We publiceren hier een briefwisseling met T., een contact in Duitsland die zich richt op de mobilisaties ter ondersteuning van ‘Vrijheid voor Palestina’.

Brief van T.

Kameraden,

hier is een bijdrage van mij aan de discussie:

Een punt van kritiek dat ik heb is dat de IKS andere politieke standpunten, die niet overeenkomen met het begrip van de IKS van internationalisme, afschildert als anti-internationalistisch. Lenin had een ander standpunt over de antikoloniale/anti-imperialistische strijd dan Rosa Luxemburg - maar was hij geen internationalist? Een korte zoektocht naar het onderwerp onthult dat Lenin de antikoloniale strijd duidelijk politiek steunde. Centraal daarbij staat het ‘recht der naties op zelfbeschikking. Hij schreef: "De socialisten moeten niet alleen de onvoorwaardelijke onbezwaarde en onmiddellijke bevrijding der koloniën eisen — en politiek uitgedrukt betekent deze eis niets anders dan juist het erkennen van het zelfbeschikkingsrecht — maar zij moeten ook op de meest besliste wijze de meest revolutionaire elementen in de burgerlijk-democratische nationale bevrijdingsbewegingen in deze landen en hun opstand ondersteunen, en als het geval zich voordoet: ook hun revolutionaire oorlog tegen de hen onderdrukkende imperialistische mogendheden."[1]

Hij beschuldigt ook de socialisten, die niet opkomen voor het recht op zelfbeschikking, ervan lakeien te zijn van de imperialistische bourgeoisie. Over deze socialisten schrijft hij: "[...] dat zulke socialisten handelen als chauvinisten, als lakeien van de imperialistische monarchieën en de imperialistische burgerij, die zich met bloed en slijk hebben besmeurd."[2]

En Lenin brengt ook nog iets belangrijks naar voren: “Als tegenwicht tot deze kleinburgerlijke opportunistische utopie moet het programma van de sociaaldemocratie de onder het imperialisme fundamentele wezenlijke en onvermijdelijke indeling der naties in onderdrukte en onderdrukkende op de voorgrond stellen.."[3]

Zelfs als imperialisme een wereldsysteem is en ik er ook van overtuigd ben dat er geen ‘progressieve’ nationale strijd kan zijn, rijst toch de volgende vraag: Is het nationalisme van de Israëlische staat HETZELFDE als het nationalisme van de Palestijnen? Bestaat er in de visie van de IKS geen verschil tussen de onderdrukkende kant en de onderdrukte kant? Dus om het heel duidelijk in een notendop te zeggen: Ik zie dat de nationalistisch-religieuze politiek van delen van de Palestijnse bevolking geen emancipatorisch, socialistisch perspectief biedt (maar eerder onderdrukt). In dit opzicht is het bekritiseren ervan ook essentieel. MAAR: Waar leidt een politiek toe die geen onderscheid maakt tussen onderdrukker en onderdrukte? Dit aspect van onderdrukking ontbreekt in de analyse van IKS. In feite bestaat onderdrukking op het vlak van nationaliteit - zoals Lenin zegt, en is dit een essentieel element van imperialisme! Dit aspect wordt niet behandeld door de IKS, het wordt niet uitgelegd, maar eerder genegeerd.

Als er vanuit het standpunt van de IKS geen verschil is, zou dat op zijn minst verklaren waarom de moorddadige acties van de Israëlische staat niet centraal staan in de agitatie. Het zou ook verklaren waarom de kritiek op de Duitse staat en het imperialistische Westen, met Israël als bondgenoot, zo timide is.

Ik kom niet tot een sluitende oplossing van het probleem. Ik ben het ook niet helemaal eens met Lenin’s standpunt, maar ik denk wel dat hij belangrijke aspecten aan de orde stelt.

Het standpunt van de IKS lijkt een sjabloon te zijn, aangezien precies dezelfde argumenten worden gebruikt voor zowel de oorlog in Oekraïne als de oorlog in Palestina. Beide gevallen hebben overeenkomsten - die de IKS benadrukt ( analyse van het historisch Verval, een voorbeeld van het stadium van ontbinding) - maar op belangrijke punten ook verschillen. Bijvoorbeeld: Oekraïne is een staat die zwaar bewapend wordt door de NAVO. Palestina is geen staat. Het is een bezet gebied dat een ‘autonome autoriteit’ kreeg van de bezettingsmacht. Er zijn nog veel meer verschillen, dit was maar één voorbeeld.

