiven burgers en militairen de verantwoordelijkheid voor een slecht voorbereidde oorlog op elkaar af. Israël doet de bittere ervaring op dat een militie die opgaat in de bevolking niet op dezelfde manier bestreden kan worden als een staand leger van een gevestigde staat (1). Hezbollah net als Hamas was in het begin niet meer dan één van de vele islamitische milities die werden opgericht tegen de Israëlische staat. Zij werd gevormd tijdens het het Israëlische offensief in Zuid-Libanon in 1982. Dankzij haar sjiitische samenstelling kon ze genieten van de financiële steun van het regime van de Iraanse ayatollah’s en molla’s. Ook Syrië, dat omvangrijke logistieke steun verleende, maakte er gebruik van als achterhoede toen het in 2005 werd gedwongen om zich uit Libanon terug te trekken. Deze bende van bloeddorstige moordenaars is er tezelfdertijd in geslaagd om geduldig een machtig netwerk te vormen van rekruteringsagenten door medische, sanitaire en sociale voorzieningen terug te betalen uit kassen die gespijsd worden door gulle giften die voortkomen uit het petroleummanna van de Iraanse staat. Momenteel veroorloofd deze zich het herstel te vergoeden van door de bommen en raketten vernielde of beschadigde huizen, om haar in staat te stellen de burgerbevolking in haar rangen te ronselen. Zo konden we reportages zien van dit ‘schaduwleger’ samengesteld uit kinderen van tussen de tien en de vijftien jaar, die in de bloedige afrekeningen mogen dienen als kanonnenvlees.

Syrië en Iran vormen op dit ogenblik het meest homogene blok rond Hamas en Hezbollah. Vooral Iran loopt te koop met zijn ambities om de belangrijkste imperialistische macht van de regio te worden. Door het bezit van atoomwapens zou het die rol inderdaad kunnen spelen. Al maandenlang tart de Iraanse regering de Verenigde Staten door zijn atoomprogramma voort te zetten. Vandaar dat Iran zijn arrogante provocaties opdrijft en met zijn oorlogsbedoelingen te koop loopt, zelfs verklarend dat het de staat Israël van de kaart te vegen.

Het cynisme en de schijnheiligheid van alle grootmachten

Het toppunt van het cynisme en schijnheiligheid wordt bereikt door de Verenigde Naties die tijdens de maand die de oorlog duurde in Libanon voortdurend zijn ‘vredeswil’ uitsprak terwijl het zijn ‘onmacht’ (2) ten toon spreidde. Dit is een schaamteloze leugen. Dit ‘rovershol’ is het moeras waar de meest monsterachtige krokodillen van de planeet met elkaar ravotten. De vijf permanente leden van de Veiligheidsraad zijn de grootste roversstaten van de planeet. De Verenigde Staten, waarvan  de alleenheerschappij berust op de machtigste militaire armada ter wereld en waarvan de militaire  misdrijven sinds het uitroepen in 1990 van “een tijdperk van vrede en voorspoed” door Bush senior (de twee Golfoorlogen, de interventie in de Balkan, de bezetting van Irak, de oorlog in Afghanistan…) voor zich spreken.

Groot-Brittannië heeft dusverre deelgenomen aan de afstraffingscampagnes van de Verenigde Staten om zijn eigen belangen te verdedigen. Zo hoopt het de invloedszone te heroveren waarover het beschikte door zijn oud protectoraat in deze regio (vooral Iran en Irak). Het probeert koste wat kost zijn aanwezigheid in de regio te behouden, hopende daarvan in de komende jaren de dividenden  op te strijken.

Rusland, dat verantwoordelijk is voor de ergste wreedheden tijdens zijn twee oorlogen in Tsjetsjenië en dat met moeite de ineenstorting van de USSR verteerd en zijn wraaklust herkauwt, komt momenteel met nieuwe imperialistische pretenties op de proppen door te profiteren van de zwakte van de Verenigde Staten. Daarom speelt het de kaart van steun aan Iran en wat discreter van Hezbollah. China, dat winst slaat uit zijn groeiende economische invloed, droomt ervan om toegang te krijgen tot nieuwe invloedszones buiten Zuidoost-Azië. En het lonkt naar Iran, omdat het ook één van de staten is waarop het zijn zinnen heeft gezet om zijn doel te bereiken. Deze twee staten hebben elk doorlopend voorop gelopen om de resoluties van de Verenigde Naties te saboteren.

Wat Frankrijk betreft, het bloed dat aan zijn handen kleeft maakt die niet minder vuil dan die van de anderen. Het heeft niet alleen volop deelgenomen aan de eerste Golfoorlog in 1991, maar het speelde ook de pro-Servische kaart op de Balkan, waar het in het kader van de Verenigde Naties koelbloedig aanstuurde op het laten afslachten van de Bosnische bevolking in de enclave van Srebrenica in 1993. Het naam deel aan het opjagen van de Taliban in Afghanistan (de dood van twee soldaten van de ‘speciale strijdmachten’ van de COS heeft pas geleden het volle licht geworpen op deze tot dusverre heel erg discrete activiteit)(3).

Maar het is vooral in Afrika dat het Franse imperialisme betrokken is bij duistere zaakjes. Het is Frankrijk dat de inter-etnische afslachtingen uitlokte in Rwanda door de liquidatie aan te moedigen van Tutsies door Hutus met de meest barbaarse methodes, voor de verdediging van zijn smerige imperialistische belangen op Afrikaanse bodem.

De Franse bourgeoisie heeft heimwee naar een tijdperk waarin het met Groot-Brittannië de invloedszones verdeelde in het Midden-Oosten. Met het noodgedwongen opgeven van zijn bondgenootschap met Saddam Hoessein tijdens de eerste Golfoorlog in 1991 en vervolgens met het vermoorden van zijn ‘beschermeling’ Massoed in Afghanistan, concentreert het zijn hoop op juist het heroveren van Libanon. Daar was het met geweld verjaagd tijdens de eerste oorlog van Libanon in 1982/83 door het offensief van Syrië tegen de Libanees-christelijke regering en vervolgens door de Israëlische tussenkomst die werd geleid door de ‘slager’ Sharon en op afstand bediend door de Verenigde Staten. En Syrië, dat toen tot het kamp van de voormalige Sovjet-Unie behoorde, was toen gedwongen om Libanon te verlaten en zich te schikken naar het westerse kamp. Het heeft Syrië nooit de moord in februari 2005 (toegeschreven aan Bachir al-Assad) vergeven op de voormalige Eerste Minister Rafic Hariri, die een grote ‘vriend’ was van Chirac en van Frankrijk. Dat is de reden waarom het, ondanks zijn verlangen om met Iran te flirten (dat voorgesteld wordt als een ‘groot land’ waarmee onderhandeld moet worden), Frankrijk zich toch achter het Amerikaanse plan voor Libanon schaart, rond de fameuze resolutie 1201 van de Verenigde Naties, en zelfs het plan bekokstoofde voor het inzetten van UNIFIL-troepen. Ondanks de terughoudendheid van de generale staf die protesteerde vanuit de overweging dat de militaire operaties van Frankrijk in het buitenland ‘onder spanning staan’ (rond de 15.000 man ingezet bij vele verschillende fronten: Ivoorkust met de operatie Licorne, Tsjaad, Kongo, Djiboeti, Darfour, Kosovo, Macedonië, Afghanistan), heeft de Franse regering de schepen achter zich verbrand. Het heeft toegezegd om voor Zuid-Libanon 400 tot 2.000 soldaten te leveren voor UNIFIL. Maar op enkele voorwaarden: namelijk de verlenging van zijn mandaat voor het algemene bevelhebberschap over de tot februari 2007 15.000 ingezette mannen met het gebruik van geweld in geval van agressie. Inderdaad, de herinnering bij nazinderen aan de aanslag op het gebouw Drakkar in Beiroet waar het Franse contingent in oktober 1983 was gelegerd en die uitliep op het verlies van 58 parachutisten door een aanval van sjiitische terroristen wat leidde tot het vertrek van Frankrijk uit Libanon. Toch zijn de aarzelingen van de Franse bourgeoisie om van het diplomatieke terrein over te stappen naar een meer militair terrein niet van de baan. De belangrijkste taak van UNIFIL bestaat uit het ondersteunen van een zeer zwak Libanees leger dat nog maar nauwelijks weer is opgericht – slechts 15.000 man sterk – en belast met het ontwapenen van Hezbollah. Deze missie is des te gevaarlijker omdat twee leden van Hezbollah deel uitmaken van de Libanese regering, en omdat Hezbollah, dat zelf een aureool van prestige heeft omdat het in zijn eentje de mislukking van het machtige leger van de Tsahal heeft bewerkstelligd, zich nooit zo sterk en vol zelfvertrouwen heeft gevoeld (het heeft zijn capaciteit laten zien om raketten af te vuren en tot aan het tekenen van de wapenstilstand de steden van Noord-Israël te bedreigen) en vooral omdat het Libanese leger in aanzienlijke mate door haar is geïnfiltreerd. Ook andere grootmachten staan te trappelen, zoals Italië, dat, in ruil voor het leveren van grootste contingent van de troepen van de Verenigde Naties, na 2006 het oppercommando van UNIFIL in Libanon krijgt overgedragen. Nauwelijks een paar maanden na de terugtrekking van de troepen uit Irak doet Prodi, die de Berlusconi-ploeg zo scherp bekritiseerde voor de deelname aan de oorlog in Irak, hetzelfde in Libanon, waarmee de Italiaanse ambities om zich onder de groten te begeven worden bevestigd, maar dan wel met het risico wat veren te laten.

De patent hachelijke situatie voor Israël en de Verenigde Staten vertegenwoordigt een nieuwe belangrijke stap voorwaarts in de verzwakking van de Amerikaanse hegemonie. Maar verre van een factor te zijn die de oorlogsspanningen zal verminderen zal het die vergroten. Het vormt een aanmoediging om de imperialistische pretenties van al de andere staten nog te vergroten. Zo kondigt het geen enkel ander vooruitzicht aan dan dat van ontwrichting en groeiende chaos.

Het Nabije- en Midden-Oosten bieden momenteel een samenballing van de irrationele aard van de oorlog waarin elke van de imperialismes steeds meer zwelgt om zijn eigen belangen te verdedigen ten koste van een steeds verdere en steeds bloediger uitbreiding van de conflicten waarin steeds meer staten betrokken raken. Syrië en Iran staat op het punt betrokken te raken. Omgekeerd drijft die situatie de Verenigde Staten en Israël tot een nog gruwelijker en bloediger antwoord. De Israëlische Minister van Defensie liet dan ook duidelijk voelen dat de wapenstilstand niet meer dan tijdelijk is om de krachten opnieuw te verzamelen om een tweede aanval te openen waarmee hij beloofde Hezbollah definitief te vernietigen.

De uitbreiding van de gebieden waarin bloedige confrontaties plaatsvinden is een uiting van het onontkoombaar karakter van de kapitalistische oorlogsbarbarij. Oorlog en militarisme zijn allang de permanente bestaanswijze geworden van een kapitalisme in verval en in volle ontbinding. Dat is één van de belangrijkste kenmerken van de tragische impasse waarin een systeem is terechtgekomen dat de mensheid niets anders meer te bieden heeft dan het zaaien van dood en verderf.

Hoe de uitbarsting van de oorlogsbarbarij tegen te gaan?

Er komt steeds meer verzet tegen de oorlog op gang. Vorig jaar vonden er grote manifestaties plaats in Tel-Aviv en Haïfa uit protest tegen de stijging van de levenskosten. De regering werd er daarbij van beschuldigend dat haar opdrijving van de militaire begroting ten kosten van de sociale begroting onevenredig was en daarmee een buitensporige inflatie aanwakkerde. De mislukking van de oorlog kan momenteel uitingen van sociale onvrede enkel bevorderen.

In de Palestijnse gebieden komt de woede van de ambtenaren die al maanden geen loon meer hebben ontvangen (door de kredietbevriezing door de Europese Unie sinds de verkiezing van Hamas) steeds sterker tot uiting.
Toch worden van de proletariërs en van de burgerbevolking miljoenen mensen, of die nu van oorsprong joods, Palestijns, sjiitisch, soennitisch Druzisch, Koerdisch, christen-maronitisch of nog anders zijn, in gijzeling genomen en onderworpen aan een dagelijkse terreur.

Welke solidariteit kunnen we betuigen met de bevolking die in deze gruwelijke oorlog wordt geslachtofferd? De Franse bourgeoisie verklaarde naar het voorbeeld van het tijdschrift Marianne van 12 augustus dat we ons erop moeten beroepen “allemaal zionisten, Palestijnse nationalisten en Libanese patriotten te zijn.” De revolutionairen daarentegen heffen luid en duidelijk de eenheidsslogan aan van de arbeidersklasse: “De proletariërs hebben geen vaderland!” De arbeidersklasse heeft geen enkel nationaal belang en geen enkel kamp te verdedigen Die nationale belangen zijn altijd de belangen van de bourgeoisie die haar uitbuit. Zich verzetten tegen de oorlog betekent zich verzetten tegen alle kapitalistische kampen. Alleen de omverwerping van het kapitalisme kan een einde maken aan het uitbreken van de oorlogsbarbarij. De enige ware solidariteit binnen het proletariaat met de klassenbroeders die worden blootgesteld aan de ergste bloedbaden bestaat uit het op de been komen op éigen klassenterrein tegen de éigen uitbuiters. Dat betekent zich teweer te stellen en de maatschappelijke strijd te ontwikkelen tegen de éigen nationale bourgeoisie. En dat gebeurde tijdens de stakingen die het vliegveld Heathrow in Londen lamlegden en tijdens de staking van het transport in New York in 2005, net als tijdens de staking van de arbeiders van de Seat-fabriek in Barcelona in het begin van dit jaar, en net als met de mobilisatie van de toekomstige proletariërs tegen de startbaancontracten in Frankrijk en van de metaalarbeiders in Vigo in Spanje. Die strijd, die getuigt van een heropleving van de strijd van de klasse op internationale schaal vormt de enige sprank van hoop op een andere toekomst, op een alternatief voor de mensheid tegenover de kapitalistische barbarij.

 

Wim / 28.08.2006

 

(1) De kritieken op de manier waarop de oorlog voorbereidt en gevoerd werd stapelden zich op en raakt zelfs het hoge Israëlische militaire hoofdkwartier. Zo kon een journalist verklaren dat het leger dat in het algemeen ‘de grote stomme’ wordt genoemd ‘de grote kletskous’ was geworden.

(2) Dit cynisme en deze schijnheiligheid werden ter plaatse heel duidelijk tijdens een gebeurtenis van de laatste oorlogsdagen: een konvooi bestaande uit een deel van de bevolking van een Libanees dorp, met menige vrouwen en kinderen die probeerden de gevechtszones te ontvluchten, kwam onder vuur van Tsahal. De leden van het konvooi zochten bijgevolg toevlucht bij een nabijgelegen kamp van de Verenigde Naties. Ze kregen als antwoord dat ze onmogelijk gehuisvest konden worden omdat daarvoor geen enkel mandaat bestond. De meesten (58 van hen) werden gedood door het vuur van het Israëlische leger en onder de passief toezien van de UNIFIL-troepen (volgens een getuigenverklaring op de televisie van de moeder van een ontsnapt gezin).

(3) De ongebruikelijk nadruk van de media op deze gebeurtenis die ‘gelegen’ komt dient ertoe de bevolking te wennen aan het idee dat er meer soldaten zullen sneuvelen en dat er vele slachtoffers zullen vallen tijdens de militaire operaties waaraan Franse strijdkrachten in het kader van UNIFIL in Zuid-Libanon zullen deelnemen.

Het Front Populaire in Frankrijk was een belangrijk moment in de voorbereiding op de imperialis-tische wereldoorlog door het proletariaat massaal op te trommelen voor de verdediging van de kapitalistische staat in naam van de strijd tegen het fascisme. Die realiteit staat lijnrecht tegenover de ideologische campagnes van de bourgeoisie die deze periode momenteel afschilderen als een periode van ‘overwinningen voor de arbeidersklasse’. In onderstaand artikel gaat het over de oorlog in Spanje, die de ultieme etappe was van die mobilisering van het wereldproletariaat, steeds in de eerste plaats onder de misleidende vlag van de ‘strijd tegen het fascisme’, door alle linkse fracties en de vakbonden.

