“Maar de Duitse sociaaldemocratie was niet alleen de sterkste voorhoede, zij was het denkende brein van de Internationale. Daarom moet de analyse, het proces van bezinning, beginnen bij haar val. Zij heeft de plicht vooraan te gaan met de redding van het Internationale socialisme, dat wil zeggen met nietsontziende zelfkritiek. Geen andere partij, geen andere klasse der burgerlijke maatschappij kan de eigen fouten, de eigen zwakheden in de klare spiegel der kritiek van de gehele wereld tonen, want de spiegel weerkaatst tegelijk de voor haar staande historische grens en het achter haar staande historische noodlot. De arbeidersklasse kan steeds onbeschroomd de waarheid, ook de bitterste zelfbeschadiging in het gezicht zien, want haar zwakte is slechts een afdwaling en de strenge wet van de geschiedenis geeft haar de kracht terug, waarborgt haar uiteindelijke overwinning. De nietsontziende zelfkritiek is niet alleen noodzakelijk voor haar bestaan, zij is ook de hoogste plicht van de arbeidersklasse.”

Dit schreef aldus Rosa Luxemburg in 1915, in de Crisis van de Sociaaldemocratie, beter bekend als het Junius Pamflet, in haar onderzoek naar het verraad van de meerderheid van de Duitse SPD, en de meerderheden van de andere socialistische partijen, toen deze partijen geconfronteerd werden met de opperste test van wereldimperialistische oorlog. In deze passage maakt zij een centraal element duidelijk van de marxistische methode: het principe van de voortdurende, ”nietsontziende zelfkritiek“, die zowel noodzakelijk als mogelijk is voor marxisme, omdat het marxisme het theoretische product is van de eerste klasse in geschiedenis die de “waarheid rechtstreeks in de ogen kan kijken”. Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog was deze poging, om te gaan tot de wortels van de ineenstorting van Tweede Internationale, een onderscheidende eigenschap van de linkse stromingen die uit de sociaal-democratische partijen waren voortgekomen die nu een nieuwe en uitdrukkelijke Kommunistische Internationale gingen vormen. En aangezien met de neergang van de naoorlogs revolutionaire golf de nieuwe Internationale op haar beurt ook in het opportunisme was gegleden - een regressie die zich het duidelijkst symboliseerde in de eenheidsfrontpolitiek met de sociaal-democratische verraders – werd dezelfde kritiek uitgeoefend door de linkskommunistische fracties binnen de Derde Internationale, in het bijzonder de Duitse, Italiaanse en Russische Linkerzijde.

In 1914 raakte de anarchistische beweging ook in crisis na het besluit van de veel gerespecteerde anarchist Peter Kropotkin, en de groep rond hem, om steun te verlenen aan het imperialisme van de Entente tegen het imperialistische blok dat door Duitsland werd geleid, en de goedkeuring van datzelfde beleid door de Franse ‘revolutionaire syndicalistische’ vakbond, CGT. (1) In de rijen van de anarchistische beweging waren er velen die loyaal bleven aan internationalisme en die de houding van Kropotkin en andere ‘loopgraafanarchisten’aan de kaak stelden. Waarschijnlijk weigerde een meerderheid van de anarchisten om aan de imperialistische oorlogsinspanning deel te nemen. Maar in tegenstelling tot de marxistische linkerzijde, waren er weinig pogingen om een theoretische analyse te maken van de capitulatie van een betekenisvolle vleugel van de anarchistenbeweging in 1914. En terwijl de marxistische linkerzijde de achterliggende methode en de praktijk van de sociale democratische partijen tijdens de gehele periode vóór de oorlog in vraag kon stellen, toonden de anarchisten niet die dergelijke capaciteit van de “niets ontziende zelfkritiek”, omdat de anarchisten niet de historische materialistische methode aanhangen, maar zich op min of meer tijdloze en abstracte principes baseren die doorspekt is van de conceptie van een soort familie, verenigd rond de strijd voor vrijheid tegen autoriteit. Er kunnen uitzonderingen, ernstige pogingen voorkomen die dieper ingaan op de kwestie, maar over het algemeen komen zij voort uit de anarchisten die in staat zijn geweest bepaalde elementen van de theoretische methode van marxisme te integreren.