Verder: De vraag rijst hoe de aanval van de militante groepen en het bloedige bloedbad op 7 oktober überhaupt tot stand zijn gekomen. Sommige (of veel?) mensen in Israël vragen zich af: Waar was de Mossad en waar was het leger? Hebben ze niet genadeloos gefaald? Hoe kon dit gebeuren? De IKS neemt gewoon de officiële ‘feiten’ en de officiële uitleg over van wat er is gebeurd – zoals die ons worden voorgeschoteld door belanghebbende partijen.

Hier kan ik zelfs verwijzen naar een ouder IKS-artikel waarin staat: "Maar al te vaak, wanneer de IKS het machiavellisme van de bourgeoisie blootlegt, beschuldigen onze critici ons ervan af te glijden naar een samenzweerderige kijk op de geschiedenis. Hun onbegrip in deze context is echter niet alleen een miskenning van onze analyse, maar erger nog: ze vallen ten prooi aan de ideologische prietpraat van bourgeois apologeten in de media en de academische wereld, wiens taak het is om degenen die proberen de patronen en processen binnen het politieke, economische en sociale leven van de bourgeoisie te identificeren, af te doen als irrationele samenzweringstheoretici. Toch is het helemaal niet controversieel om te beweren dat ‘leugens, terreur, dwang, dubbelspel, corruptie, complotten en politieke moorden’ door de hele geschiedenis heen deel hebben uitgemaakt van het arsenaal van uitbuitende heersende klassen, of dat nu in de oudheid, het feodalisme of het moderne kapitalisme was"[4].

In ieder geval zien jullie het mogelijke machiavellisme niet in verband met 7 oktober! Er zijn al documenten opgedoken die grote vragen oproepen, zie: "Documents reveal Israeli conspiracy to promote 7 October attack"[5].

In een Engelse publicatie van de IKS staat een belangrijke idee die het belang van de kwestie illustreert: "Maar er is nog iets ernstigers: deze doos van Pandora zal nooit meer dichtgaan. Net als in Irak, Afghanistan, Syrië en Libië zal er geen weg terug zijn, geen "terugkeer naar vrede "[6].

Dit is naar mijn mening helemaal waar. Het probleem dat ik wilde voorleggen is in hoeverre afkeer van het lelijke gezicht van het Westerse imperialisme leidt tot collectief verzet. Een verzet dat in opstand kan komen tegen de imperialistische logica van oorlog. Wie de concrete manifestatie van het Westerse imperialisme - zoals we momenteel zien in de lukrake moord op meer dan 10.000 mensen in de Gazastrook - niet als uitgangspunt neemt, die schiet tekort in zijn tactische aanpak.

Er zijn bijvoorbeeld al proletarische acties geweest, zoals de weigering van havenarbeiders om wapens en munitie in te laden voor gebruik in de Gaza-oorlog. Helaas wordt dit niet vermeld in de IKS-pers. - Toch zou dit een concrete, kleine stap in de richting van proletarisch internationalisme kunnen zijn.

De volgende beoordeling is niet correct in zijn generaliserende verklaring en doet denken aan de aankondigingen uit Duitse imperialistische regeringskringen: " Maar desondanks is de waarheid dat ze deelnemen aan pro-oorlog demonstraties, waar de leidende slogan, "Palestine will be free, from the river to the sea?" alleen kan worden bereikt door de militaire vernietiging van Israël en de massale slachting en verdrijving van Israëlische Joden - een Nakba in omgekeerde vorm.." (IKSonline artikel)[7]

"de waarheid [is] dat ze deelnemen aan pro-oorlog demonstraties"? Er zijn zeker veel deelnemers die zich niet bewust zijn van het probleem van de nationalistisch-religieuze toespitsing, en er zijn ook openlijk reactionaire krachten. Maar het is onjuist om de demonstraties een fundamenteel pro-oorlog karakter toe te schrijven. En, zoals hierboven al is gezegd, zeer verenigbaar met de officiële verklaringen van het Duitse en Europese imperialisme. Want wat deze nu niet nodig hebben is verzet tegen de slachting in Gaza. Daarom worden critici massaal aangevallen en demonstraties verboden. En de IKS vindt dat dit ‘pro-oorlog demonstraties’ zijn?

De multi-ethische arbeidersklasse in Europa en de VS verheft haar stem tegen de oorlog - miljoenen keren! - en de IKS is van mening dat zij deelnemen aan "pro-oorlog demonstraties"?