Deze vreselijke tragedie voor de arbeiders die momenteel nog steeds cynisch wordt voorgesteld als ‘Spaanse revolutie’ of als ‘grote revolutionaire ervaring’ betekende daarentegen, met de ideologische en fysieke verplettering (meer dan één miljoen doden tussen 1931 en 1939 in Spanje) van de laatste levendige krachten van het Europees proletariaat, de triomf van de contrarevolutie. Die moordpartij vormde de generale repetitie die de weg breed openlegde voor het ontketenen van de mperialistische wereldoorlog.

De jaren 1930 tot 1939 zijn jaren van voorbereiding op de oorlog die zich zal afspelen op de as van de revolutionaire golf die voortkwam uit de Eerste Wereldoorlog. Overal ter wereld was het proletariaat gebroken, verslagen, in de greep genomen door het kapitalisme, dat het van zijn klassenterrein afleidde met de valse keuze ‘fascisme of democratie’ en het onderwerpt aan de nationalistische hysterie die het onherroepelijk naar de oorlog voert.

Tegelijkertijd worden bijna alle arbeidersorganisaties, die al volop in ontaarding zijn, na de dood van de Kommunistische Internationale die beklonken werd met het uitroepen van het ‘socialisme in één land’, opgeslokt door het kamp van de bourgeoisie of ze vallen geheel uiteen. De ‘kommunistische partijen’ worden simpele doorgeefluiken voor de politiek van ‘verdediging van het socialistische vaderland’ ten dienste van de stalinistische contrarevolutie. De enige stemmen die zich tegen de stroom in verheffen en stevig klassenstandpunten handhaven, zoals Bilan (van 1933 tot 38 blad van de Kommunistische Linkerzijde van Italië in het buitenland) blijven beperkt zich tot die van een handvol revolutionairen.

Spanje 1936: Links misleidt het proletariaat en onderwerpt het aan de burgerlijke staat

Spanje, waar zich nog een fractie van het proletariaat bestond die nog niet verpletterd was omdat het land niet had deelgenomen aan de Eerste Wereldoorlog, wordt het doelwit van een grootse manoeuvre van de verenigde bourgeoisie om de arbeiders ertoe te brengen hun klasseterrein te verlaten en hen af te leiden naar het kapitalistische terrein van een uitsluitend militair en imperialistisch gevecht.

Door zijn geopolitieke positie aan de poort van Europa, waar het aan de ene kant de Middellandse Zee afsluit en aan de andere kant wegen naar de Atlantische Oceaan en naar Afrika opent, vormde Spanje een ideaal terrein waar de imperialistische spanningen zich konden botvieren die door de economische crisis op de spits gedreven waren, vooral voor het Duitse en het Italiaanse imperialisme die probeerden een sterke positie te veroveren aan de Middellandse Zee, en die de gang naar oorlog versnellen.

Daarbij boden de verouderde structuren van dit land, die grondig door elkaar werden geschud door de economische wereldcrisis van het kapitalisme in de jaren 1930, een gunstig terrein om het proletariaat af te leiden. De mythe van een ‘burgerlijk-democratische revolutie’ die de arbeiders zouden moeten doorvoeren, wordt opgevoerd om hen op te trommelen achter het alternatief ‘republiek of monarchie’ dat de weg bereidt voor de strijd van ‘antifascisme tegen fascisme’.

Na de militaire dictatuur van Primo de Rivera, ingesteld in 1923, en die kan rekenen op de actieve steun van de socialistische vakbond UGT, werkt de Spaanse bourgeoisie vanaf augustus 1930 het ‘Pact van San Sebastian’ uit, waar de beide grote vakbonden bij betrokken zijn, de UGT en de CNT, die gedomineerd wordt door de anarcho-syndikalisten. Het Pact legt preventief de basis voor een ‘republikeins alternatief’ voor de monarchistische macht. Dan, op 14 april 1931 dwingt ze koning Alfons XIII tot aftreden met de dreiging van een treinstaking en roept ze de republiek uit. De verkiezingen brengen een sociaal-republikeinse coalitie aan de macht. De nieuwe regering, ‘republikeins en socialistisch’, toont meteen hoezeer ze tegen de arbeiders gekant is. De repressie daalt genadeloos neer op de stakingsbewegingen die opduiken tegenover de snelle stijging van de prijzen en van de werkloosheid. Onder de arbeiders vallen honderden doden en gewonden, met name in januari 1933 in Casas Viejas in Andalusië. Tijdens deze vlaag van repressie beveelt de ‘linkse’ republikein Azana aan de soldaten: “Geen gewonden, geen gevangenen, schiet op de buiken!”

Die bloedige onderdrukking van de arbeidersstrijd, uitgevoerd in naam van de democratie, zal twee jaar duren en geeft de krachten van rechts de tijd zich te organiseren, tegelijk met het buiten adem raken van de regeringscoalitie. In 1933 haalt rechts de meerderheid. Een deel van de Socialistische Partij, die ten zeerste misprezen wordt vanwege de repressie die ze uitgevoerde, maakt daarvan gebruik om een ruk naar links door te voeren.

De voorbereiding van het imperialistisch oorlogsfront, dat wil zeggen de noodzaak het proletariaat af te leiden van de stakingen die zich ontwikkelen, is de realiteit waarbinnen de activiteit van de linkse politiek organisaties tot ontwikkeling komt. In april-mei 1934 breiden de stakingen zich uit. De metaalarbeiders in Barcelona, de spoormannen, en vooral de bouwvakkers in Madrid gaan zeer harde strijd aan. Tegenover die strijd richt heel de propaganda van links en ultra-links zich op het antifascisme, om de arbeiders mee te sleuren in een politiek van ‘eenheidsfront van alle democraten’, een ware dwangbuis voor het proletariaat.

Van 1934 tot 1935 worden de arbeiders onderworpen aan een ware ideologische hersenspoeling in het vooruitzicht op de verkiezingen om een programma van Volksfront in te voeren en ‘het hoofd te bieden aan het fascistisch gevaar’.

In oktober 1934 tuimelen de arbeiders in Asturië, daartoe aangespoord door de linkse krachten, in de vakstrik van een suicidaire confrontatie met de burgerlijke staat. Die slaat hen bloedig neer. Hun opstand en daarna hun heldhaftige verzet in de mijngebieden en in de industriële zones rond Oviedo en Gijon wordt door de PSOE en UGT volledig afgezonderd om met alle middelen te verhinderen dat de strijd zich zou uitbreiden naar de rest van Spanje, vooral naar Madrid. De regering brengt 30.000 soldaten met tanks en vliegtuigen op de been in Asturië om de arbeiders genadeloos te verpletteren, waarmee een periode van gewelddadige onderdrukking volgt in het hele land.

Het ‘Frente Popular’ leidt de arbeiders naar de moordpartij

Op 15 januari 1935 wordt het kiesverbond van het Volksfront ondertekend door alle linkse organisaties en door de trotskiserende gauchisten van de POUM. De anarchistische leiders van CNT en FAI laten hun ‘anti-verkiezingsprincipes’ varen om deze onderneming toe te dekken met een medeplichtige stilte die duidelijk gelijkstaat aan een steun. In februari 1936 wordt de eerste Volksfrontregering verkozen. Terwijl een nieuwe golf van stakingen tot ontwikkeling komt, roept de regering op tot kalmte, vraagt zij aan de arbeiders op te houden met staken en zegt dat die stakingen in de kaart spelen van het fascisme. De PCE gaat zelfs zo ver te zeggen dat “de bazen de stakingen uitlokken en aansporen voor politieke redenen van sabotage.” In Madrid, waar op 1 juni een algemene staking uitbreekt, verhindert de CNT elke rechtstreekse confrontatie met de staat door hun fameuze leuze van het zelfbeheer te lanceren. Dat zelfbeheer zal ertoe dienen de arbeiders op te sluiten in ‘hun’ fabriek, ‘hun’ landbouwzone of ‘hun’ dorp, met name in Catalonië en Aragon.

De militairen voelen zich sterk genoeg om in juli vanuit Marokko een ‘Verklaring’ uit te geven onder leiding van ene Franco die zijn eerste wapenfeiten als generaal verzameld onder bevel van de Republiek die door de socialisten geleid wordt. Het weerwoord van de arbeiders volgt onmiddellijk: op 19 juli 1936 roepen de arbeiders de staking uit tegen de opstand van Franco en trekken massaal naar de kazernes om die poging te ontwapenen, zonder zich iets aan te trekken van de tegengestelde richtlijnen van het Volksfront en de republikeinse regering. De arbeiders verbinden de eisenstrijd aan de politieke strijd en stoppen door hun actie de moordende hand van Franco. Maar tegelijk worden de oproepen tot kalmte die uitgaan van het Volksfront – “De regering beveelt, het Volksfront gehoorzaamt” – op andere plaatsen nagevolgd. In Sevilla bijvoorbeeld, waar de arbeiders de opdracht van de regering af te wachten opvolgen, en in een vreselijk bloedbad door de militairen worden afgeslacht.

De linkse krachten van het kapitaal ontplooien dan volop hun manoeuvres om de arbeiders achter zich te mobiliseren (1). Binnen de 24 uur ruimt de regering, die met de franquistische troepen onderhandelde en met hen de moordpartij op de arbeiders organiseerde, de plaats voor de regering Giral, ‘linkser’ en ‘antifascistischer’, die zich aan het hoofd plaatst van de arbeidersopstand om die uitsluitend te richten op de confrontatie met Franco, enkel en alleen op militair terrein! De arbeiders worden enkel bewapend om hen naar het ‘front’ te sturen tegen de troepen van Franco, weg van hun klassenterrein. Erger nog: de regering spant de misdadige valstrik van een zogenaamd ‘verdwijnen van de republikeinse kapitalistische staat’, terwijl die zich enkel verschuilt achter een pseudo-‘arbeidersregering’ die de arbeiders afleidt naar een heilige eenheid tegen Franco via organismen zoals het Centraal Comité van de Anti-fascistische Milities en de Centrale Raad van de Economie. De illusie van een ‘dubbele macht’ wordt gewekt, en die levert de arbeiders definitief over aan hun beulen. De bloedige moordpartijen die dan plaatsvinden in Aragon, Oviedo, Madrid, zijn het resultaat van het misdadige manoeuvre van de republikeinse en linkse bourgeoisie waardoor de arbeidersreacties van 19 juli 1936 mislukken. Daarna worden honderdduizenden arbeiders ingelijfd in de milities van de anarchisten en van de POUM om de ‘sociale revolutie te verdedigen’. Ze worden door de Volksfrontregering de dood ingestuurd op het ‘anti-franquistisch’ imperia-listisch front. Die milities worden al snel gemilitariseerd en de meest strijdbare arbeiders dienen dan als kanonnenvlees voor de kapitalistische belangen die ze denken te bestrijden.

Nu het zijn klassenterrein verlaten heeft, wordt het proletariaat in de oorlog de keel doorgesneden en ziet het zich onderworpen aan een wrede extra uitbuiting in naam van de ‘anti-fascistische’ oorlogseconomie van het Volksfront: loondaling, inflatie, rantsoenering, militarisering van de arbeid, verlenging van de arbeidsdag en stakingsverbod...
Het proletariaat van Barcelona komt andermaal in opstand, in mei 1937, maar in wanhoop, en het wordt afgeslacht door de regering van het Volksfront, door de PCE en zijn Catalaanse filiaal PSUC op kop, terwijl de franquistische troepen vrijwillig hun oprukken stilleggen om de stalinistische beulen de ruimte te geven de arbeiders te verpletteren:

“Op 19 juli 1936 verpletterden de proletariërs van Barcelona met de blote handen de aanval van de bataljons van Franco, tot de tanden bewapend. Op 4 mei 1937 lieten diezelfde proletariërs, bewapend, veel meer slachtoffers achter op de straatstenen dan in juli toen ze Franco moeten terugdrijven, en het is de anti-fascistische regering – waarin tot zelfs de anarchisten zetelen en waarmee de POUM onrechtstreeks solidair is – die het uitschot van de repressietroepen loslaat op de arbeiders” schrijft Bilan in 1938 in het artikel Lood, mitraille, gevang: zo dient het Volksfront de arbeiders van Barcelona van antwoord.

In deze bloedige tragedie hebben alle zogenaamde arbeidersorganisaties niet alleen aangetoond dat ze in de burgerlijke staat geïntegreerd zijn, maar hebben ze ook deelgenomen aan de verplettering van het proletariaat. De enen, zoals de PCE en de PSUC, toonden zich grote partijen van de burgerlijke orde, PSOE en UGT namen ook rechtstreeks hun rol waar van beulen, anderen, zoals de CNT, de FAI, de POUM, dreven de arbeiders ertoe hun klassenterrein te verlaten in naam van het ‘anti-fascistisch front’ om hen zo in de armen te drijven van hun moordenaars en in de imperialistische warboel. De aanwezigheid van anarchistische en CNT-ministers in de Catalaanse regering en daarna in de centrale regering van Caballero was een machtige factor om de arbeiders te misleiden ten gunste van het Volksfront. De anarchisten hebben voor de bourgeoisie een rol van eerste orde gespeeld in de manoeuvre om de arbeiders te bedriegen over de klassenaard van de Volksfrontregering:

“Zowel op het vlak van de principes als uit overtuiging is de CNT altijd tegen de staat geweest en vijandig tegen elke regeringsvorm. Maar de omstandigheden hebben de aard van de Spaanse regering en staat veranderd. Momenteel is de regering, als instrument dat de staatsorganen controleert, niet langer een kracht die de arbeidersklasse onderdrukt, net zoals de staat niet langer een organisme vertegenwoordigt dat de maatschappij in klassen verdeelt. De ene zowel als de andere onderdrukken het volk nog minder nu dat leden van de CNT daarbij betrokken zijn.” (Frederica Montseny, anarchistisch minister, 4 november 1936).

Alle organismen van het Volksfront, en in het bijzonder de stalinisten die er de gewapende arm van waren, riepen een wreedaardige oorlog uit tegen de elementen van de zeldzame stromingen die te midden van deze vreselijke verwarring streden om revolutionaire standpunten te verdedigen. Ze stuurden hen naar de gevaarlijkste plaatsen aan het front, lieten hen achter zonder munitie, lieten hen in de gevangenis werpen door de politie van de ‘republikeinse krachten’ of vermoordden hen simpelweg.

De gebeurtenissen van Spanje leggen bloot wie degenen écht waren die beweerden aan de kant van de arbeiders te staan, de democraten in het algemeen, de socialisten, ‘kom-munisten’ of anarchisten, die in de praktijk de meest verbeten verdedigers waren van de burgerlijke staat en van het nationale kapitaal, de ergste vijanden van de arbeidersklasse.
De oorlog in Spanje sleept zich voort tot in 1939 en mondt dan uit op de militaire overwinning van Franco, op het moment waarop de andere fracties van het wereldproletariaat, overal overwonnen door de contrarevolutie, op hun beurt als kanonnenvlees dienden in de algemene imperialistische confrontatie achter hun ‘eigen’ nationale bourgeoisieën.

C.B.

(1) Het aanpassingsvermogen van de Spaanse bourgeoisie tegenover het proletariaat kan geïllustreerd worden aan de hand van de politieke loopbaan van Largo Caballero: voorzitter van de vakbond UGT vanaf 1914, zit in het parlement voor de PSOE, wordt lid van de Staatsraad van dictator Primo de Rivera en daarna Minister van Arbeid in de eerste republikeinse ‘coalitieregering’ tussen 1931 en 1933, daarna is hij één van de voornaamste voortrekkers van het Volksfront, waarna hij naar ‘gauchistische’ standpunten overhelt die hem in staat stellen leider te worden van de regering tussen september 1936 en mei 1937.

De Britse politieagent die de arrestatie van een aantal verdachten bekendmaakte in het meest recente bommencomplot vertelde dat de groep “massamoord op een onvoorstel­bare, ongeziene schaal” aan het plannen was.