Dit onvermogen om in zichzelf diepgaand in vraag te stellen komt voort uit de originele klassenaard van het anarchisme, d.w.z. uit de weerstand van de kleine bourgeoisie, vooral van de zelfstandige ambachtslieden, tegen het proces van verproletarisering die de klassenstructuur van de oude feodale maatschappijen van 19de eeuw Europa deed desintegreren. Van deze stroming was de Franse anarchist Pierre-Joseph Proudhon de duidelijkste belichaming, met zijn verwerping van kommunisme ten gunste van de maatschappij van zelfstandige producenten, verbonden door de ruil van gelijke waarden. Het is zeker waar dat de Proudhonisten ook de uitdrukking waren van een beweging die ‘overging’ naar het proletariaat door zich bij Eerste Internationaal aan te sluiten. Maar zelfs de meest uitgesproken anarchistische proletarische stromingen, zoals het anarcho-syndicalisme dat zich tegen het eind van de 19e eeuw ontwikkelde, kon de onsamenhangende, idealistische en a-historische politieke concepties nooit volledig overwinnen die zo kenmerkend waren voor de kleinburgerlijke kijk op de wereld.

De prijs voor dit falen om echte lessen te trekken van 1914 werd betaald in de nieuwe crisis die de anarchistische beweging trof in reactie op de gebeurtenissen in Spanje in 1936-37. De belangrijke elementen van de anarchistische beweging die in 1914 - vooral de Spaanse CNT – geen verraad hadden gepleegd, storten zich nu op de steun voor een nieuwe imperialistische oorlog. In dat conflict tussen twee kapitalistische facties, de Republikeinse regering die door de linkse fracties van de bourgeoisie werd overheerst, en de rechtse krachten die door Franco werden geleid, maakte deel uit van een bredere inter-imperialistisch gevecht, dat het meest openlijk werd gevoerd tussen de fascistische staten van Duitsland en Italië en het nieuwe imperialisme van de USSR. Onder het vaandel van de anti-fascistische eenheid integreerde de CNT zich snel op alle niveaus in de Republikeinse staat, met inbegrip van deelname aan de Catalaanse en Madrileense regering.  Het belangrijkste was de centrale rol van CNT in het afleiden van wat aanvankelijk een authentieke proletarische reactie was op de Franco’s staatsgreep, een reactie die de methodes van de klassenstrijd - algemene staking, verbroedering met de troepen, fabrieksbezettingen en de bewapening van de arbeiders - had gebruikt voor de militaire defensie van de kapitalistische Republiek.

Gezien de sterkte van deze aanvankelijk proletarische reactie werden niet alleen de anarchisten maar ook talrijke marxistische stromingen niet gelieerd aan het Stalinisme op één of andere manier meegesleurd in een steun voor het anti-fascistische front; en dit omvatte niet alleen de opportunistische tendens rond Trotsky maar ook belangrijke elementen binnen de Kommunistische Linkerzijde, met inbegrip van een minderheid in de Italiaanse Linkerzijde. Aan de andere kant waren er zeker ook binnen het anarchisme klassenreacties op het verraad van CNT, zoals de Vrienden van Durruti en Camillo Berneri’s Guerra Di Classe. Maar de echte duidelijkheid over de aard van de oorlog kwam alleen voort uit een kleine minderheid van de marxistische linkerzijde, vooral de Italiaanse Fractie, die Bilan publiceerde. De laatstgenoemde stond bijna alleen in de afwijzing van de claim dat de oorlog in Spanje een conflict was in het belang van het proletariaat: in feite was voor Bilan de oorlog een soort generale repetitie voor de de naderende wereld-imperialistische slachting. Voor Bilan was Spanje een nieuwe 1914, voor de anarchistische beweging in het bijzonder. (2)

En in 1939, geconfronteerd met de nieuwe wereldoorlog, die Bilan had voorspeld, was het nu een meerderheid van de anarchisten die werd bedwelmd door anti-fascisme, die het pad volgde van de capitulatie voor de Geallieerde oorlogsinspanning. Hetzij als deel van ‘Het Verzet’ of direct als deel van de officiële geallieerde legers: aan het hoofd van de van de ‘Bevrijdingsparade’ in Parijs in 1944 reed een pantserwagen, versierd met de vlaggen van de CNT, die had gevochten in een divisie van het Vrije Franse leger dat geleid werd door generaal Leclerc.