 

Antwoord van de IKS

We begroeten de bijdrage van de kameraad. Hij heeft een echte inspanning gedaan om zijn standpunt ten aanzien van de oorlog in het Midden-Oosten uit te leggen, voornamelijk gebaseerd op de standpunten die Lenin tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft ontwikkeld. Met zijn kritiek draagt hij bij aan de opheldering van de aard van de Gaza-oorlog, die al ernstige problemen heeft opgeleverd voor sommige politieke groepen in hun verdediging van het perspectief van de wereldarbeidersklasse. Voor ons is dit een reden te meer om zorgvuldig op deze bijdrage te reageren.

Maar we willen beginnen met een methodologische vraag. Aangezien de kameraad geen waardering uitspreekt voor het analytische kader dat het IKS heeft gebruikt om zijn standpunt ten aanzien van deze oorlog te ontwikkelen, weten we niet of zijn kritiek alleen betrekking heeft op specifieke punten in de analyse of op de hele politieke benadering van het IKS. Het is bijvoorbeeld niet helemaal duidelijk of de kameraad het 100 procent eens is met het internationalisme dat door de IKS wordt verdedigd, of alleen onder bepaalde voorwaarden.

In ieder geval lijkt het erop dat de kameraad het eens is met het IKS dat "deze doos van Pandora nooit meer dicht zal gaan. Net als in Irak, Afghanistan, Syrië en Libië zal er geen weg terug zijn, geen ‘terugkeer naar vrede’." Dit is een belangrijk punt omdat we hieruit afleiden dat de kameraad het met ons eens is over het concept van de irrationaliteit van deze oorlog, waarin er geen winnaars zullen zijn, maar alleen vernietiging en verdere chaos. Maar dit standpunt is niet zonder gevolgen, want zo'n standpunt maakt het nutteloos om een van beide kampen in deze oorlog te steunen. Vooral wanneer de kameraad ook nog bevestigt dat, in het tijdperk van het imperialisme, ‘progressieve’ nationale strijd niet langer mogelijk is[8].

Onderdrukkers en onderdrukten

Daarom zijn we des te meer verbaasd dat de kameraad de theorie van de onderdrukkende en onderdrukte naties ter sprake brengt, door de woorden van Lenin te volgen, dat "onder het imperialisme de verdeling van naties in onderdrukkers en onderdrukten een fundamenteel, zeer belangrijk en onvermijdelijk feit is"[9]. En ter ondersteuning van dit standpunt voegt hij er ook aan toe dat "Palestina geen staat is".

Het is niet precies duidelijk wat de kameraad hier zegt, maar hij lijkt te zeggen dat de Palestijnse natie niet gelijk is aan de Israëlische natie, dat de Palestijnen eigenlijk een onderdrukte nationale minderheid zijn binnen de Israëlische staat, een idee dat we kunnen aanvaarden. Dit is een situatie die vergelijkbaar is met de onderdrukte naties in het tsaristische Rusland van voor 1917. En het was Lenin die daarom het "recht der naties op zelfbeschikking" verdedigde. Maar dit tactische standpunt, bedoeld om de voorwaarden voor de wereldrevolutie te bevorderen, pakte catastrofaal uit toen het na de Oktoberrevolutie in praktijk werd gebracht. In 1918 bekritiseerde Rosa Luxemburg deze ‘tactiek’ terecht, bijvoorbeeld in haar brochure De Russische Revolutie.

In deze brochure toonde Rosa Luxemburg aan, op basis van de empirische feiten, dat toen naties na oktober 1917 ‘zelfbeschikking’ kregen, ze onmiddellijk reactionaire formaties werden, en zich niet alleen tegen elkaar keerden maar ook tegen de revolutie[10].

Dit gebeurde vanwege het feit dat het kapitalisme zijn periode van verval was ingegaan, een wereld die volledig verdeeld was, in een staat van historische crisis en onomkeerbaar verval. De toegenomen concurrentie tussen de grootmachten, om een deel van de wereldmarkt te bemachtigen, leidde tot militaire spanningen, met als hoogtepunt de Eerste Wereldoorlog. Na de Eerste Wereldoorlog, en met het falen van de economische ‘remedies’ voor de crisis van het kapitalisme, bleef er voor de bourgeoisie maar één manier over om de impasse te doorbreken: zich halsoverkop storten op militarisme en oorlog. Maar zelfs de kleinere naties konden niet ontsnappen aan deze logica. Als ze wilden overleven, moesten ze de vlucht in het militarisme accepteren en zich schikken naar de wereldwijde eisen van de grote imperialistische mogendheden.