Wanneer ze inderdaad van plan waren om vliegtuigladingen vol passagiers boven ste­den in de Verenigde Staten te vernietigen, dan zou het zeker gaan om een plan voor massamoord. De methoden van Bin Laden en de ‘jihad-strijders’ die hem bewonderen zijn de methoden van het barbarendom. De slachtoffers van hun aanvallen zijn in de eerste plaats de uitgebui­ten en onderdrukten, de arbeiders, de armen. Het ‘islamitisch verzet’ vermoord al wie naar hun werk gaan, die van de ene dag in de andere proberen te overleven in een vijandige maatschappij, in New York, Madrid, Londen, Mumbai, Beslan, en iedere dag opnieuw in Irak. In feite zijn de methoden van de ‘jihad-strijders’ dezelfde als die van de ‘onge­lovige’ machten die ze beweren te bestrijden: de Verenigde Staten, Groot-Brittannië,  Israël, Rusland en de rest.

Juist op het moment dat de regeringen van ‘het Westen’ de islamofobie en het racisme proberen aan te wakkeren tegen degenen die als moslims worden geïdentificeerd, bestaat het antwoord van de ‘jihad-strijders’ uit het prediken van racisme tegen de ‘kafirs’, en in het bijzonder tegen de Joden, waarbij zij de ergste leugens van het Hitlerisme doen herle­ven. Deze ideologieën worden gebruikt om de massaslachting van niet-moslims te rechtvaardigen – waarin ook moslims bij duizenden om het leven worden gebracht, zo­als momenteel in Irak. De ‘jihad-strijders’ zijn het werkelijke spiegelbeeld van Bush en Blair met hun ‘oorlog tegen het terrorisme’.

En dat is precies ons punt. Terroristische gruweldaden tegen onschuldigen zijn noch ‘onvoorstelbaar’ noch ‘ongezien’. Diegenen die aan de macht zijn en die de beoogde gruweldaad veroordelen, verrichten zelf veel grotere gruweldaden omdat zij over superieure vuurkracht beschikken. Zij zijn de ‘democratische’ jihad-strijders, die de belangrijkste staten van de wereld besturen, en die verantwoordelijk zijn voor het af­slachten van burgers op een veel grotere schaal – in Irak, Libanon, Afghanistan en in Tsjetsjenië... De oorlogen die de ‘democratische’ machten ontketenen zijn het suprème model van de terreur: hoe anders kun je het gebruik van grofste militaire machtsver­toon  noemen om hele volkeren te intimideren? Wat is de verwoesting van Libanon door Israël anders dan terreur, wat de ‘shock-and-awe’-campagne van de Verenigde Staten in 2003? Om nog maar te zwijgen over Churchills ‘oppervlakte-bombardemen­ten’ van Duitsland aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

De ‘democratische’ staat manipuleert terroristen

Imperialistische oorlog is terreur tegen de mensheid. De staten die hem voeren zijn even goed thuis in de duistere methoden van de ‘terroristen’ als in de openlijke, mas­sieve terreur van luchtbombardementen. Wie anders dan de ‘democratische’ Verenigde Staten van Amerika trainden Bin Laden om tegen de Russen te vechten? Wie gebruikte de protestantse bendes in Ulster om moorden en bomaanslagen te plegen anders dan het ‘demo­cratische’ Groot-Brittannië? Wiens stichters waren even goed terroristen als Menachim Begin, anders dan het ‘anti-terroristische’ Israël? En door zijn spionnen en informanten kan de ‘democratische’ staat bovendien de terroristische bendes op subtiele wijze ge­bruiken, zelfs wanneer ze ‘aan de andere kant’ staan. De officiële polemiek tegen ‘sa­menzweringstheorieën’ ten spijt bestaat er toenemend bewijs dat de Verenigde Staten Al Qaïda toelieten zijn aanvallen in september 2001 uit te voeren. Het doel hiervan was om een nieuw ‘Pearl Harbour’ te creëren en zo een groot imperialistisch offensief in Afghanistan en Irak te rechtvaardigen, iets dat eerder al openlijk was overwogen door de ‘neo-conservatieve’ theoretici. De staat kan echter net zo goed terroristische samenzweringen ‘fabriceren’ waar ze niet bestaan: Jean-Charles de Menezes liet zijn leven in een van deze set-ups in Stockwell, en de massieve overval in Forest Gate afgelopen juni had bijna opnieuw een ‘toevallig slachtoffer’ tot gevolg. Onverlet of het om een werkelijke of om een ‘verzonnen’ dreiging gaat, de staat zal de activiteiten van terroristen altijd gebruiken om zijn arsenaal aan onderdrukkingswetten en zijn omvangrijke inlichtingen- en surveillance-apparaat te versterken.

Na 11 september stelde Bush ons voor een valse keuze: met óns, of met de terroristen. Momenteel hebben miljoenen gezien waar Bush voor staat, maar ze zijn niet ontsnapt aan de valse keuze. Vele jonge mensen die inzien dat de wereld waarin we leven op een ca­tastrofe afstevent, worden misleid door het terrorisme als ‘het enige alternatief’. Maar dat is een vals alternatief, een net zo rampzalige doodlopende weg, die hen tot recru­teerders maakt voor een suïcidale mars naar de imperialistische oorlog. Dat wordt duidelijker in de oorlog die zich over het Midden-Oosten verspreidt, en die zijn weerslag heeft in de Verenigde Staten en in Europa.

De klassenstrijd is onze enige toekomst

Maar tegenover het onverbiddelijke verval van de huidige maatschappij, die afglijdt in oorlog en chaos, bestaat er een andere kant: die van de uitgebuite klasse, het proletariaat, van de grote meerderheid van ons, die er geen belang bij heeft om zich te laten meeslepen in broedermoord en inter-imperialistische bloedbaden.

Tegenover de versnellende ineenstorting van het kapitalisme, dat in alle hoeken van de planeet heeft bewezen het overleven van de mensheid zélf in gevaar te brengen, bestaat  er slechts één oorlog die het waard is om gevochten te worden: de klassenoorlog die de arbeiders van alle landen en kleuren verenigt tegen de gangsters die de planeet regeren en die er steeds meer de controle over verliezen.

De klassenstrijd, die volgens de beweringen van velen allang begraven zou zijn, staat op het punt opnieuw uit te breken. Dit zien we in een aantal recente bewegingen:

- In de Algemene Vergaderingen en manifestaties van de studenten in Frankrijk, die massaal in staking waren aan de universiteiten en in de scholen, van alle kleuren en over­tuigingen tezamen, en die een beweging ontketende, die, net als in 1968, de heersende machten schokte, vooral toen steeds grotere aantallen loonarbeiders samen met de stu­denten begonnen op te trekken;

- In de wilde stakingen van de arbeiders bij de posterijen in Belfast; officieel ‘Loyalis­tisch’ en ‘Katholiek’ marcheerden ‘onofficieel’ tezamen door ‘vijandige’ straten en trotseerden daarmee het nationale schisma en de paramilitaire bendes van beide kam­pen;

- In de staking op Heathrow in de zomer van verleden jaar, waarbij de bagageafhandelaars het werk neerlegden uit solidariteit met de arbeiders bij Gate Gourmet, en zich over raciale en seksuele scheidslijnen heen verenigden door hun gemeenschappelijke verontwaardiging over de tirannieke methoden van het management, opnieuw alle ‘vakbondswetgeving’ trotserend.

In deze uitingen van klassensolidariteit van de arbeiders zien we de contouren van de werkelijke gemeenschap van de mensheid, een gemeenschap die wordt gescha­pen door een menselijke activiteit voor andere mensen, en die daardoor niet langer verslaafd is aan religie of aan de staat.

World Revolution / 14.08.2006

In de twee vorige artikels (Internationalisme, nr. 323 en nr. 325) zagen we dat al het gedoe rond de delocalisaties in de eerste plaats dient als chantagemiddel om de arbeidersklasse te dwingen alsmaar lagere lonen en alsmaar slechtere werkvoorwaarden te aanvaarden.

De onomkeerbare crisis die het kapitalisme doormaakt vertaalt zich steeds weer in het massaal ontslaan van arbeiders. De arbeidskracht, wier uitbuiting de bron is van de kapitalistische winst, ziet haar prijs als gevolg daarvan steeds verder dalen (zoals gebeurt met elke waar die in overvloed op de verzadigde markt aanwezig is), omdat de drastische vermindering van de productiekosten (waarbij het loon op de eerste plaats staat) het enige middel is waarover de bourgeoisie beschikt om de concurrentie aan te kunnen op de steeds nauwere markten die met waren verzadigd zijn. Sinds bijna honderd jaar bevindt het kapitalistisch systeem zich in zijn vervalfase en het toont hoe weinig het in staat is degenen die het uitbuit een andere toekomst te bieden dan een toenemende afbraak van hun bestaansvoorwaarden : massale werkloosheid en absolute verpaupering waarin steeds bredere delen van de bevolking terecht komen, zelfs wanneer ze nog werk hebben.

De arbeidersklasse heeft in haar strijd overal ter wereld dezelfde opdracht. Ze kan zich niet langer beperken tot een strijd die probeert de gevolgen van de uitbuiting te beperken. Het enige realistische vooruitzicht waardoor ze een einde zal kunnen maken aan alle kwellingen waartoe het kapitalistisch systeem haar veroordeelt, is de oorzaken zelf van haar uitbuiting aan te pakken. De enige uitweg uit de kapitalistische economische crisis en de enige weg die het proletariaat naar een menswaardig bestaan kan leiden is de afschaffing van de arbeidskracht als waar, dat wil zeggen de vernietiging van de kapitalistische sociale verhoudingen en de afschaffing van de loonslavernij op wereldschaal.

Een campagne tegen het proletariaat

De delocalisaties worden ook rechtstreeks gebruikt om het proletariaat te koppelen aan de ideologie van de concurrentie, het op te sluiten in het kader van de verdediging van het nationaal kapitaal en het zo te onderwerpen aan de vereisten daarvan. Dat is wat in de eerste plaats beoogd wordt door de burgerlijke propaganda wanneer die het idee opwerpt dat de kapitalistische staat een 'beschermende factor' zou kunnen zijn tegen de ‘wandaden van de mondialisering’. Dat gebeurt bijvoorbeeld in de Verenigde Staten met het gedoe rond de maatregelen die genomen worden om te beletten dat ondernemingen die delokaliseren zouden kunnen meedingen naar openbare aanbestedingen, of met het opbod in overbluffen van parlementaire initiatieven uit het kamp van de Democraten om "een consultatie van het personeel en van de verkozenen uit de streek verplicht te maken vooraleer de productie naar het buitenland verplaatst kan worden" (1). De praatjes van de regering, net als van de oppositie, volgens dewelke er "in dit land iets gedaan moet worden om de burgers tewerkstelling in het land te garanderen" (G. Bush) hebben geen ander doel dat de misleiding versterken dat de staat 'boven de klassen staat' en ‘ten dienste staat van alle burgers’, en de illusie overeind te houden dat de belangen van de heersende klasse te verzoenen zijn met die van de arbeidersklasse binnen het nationale kader. Integendeel: de staat kan op generlei wijze een bondgenoot van de arbeiders zijn. Hij staat tegelijk garant voor de belangen van de heersende klasse, door het in stand houden van haar uitbuitingssysteem, en hij is een werktuig in haar handen om de aanvallen tegen het proletariaat te organiseren. Zoals de genadeloze economische oorlog tussen alle staten van de wereld aantoont, en het losbranden van oorlogsconflicten, vormt de nationale staat het middel waarmee de verschillende naties hun ongeremde concurrentie botvieren. Op geen enkele wijze is de staat een reddingsboei voor de arbeidersklasse, hij is klaar en duidelijk een van haar geduchtste vijanden. In zijn strijd zal het proletariaat juist met de staat de confrontatie aangaan.

Anderzijds schuift de burgerlijke propaganda de schuld voor de aftakeling van de levensvoorwaarden van het westers proletariaat af op de schouders van de Poolse, Chinese of Indiase arbeiders, wat niet anders is dan een verfoeilijke poging de verschillende delen van het wereldproletariaat tegen elkaar op te zetten. Zo heeft de bourgeoisie eind 2004 en gedurende heel het jaar 2005 van het ‘conflict’ bij Vaxholm in Zweden het model gemaakt van de ‘antiliberale strijd’. De tewerkstelling op een werf van Letse arbeiders, die minder goed betaald worden dan de Zweedse arbeiders, werd door de vakbonden gebruikt om een reusachtige campagne te voeren die ruim uitgespeeld werd door de bourgeoisie, ook in het buitenland. In naam van de ‘solidariteit’ en het ‘weigeren van discriminatie tussen arbeiders’ werd de scheepswerf door verschillende vakbondsfederaties geblokkeerd, met slogans als ‘Go Home’, totdat de Letse arbeiders van hun inkomsten beroofd werden en zich gedwongen zagen te vertrekken. De campagne leidde tot een brede nationale mobilisatie om de arbeiders aan de kant te krijgen van de overheid, de sociaal-democratische regering en de vakbonden, voor de ‘bescherming van het Zweeds sociaal model’ en de verdediging van ‘de arbeidswetgeving, onze zekerheid’! Die ervaring toont maar één ding: de proletariërs uitnodigen te vechten tegen ‘de zogenaamd minst sociale’ komt erop neer het proletariaat op te sluiten, fractie per fractie, in de verdediging van ‘hun’ uitbuitingsvoorwaarden binnen elke kapitalistische natie, van het op te splitsen in tegengestelde en concurrerende eenheden. Door de arbeidersklasse zo in de val te lokken in het kader van de verdediging van het nationaal kapitaal en op het terrein van het nationalisme, probeert de bourgeoisie de proletariërs tegen elkaar op te zetten en hen elke mogelijkheid tot eenheid en solidariteit tussen arbeiders over de grenzen heen te ontnemen.

Een internationale klasse, éénzelfde solidaire strijd

Deze kwestie van solidariteit krijgt al een concrete draagwijdte wanneer de bazen de arbeiders van verschillende geografische vestigingen van eenzelfde bedrijf tegen elkaar laten concurreren door middel van delocalisaties.