Opnieuw waren er tussen 1939-45 anarchistische groepen en individuen die trouw bleven aan internationalistische principes, maar nogmaals: er is nagenoeg geen bewijsmateriaal dat zij een systematisch onderzoek hebben gedaan naar het historische verraad van de meerderheid van de anarchistische stroming, waarvan zij zich desondanks als een deel bleven beschouwen. Het gevolg was dat zij, net zoals na het verraad van 1914, faalde ook maar enige klassengrens te trekken tussen internationalisten en de anarcho-patriotten: in veel gevallen werden de laatstgenoemden eenvoudig gereïntegreerd in de ‘affiniteitgroep’, die de anarchistische beweging feitelijk is zodra de zaken weer naar ‘normaal’ worden, zoals na de oorlog. Achter dit onvermogen om op een onverzettelijke manier de principes van de klasse te verdedigen is niet alleen een diepgaande intellectuele zwakte, maar ook een gebrek aan morele verontwaardiging: alles wordt vergeven zolang het binnen de familie blijft.

Vandaag wordt het wereldproletariaat nog een keer geconfronteerd met de kwestie van oorlog. Niet een wereldoorlog rond reeds gevormde blokken, maar een meer algemene, chaotischere neergang in militair barbarij over de hele planeet, zoals de voorbeelden van de oorlogen in Afrika, het Midden-Oosten en de Oekraïne ons laten zien. Deze oorlogen zijn opnieuw imperialistische oorlogen, waarin de grotere kapitalistische staten tegen hun rivalen vechten middels de diverse lokale of nationale facties, en zij zijn allemaal uitdrukkingen van de versnelde val van het zelfvernietigende kapitalisme. En nog een keer neemt een deel van de anarchistische beweging openlijk aan deze imperialistische conflicten deel:

• In Rusland en de Oekraïne is er de groei geweest van anarcho-nationalistische of ‘ethno-anarchistische’ groepen die openlijk functioneren als een ‘libertaire’ vleugel van de oorlogdrang in elk van de landen. Maar een ‘meer respectabele’ anarchistische groep, zoals de Autonome Arbeiders Unie, die materiaal op libcom publiceert en een bijeenkomst organiseerde op de Anarchistische Bookfair van afgelopen jaar, heeft ook haar diepgaande tweeslachtigheid tegenover de huidige oorlog geopenbaard: in sommige officiële verklaringen schijnt ze een standpunt in te nemen zowel tegen zowel het regime van de Oekraïne als tegen de pro-Russische separatisten, zowel tegen de NAVO als tegen de Russische Federatie, maar verklaringen op Facebook van sommige van haar belangrijkste leden vertellen een heel ander verhaal, waarin ze blijkbaar de regering van Kiev verdedigt in haar oorlog tegen Russische inval en zelfs de NAVO oproept steun te geven; (3)

• In Rojava of Syrisch Koerdistan zijn het Koerdische Anarchistisch Forum en de Turkse DAF (Devrimci Anarşist Faaliyet) die zowel steun geven en deelnemen aan alsook globale propaganda voeren voor de zogenaamde ‘revolutie in Rojava’. Want, zo beweren ze, in haar strijd tegen de Syrische overheid en vooral tegen wrede jihadisten van Islamitische Staat, organiseert de lokale bevolking zich in onafhankelijke communes. DAF biedt zijn diensten aan ter deelname aan de gevechten rond de belegerde stad Kobane, dichtbij de Turkse grens. In werkelijkheid, worden deze ‘communes' strak gecontroleerd door Koerdische nationalistische PKK, die in de laatste jaren een ‘draai’ heeft gemaakt weg van het Maoïsme naar het ‘libertair municipalisme' van Murray Bookchin (4). En in haar conflict met IS heeft de PKK min of meer openlijk de grondtroepen geleverd voor van de ‘westerse’ coalitie die door de V.S. geleid wordt;