Elk nationale bourgeoisie moet zich onderwerpen aan de logica van de permanente oorlog van het kapitaal, aan haar manier van leven en aan de keten van imperialistische conflicten die hieruit voortvloeit. Nationale bevrijding is gelijk geworden aan imperialistische oorlog en de ideologie van ‘nationale bevrijding’ in het verval van het kapitalisme is reactionair.

Het onderscheid van Lenin tussen onderdrukende en onderdrukte naties is niet verkeerd, maar het raakt niet aan de wortels van de kapitalistische productiewijze. Onderdrukking en onderdrukten zijn kenmerken van de bovenbouw die geen directe relatie hebben met de basis en een afschaffing van een bepaalde vorm van onderdrukking heeft geen fundamentele invloed op de materiële omstandigheden van de kapitalistische maatschappij. De strijd van de onderdrukten of zelfs de afschaffing van de onderdrukking van Palestijnen, zwarten of vrouwen - als dit al mogelijk zou zijn binnen het kapitalisme - schaft dit systeem zelf niet af. Integendeel, zoals het geval is met de Palestijnen, kunnen we zelfs verwachten dat hun ‘bevrijding’ van het onderdrukkende Israëlische regime, als het al ooit zou lukken, zeer zeker zou leiden tot een onderdrukkend regime zoals de andere islamitische staten in de regio en dus niet tot de ondermijning van het kapitalisme - om nog maar te zwijgen van de afschaffing ervan.

Lenin’s standpunt dat "de verdeling van naties in onderdrukker en onderdrukte (...) de essentie vormt van het imperialisme" [11] zet de deur wijd open voor de opvatting dat alle klassen in de onderdrukte, niet-imperialistische naties een gemeenschappelijk belang hebben in de strijd tegen de onderdrukkende natie. Met andere woorden: het onderscheid tussen ‘agressors en belaagden’, tussen ‘onderdrukker en onderdrukte naties’ is niet alleen ongeldig, maar vormt het ideologische kader dat ontworpen is om de uitgebuite klasse mee te slepen in oorlogen ter verdediging van belangen die niet de hare zijn. Daarom wordt het op grote schaal gebruikt door extreem links van het kapitaal om arbeiders op te roepen de strijd van onderdrukte nationale bevolkingen te steunen in het kader van een imperialistische oorlog. Afzonderlijke klassenbelangen worden verborgen en vervangen door ‘belangen van het volk’ en de algemene belangen van de onderdrukte natie[12].

In zijn theorie ging Lenin niet alleen uit van kenmerken van de bovenbouw, hij verdeelde de landen in de wereld ook in drie hoofdtypen en voor elk van deze drie typen ontwikkelde hij een verschillende politiek[13]. Maar de arbeidersklasse is één internationale klasse en elke politiek die probeert de beste tactiek voor elk deel vast te stellen is in tegenspraak met het principe dat de proletarische revolutie op wereldvlak moet plaatsvinden en niet volgens specifieke omstandigheden in dit of dat deel van de wereld. In die zin heeft Rosa Luxemburg gelijk dat "iedere socialistische politiek, die afziet van dit bepalende historische milieu, die zich midden in de maalstroom van de wereld slechts door de geïsoleerde gezichtspunten van een land wil laten leiden, is van tevoren op zand gebouwd"[14].

Het Palestijnse regime onderdrukt ook de arbeidersklasse

In tegenstelling tot de kameraad zijn wij ervan overtuigd dat Gaza niet alleen een nationale entiteit is, maar dat het regime in Gaza ook verschillende functies bezit van een burgerlijke staat: het int belastingen en heeft een leger, een juridisch apparaat, detentiefaciliteiten, inlichtingen- en politiepersoneel, enz. Het is het de facto bestuur van Hamas dat deze staatsfuncties uitoefent en dat sinds 2005, onder leiding van een sterk gecentraliseerd commandocentrum, in staat is geweest om duizenden raketten op Israëlisch grondgebied af te vuren. Er is maar één conclusie mogelijk: de oorlog in Gaza is een oorlog tussen twee imperialistische staten.