De arbeiderssolidariteit zal in de toekomst een doorslaggevende rol spelen in de toekomst van de klassenstrijd. Zowel in het land van oorsprong als in dat van bestemming van de delocalisatie mag geen enkele fractie van het proletariaat buiten de huidige heropkomst van de strijd blijven die veroorzaakt wordt door de economische crisis in alle delen van de wereld. Onze pers heeft al nieuws gebracht over arbeidersstrijd in India (Révolution Internationale, nr. 367), Dubaï en Bangladesj (Révolution Internationale, nr. 370). In China neemt de arbeidersstrijd vandaag ook uitbreiding en "treft vandaag zowel de privé-sector als de bedrijven van de kustgebieden die op export gericht zijn. Bedrijven die in onderaanneming werken voor buitenlandse firma's dankzij een overvloedige en gewillige arbeidskracht [...] omdat de arbeiders, vooral die van de nieuwe generaties, meer en meer bewust zijn van hun rechten. Zij hebben ook een punt bereikt waarop de toestand niet langer aanvaardbaar is." (2) Vietnam werd eind 2005-begin 2006 meerdere maanden dooreen geschud door een golf van wilde stakingen die losbarstte buiten elke controle van de vakbonden en waarbij meer dan 40.000 arbeiders uit de vrijhandelszones van Saigon en het binnenland betrokken waren. "Het conflict over lonen en arbeidsvoorwaarden begon in december in Vietnam [...] waar dozijnen buitenlandse bedrijven fabrieken geïnstalleerd hebben om profijt te halen uit de enorme massa goedkope arbeidskracht. [...] Die golf van spontane stakingen, beschouwd als de ergste sinds het einde van de Vietnamese oorlog, begon bijna drie maanden geleden voornamelijk in bedrijven met buitenlands kapitaal in de zuidrand van Saigon." (3) We vinden er dezelfde tendensen in terug die de huidige arbeidersstrijd kenmerken, die de kwestie van arbeiderssolidariteit centraal plaatsen en waarbij tienduizenden arbeiders uit alle sectoren bij betrokken zijn. Sinds eind december "volgen werkonderbrekingen elkaar al meer dan een maand op en zijn verhard nadat 18.000 arbeiders het werk neerlegden bij Freestend, een Taiwanese firma waarvan de fabriek schoenen maakt voor rekening van merken als Nike en Adidas." (4). Op 3 januari "staakten 11 duizend werkers in 6 fabrieken in de streek van Linh Xuat, provincie Thuc Duc, voor hoger loon. Vanaf de volgende dag treft de staking de bedrijven van Hai Vunh en Chutex. Dezelfde dag sluiten vijfduizend arbeiders van de firma Kollan & Hugo zich bij de staking aan om het optrekken van de minimumlonen te eisen. [...] Bij het bedrijf Latex gaan alle 2340 mensen in staking uit solidariteit met die van Kollan en vragen een verhoging van de laagste lonen met 30%. Die arbeiders trekken naar het bedrijf Danu Vina en overhalen het personeel daar zich bij hun staking aan te sluiten. Op 4 januari betogen de Vietnamese arbeiders van de plantage Grawn Timbers ltd in de provincie Binh Duong bij Saigon tegen de plotse verlaging van de lonen, zonder aankondiging of uitleg. Dezelfde dag gaan duizenden arbeiders van de bedrijven Hai Vinh, Chutex, in dezelfde industriezone als Grawn Timbers, in staking om te protesteren tegen de lonen. Op 9 januari duren de stakingen in deze streek nog voort. In de buitenwijken van Saigon breken vier nieuwe stakingen uit waaraan duizenden arbeiders deelnemen." (5). In de kapitalistische wereld is concurrentie de wortel van de sociale verhoudingen en die spaart de arbeiders des te minder want de bourgeoisie speelt haar uit om de arbeiders te verdelen en te verzwakken en er zo profijt uit te trekken. De arbeidersklasse kan haar eigen kracht enkel ontwikkelen door tegenover de heersende concurrentie het principe te stellen van haar klassesolidariteit. Enkel die solidariteit laat de ontwikkeling toe van de arbeidersstrijd als daadwerkelijk middel om tegen de staat in te gaan en als basis voor een alternatief maatschappijmodel voor deze wereld van ieder voor zich : de maatschappij zonder klassen, de maatschappij van het kommunisme. Die solidariteit kan natuurlijk enkel internationaal gezien worden. In de huidige maatschappij is de arbeidersklasse de enige klasse die in staat is solidariteit op wereldschaal te ontwikkelen. De arbeidersbeweging heeft trouwens van bij het begin haar internationale aard benadrukt. In de tijd van Marx was één van de onmiddellijke redenen voor de oprichting van de Internationale de noodzaak voor de Engelse arbeiders hun strijd te coördineren met de Franse arbeiders, omdat de bazen probeerden arbeiders van daar over te brengen als stakingsbrekers. "De economische crisis verscherpte de sociale tegenstellingen en de stakingen volgden elkaar op in alle landen van West-Europa. [...] In vele gevallen slaagde (de Internationale) erin het inschakelen van stakingsbrekers tegen te houden, en daar waar buitenlandse arbeiders, door hun onwetendheid inzake de plaatselijke omstandigheden, als stakingsbrekers gebruikt werden, bracht zij er hen vaak toe solidair te zijn. In andere gevallen organiseerde ze intekenlijsten om de stakers te steunen. Dat betekende niet alleen een morele ondersteuning voor de stakers, maar joeg de bazen ook de stuipen op het lijf: ze hadden niet langer af te rekenen met 'hun' arbeiders, maar met een nieuwe en duistere macht die overeen internationale organisatie beschikte." (6). Het proletariaat is nooit sterker dan wanneer het zich als een internationale en eengemaakte kracht opstelt tegenover de bourgeoisie.

Scott / 07.2006

(1) L'Expansion, 13.02.2004.

(2) Le Monde, 14.10.2006.

(3) Telex van AFP, 15.03.2006.

(4) Courrier International, nr. 706

(5) Massale stakingen in Vietnam om degelijke lonen af te dwingen op Viettan.org; en Marianne, nr. 470, 22 april 2006.

(6) B. Nicolaïevski, O. Maenchen-Heffen, La vie de Karl Marx, NRF, Gallimard, p. 317.

Sinds enige tijd verschijnen er niet alleen in de ultra-linkse milieus (van de trotskistische partijen tot de stalinisten van de PvdA), maar zelfs in de burgerlijke media pleidooien over de noodzaak van een “volkspartij links van de SP.a/PS of de Groenen.” In deze logica zijn er verschillende initiatieven gelanceerd om een dynamiek op gang te brengen die zou moeten leiden tot de opkomst van een dergelijke partij.

Bovendien heeft de bourgeoisie ook een zekere aandacht besteed aan het 'verkiezingssucces' van de 'ex-stalinistische' PvdA, die het aantal van zijn gemeenteraadsleden heeft verdrievoudigd. Zij heeft in het bijzonder haar nieuwe oriëntatie naar een ‘links populisme’ naar Nederlandse voorbeeld verwelkomd. Nochtans komt die heroriëntatie een beetje laat. De stalinistische en maoïstische stempel staat er nog zo duidelijk op gedrukt dat deze nieuwe bocht van de PvdA verre van evident is.

De wedloop naar de stichting van een nieuwe partij links van de SP.a is nu volop gestart onder het waakzame oog van de bourgeoisie. In dit perspectief hebben de LSP en de SAP campagne gevoerd voor een reeks oproepen voor een 'andere politiek' (CAP = Comité voor een Andere Politiek) en een 'ander links' (UAG = une autre gauche).  Hun argumentatie gaat als volgt: “De arbeidersklasse heeft nood aan een partij die haar belangen verdedigt, die een andere stem laat horen in de debatten, die de bevolking kan informeren en mobiliseren, en die weigert zich te plooien naar de neo-liberale logica die er op gericht is om af te rekenen met al wat onze grootouders en ouders door strijd verworven hebben. Het is mogelijk! In Duitsland heeft een nieuwe formatie, de Linkspartei, pas nog 8,7% behaald bij de laatste parlementsverkiezingen. In de beweging tegen de hervormingen van Schröder, hebben syndicalisten van verschillende vakbonden zich verenigd met andere activisten in een campagne voor de nieuwe partij. Dit heeft geleid tot de oprichting van de WASG, die zich samen de PDS aangeboden heeft bij de verkiezingen onder de naam Linkspartei” (Website van de LSP/MAS). Voor deze fans van een ‘ander links’ was zaterdag 28 Oktober een grote dag, want toen is er in Brussel een ‘Comité voor een Andere Politiek’ (CAP) opgericht rond een reeks van persoonlijkheden van de socialistische en syndica-listische linkerzijde (zoals de ex-volksvertegenwoordiger Sleeckx en de vroegere baas van de socialistische vakbond Debunne) en men heeft meteen beslist om deel te nemen aan volgende parlementsverkiezingen.

En voor de arbeiders? Is deze nieuwe partij, is dit ‘ander links’, deze ‘andere politiek’ werkelijk een bijdrage tot hun strijd?

Een “andere politiek” in de schoot van de burgerlijke staat en zijn parlement?

De overduidelijke anti-arbeiderspolitiek van de socialistische partijen SP.a/PS, die al 18 jaar in de regering zitten, net zoals de corruptie en de schandalen die hen geregeld teisteren, maken dat vele elementen  die op zoek zijn naar een alternatief tegenover de barbarij van het wegrottende kapitalisme zich van hen afkeren. Daarmee geconfronteerd kan het logisch lijken om die mensen op te roepen tot het opbouwen van een 'echte linkse partij' om hun belangen te verdedigen in het vertegenwoordigingssysteem van de burgerlijke staat, van de gemeente of van het nationale parlement. Maar het is niet de eerste keer dat een partij zich opwerpt als manifestatie van een 'ander links' en oproept om voor haar te stemmen met de belofte van een 'andere politiek': van verschillende ‘communistische’ partijen tot de PDS in Duitsland of de ‘Arbeiders partij’ van Lula in Brazilië, hebben deze partijen 'links van de SP.a/PS' dat allemaal beloofd. Het heeft hen niet gehinderd om, van ‘president’ Lula tot de ‘ex-communisten’ in Frankrijk of in Duitsland, een politiek van versterking van het nationale kapitaal te voeren en te ondersteunen. Evenzo in Italië, waar de Partito de Rifundazione Comunista tot de sociaal-liberale coalitie van Romano Prodi toegetreden is en bevestigt dat het bereid is tot ‘regeren’, dat wil zeggen om de nodige maatregelen te nemen om de concurrentiekracht van het nationale kapitaal te versterken.

Voor de revolutionairen was het verraad van de socialistische partijen, en later dat van de ‘communistische’ of ‘arbeiderspartijen’ geen toeval, geen ongelukje of een gevolg van slechte leiders. Het is het resultaat van de evolutie zelf van het kapitalistische systeem en van zijn huidige fase. In de huidige fase van zijn verval, van de wereldcrisis, van de chaos en de veralgemeende oorlogen, is het geheel van de burgerlijke staten geëvolueerd naar een systeem waarin de partijen niet langer de uitdrukking zijn van de strijd tussen burgerlijke fracties om de controle over de staat, maar waarin het geheel van de partijen het uitvloeisel zijn van de belangen van het nationale kapitaal en meewerken aan de verdediging ervan in de machtsstrijd tussen de imperialistische rovers op internationaal vlak.

Geloven dat in een dergelijke context, die geheel onder controle staat van de burgerlijke staat, zich een partij zou kunnen ontwikkelen die opkomt voor de belangen van de uitgebuiten in het kader van het parlementaire verkiezingssysteem, en zelfs de macht zou kunnen veroveren, betekent zichzelf sprookjes vertellen, zich in slaap wiegen met illusies.

In het begin van de twintigsteeeuw hebben de opportunistische fracties in de schoot van de Sociaal-Democratie, verblind door de exponentiële groei van het kapitalisme en de indrukwekkende ontwikkeling van hun eigen krachten, de illusie verspreid van een geleidelijke overgang naar het socialisme via een overname van de controle over de burgerlijke staat door middel van de hefboom van de verkiezingen. Honderd jaar later, na twee wereldoorlogen, verschrikkelijke economische crises en een groeiende chaos en barbarij over de hele planeet, kan het naar voren brengen van een dergelijke opvatting slechts worden beschouwd als een onbeschaamde misleiding die de bedoeling heeft om de arbeiders op te sluiten in een suicidaire koers.

Een “andere links” om bij te dragen tot de bewustwording van de arbeiders?

Wanneer er twijfels worden geuit over het nut van een dergelijke partij in het kader van het parlementaire systeem, krijgen we van de ultralinksen als antwoord in het oor gefluisterd: “Wij laten ons niet bedotten. Wij weten dat deze nieuwe partij niet de revolutionaire partij zal zijn, dat deze of gene politieke- of vakbondsleider nog verraad zal plegen, maar deze negatieve ervaring is een onontkoombare fase voor de arbeiders om te leren wie de werkelijke revolutionairen zijn” (MAS, Voor een nieuwe arbeiderspartij, 06.04.06) Deze aanpak stemt volop overeen met de manipulatorische visie van de klassenstrijd, die eigen is aan trotskistische groepen, die vinden dat de arbeidersklasse een schaapachtige massa is die men in de ene of andere richting kan leiden. Laten geloven dat het opsluiten van de arbeiders in een reformistische logica en een perspectief van zelfmoordacties de bewustwording zou stimuleren, getuigt van cynisme zonder grenzen. In plaats van te steunen op de ervaring van haar eigen kracht en organisatie die de arbeidersklasse kan verwerven in de strijd, stelt de LSP/MAS als perspectief voor de bewustwording… de individuele ervaring van ‘elke arbeider apart’. De democratische misleiding verandert ‘elke arbeider apart’ in een ‘burger’ die alleen in het stemhokje staat, met de illusie dat zijn stembriefje invloed gaat hebben op zijn sociale levensvoorwaarden. De ultralinkse aanpak beweert dat men moet vertrekken van de illusies van de arbeiders om ze mee te slepen in een negatieve ervaring opdat zij bewust zouden worden. Beweren dat het bewustzijn ontstaat uit verwarring, uit de misleiding en de ontmoediging, getuigt van het meest verachtelijke cynisme en maakt het ondertussen mogelijk om de arbeidersklasse op te sluiten in de democratische campagnes van de bourgeoisie.

Een nieuwe arbeiderspartij om de belangen van de heersende klasse te redden

Wanneer de arbeidersklasse er geen enkel belang bij heeft om op te komen voor de oprichting van een nieuwe linkse partij, hoe is het dan met de bourgeoisie gesteld? Geconfronteerd met het ongeloofwaardig worden van de ‘klassieke’ linkse partijen, heeft ze er ongetwijfeld belang bij dat nieuwe, meer geloofwaardige krachten de fakkel overnemen: krachten die niet ongeloofwaardig zijn door het uitoefenen van de macht maar die de arbeidersklasse, via hun radicale taal en imago, naar dezelfde valstrikken van het parlementarisme en de illusie van de strijd voor hervormingen binnen de burgerlijke staatsstructuren leiden.

Vanuit dit gezichtspunt leveren organisaties als de LSP, SAP of de PvdA, daadwerkelijk puik werk af… ten dienste van de bourgeoisie. Voor deze organisaties zou het inderdaad voor de arbeiders een prioriteit moeten zijn om zich in te zetten om een partij die ‘linkser’ is dan de SP.a/PS naar het burgerlijk parlement te sturen. Het eerste doel is dan ook om actief aan de verkiezingen deel te nemen, een programma uit te werken voor systeemhervormingen, persoonlijkheden op de voorgrond plaatsen zoals Sleeckx en Debunne, die burgerlijke politici zijn, vakbondsleiders die zich altijd hebben opgesteld voor de verdediging van de belangen van de staat en tegen de arbeidersklasse. Kortom, om met radicale taal politieke praktijken en programma’s te bemantelen die burgerlijk zijn. De referentiepunten van deze nieuwe arbeiderspartij zijn eveneens overschotten van stalinistische partijen zoals de PDS in Duitsland (ex-communistische partij in de ex-DDR), de WASG van Lafontaine (ex-leider van de SPD), Rifondazione (overblijfsel van de ex-Communistische Partij van Italië), de Socialistische Partij in Nederland (een ex-maoïstische partij die zich tot het linkse populisme heeft bekeerd). Om het nog maar niet te hebben over de PT van Lula in Brazilië en de oude en nieuwe ultralinkse iconen van Latijns-Amerika, zoals Castro, Morales of Chavez. Ziedaar de referenties die de arbeiders moeten overtuigen om eindelijk eens vertegenwoordigers naar het parlement te sturen die komaf zouden maken met de bezuinigingspolitiek.

Het doel van deze campagnes voor een ‘echt links’ komt in werkelijkheid helemaal niet neer op het bieden van een perspectief aan de strijd van de arbeidersklasse, maar in tegendeel op het afleiden van het ongenoegen dat steeds meer tot uiting komt in doodlopende acties. Om zo de bewustwording en het nadenken in de schoot van het proletariaat omtrent de perspectieven en strijdmiddelen tegenover de groeiende barbarij van de burgerlijke maatschappij te vermijden. De druk van de crisis en de soberheid overal in Europa stimuleert de hervatting van de strijdbaarheid van de arbeidersklasse, die zich overal ter wereld met steeds meer kracht begint af te tekenen. In België heeft de strijd tegen het ‘generatiepact’ eind 2005 eveneens een begin laten zien van strijdbaarheid. En de bourgeoisie heeft begrepen dat deze hervatting van de strijdbaarheid, ook al is ze er in geslaagd om de arbeiders een nederlaag in de maag te splitsen (de wet is doorgevoerd) tevens vergezeld gaat van een begin van bewustwording over het feit dat de nederlaag het resultaat is van de vakbondssabotage. Het doel van de campagne rond een ‘ander links’ is dus om de onvrede en dit begin van bewustwording om te leiden naar het terrein van de verkiezingen. Daar speelt de propaganda voor een nieuwe arbeiderspartij op in. Ze probeert de illusies in de meest strijdbare vakbonden te doen herleven en in de mogelijkheid om de zaak van de arbeiders in het parlement of in de gemeenteraad te verdedigen. De bourgeoisie bereidt zich voor op een nieuwe periode van confrontatie tussen de klassen die bevestigd wordt door de mobilisatie van de jongere generaties van proletariërs tegen de CPE (startbanencontract) in Frankrijk. Daarin kwamen immers de nieuwe kenmerken van de arbeidersstrijd tot uiting, zoals de solidariteit in de strijd en het in handen nemen ervan door de Algemene Vergaderingen (zie Internationalisme, nr. 326, De beweging tegen de CPE: een rijke ervaring voor de komende strijd).