• De anarchistische elementen in het westen worden ook meegetrokken in de campagne over ‘solidariteit met Kobane', die effectief een solidariteitscampagne is met de PKK. De anarchistische beroemdheid David Graeber heeft een artikel in The Guardian gepubliceerd Waarom negeert de wereld de revolutionaire Koerden in Syrië? (5) wat het experiment van de PKK beschrijft in termen van ‘directe democratie' en ‘sociale revolutie’, vergelijkt met de anarchistische collectieven in Spanje in 1936 en de ‘internationale linkerzijde’ verzoekt om een herhaling van dezelfde tragische nederlaag te voorkomen. Een gelijkaardige zienswijze wordt vertoond door het bericht dat geplaatst is op Libcom en ondertekend is met Ocelot. Hoewel Ocelot argumenteert ten gunste van het anti-fascisme en de ‘revolutionaire Koerden’, biedt hij een meer geavanceerde versie van hetzelfde standpunt: hij is zich goed bewust van wat hij het ‘Bordigistische’ standpunt noemt betreffende de kwestie van fascisme (6), en is daar een felle tegenstander van. (7) Maar misschien belangrijker is de reactie van enkele van de gevestigde anarchistische organisaties. In Frankrijk bijvoorbeeld, neemt CNT-AIT (8), achter een spandoek dat zegt: “Wapens voor het Koerdische verzet, Rojava is hoop, anarchisten in solidariteit“ (zie foto). De vlaggen van de Franse Federatie van Anarchisten (FA) stellen zich ook op achter hetzelfde spandoek. De Internationale Federaties van Anarchisten (IFA), waar zowel de Frans AF als de Engelse FA lid van zijn, waarbij ook de DAF en de KAF als vriendschappelijke organisaties zijn aangesloten, heeft de meeste DAF- artikelen over de situatie in Rojava zonder kritisch commentaar gepubliceerd.

Er zijn natuurlijk elementen binnen het anarchisme die zeer consistent zijn geweest in hun afwijzing van deze steun aan nationalisme. Wij hebben reeds de internationalistische verklaring gepubliceerd van de KRAS, de Russische afdeling van de anarcho-syndicalistische Internationale Arbeiders Associatie (IAA), tegen de oorlog tussen Rusland en de Oekraïne (9). Wij hebben bovendien gewezen op een lid van de KRAS, die ondertekent met foristaruso, die enkele zeer stevige kritieken op de standpunten van Autonomous Workers Union (AWU) heeft gepubliceerd op libcom (zie voetnoot 3). Op een van de belangrijkste forumtopics op Libcom over de situatie in het Midden-Oosten hebben enkele individuele kameraden, met name een lid van de Britse tak van IWA (Solidarity Federation) die zich AES noemt, krachtig gedebatteerd tegen de pro-PKK lijn. Het Collectief dat de website Libcom beheert, heeft twee artikelen geplaatst over de PKK en Rojava, geschreven vanuit een linkskommunistisch perspectief: de waarschuwing van IKS tegen de nieuwe libertaire facelift van de PKK (zie voetnoot 4), en het artikel The Bloodbath in Syria: Class war or Ethnic war (10) geschreven door Devrim en dat al eerder was gepubliceerd op de website van de Internationalistische Communistische Tendens. Onder de commentaren, die op het laatstgenoemde artikel volgen, zijn woedende en lasterlijke reacties door inzenders, die lid of verdedigers van Turkse DAF schijnen te zijn.