Daarom zijn we het niet eens met de kameraad wanneer hij de conclusie trekt dat revolutionairen als uitgangspunt voor hun tactische positie moeten nemen de "afkeer van het lelijke gezicht van het Westerse imperialisme (...) zoals we dat momenteel zien in de lukrake moord op meer dan 10.000 mensen [en meer] in de Gazastrook". In lijn met de standpunten die verdedigd worden door de traditie van de Kommunistische Linkerzijde, kiest de IKS niet voor een van de imperialistische kampen, noch om tactische redenen, noch vanwege de bloedbaden en wreedheden die veroorzaakt worden door een van de imperialistische kampen. Maar de kameraad lijkt een andere opvatting te hebben die, als een concrete uitdrukking van zijn theoretische benadering, duidelijk naar voren komt in de kritiek op het standpunt van de IKS over de pro-Palestijnse demonstraties.

In zijn kritiek trekt de kameraad de conclusie dat deze demonstraties, in tegenstelling tot het standpunt dat in het artikel “De werkelijkheid achter de burgerlijke slogans” wordt verdedigd, geen pro-oorlogsdemonstratie waren. Volgens de kameraad waren het pro-Palestina demonstraties, gesteund door arbeiders, en was dit de reden waarom de kritiek van de demonstranten op de politiek van de westerse bourgeoisie werd aangevallen door de mainstream media. Door niet de juiste tactische houding aan te nemen, zou de IKS zich zogenaamd aansluiten bij het koor van de anti-Palestijnse campagne. Maar het artikel zegt terecht dat de leuze “Palestine will be free, from the river to the sea” alleen maar de etnische zuivering van de Joodse bevolking in het gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee kan betekenen, "een Nakba in omgekeerde richting". En dit heeft niets te maken met een anti-Palestijns of pro-Israëlisch standpunt, maar met een standpunt dat de situatie in het Midden-Oosten benadert en analyseert vanuit het perspectief van het proletariaat, de enige klasse die in staat is de kapitalistische verhoudingen te overstijgen en dus niet bepaald wordt door de antagonistische belangen van imperialistische staten.

Tot slot moeten we zeggen dat oorlog niet het gevolg is van een bepaalde specifieke politiek, die ‘min of meer nationalistisch’, ‘min of meer agressief’, enzovoort is, maar het product van het kapitalistische systeem als geheel, voortvloeiend uit zijn aard en de historische tendensen van het verval, waaraan geen enkel deel van de heersende klasse kan ontsnappen. In die zin is er inderdaad geen verschil tussen het nationalisme van Israël en het nationalisme van Palestina: beide ideologieën zijn een dekmantel voor de drang naar oorlog en voor de onderdrukking van de arbeidersklasse door de burgerlijke staat.

Dennis, Februari 2024

[1] W.I. Lenin, De socialistische revolutie en het recht der naties op zelfbeschikking, VI. Drie typen van landen ten opzichte van het zelfbeschikkingsrecht der naties [2] Idem [3] Idem [4] Pearl Harbor, the Twin Towers and the Machiavellianism of the bourgeoisie (part 1) [5] WSWS, Documents expose Israeli conspiracy to facilitate October 7 attack [6] Arbeiders hebben geen vaderland! [7] De werkelijkheid achter de burgerlijke leuzen [8] Om eventuele misverstanden te voorkomen: voor de IKS leidden ‘progressieve’ nationale strijd in de negentiende eeuw tot de vorming van een hogere eenheid van de bourgeoisie binnen bepaalde gebieden, de centralisatie van de nationale economie en de integratie van meer arbeidskracht. [9] W.I. Lenin, De socialistische revolutie en het recht der naties op zelfbeschikking, III. De betekenins van het zelfbeschikkingsrecht en zijn verhouding tot de federatie. [10] Rosa Luxemburg (1918): De Russische Revolutie [11 W. I. Lenin, Das revolutionäre Proletariat und das Selbstbestimmungsrecht der Nationen. [12] Voorbeelden van het standpunt van extreem links van het kapitaal: "We staan pal achter de onderdrukte Palestijnse massa's" (Internationale Marxistische Tendens); we betuigen "unanieme solidariteit met het onderdrukte Palestijnse volk" (Socialistische GelijkheidsPartij - WSWS); laten we onze "solidariteit tonen met het gekoloniseerde en onderdrukte Palestijnse volk" (Communist Party of Great Britain). [13] W.I. Lenin, De socialistische revolutie en het recht der naties op zelfbeschikking, VI. Drie typen van landen ten opzichte van het zelfbeschikkingsrecht der naties [14] Rosa Luxemburg, De crisis der sociaaldemocratie Hoofdstuk VII