“De arbeiders de verwarring en de misleiding insturen opdat ze duidelijk inzicht zouden verwerven”: dat is nu een van de meest cynische doelen van de campagne rond de “echte linkse partij”. Het illustreert perfect de vuile rol de deze ‘revolutionairen’, die de trotskisten of de PvdA beweren te zijn, in werkelijkheid spelen: de elementen die op zoek zijn naar een werkelijk alternatief tegen het kapitalisme terugleiden naar de verdediging van de democratie en de strijd voor hervormingen, om bij hen elke dynamiek van bewustwording te vernietigen.

Betekent dat nu voor ons dat een politieke organisatie nutteloos is? Wel in tegendeel, wij bevestigen dat een revolutionaire politieke organisatie onmisbaar is, maar in geen geval de arbeidersklasse mag lanceren op het zelfmoordspoor van het reformisme, en nog minder om zich in te zetten op het burgerlijke terrein van de gekozen vertegenwoordiging in de organen van de kapitalistische staat. In tegendeel haar rol bestaat er in de historische ervaring van de klassengevechten te verdedigen en in de voorhoede van haar bewustwording te zijn, juist door zonder toegevingen alle illusies te bestrijden in de democratie, in de vakbonden, in links in het algemeen. Het behoort tot haar verantwoordelijkheid om de meest markante ervaringen van de strijd te veralgemenen, de ervaringen die de dynamiek van de politisering van de nieuwe generaties van proletariërs onderstrepen, zoals de strijd tegen de CPE, of andere gevechten, de stakingen van de Metro in New York, bij Mercedes-Benz in Duitsland, die van de metaalarbeiders in Vigo in Spanje, waarin overal de kenmerken opdoken van proletarische solidariteit, de Algemene Vergaderingen net als de eis tot directe onderhandelingen met de tegenstander, zonder vakbondsbemiddeling (zie Internationalisme, nr. 326). En daar waar het mogelijk is, komt de IKS tussen als een revolutionaire organisatie, zonder het oppeppen van enige illusie. De arbeidersklasse heeft er behoefte aan om haar zwakheden te leren kennen als troeven om zich voor te bereiden op de komende strijd, want alleen de waarheid is revolutionair.

J. & J. / 01.11.2006

De gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006 gaan de geschiedenis in als “De Slag om Antwerpen”. Televisieploegen uit half Europa kwamen in “de hoofdstad van extreem-rechts” bijeen voor wat een mediatsunami is genoemd: zou burgemeester Patrick Janssens van de sociaal-democratische SP.a een halt kunnen toeroepen aan het populistische succes van het verketterde Vlaams Belang? Zou het cordon sanitaire rond het intolerante VB standhouden? De Morgen titelde op 7 oktober vol trots op de voorpagina:“Heel Europa staart naar Antwerpen”. De oorlogskreet was: “Extreem rechts, No Pasaran!” Gedragen door de hele burgermaatschappij waren het artiesten van Helmut Lotti, Wil Tura en Adamo tot aan Gorki, Zap Mama, Clouseau, Arno en dEUS die in Antwerpen, Gent, Brussel en ook Charleroi op de been kwamen om vooral de jeugd te bewerken in een campagne ‘voor verdraagzaamheid’. Een dag later kon de televisie wereldwijd ‘opgelucht’ melden dat de opzet was geslaagd. Aan de horizon van wat “Zwarte Zondag” dreigde te worden “verscheen een rode gloed die hoop doet opflakkeren” (De Morgen, 10 oktober). Patrick Janssens verklaarde verheerlijkend: “Ik stel vast dat je het VB kunt tegenhouden door een positief beleid te voeren.” Er werd gesproken in de overtreffende trap, er werden tranen geplengd, er werd voor de camera’s geknuffeld, en vervolgens begon het gekonkelfoes rond de verdeling van de schepenambten.

De gepolariseerde ‘presidentscampagne’ van de ‘democraat’ Patrick Janssens tegen de ‘fascist’ Filip Dewinter leek verdacht veel op de anti-fascistische tweestrijd uit 1936 in Brussel tussen de democratische Eerste Minister Van Zeeland tegen de leider van de rexisten Degrelle. Janssens bedankte ook de sociaal-democratische Amsterdamse burgemeester Job Cohen, de burgerlijk-democratische tegenhanger van het populisme, voor zijn voorbeeldfunctie bij het nemen van ‘positieve maatregelen’ in de grote stadspolitiek. Zo trad Patrick Janssens naar voren als de kampioen van de ‘democratie’ en de ‘redelijkheid’ tegenover intolerantie en haat, van ‘positieve’ maatregelen tegenover ieder ‘negativisme’.

In wezen kan de bourgeoisie best leven met een rechts-populistische vleugel. De onvrede houdt een dreiging in en de bourgeoisie heeft uiteindelijk liever dat er, binnen zekere grenzen, op Vlaams Belang wordt gestemd dan dat de klassenstrijd oplaait. Ze kan het rechtse populisme in bepaalde omstandigheden gebruiken: neemt het echter een te grote omvang aan dan dreigt het zich tegen haar te keren doordat ‘onverantwoordelijke’ en ‘oncontroleerbare’ politiekers belangrijke mandaten krijgen.

Maar het belang van het rechtse populisme is ook tanende om een andere reden: de bourgeoisie moet zich voorbereiden op de verandering in de krachtsverhouding tussen de klassen en haar politieke geschut zo gunstig mogelijk opstellen tegenover het proletariaat. Er is een nieuwe generatie voor wie het woord ‘solidariteit’ weer betekenis heeft. Zolang de klassenstrijd niet uitbreekt denkt de bourgeoisie haar soberheidsmaatregelen het beste ‘voorzichtig’ te verkopen, met als ‘sociaal rechtvaardig’ uitgekraamde, vooral sluipende en stiekeme maatregelen, genomen door een weer geloofwaardig gemaakte burgerlijke politiek met regelmatige politieke wisseling van de regeringswacht. De zachte taal van de ‘tolerantie’ verbergt zo de komende harde maatregelen.

De bourgeoisie moet, vooral bij de jongeren, de illusie wekken dat de burgerlijke democratie de onvrede kan wegnemen en de problemen zo al niet oplossen dan toch in ieder geval onder controle houden. Zo wordt de arbeidersklasse meegesleept in de valse keuze tussen rechts-populisme en burgerlijke democratie, op grote afstand van strijd op haar eigen klassenterrein. Precies daarvoor staat het ‘positieve’ beleid van Patrick Janssens model: onvrede en strijdbaarheid worden bij voorbaat gekwalificeerd als ‘negativisme’. Dat betekent dat we de komende soberheidsmaatregelen zonder morren moeten slikken omdat we anders het risico lopen gelijk in de zeurderige hoek van het Vlaams Belang, of meer in het algemeen in dat van ‘extremisme’, ‘onverantwoordelijkheid’ en ‘onredelijkheid’ te worden gedrukt.

Een jarenlang voorbereide campagne rond de geloofwaardigheid van de burgerlijke staat

De ‘strijd tegen het rechtse populisme’ is voor de bourgeoisie vooral een saamhorigheidsoperette achter het Belgische staatsapparaat. Het hele verkiezingscircus is er op gericht de onvrede binnen de arbeidersklasse wat meer op te sluiten binnen de klassieke politieke structuren van de bourgeoisie. De nieuwe ‘geloofwaardigheid’ zal vervolgens worden gebruikt om verdere aanvallen op de arbeidersklasse voor te stellen als ‘sociaal gerechtvaardigd’, als ‘redelijk’ en ‘onvermijdelijk’. En dat wordt de arbeiders opgelepeld als de ‘grote overwinning’ van de democratie over het rechtse populisme.

Er heeft binnen de burgerlijke politiek een ‘zuivering’ op ongekende schaal plaatsgevonden. Na de stoelendans van ‘overstappende’ politiekers, met linker- en rechtervoorwielen die van de verschillende partijwagens afdraaiden, met bestuurders die ‘hun verantwoordelijkheid namen’ door op te stappen, na de Dutroux-affaire, de witte marsen, een falende politie en justitie, ontsnappende criminelen, comploterende militairen, corruptieschandelen in SP/PS, dolle koeien, dioxinekippen en varkenspest, kortom na eindeloze ideologische bombardementen, probeert de bourgeoisie het politieke landschap weer wat stabiliteit te geven. Ook aan de Waalse kant verandert er weinig en wist de gezuiverde sociaal-democratische PS van Elio Di Rupo – “J’en ai marre des parvenus”; ik ben de omhooggevallen baantjesjagers spuugzat – zich te handhaven. De slachtoffers, beschuldigd van corruptie, vriendjespolitiek en zakkenvullerij verdwijnen om plaats te maken voor ‘competente bestuurders’ die weer vertrouwen moeten inboezemen. Partijnamen en partijvoorzitters zijn vervangen. Of, wat volgens de Mechelse Bart Somers nodig is: “Interne cohesie, goed bestuur en permanent uitleggen dat je hard werkt.” (De Morgen, 10 oktober). Maar hoe netjes ook gepresenteerd, de uitbuiting en de aanslag op de arbeids- en levensomstandigheden blijven; thema’s die in de verkiezingscampagnes geheel ontbraken.

Een campagne om de arbeiders tegen elkaar op te stoken en schuldgevoelens aan te praten

De vraag is ook gerechtvaardigd in hoeverre de bourgeoisie de situatie binnen Antwerpen niet bewust heeft laten wegrotten om nu haast te maken met het ‘schoon schip maken’. Er is jaren geharreward over de ‘pijnpunten’ van de ‘multi-culturele samenleving’. Eerdere immigrantengeneraties hadden geen grote integratieproblemen omdat ze de hoop konden hebben hun kinderen een betere toekomst te bieden. Nu met de groeiende werkloosheid die hoop grotendeels vervlogen is ontstaan er problemen die de bourgeoisie tegen de arbeidersklasse uitspeelt zonder ze nog op te kunnen lossen: ‘radicalisering’ aan de ene kant, ‘intolerantie’ aan de andere. De bourgeoisie gaf een ‘etnisch’ gezicht aan de oplopende werkloosheid en stak voor de gevolgen van de economische crisis een beschuldigende vinger uit naar de immigranten. Goedkope ‘illegalen’ dragen ondertussen hele sectoren zoals de bouwindustrie en bedreigen ‘Belgische’ banen en helpen de lonen te drukken. Het democratisch-burgerlijke vreemdelingenbeleid bood zo een gratis platform aan Filip Dewinter voor diens haat-campagnes. Zo schiep de bourgeoisie zelf de ‘intolerantie’ die ze vervolgens tegen de arbeidersklasse uitspeelt door schuldgevoelens aan te praten, een gevoel van onmacht en chauvinistische schaamte op te dringen, en waartegenover ze voor zichzelf het monopolie van ‘solidariteit’ opeist. “We zijn ertoe veroordeeld met elkaar samen te leven, wat ook onze politieke overtuiging, onze godsdienst of onze etnische achtergrond is. Of we dat doen in een steeds verder escalerend conflictmodel dan wel in een poging tot constructieve dialoog, is de keuze die Vlaanderen zondag zal maken voor de volgende zes jaar.” (Yves Desmet in De Morgen, 7 oktober). Het wordt de arbeiders op het ene moment aangepraat dat ze een fantastische overwinning van de ‘tolerantie’ hebben geboekt, en op het andere worden ze juist gebrandmerkt als de eigenlijke bron van de ‘intolerantie’.

Dat er een beetje kwade opzet in het spel is blijkt ook daaruit dat er in de laatste twintig jaar geen enkele nationale politieker uit het Antwerpse is geweest, een stad waar de politiek steeds meer tot een spel van loutere zakkenvullerij en baantjesjagerij was verworden. Patrick Janssens, een reclamemaker vers uit het bedrijfsleven, is pas sinds drie jaar ingezet om er het populistische tij te keren. Maar waaruit bestaat diens ‘positieve beleid’ anders dan uit de soberheidsmaatregelen die nu al tientallen jaren geleidelijk en soms wat harder en sneller, en onder steeds wisselende voorwendsels, worden doorgevoerd? De sociale controle is versterkt waarbij intimiderende ‘huisbezoeken’ normaal zijn geworden, een maatregel die zelfs Filip Dewinter niet gemakkelijk zou hebben durven afkondigen. Uitbetaling van overuren en premies staan op de helling, het is alles flexibilisering, opdrijven van de werkdruk, meer verantwoordelijkheid voor de stadswerkers en ontslag voor wie het niet meer aankan. Patrick Janssens heeft niet de politiek, maar wel de marketingstrategie veranderd.

De taken tussen SP.a-Spirit, VLD en CD&V-N-VA waren in Antwerpen vooraf netjes verdeeld: de laatste twee brachten vrijwillig offers om de SP.a te ‘depanneren’ en vooral deze partij de kans te geven het VB voorbij te streven. SP.a-Spirit heeft in de grote Vlaamse steden in dertig jaar niet zo’n stemmental gehaald en zelden een groter verkiezingsoverwinning geboekt (1). Het werd Filip Dewinter duidelijk dat hij het burgemeestersambt van Antwerpen kan vergeten; de bourgeoisie liet hem enkel zijn recalcitrante bijrolletje spelen voorzover dat van pas kwam. Vlaams Belang verloor desalniettemin nog niet in Antwerpen, terwijl het in de provincie nog een aanzienlijke stemmenwinst verkreeg. Ondanks dat Borgerokko weer Borgerhout wordt genoemd scoort de partij voor heel Vlaanderen nog altijd ruim 20%. Toch werd ietwat voorbarig uitgekreten dat dit het begin was van de historische neergang van het VB. Maar omdat het ‘gevaar’ nog niet is geweken kan deze ideologische campagne zonder problemen ook de inzet worden van de landelijke verkiezingen volgend jaar waarvoor een meer definitieve overwinning van de burgerlijke democratie over het rechtse populisme in het vooruitzicht wordt gesteld.

Het Vlaams Belang is voor de bourgeoisie deels een graadmeter en uitlaatklep voor bestaande onvrede. Een stem uit onvrede voor het Vlaams Belang verraadt niet alleen een zwak klassenbewustzijn, maar door de gezaaide xenofobie vormt het ook een belangrijke hindernis voor de eensgezinde verdediging van de materiële belangen van de arbeidersklasse. Zo maakt het populisme, zowel dat van rechts dat nu wordt ‘bevochten’ als dat van links dat om de toekomst voor te bereiden in de maak is (2), momenteel een onmisbaar onderdeel uit van het burgerlijke politieke landschap.

Verhofstadt zal het komende jaar met de regeringspartners slag gaan leveren over de onderlinge verdeling van de stemmen (de SP.a/PS mag tenslotte ook niet té groot worden) maar de nadruk zal liggen op de campagne tegen het Vlaams Belang en de ‘redelijkheid’ van de staatspolitiek en vooral van de democratisch te nemen maatregelen: nieuwe aanslagen op de arbeids- en levensomstandigheden van de arbeidersklasse en de hele niet-uitbuitende bevolking.

Voor de bourgeoisie waren deze verkiezingen een geweldig succes. Niet alleen werd het rechtse populisme tot beheersbare proporties teruggebracht; de hele burgerlijke politiek won aan geloofwaardigheid en de campagne rond ‘goed bestuur’ heeft het bedje gespreid voor nieuwe besparingsmaatregelen. De arbeidersklasse wacht een zware taak deze manoeuvres te doorzien en er mee af te rekenen door de strijd op eigen klassenterrein aan te gaan.