Op het moment van schrijven heeft de Anarchist Federation in Groot-Brittannië (AF) een verklaring gepubliceerd dat ze geen illusies heeft in de linkse, nationalistische aard van PKK en aantoont dat de draai naar ‘federatieve democratie’ van Bookchin van bovenaf is ingevoerd door zijn grote leider Ocalan, die ook gelijksoortige toenaderingen heeft gedaan naar het regime van Assad, de Turkse staat en de Islam (11). De AF heeft de moed om toe te geven dat het standpunt dat ze heeft ingenomen, gezien het grote aantal anarchisten dat steun verleent aan de ‘revolutie in Rojava', niet populair zal zijn. Maar hier zien wij opnieuw een totaal gebrek aan coherentie binnen dezelfde ‘internationale’ tendens. De verklaring van de AF bevat helemaal geen kritiek op DAF of op IAF en in haar lijst van concrete ‘acties’ die aan het eind van de verklaring is opgesteld, wordt het verzoek gedaan om “via de IFA, die in direct contact staat met DAF, humanitaire hulp te verlenen aan Rojava”. Dit schijnt een concessie te zijn aan de druk van “het iets moeten doen”, dat in het anarchistische milieu zeer sterk is, zelfs als de hulp (hetzij militair of humanitair) die door een kleine groep in Turkije wordt georganiseerd, onvermijdelijk ten voordele zou zijn van grotere organisaties, zoals de PKK.

En dit is in werkelijkheid wat de DAF voorstelt, aangezien het vrijwilligers aanbood aan de door de PKK gecontroleerde ‘Volksbeschermingseenheden’ of YPG. De AF schrijft ook dat het probeert “iedere onafhankelijke actie van arbeiders en boeren in de Rojava regio aan te moedigen en te steunen. Het spreekt zich uit tegen iedere nationalistische agitatie en de eenheid van Koerdische, Arabische, Moslim, Christelijke en Yezidi arbeiders en boeren. Dergelijke onafhankelijke initiatieven moeten zich losmaken van de controle van de PKK/PYD, eveneens van de hulp door de Westerse bondgenoten, van hun volgers zoals het Vrije Syrische Leger, de Democratische Partij van Koerdistan van Barzani, en de Turkse staat”. Maar ze kan dit nauwelijks doen zonder ook een standpunt in te nemen tegen de pro-PKK standpunten van DAF zelf.

Het is zeker opmerkelijk dat de meest consistente reacties op de situatie in Rojava zijn geschreven vanuit de traditie van het linkskommunisme. Wat de meer algemene reactie van de anarchisten kenmerkt is hun totaal gebrek aan coherentie. Wanneer u de websites van IAA bekijkt, CNT-AIT, of de Solidarity Federation, dan ziet u dat ze dwangmatig gericht blijven op directe en lokale arbeidersstrijd waarin ze zijn betrokken (12), nogal in de stijl van de economistische stroming die Lenin honderd jaar geleden al bekritiseerde. De grote economische, politieke en sociale gebeurtenissen in de wereld worden nauwelijks vermeld, en er is geen teken van enig debat over dergelijke fundamentele kwesties als internationalisme en imperialistische oorlog, zelfs wanneer er toch duidelijk diepgaande verschillen van mening bestaan binnen deze stroming, gaande van internationalisme tot nationalisme. Dit gebrek aan debat, dit vermijden van de confrontatie van standpunten - die wij in IAF kunnen ook waarnemen - is veel gevaarlijker dan de crises die de anarchistische beweging in 1914 en 1936 troffen, toen er in de rijen van deze beweging nog veel grotere reacties ontstonden op het verraad van principes.

Het anarchisme blijft een soort familie, die de posities van de bourgeoisie en het proletariaat gemakkelijk in elkaar kan passen en in dit kader nog de vaagheid, de aarzelingen reflecteert van de sociale lagen, die gevangen zitten tussen de twee belangrijkste klassen van de maatschappij. Deze atmosfeer is een echte hindernis voor verduidelijking, die zelfs de helderste, meest vatberaden internationalistische individuen of groeperingen verhindert om naar de wortels te gaan van dit meest recente voorbeeld van anarchistische samenwerking met de bourgeoisie. Het doortrekken van haar standpunten tot hun logische conclusie vereist een nieuw grondig onderzoek van afgelopen crises in het anarchistisch milieu, vooral die van 1936 waar, zoals wij in onze recente artikelen in de Internationale Revue  aangetoond hebben, de fatale tekortkomingen van anarchisme op de meest spraakmakende wijze werden geopenbaard. In laatste instantie zou dit een fundamentele kritiek van anarchisme zelf en een echte assimilatie van de marxistische methode vereisen.

Amos; 3/12/14

(1) Zie het artikel over de CGT in onze serie over het anarcho-syndicalisme: https://en.internationalism.org/ir/120_cgt.html [1]. De link voor de hele reeks is: https://en.internationalism.org/series/271 [2]

(2) Zie in het bijzonder de artikels: https://en.internationalism.org/ir/2008/132/spain_1934 [3]; https://en.internationalism.org/ir/133/spain_cnt_1936 [4]; https://en.internationalism.org/content/10367/war-spain-exposes-anarchisms-fatal-flaws [5]. Een vervolg op het laatste artikel, dat gaat over de dissidente anarchisten in Spanje en elders, zal spoedig verschijnen.

Zie ook bijvoorbeeld: "Spanje 1936: Links misleidt het proletariaat en onderwerpt het aan de burgerlijke staat [6]".

(3) Zie de bijdragen van foristaruso, een lid van de Russische anarcho-syndicalistische groep KRAS, afdeling van de IAA: https://libcom.org/news/about-declaration-awu-confrontation-ukraine-23062014 [7]; https://libcom.org/news/when-patriotic-anarchists-tell-verity-02072014 [8]; https://libcom.org/forums/news/ukrainian-crisis-left-necessary-clarification-28092014 [9]

(4) https://nl.internationalism.org/node/1045 [10]: Internationalisme als antwoord op de Koerdische kwestie - Nationalisme ligt nooit aan de basis van een klasseloze samenleving

(5) https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/oct/08/why-world-ignoring-revolutionary-kurds-syria-isis [11]. Een reactie door ICT kan hier worden gevonden: https://www.leftcom.org/en/articles/2014-10-30/in-rojava-people%E2%80%99s-war-is-not-class-war [12].

Deze tekst verdedigt duidelijk een internationalistisch standpunt tegen de linkse ideologie van Graeber, maar het doet ook een concessie aan anarchisme: het idee dat er een “sociale revolutie” was in Spanje in 1936. De “militaire staatsgreep van 18 juli 1936 tegen de Tweede Spaanse Republiek kwam na jaren van klassestrijd. Het Volksfront van socialisten en liberalen wist niet het hoe te antwoorden, maar de arbeiders wisten dat wel. Toen de liberale ministers weigerden om de arbeiders te bewapenen, vielen zij de barakken van het regime aan en bewapenden zich. Dit ontketende een sociale revolutie die in diverse delen van Spanje die bijna de vorm aannam zoals Graeber het beschrijft. Nochtans raakte het niet de politieke macht van de burgerlijke Spaanse Republiek. De staat werd niet vernietigd”.

Het laatste punt is correct, maar het idee van een ‘sociale revolutie’ werd toentertijd niet gedeeld door de Italiaanse Fractie van de Kommunistische Linkerzijde (die Bilan publiceerde en waar zowel IKS als de ICT zich op beroepen) – het lijkt eerder bij het standpunt te staan van de minderheid van de Fractie, die vertrok om te vechten in de milities van POUM ‘ter verdediging van de Spaanse revolutie’. Bilan beschouwde Juli 1936 en Mei 1937 als arbeidersopstanden, maar gebruikte nooit de term sociale revolutie om de gebeurtenissen in Spanje precies te beschrijven, omdat de burgerlijke staat niet was vernietigd en de arbeiders niet de macht hadden gegrepen of zelfs geen dubbelmacht had gevestigd. Het gevolg was dat alle ‘sociale maatregelen’ (collectivisaties van landbouwbedrijven en fabrieken, enz.), door de arbeiders en de boeren zeer snel werden geïntegreerd in een nieuwe vorm van oorlogseconomie, erop gericht om een imperialistisch conflict te dienen met de anarcho-syndicalistische CNT als het belangrijkste instrument, zowel voor de omvorming van de aanvankelijke proletarische reactie in een anti-fascistische front als voor het beheer van de oorlogseconomie ‘onder arbeiderscontrole’. De ‘Stellingname over Spanje' van de minderheid - die door Eiffel in de V.S. wordt voorgesteld en in 1937 de Revolutionary Workers League (RWL) groepeert - heeft hetzelfde uitgangspunt als dat van Bilan.