Manus / 31.10.2006

(1) Filip Dewinter van de VB daarentegen sprak niet geheel onterecht van een ‘pyrrus-overwinning’: de stemmenwinst van de SP.a was er vooral een van een ‘kannibaal’ die zijn eigen coalitiepartners, het liberale VLD van premier Verhofstadt en van de christelijke CD&V-N-VA, had opgevreten om zelf de grootste te kunnen worden. Patrick Janssens verklaarde dan ook heel royaal te zullen zijn tegenover de verliezende partijen bij de verdeling van de schepenambten: “Ik wil alle andere meerderheidspartijen bedanken. Ik begrijp dat ze dit resultaat niet helemaal rechtvaardig vinden, ik geef hen gelijk.”. En VLD-lijsttrekker Ludo Van Campenhout merkte direct op: “er is ook een politieke logica en die zegt dat Janssens een flink stuk zal moeten terugbetalen van wat hij zondag heeft binnengehaald” (De Morgen, 8 oktober). Kortom, “CD&V en VLD hebben al wel laten verstaan hard te willen onderhandelen, om te vermijden dat over zes jaar Janssens opnieuw als enige met de bonus wegloopt.” (De Morgen, 10 oktober 2006).

(2) Zie het artikel elders in dit blad.

De ernst van de opwarming van het klimaat als gevolg van de broeikasgassen is een ‘waarheid die ongelegen komt’. Dat vertelt Al Gore ons in ieder geval, voormalig vice-president van de Verenigde Staten die sinds zijn verkiezingsnederlaag in 2000 van de ene conferentie naar de andere vliegt (Verenigde Staten, Japan, China, Duitsland,...) om de wereld, als een vogel die een onheilsboodschap brengt, te berichten over deze ‘vervelende waarheid’. Het was dus te verwachten dat filmmaker David Guggenheim - pro-Democraat - één van die talloze conferenties in beeld zou brengen met de voor de hand liggende titel: An Unconvenient Truth.

Het ‘pijnlijke’ aan deze zaak is dat het een hoge functionaris van de Amerikaanse bourgeoisie is die ons op wereldschaal het verhaal vertelt in een magistrale uiteenzetting op reuzenscherm... Albert Gore heeft een geweldige ontdekking gedaan! Al bijna dertig jaar buigt de wetenschappelijke gemeenschap zich over het probleem en al tien jaar is ze het er unaniem over eens dat de aarde steeds verder opwarmt als gevolg van industriële vervuiling. De enige en uitsluitende openbaring van de film bestaat uit Al Gore zelf, met zijn aangeboren talent om komedie te spelen. Inderdaad, hij doet zichzelf voor als kampioen in alle categorieën van de milieuverdediging, al sinds zijn studies op Harvard waar hij aandachtig de lessen volgde van professor Roger Revelle (pionier van de globale opwarmingstheorie). Toch was hij degene die met Clinton "het lozen heeft toegelaten van dioxine in de oceanen en die in de Verenigde Staten de grootste ontbossing uit de geschiedenis veroorzaakte." (The Independent, aangehaald in Courrier International, 15.06.2006).

Albert Gore, deze spons die zich volgezogen heeft met huichelarij is een zeer waardig vertegenwoordiger van zijn sociale klasse. Alle staten zijn op de hoogte van de gevaren voor het klimaat. Ze belijden allemaal luid en duidelijk hun wil om tot daden over te gaan om het natuurlijke milieu van de menselijke soort te beschermen en de toekomst voor de komende generaties veilig te stellen. Maar ondanks de vurige verklaringen op de Aardetop in Rio (1992) en de fantastische resoluties van het protocol van Kyoto (1998) neemt de vervuiling zienderogen toe en wordt het gevaar door de ontregeling van het klimaat groter. Per slot van rekening is de waarheid die zo ongelegen komt, en die de bourgeoisie verbergt achter al haar conferenties en nu ook deze film, het feit dat de kapitalistische wereld helemaal niet in staat is om een oplossing te vinden voor de klimatologische gevaren... en dat des te meer omdat zij er de hoofdverantwoordelijke voor is.

De klimaatopwarming is een gevaar voor de toekomst van de menselijke soort

Het kapitalistisch systeem dat nu al bijna een eeuw bankroet is, vertegenwoordigt geen enkele vooruitgang meer voor de mensheid. Zijn voortbestaan gebeurt op een zieke en vernietigende basis. De rampzalige ecologische gevolgen die sinds de jaren 1950 merkbaar zijn, vormen daarvoor een verder bewijs.

IJskolommen liegen niet! Ze worden verzameld in Antarctica en geven ons een beeld van de samenstelling van de atmosfeer over verschillende honderdduizenden jaren. Ze tonen duidelijk aan dat de CO2-concentratie nog nooit zo hoog was als vanaf de helft van de twintigste eeuw. De uitstoot van broeikasgassen, kenmerkend voor de kapitalistische productiewijze, is voortdurend groter geworden en de gemiddelde temperatuur stijgt eveneens met een regelmatig ritme. "De planeet is vandaag warmer dan ze ooit geweest is tijdens de laatste twee millennia, en als deze tendens zich doorzet zal ze aan het einde van de 21e eeuw waarschijnlijk heter zijn dan ooit gedurende de laatste twee miljoen jaar." (The New Yorker, geciteerd in Courrier International, oktober 2006).

Deze snelle opwarming is trouwens met het blote oog zichtbaar aan beide polen van de wereld. Het smelten van de Noordpool gaat zo snel dat hij rond het jaar 2080 verdwenen zal zijn. Alle grote gletsjers slinken en de oceanen warmen op. In 1975 hield James Hansen, directeur van het Goddard Institute voor Ruimtestudies (GISS), zich bezig met klimaatveranderingen. "In zijn stelling over de planeet Venus werpt hij de hypothese op dat als die planeet nu een gemiddelde oppervlaktetemperatuur heeft van 464 °C, dat komt doordat de planeet omgeven wordt door een mist van koolzuurgas die een aanzienlijk broeikaseffect veroorzaakt. Enkele tijd later bracht een ruimtesonde het bewijs dat Venus inderdaad geïsoleerd wordt door een atmosfeer die voor 96% uit koolstofdioxide bestaat." (The New Yorker). Dat is wat de aarde in een verre toekomst te wachten zou kunnen staan onder invloed van de voortdurende opstapeling van CO2... de uitroeiing van elke vorm van leven. Maar we hoeven ons niet zover in de toekomst te verplaatsen om de verwoestende invloed te zien van de klimaatopwarming. Lang voordat het broeikaseffect de aarde omgevormd zal hebben tot een oven van 400 °C zullen de voortekenen van de ommezwaai in het klimaat al ruimschoots volstaan om een ware slachting aan te richten onder de menselijke soort: overstromingen, epidemieën, orkanen...

De directeur van de British Antarctic Survey, Chris Rapley, deed begin 2005 opmerken dat de gletsjertong van Westelijk Antarctica aan het smelten is. Deze tong, zo groot als Groenland, bevat voldoende water om het niveau van de zeeën met 7 meter te doen stijgen, wat het onderlopen betekent van grote bewoonde gebieden in Thailand, India, Nederland, en de Verenigde Staten.

Een andere directeur, die van INSERN, stelde in 2000 al vast dat "de voortplantings- en besmettingscapaciteit van een aantal insecten en knaagdieren, verspreiders van parasieten en virussen, afhankelijk is van de temperatuur en de vochtigheidsgraad van het milieu. Anders gezegd: een temperatuurstijging, hoe bescheiden ook, zet het licht op groen voor de groei van een aantal ziektefactoren voor mens en dier. Dat is het geval met parasitaire ziekten zoals moeraskoorts [...] en met infectieziektes als knokkelkoorts, sommige hersenvliesontstekingen en bloedkoortsen die de laatste jaren terrein hebben gewonnen. Ofwel duiken ze weer op in gebieden waar ze verdwenen waren, ofwel treffen ze gebieden die tot nu toe gespaard waren gebleven waren..."

Een laatste illustratie is get aantal en de kracht van orkanen die met de opwarming toeneemt. Inderdaad, de vochtige luchtkolom waardoor orkanen ontstaan vormt zich pas wanneer de oppervlaktetemperatuur van de zee hoger is dan 26 °C. Wanneer de oceanen opwarmen, worden de gebieden waar deze grens overschreden wordt groter. Toen Katrina categorie 5 bereikte in de orkaanklassering, bedroeg de temperatuur van het oppervlaktewater in de Golf van Mexico ongeveer 30 °C. Volgens Kerry Emmanuel van het Massachusetts Institute of Technology "dreigt de verdere opwarming het vernietigend potentieel te vergroten van tropische cyclonen en, met de toename van de kustbevolking, in de 21ste eeuw ook in aanzienlijke mate het aantal slachtoffers tengevolge van orkanen." Nadat hij de statistieken over de kracht van orkanen in de laatste vijftig jaar uitgeplozen had, komt K. Emmanuel tot de conclusie dat de meest recente orkanen gemiddeld langer duren en dat de windsnelheden 15% hoger liggen, wat de vernietigde kracht met 50% verhoogt.

Kortom genoeg om de tien plagen van Egypte en alle zondvloeden van de Bijbel op een picknick te doen lijken.

Een pijnlijke waarheid: het kapitalistisch systeem is verantwoordelijke voor de klimaatdreiging

In tegenstelling tot Venus waar het klimaat op natuurlijke wijze naar helse temperaturen evolueerde, heeft de huidige opwarming van de aarde een heel andere oorzaak... de industriële activiteit van de mens. Maar die waarheid bevat helemaal niets nieuws want veel klimatologen (en de bourgeoisie zelf) maken er geen geheim van. De affiche voor de film van Al Gore is nog explicieter want ze toont een fabrieksschoorsteen waaruit een wolk komt die de vorm van een cycloon aanneemt. "De industrie is schuldig!" Dat is een wel erg gewillige zondebok, want in feite is het niet de industrie als dusdanig die er schuld aan heeft, maar wel hoe die wordt gebruikt, met andere woorden: de manier waarop het kapitalisme werkt. De kapitalistische productiewijze heeft het milieu steeds vervuild, ook al in de negentiende eeuw toen ze nog een factor van vooruitgang was. Het kapitalisme trekt zich niks aan van de gezondheid van het milieu. "Accumulatie om de accumulatie, productie om de productie, dat is het ordewoord van de politieke economie die de historische missie van de burgerlijke periode aankondigt. En ze heeft nooit stilgestaan bij de pijn die het scheppen van rijkdom met zich meebrengt: waartoe zou dat gejammer dienen dat toch niets verandert aan de historische onafwendbaarheden?" (Karl Marx, Het Kapitaal, Boek I). De accumulatie van kapitaal is het hoogste doel van de kapitalistische productie en het lot dat de mensheid of het milieu beschoren wordt heeft geen belang... zolang het rendeert, is het goed. De rest is tenslotte een ‘quantité négligeable’, een onbelangrijk detail.

Maar wanneer het systeem bij het begin van de twintigste eeuw aan zijn vervalfase begint, neemt de vernieling van het natuurlijk milieu hele andere dimensies aan. Ze wordt genadeloos, net zoals de genadeloze strijd die de kapitalistische ratten met elkaar leveren om zich te handhaven op de wereldmarkt. De productiekosten tot het minimum herleiden om zo concurrentieel mogelijk te zijn wordt een onafwendbare regel om te overleven. In die context worden maatregelen om de industriële vervuiling in te perken een onaanvaardbare kostenpost.

Die voortdurende economische noodzaak om de laagste kosten te bereiken verklaart ook de omvang van de materiële en menselijke schade die aangericht werd sinds het begin van vorige eeuw. Bouwconstructies in golfkarton, slecht onderhouden dijken, falende reddingssystemen... het kapitalisme is zelfs niet in staat een minimum aan bescherming te bieden tegen natuurrampen, epidemieën en andere plagen die het blijft voortbrengen.

De cinematografische onderneming van Mijnheer Gore komt ons tenslotte vertellen dat we over de macht beschikken om de stand van zaken te veranderen, het aangerichte kwaad te herstellen en het gevaar van klimaatopwarming af te wenden als we maar de moeite willen doen om volmaakt... 'groene burgers' te worden. Daarom somt de aftiteling van zijn film een lange lijst van aanbevelingen op: "verander van thermostaat", "plant een boom",... "stem voor een kandidaat die het milieu verdedigt... en als die er niet is, kom dan zelf op !" En tenslotte : "als je gelovig bent, bid dan opdat de anderen hun gedrag zouden veranderen". Dat laatste is misschien de enige zinnige raad, een bourgeois waardig: "voor de zon verduisterd wordt en de sterren uit de hemel vallen, kniel neer en bidt". Een ware bekentenis van onmacht van de bourgeoisie en haar wereld!

De arbeidersklasse kan het zich niet veroorloven nog langer het lot van de planeet over te laten aan dergelijke mensen en hun systeem. De ecologische crisis is een bewijs te meer van het feit dat het kapitalisme vernietigd moet worden voor het de wereld meesleept in de afgrond.

Een samenleving scheppen die de mens en zijn toekomst centraal plaatst is een dwingende noodzaak geworden. Het kommunisme is die wereld die nodig is en de proletarische revolutie is de weg die de mensheid daar heen voert.

Jude / 20.10.2006

Vijftig jaar nadat de arbeidersopstand als een schokgolf door Hongarije ging in 1956, ‘vieren’ de gieren van de bourgeoisie opnieuw de verjaardag ervan op de hun gebruikelijke manier. De traditionele burgerlijke pers doet weemoedig over het heldhaftige verzet van het ‘Hongaarse volk’ voor ‘nationale onafhankelijkheid’ en tegen de ‘verschrikkingen van het Kommunisme’. Dergelijke herinneringen beschrijven louter de verschijningsvorm van de opstand en verdoezelen en verdraaien dus zijn ware betekenis.

De arbeidersopstand van 1956 in Hongarije, is geen uiting van de wil van het ‘volk’ om het ‘Kommunisme’ naar stalinistisch model te hervormen of om de onafhankelijkheid van de natie te winnen. Hij is het directe resultaat van de onoplosbare tegenstellingen van het kapitalisme in Oost-Europa en in de hele wereld.

De stalinistische uitbuiting van de arbeidskracht in Oost-Europa

Nauwelijks was de Tweede Wereldoorlog ten einde of de druk van de inter-imperialistische wedijver tussen Moscou en Washington, dwong het Kremlin om zich in een razende wapenproductie te storten. Zware industrie en militaire productie werden versneld opgetrokken ten koste van de consumptiegoederen en de levensstandaard van de arbeidersklasse.

De USSR als overwinnaar en bezetter van Oost-Europa, eist inderdaad van de vers onderworpen satellietstaten dat ze hun productieapparaat volledig onderwerpen aan de militaire en economische belangen van de Sovjet-Unie.

Een waar bloedzuigerssysteem wordt ingesteld vanaf 1945-1946 met bijvoorbeeld de ontmanteling van sommige fabrieken en hun overplaatsing (met inbegrip van de arbeiders) naar Russische bodem. In Rusland en zijn satellietstaten ondergaan de arbeiders een systeem van over-uitbuiting van hun arbeidskracht dat de hel zoals beschreven door Dante benaderd. Zo wordt in Hongarije, dankzij het stalinistische recept van het stachanovisme, in het plan van 1950 de wapenproductie vervijfvoudigd.

De Russische bourgeoisie moest de lonen laag houden en de zware industrie zo snel mogelijk uitbreiden. In de periode van 1948-53 daalde de levenstandaard over heel Oost-Europa onder het vooroorlogse peil, maar de Sovjet-Unie verrees uit deze periode met een atoombom en zijn Spoetniks.

In deze omstandigheden groeit geleidelijk de woede binnen het proletariaat. De opgevoerde uitbuiting wordt steeds ondraaglijker; de opstand stond op uitbreken. De Tsjecho-Slowaakse arbeiders net als die van Oost-Berlijn waren al in opstand gekomen en maakten het ingrijpen door Russische tanks nodig om de orde te herstellen. De opstandswind tegen het stalinisme die in het oosten waaide zou zijn hoogtepunt vinden in de Hongaarse opstand van oktober 1956.

De opstand in Budapest op 23 Oktober kwam er aanvangkelijk naar aanleiding van een massabetoging, die oorspronkelijk georganiseerd was door studenten, ‘uit solidariteit met het volk van Polen’, dat net tevoren op haar beurt had gepoogd om op te komen tegen de loodzware druk van de stalinistische regimes.