Deze kwestie is belangrijk omdat er veel internationalisten in de anarchistische beweging zijn die een duidelijk standpunt over de huidige oorlog in het Midden-Oosten hebben ingenomen, linkskommunisten deze kameraden moeten aanmoedigen om een grondige analyse van te maken hoe het mogelijk is het anarchisme zo vaak de test van imperialistische oorlog niet heeft doorstaan, en dan vooral in 1936. Het idee van een ‘Spaanse revolutie’ in 1936 vertegenwoordigt een soort heilig icoon voor bijna alle anarchisten. Maar zolang ze niet bereid zijn om tot de wortel te gaan om een antwoord te vinden op de vraag waarom een zo significant deel van de anarchistische beweging de klassengrens op dat ogenblik doorkruiste, zullen zij noch vandaag noch de toekomst, in staat zijn samenhangende internationalistische standpunten te verdedigen.

(6) De anarchistische goeroe in Nederland, Peter Storm, verdedigt intussen ook dat ‘het doel de middelen heiligt’. Op zijn weblog “Ravotr” heeft hij, zonder enige vorm van commentaar, een reactie geplaatst waarin, tegen het fascisme van de IS in Kobane, de noodzaak van een soort libertair ‘counterfascisme’ wordt gepropageerd.

(7) https://libcom.org/forums/news/isis-17062014 [13]

(8) De AIT ‘Association International des Travailleurs’ is Frans voor de Internationale Arbeiders Associatie

(9) https://nl.internationalism.org/node/1088 [14]; Verklaring van Internationalisten over het Russisch-Oekraïens conflict

(10) https://libcom.org/article/bloodbath-syria-class-war-or-ethnic-war-0 [15]

(11) https://libcom.org/article/anarchist-federation-statement-rojava-december-2014 [16]

(12) De foto van de vlag van de CNT-AIT, die bij dit artikel wordt getoond, is typisch voor de stijl van veel van deze artikels die, als het maar even mogelijk is, een beeld laten zien van een picket van de IAA. Daarmee wil men laten zien welke cruciale rol ze heeft gespeeld in de strijd – een benadering die overeenkomt met hun visie op de organisatie van de klasse in revolutionaire vakbonden.

 

Een pertinente wil om een maximum aan mensen te doden. Een bloedbad. Vrijdag 13 november zijn Parijs en zijn voorsteden het macabere toneel geweest van een bloedige daad, begaan door een handvol terroristen, omgord met explosieven en voorzien van oorlogswapens. Hun doelwit? Alle mensen die zijn “bedorven” door de“westerse levensstijl” (1) en de jeugd in het bijzonder (2).

Op 11 januari van dit jaar had Daesh door de tekenaars van de satirische krant Charlie Hebdo te executeren de “opa’s” (3) van het libertaire slag gedood, die getekend waren door de sociale beweging van mei 1968. Deze keer had Daesh door feestelijke en modieuze plaatsen aan te vallen (het Stade de France van Saint-Denis, de bars en restaurants van het 10de en 11de  arrondissement van Parijs, de concertzaal Bataclan (4)), het opzettelijk gemunt op een generatie die volgens haar de afschuwelijke misdaad begaat elkaar graag te ontmoeten, te discussiëren, te drinken, te dansen en te zingen, kortom te genieten van het leven (wat de bourgeoisie, gebruikmakend van de emoties en de hersenspoeling door de media, probeert te linken aan het patriottisme!). Het is dezelfde generatie die bij de sociale beweging van 2006 in Frankrijk droomde om de fakkel van mei 68 opnieuw op te nemen (5) en die juist haar solidariteit tot uitdrukking had gebracht met de vermoorde artiesten van Charlie Hebdo door zich massaal te mobiliseren in de manifestaties van afgelopen januari. (6)

Deze nieuwe, koelbloedig geplande misdaden, die door een ziekelijke obscurantistische ideologie worden gemotiveerd, het nazisme waardig, zijn niet de vrucht van enkele “monsters” die men alleen maar zou hoeven uit te roeien. (7) Deze logica is die van de bourgeoisie en dient slechts om de oorlog te rechtvaardigen, die op haar beurt meer haat en misdaden veroorzaakt. Maar vooral dient deze logica om de echte oorzaken van de gruweldaden te verbergen, want in werkelijkheid vinden we de wortel van dit kwaad in het hele kapitalistische systeem terug, een systeem zonder toekomst, zonder vooruitzicht, dat zich beetje bij beetje ontbindt en de hele mensheid in zijn moorddadig proces met zich mee sleept.