Het onvermurwbare antwoord van de gezagshebbers, die de betogers als ‘fascisten’ en ‘contrarevolutionairen’ bestempelden, de bloedige repressie door de AVO (geheime politie), en vooral het feit dat de ‘studenten’betoging aangegroeid was met duizenden en duizenden arbeiders, vormde het vreedzame protest om tot een gewapende opstand voor democratische hervormingen en de terugkeer aan de macht van de ‘hervormingsgezinde’ leider Nagy.

Het klassenkarakter van de Hongaarse opstand van 1956

We gaan hier niet in op alle details die leidden tot de opstand van 23 Oktober en de uiteindelijke Russische tussenkomst die duizenden doden eiste, in meerderheid jonge arbeiders. Wij willen enkel het algemene karakter van de opstand in beschouwing nemen om hem te redden van de verschrikkelijke verwarringen die er rond geweven worden.

De oppositie tegen de ‘oude garde’ kwam op twee manieren tot uiting. De eerste was van binnen de bourgeoisie zelf, geleid door de liberale bureaucraten en gesteund door de eerder radicale studenten, intellectuelen en kunstenaars. Zij kwamen op voor een meer democratische en voordelige vorm van het staatskapitalisme in Hongarije. Maar de ‘andere oppositie’ was het spontane verzet van de arbeidersklasse tegen de monsterachtige uitbuiting die haar werd opgelegd. In Hongarije ‘versmolten’ deze twee bewegingen in de opstand. Maar het was de beslissende tussenkomst van de arbeidersklasse die een protestbeweging omvormde tot een opstand, en het was vervolgens de besmetting van de arbeidersopstand met al de democratische en nationalistische ideologie van de intellectuelen die de proletarische beweging zouden verzwakken.

Deze ontvankelijkheid van de arbeidersklasse voor het nationalistische vergif was niet meer dan het gevolg van de historische koers tot dan toe, die van de contrarevolutie die begon in de jaren 1920. Het proletariaat beschikte op wereldschaal over haar geringste kracht, ideologisch platgewalst door de nederlaag van zijn eerste revolutionaire golf van 1917-1923, fysiek verpletterd door de wereldoorlog, en ingekaderd door de vakbonden en zijn neven van de politie. Daardoor was het, zonder helder vooruitzicht, onmogelijk om verder te gaan dan het stadium van de revolte en in de richting van de revolutie te gaan, net als dat het in Hongarije moeilijk was zichzelf teweer te stellen tegen de nationalistische propaganda van een burgerlijke fractie en van zijn leger.

De arbeiders deden de protestbeweging uitbarsten omwille van de ondraaglijke levens- en werkvoorwaarden waartoe zij gedwongen werden. Eenmaal de arbeiders hun gewicht in de beweging hadden geworpen verkreeg deze een gewelddadig en onverzettelijk karakter dat niemand had verwacht. Alhoewel verschillende elementen deelnamen aan de gevechten (studenten, soldaten, boeren, enz.) waren het overwegend de jonge arbeiders die in de eerste dagen van de opstand het eerste contingent vernietigden van de Russische tanks die naar Budapest waren gestuurd om de ‘orde’ te herstellen. Het was vooral de arbeidersklasse die de Hongaarse politie en het leger deed uiteenvallen en zichzelf bewapende voor het gevecht met de AVO en het Russische Leger. Toen de tweede golf van Russische tanks aankwamen om de opstand te neer te slaan, waren het de arbeiderswijken die in puin moesten geschoten worden want daar zaten de voornaamste weerstandsnesten. En zelfs na het herstel van de ‘orde’ en de installatie van de regering Kadar, zelfs nadat duizenden arbeiders afgeslacht waren, bleef het proletariaat verzet plegen door middel van talrijke en bittere gevechten.

De krachtigste uitdrukking van het proletarische karakter van de opstand was het opduiken van echte arbeidersraden over heel het land. Verkozen op fabrieksniveau, verbonden deze raden hele industriegebieden en steden, en waren zonder twijfel de organisatorische kern van de hele opstand. Ze namen de taak op zich van de organisatie van de distributie van wapens en voedsel, voerden de algemene staking, leidden de gewapende strijd. In sommige steden waren ze onbetwist heer en meester. Het verschijnen van deze raden zaaide ongerustheid en afgrijnzen onder de kapitalistische klasse, in het oosten als in het westen.

Maar de Hongaarse arbeidersstrijd ten hemel prijzen, zonder zijn uiterste zwakheden en verwarringen te analyseren, zou verraad betekenen aan onze taak als revolutionairen. Die komt er op neer om niet passief de arbeidersstrijd toe te juichen maar zijn beperkingen te bekritiseren en de algemene doelstellingen van de beweging van de klasse uit te stippelen. Ondanks het feit dat de arbeiders tijdens de opstand feitelijk de macht hadden in grote delen van Hongarije, was de rebellie van 1956 geen bewuste poging van het proletariaat om voor zichzelf de politieke macht te grijpen en een nieuwe maatschappij op te bouwen. Het was een spontane revolte die er niet in slaagde tot een revolutie uit te groeien, omdat de arbeidersklasse een duidelijk politiek inzicht miste van de historische doelstellingen van haar strijd, omdat zij nog ten volle gebukt ging onder het ideologisch gewicht van de contrarevolutie.

In onmiddellijke zin was de belangrijkste hindernis voor de Hongaarse arbeiders, de enorme dam van nationalistische en democratische ideologie, die van alle kanten rondom hen werd opgetrokken. De studenten en intellectuelen waren de meest actieve verspreiders van deze ideologie, maar de arbeiders gingen zelf ook gebukt onder al deze illusies. Dus, in plaats van de zelfstandige belangen van het proletariaat te stellen tegen die van de kapitalistische staat en van alle andere klassen, neigden de raden er toe om de arbeidersstrijd gelijk te stellen met de strijd van het ‘volk’ om de staatsmachine om te vormen en ‘nationale onafhankelijkheid’ te verwerven. Nationale onafhankelijkheid is een reactionaire utopie in het tijdperk van het verval van het kapitalisme en het imperialisme. In plaats van op te roepen – zoals de sovjets in Rusland in 1917 hadden gedaan – tot het vernietigen van de burgerlijke staat en de internationale uitbreiding van de revolutie, beperkten de raden zich tot het eisen van de terugtrekking van de Russische troepen, een ‘onafhankelijk socialistische Hongarije’ onder leiding van Imre Nagy, vrijheid van meningsuuiting, zelfbeheer van de fabrieken, enzovoort. De strijdmethoden die gebruikt werden door de raden waren impliciet revolutionair, en drukten intrinsiek de revolutionaire aard uit van het proletariaat. Maar de doelstellingen die zij aannamen bleven steken binnen het politieke en economische kader van het kapitalisme. De tegenspraak waarin de raden gevangen zaten kan opgesomd worden in de volgende eis die naar voren gebracht werd door de arbeidersraad van Miskolc:

“De regering moet de vorming voorstellen van een Nationale Revolutionaire Raad, gebaseerd op de arbeidersraden van de verschillende departementen en van Budapest, en samengesteld door democratisch door hen verkozen afgevaardigden. Tezelfdertijd moet het oude parlement worden ontbonden.” (geciteerd in Bureaucratie en Revolutie in Oost-Europa door Chris Harman, p. 161).

Maar in plaats van deze stap te nemen, stelden de raden hun eis tot ontbinding van het parlement en het opzetten van een centrale arbeidersraad door de regering van Imre Nagy, dit wil zeggen van diezelfde macht die zij hadden moet opruimen! Zo'n illusies konden enkel leiden tot het neerslaan van de raden, of van hun integratie in de burgerlijk staat. Het komt de meerderheid van de arbeidersraden toe dat zij verkozen om vechtend ten onder te gaan of zichzelf ontbonden toen zij inzagen dat er geen perspectief zat in verdere strijd en dat zij gedoemd waren om marionetten te worden van de regering Kadar.

Het feit dat de Hongaarse arbeiders niet in staat waren om een revolutionair inzicht te verwerven van hun toestand, kwam ook tot uiting in het feit dat, voor zover wij weten, er geen enkele revolutionaire politieke organisatie tot stand kwam bij deze immense uitbarstingen. Zoals Bilan, de publicatie van de Italiaanse Linkerzijde, schreef over Spanje in de jaren 1930, was het falen van het Spaanse proletariaat om een partij van de klasse in het leven te roepen, ondanks de radicale aard van zijn strijd, fundamenteel de uitdrukking van de diepe inzinking waarin de internationale proletarische beweging weggezonken was. Tegen 1956 was deze toestand in zekere zin nog erger: de laatste kommunistische Linkerzijdes waren verdwenen, en niet alleen in Hongarije, maar over heel de wereld, zag het proletariaat zichzelf verstoken van bijna elke eigen politieke uitdrukking. De zwakke revolutionaire stemmen die er nog waren, werden gemakkelijk vermalen door het gebrul van die krachten van de contrarevolutie wier taak het is om te spreken 'in naam' van de arbeidersklasse. De stalinisten aller landen toonden hun brutale reactionaire aard door de arbeidersopstand af te doen als een samenzwering in dienst van de clan rond ex-dictator Horthy (1) of van de CIA. Uit afkeer stapten vele individuen in die tijd uit de kommunistische partij, maar die partijen zelf stonden vierkant achter de woeste repressie van de Hongaarse arbeiders. Bovendien bekritiseerden sommigen onder hen, geleid door de grote roerganger voorzitter Mao in Beijing, Kroetsjov omdat hij de Hongaarse arbeiders niet krachtdadig genoeg had neergeslagen! Van hun kant kan het zo lijken dat de trotskisten die hun ‘steun’ uitbazuinden voor de opstand, aan de kant van de arbeiders hebben gestaan. Maar door de opstand te definiëren als een ‘politieke revolutie’ voor ‘arbeidersdemocratie’ en voor ‘nationale onafhankelijkheid’, dragen ze bij tot het versterken van de bedrieglijke misleiding dat de staat in Hongarije al een arbeiderskarakter had en dat hij alleen moest gezuiverd worden van zijn bureaucratische misvormingen om weer volledig in arbeidershanden te komen.

Niet alleen hebben de trotskistische organisaties een ideologisch gif gespuid bedoeld om te proberen de arbeidersstrijd binnen het kader van de burgerlijke staat te houden, maar ook ondersteunden ze openlijk de meest ‘liberale’ vleugel van de bureaucraten van de stalinistische regimes. De stellingname in 1956 door de druïde van de Vierde Internationale, Ernest Mandel, met betrekking tot de overwinning van de Gomulka-clique in Polen laat hierover geen twijfel bestaan: “De socialistische democratie zal nog veel veldslagen moeten winnen in Polen, (maar) de voornaamste, die het mogelijk maakte dat miljoenen arbeiders zichzelf weer identificeren met de arbeidersstaat, is al gewonnen.” (geciteerd in Harman, p. 108).

Sinds 1956 zijn er meer ‘radicale’ analyses gemaakt van de Hongaarse gebeurtenissen, maar weinige breken daadwerkelijk met het analysekader van de trotskisten. De libertairen van Solidarity bijvoorbeeld zien in hun brochure over Hongarije 1956 de eis voor arbeiderszelfbeheer (zoals het werd uitgewerkt door de Hongaarse vakbonden!) als een werkelijke revolutionaire kern van de opstand. Maar deze eis, net zoals die voor nationale onafhankelijkheid en voor democratie, was alweer een afleiding van de allereerste taak van de arbeiders: de vernietiging van de kapitalistische staat, het grijpen van de macht door de raden, niet louter de economische maar ook de politieke.

Naar de jaren 1950 wordt door vele fracties van de bourgeoisie met heimwee teruggeblikt, want het was de periode toen de kapitalistische ideologie een absolute controle leek te hebben verworven over de arbeidersklasse. De arbeiders van Oost-Europa waren dus geïsoleerd en onderworpen aan al de illusies die gevoed werden door een schijnbaar ‘bijzondere’ toestand. Met het kapitalisme in het Westen dat schijnbaar zo voorspoedig en vrij leek, was het voor de arbeiders van het Oostblok niet zo moeilijk om de ‘Sovjet-Unie’ of het ‘stalinisme’ als hun vijand te zien en niet het wereldkapitalisme zelf. Dit verklaart de vreselijke illusies die de opstandelingen dikwijls hadden over de ‘democratische’ regimes van het Westen. Velen hoopten dat het Westen ‘hen ter hulp zou snellen’ tegen de Russen. Maar het Westen had de Sovjet-Unie in Yalta al het ‘recht’ verleend om de arbeiders van de Oostbloklanden uit te buiten en te onderdrukken, en had er geen belang bij om enige hulp te verstrekken aan iets dat zo oncontroleerbaar was als een massale arbeidersopstand.

De proletarische wereldrevolutie staat historisch nog steeds op de agenda

De kapitalistische wereld is niet langer wat hij was in 1950. Sinds het einde van de jaren 1960 is het hele systeem dieper en dieper aan het wegzinken in een onoplosbare economische crisis, de uitdrukking van de historische neergang van het kapitalisme sedert bijna honderd jaar. In antwoord op deze crisis heeft een nieuwe generatie arbeiders een nieuwe tijdperk ingezet van klassenstrijd op internationaal vlak. Als men de stakingen van de jaren 1970-1980 in Polen vergelijkt met de opstand in Hongarije, kan men zien dat vele illusies van de jaren 1950 hun greep zijn beginnen verliezen. De arbeiders van Polen streden niet als ‘Polen’ maar als arbeiders; en hun onmiddellijke vijanden waren niet ‘de Russen’ maar hun eigen bourgeoisie; hun onmiddellijke doel was niet de verdediging van ‘hun’ land maar de verdediging van hun eigen levensstandaard. Het is dit opnieuw opduiken van het internationale proletariaat op zijn eigen klassenterrein, dat eens te meer de kommunistische wereldrevolutie op de historische agenda heeft geplaatst. Maar alhoewel de Hongaarse opstand behoort tot een periode die door de arbeidersklasse achterhaald is, toch heeft ze de huidige arbeidersklasse nog veel te leren in haar strijd om bewust te worden van haar revolutionaire opdracht. Doorheen zijn vergissingen en verwarringen heeft de opstand veel cruciale lessen onderstreept over wie de vijanden van de arbeidersklasse zijn: nationalisme, zelfbeheer, stalinisme in al zijn vormen, de ‘westerse democratie’, enzovoort, enzovoort. Maar tegelijkertijd vormde de opstand de heldhaftige aankondiging van de toekomst die het proletariaat overal wacht, in de mate dat het de bourgeoisie van Oost en West de stuipen op het lijf joeg met het spook van de bewapende arbeidersraden.

Naar World Revolution, krant in Groot-Brittannië van de IKS

(1) Horthy: admiraal die de Revolutie van 1919 neersloeg in Hongarije, anti-semiet, collaboreerde met het nazi-regime.

Eind oktober 2006 werd in de Zuid-Koreaanse steden Seoel en Ulsan een conferentie gehouden van internationalistische organisaties waartoe was op-geroepen door het Socialistisch-Politiek Verbond (SPV). Hoe bescheiden het deelnemerstal ook was, de SPV is (voorzover ons bekend) de eerste geor-ganiseerde uiting in het Verre Oosten van de beginselen van de Kommunistische Linkerzijde, en deze conferentie was zeer zeker de eerste in zijn soort. Als zodanig heeft hij een historische betekenis, en de IKS verleende van ganser harte zijn steun door een delegatie te sturen om de conferentie toe te spreken (1).

In de dagen voorafgaand aan de conferentie werd het belang op de lange termijn van de doelstelling overschaduwd door de dramatische verscherping van inter-imperialistische spanningen in de regio door het tot ontploffing brengen van Noord-Korea’s eerste atoombom en de manoeuvres die daarop volgden van vooral de verschillende regionale machten (Verenigde Staten, China, Japan, Rusland, Zuid-Korea). Tijdens de conferentie werd dit vraagstuk dan ook uitvoerig besproken wat aanleiding gaf tot de aanvaarding van onderstaande tekst door de deelnemers waarvan de namen onderaan de verklaring te vinden zijn:

Internationalistische Verklaring vanuit Korea tegen de oorlogsdreiging

Volgend op het nieuws over de nucleaire tests in Noord-Korea; wij, kommunistische internationalisten bijeengekomen in Seoel en Ulsan:

Veroordelen de ontwikkeling van het vermogen van nog meer kapitalistische staten om kernbommen te maken: de atoombom is het ultieme wapen in de inter-imperialistische oorlogvoering waarvan het enige doel bestaat uit de massale uitroering van de burgerbevolking in het algemeen en de arbeidersklasse meer in het bijzonder.

Veroordelen onvoorwaardelijk deze nieuw stap in de richting van oorlog door de kapitalistische Noord-Koreaanse staat die hiermee (alsof dat nog nodig was) andermaal laat zien dat deze in het geheel niets te maken heeft met arbeidersklasse of kommunisme, en dat hij niets anders is dan een heel extreme en groteske versie van de algemene tendens naar militaristisch barbarendom van het kapitalisme in verval.

Veroordelen onvoorwaardelijk de huichelachtige campagne door de Verenigde Staten en hun bondgenoten tegen hun Noord-Koreaanse vijand die niets anders is dan de ideologische voorbereiding voor het laten uitbreken – zodra ze daarvoor over de middelen beschikken – van hun eigen preventieve aanvallen waarvan de werkende bevolking het belangrijkste slachtoffer zal worden, net als momenteel in Irak. We zijn niet vergeten dat de Verenigde Staten de enige supermacht is die atoomwapens heeft ingezet om de burgerbevolking van Hirosjima en Nagasaki uit te moorden.

Veroordelen onvoorwaardelijk de zogenaamde ‘vredesinitiatieven’ die onvermijdelijk onder de hoge bescherming van andere imperialistische gangster zoals China staan. Deze zullen niet over vrede gaan, maar over de eigen imperialistische belangen in de regio. De arbeiders kunnen geen vertrouwen stellen in de ‘vredelievende bedoelingen’ van welke kapitalistische staat dan ook.

Veroordelen onvoorwaardelijk iedere poging van de Zuid-Koreaanse bourgeoisie om onder het voorwendsel van verdediging van nationale vrijheid of democratie repressieve maatregelen te nemen tegen de arbeidersklasse of tegen activisten in hun verdediging van internationalistische beginselen.

Bevestigen onze volledige solidariteit met de arbeiders van Noord- en Zuid-Korea, China, Japan en Rusland die als eersten zullen lijden onder militaire actie wanneer die uitbreekt.

Verklaren dat alleen de wereldwijde arbeidersstrijd voor altijd een eind kan maken aan het voordurende dreiging van barbarendom, imperialistische oorlog en nucleaire vernietiging dat tijdens het kapitalisme over de mensheid hangt.

De arbeiders hebben geen land te verdedigen!

Arbeiders aller landen, verenigt u!

 

Deze verklaring werd ondertekend door de volgende organisaties en groepen:

• Socialistisch-Politiek Verbond (Korea), groepsvergadering te Seoel van 26 oktober 2006
• Internationale Kommunistische Stroming
• Internationalist Perspectives

Een aantal bij de Conferentie aanwezige kameraden tekenden deze verklaring eveneens op persoonlijke titel:

• SJ (Seoul Group for Workers’ Councils)
• MS (Seoul Group for Workers’ Councils)
• LG
• JT
• JW (Ulsan)
• SC (Ulsan)
• BM

(1) Nadere gegevens over deze conferentie volgen.

Het vastlopen van de oorlog in Irak en de vermenigvuldiging van dodelijke aanslagen maken overduidelijk dat de strijd tegen het internationale terrorisme, zowel in het Midden-Oosten als in de rest van de wereld, compleet mislukt is. De Verenigde Staten worden niet slechts vernederd maar krijgen striemende klappen.

De Amerikaanse bourgeoisie zit in een doodlopend straatje

Hoe is het mogelijk dat het sterkste leger van de wereld, uitgerust met de meest moderne technologie, de meest doeltreffende inlichtingendiensten, de meest verfijnde wapens om doelen te lokaliseren en op honderden kilometers afstand te treffen, vastzit in een dergelijk wespennest?  Voor de heersende klasse is het antwoord vanzelfsprekend: het kan slechts te maken hebben met de onbekwaamheid van Bush jr., de “slechtste president uit de geschiedenis van de Verenigde Staten: onwetend, arrogant en volkomen stupide” (in de woorden van de schrijver Norman Mailer). Kortom, een halve imbeciel die wordt omgeven door een bende nietsnutten. Deze uitleg is simpel en werkt des te beter omdat Bush echt niet veel moet doen om dit aannemelijk te maken. Maar zij staat ver bezijden het werkelijke probleem, en daaruit bestaat juist haar nut voor de bourgeoisie. Of het kapitalisme deze of gene richting opgaat, hangt niet af van het ene of andere individu aan de top van de staat. Het is de toestand van het systeem die politieke oriëntaties opdringt. De eerste wereldmacht moet noodzakelijkerwijze haar rangorde verdedigen. De Verenigde Staten kunnen geen andere politiek voeren dan die Paul Wolfowitz (een eminent lid van de republikeinse beleidsploeg) sinds het begin van de jaren 1990 naar voren bracht: “De wezenlijke politieke en militaire missie van Amerika in het tijdperk na de Koude Oorlog zal er uit bestaan om te verhinderen dat er een rivaliserende militaire supermacht kan opkomen in West-Europa, in Azië of in de gebieden van de vroegere Sovjet-Unie.” Deze ‘doctrine’ is openbaar gemaakt in maart 1992 toen de Amerikaanse bourgeoisie nog illusies koesterde over het succes van deze strategie, kort na de ineenstorting van de USSR en de hereniging van Duitsland. Met dit doel voor ogen verklaarden deze lieden enige jaren geleden dat er “een nieuw Pearl Harbour nodig was”, om de natie te mobiliseren, om de democratische waarden van Amerika aan de wereld op te leggen, en om de imperialistische rivaliteiten in de kiem te smoren. Daarom past het om er aan te herinneren dat de aanval op de Amerikaanse marinebasis in december 1941, die aan Amerikaanse kant 4.500 doden en gewonden kostte, de Verenigde Staten in staat stelde om aan de oorlog deel te nemen aan de kant van de Geallieerden, door de publieke opinie, die eerder voor het grootste deel aarzelde tegenover de deelname aan de oorlog, te doen omzwaaien. En dat terwijl de hoogste Amerikaanse politieke autoriteiten op de hoogte waren van dit project en niet tussen beide kwamen. Sindsdien werd slechts dezelfde politiek uitgevoerd: de aanslagen van 11 september 2001 hebben hen een 'nieuw Pearl Harbour' in de schoot geworpen en het is in naam van deze nieuwe kruistocht tegen het terrorisme dat zij de inval in Afghanistan en vervolgens in Irak hebben kunnen rechtvaardigen.

De balans van deze politiek, de enige die de eerste wereldmacht kan voeren, is verpletterend: 3.000 gesneuvelde soldaten sinds het begin van de oorlog in Irak ongeveer drie jaar geleden (waaronder meer dan 2.800 aan Amerikaanse zijde), 655.000 Irakezen zijn omgekomen tussen maart 2003 en juli 2006, terwijl de moorddadige aanslagen en de botsingen tussen sjiitische en soennitische fracties alleen maar erger geworden zijn. Er zijn 160.000 man bezettingstroepen aanwezig op Irakees grondgebied onder het oppercommando van de Verenigde Staten. Deze zien zich niet in staat om "hun missie van ordehandhaving te waarborgen" in een land dat op het punt staat om uiteen te spatten in een burger-oorlog. Niet alleen bevechten de sjiitische en soennitische milities elkaar al maanden met geweld, maar verscheuren ook rivaliserende sjiitische bendes elkaar onderling en zaaien ze terreur, voornamelijk de bende onder het bevel van Moqtada al-Sadr (met zijn zelfuitgeroepen 'Mehdi-leger') en de Al-Badr brigades (verbonden aan de heersende partij in de regering), die verantwoordelijk zijn voor de voornaamste bloedbaden in Amara, Nasirijja, Basra waar ze proberen hun wet op te leggen. In het zuiden van het land hebben soennitische activisten, die prat gaan op hun banden met Al Qaïda onlangs een 'islamitische republiek' uitgeroepen, terwijl in de regio van Bagdad de bevolking geconfronteerd wordt met autobommen, exploderende bussen of zelfs fietsen, naast de afpersingen van plunderaars. De Amerikaanse troepen hoeven hun neus maar te laten zien of ze staan al bloot aan hinderlagen.

Irak in een onontwarbare bloedige chaos

De oorlogen in Irak en Afghanistan slokken bovendien kolossale sommen geld op die de begroting van de Verenigde Staten steeds verder aanvreten en hen met torenhoge schulden opzadelen. De toestand in Afghanistan is niet minder rampzalig. De niet-aflatende jacht op Al Qaïda en de aanwezigheid, ook daar, van een bezettingsleger geven de Taliban weer krediet (ze wasin 2002 uit de macht verdreven, maar werd vervolgens door Iran en China herbewapend), en ze vermenigvuldigen hun hinderlagen en aanslagen.

De ‘terroristische demonen’ als Bin Laden of het regime van de Taliban zijn trouwens allebei ‘scheppingen’ van de Verenigde Staten geweest om de USSR tegen te werken ten tijde van de imperialistische blokken, na de inval van de Russische troepen in Afghanistan. De eerstgenoemde is een ex-spion die gerekruteerd werd door de CIA in 1979. Nadat hij gediend had als financieel tussenpersoon in een wapenhandel tussen Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten voor de Afghaanse ‘ondergrondse’ werd hij na de Russische inval bemiddelaar van de Verenigde Staten om geld uit te delen onder het Afghaanse verzet. De Taliban van hun kant zijn bewapend en gefinancierd door de Verenigde Staten en zij zijn destijds aan de macht gekomen met de volledige instemming van Uncle Sam.

Het is bovendien ook overduidelijk dat de grote kruistocht tegen het terrorisme, in plaats van uit te monden in de uitroeiing ervan, slechts is uitgelopen op een vermenigvuldiging van terroristische acties en zelfmoordaanslagen, wier enige motief is om zoveel mogelijk slachtoffers te maken.

Vandaag staat het Witte Huis machteloos tegen de meest vernederende lange neus die de Iraanse staat maakt. Dit geeft trouwens staten van vierde of vijfde rang vleugels, zoals Noord-Korea, dat zich veroorloofde om op 8 oktober een kernproef uit te voeren die het tot de achtste land met kernwapens maakt. Deze gigantische uitdaging brengt heel het evenwicht van Zuidoost-Azië aan het wankelen en zal op zijn beurt de aspiraties aanwakkeren van nieuwe pretendenten voor het verwerven van kernwapens. De snelle remilitarisering en herbewapening van Japan en zijn oriëntatie op de productie van kernwapens hebben er pas weer een voorwendsel bij gekregen om zich tegen de onmiddellijke buren van Japan te keren.

Daarbij moet ook de verschrikkelijke chaos vermeld worden van de toestand in het Midden-Oosten, en in het bijzonder in de Gaza-strook. Als gevolg van de verkiezingsoverwinning van Hamas eind januari werd de internationale hulp stopgezet en heeft de Israëlische regering de blokkering doorgevoerd van de fondsen van belastinginkomsten en douanerechten aan de Palestijnse Autoriteit. 165.000 ambtenaren worden al zeven maanden niet meer betaald maar hun woede, net als die van een hele bevolking waarvan 70% onder de armoedegrens leeft, en met een werkloosheid van 44%, wordt gemakkelijk ingekapseld door straatgevechten waarin sinds 1 oktober Hamas en Fatah weer tegenover elkaar staan. De pogingen van het vormen van een regering van nationale eenheid stranden de een na de ander. Tezelfdertijd belegert de Tsahal, na zijn terugtrekking uit Zuid-Libanon, opnieuw de grenszones met Egypte in het zuiden van de Gaza-strook en heeft het zijn bombardementen op de stad Rafah hervat, onder het voorwendsel op de terroristen van Hamas te jagen.

De bevolking leeft er in een klimaat van permanente terreur en onzekerheid. Sinds 25 juni zijn er in dit gebied al 300 doden gevallen.

Het fiasco van de Amerikaanse politiek is dus overduidelijk. Daardoor komt het dat de Bush-regering zo erg ter discussie staat, zelfs in eigen, republikeinse kamp. 60% van de Amerikaanse bevolking denkt dat de oorlog in Irak een ‘slechte zaak’ is, een groot deel ervan gelooft niet meer in de stelling dat de kernbewapening tegengehouden kan worden of aan het bestaan van banden tussen Saddam met Al Qaïda. De mening vat post het dit slechts een voorwendsel was om een militaire tussenkomst in Irak te rechtvaardigen. Een half dozijn recente boeken (waaronder een van de journalistieke vedette Bob Woodward die het Watergate-schandaal ten tijde van Nixon had onthuld) heeft een ongenadige beschuldiging opgesteld om deze 'staatsleugen' aan te klagen. Deze boeken spreken zich uit voor een terugtrekking van de troepen uit Irak. Dat betekent helemaal niet dat de militaristische politiek van de Verenigde Staten in de grond geboord wordt, maar wel dat de regering verplicht is hiermee rekening te houden, haar eigen tegenstellingen moet blootleggen om te proberen zich aan de nieuwe politieke situatie aan te passen.

De nieuwste zogenaamde ‘miskleun’ van Bush om toe te geven dat er een parallel bestaat met de oorlog in Vietnam valt samen met de ‘lekken’… die georkestreerd werden door interviews met James Baker. Het plan van de ex-chef van de generale staf van Reagan, en staatssecretaris ten tijde van Bush senior, mikt op de opening van een dialoog met Syrië en Iran en vooral op een gedeeltelijke terugtrekking van de troepen uit Irak. Deze poging om beperkt te paraderen onderstreept het peil van de verzwakking van de Amerikaanse bourgeoisie die zich een algehele terugtrekking niet kan veroorloven omdat dit de meest striemende kaakslag uit zijn geschiedenis zou zijn. De parallel met Vietnam is eigenlijk een bedrieglijke onderschatting. Want indertijd stelde de terugtrekking van de troepen uit Vietnam de Verenigde Staten in staat tot een strategische heroriëntatie ten voordele van hun bondgenootschappen en om China binnen hun eigen kamp te trekken tegenover de USSR. Daarentegen zou het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Irak een zuivere capitulatie zonder compensatie betekenen die de Amerikaanse grootmacht compleet ongeloofwaardig zou maken. Deze tegenstrijdigheden zijn schreeuwende uitingen van de verzwakking van het Amerikaanse leiderschap en de opgang van het ‘ieder voor zich’. Een verandering van de meerderheid in het nieuwe Congres zal geen andere ‘keuze’ aanreiken dan een vlucht naar voren in steeds moorddadigere militaire avonturen die een uiting zijn van de impasse van het kapitalisme.

In de Verenigde Staten is het gewicht van het chauvinisme dat ten toon gespreid werd na 11 september voor het grootste deel weggeëbd met de ervaring van het dubbele fiasco van de ‘strijd tegen het terrorisme’ en het wegzakken in het moeras van de oorlog in Irak. De rekruteringscampagnes voor het leger hebben moeite om kandidaten te ronselen die bereid zijn om zich in Irak aan flarden te laten schieten, terwijl de troepen zelf door demoralisatie overmand worden. Ondanks de risico's vinden er duizenden deserties plaats. Men heeft vastgesteld dat al meer dan duizend deserteurs hun toevlucht hebben gezocht in Canada.

Deze toestand licht een sluier op van een heel ander perspectief. Het steeds meer ondraaglijk worden van de oorlog en de barbarij in de maatschappij is een onmisbare dimensie in de bewustwording van de proletariërs van het niet te herstellen bankroet van het kapitalistisch systeem. Het enige antwoord dat de arbeidersklasse tegenover de imperialistische oorlog kan stellen, de enige solidariteit die zij kan betuigen aan haar klassenbroeders die blootgesteld zijn aan de ergste afslachtingen, is om in verweer te komen op haar eigen klassenterrein om een eind te maken aan dit systeem.

W / 21.10.2006