Islamitische Staat, een product van het imperialisme

Daesh of Islamitische Staat (IS) is een bijzonder onthullende manifestatie van deze zelfmoorddynamiek van het kapitalisme. Het is een zuiver product van het verval, direct voortgekomen uit de huidige fase van ontbinding van het kapitalisme.

In dit kader is de afwezigheid van elk sociaal vooruitzicht op historisch vlak de voornaamste grondslag voor zowel de verergering en de vermeerdering van de imperialistische conflicten als voor de versnelde ondergang van de maatschappij. Geen van beide fundamentele en tegengestelde klassen, noch de bourgeoisie noch het proletariaat, slagen er in om hun historisch project op te leggen, respectievelijk de wereldoorlog of de communistische revolutie. Sinds het midden van de jaren 1980 blijft de hele maatschappij op die manier gevangen in het onmiddellijke, lijkt ze zonder toekomst en rot ze ter plekke en beetje bij beetje weg. (8)

De ineenstorting van de USSR in 1990, product van deze dynamiek, heeft alle tegenstellingen van dit systeem doen toenemen. De manifestaties van deze fase van ontbinding zijn veelvoudig: individualisme en het ieder-voor-zich, gangsterpraktijken, identitaire en sektarische terugtrekking, obscurantisme, nihilisme en, vooral, versterking van de oorlogschaos. En wel in die mate dat ze de zwakste staten destabiliseert en hun ineenstorting veroorzaakt. Zo zet de logica van de conflicten zich door tot en met de verwoesting van hele zones van de planeet. Hierbij dragen de grote imperialistische machten de grootste verantwoordelijkheid, in het bijzonder in Afrika en in het Midden-Oosten.

Een kort overzicht van de geschiedenis van de conflicten van de laatste decennia in deze gebieden verduidelijkt deze realiteit heel goed. Sinds de instorting van de USSR hebben de Verenigde Staten steeds meer moeite hun rol als “politieagent van de wereld” op te leggen. Dat kan paradoxaal lijken, maar het bestaan van de Russische vijand legde aan haar tegenstanders de noodzaak op om bescherming te zoeken achter de Amerikaanse macht. De volkeren van het Westerse blok werden dus verplicht om de “blokdiscipline” van Uncle Sam te aanvaarden. Zodra de USSR was ineengestort, heeft het Westerse blok zich ontbonden en heeft iedereen meteen geprobeerd om zijn eigen imperialistische kaart te spelen. De Verenigde Staten hebben dus steeds meer met brute kracht hun leiderschap moeten opleggen. Dat is de betekenis van de enorme militaire demonstratie van de Golfoorlog in 1990, een moment waarop de Amerikaanse bourgeoisie er tijdelijk in was geslaagd om al haar “bondgenoten” te dwingen om zich bij haar aan te sluiten.

Maar voor de Verenigde Staten is de situatie voortdurend erger geworden. De oorlog in Afghanistan in 2001 en vervolgens in Irak in 2003 hebben ze steeds meer alleen moeten voeren, met als enige resultaat de geopolitieke destabilisatie van de twee gebieden. Deze dynamiek kondigden wij al aan vanaf oktober 1990: “De oorlog in de Golf toont dat het kapitalisme, in een poging haar verschillende delen bijeen te houden tegen de tendens van de algehele chaos, geen andere uitweg heeft dan een stalen dwangbuis van militaire macht op te leggen, die specifiek is voor het stadium van de ontbinding, en die nog eens versneld wordt door de ineenstorting van het Oostblok. In deze zin zijn de methoden die het kapitalisme gebruikt, in een poging om een toenemende mate van bloedige chaos te beheersen, zelf een factor in de versnelling van de militaire barbaarsheid waarin het wereldkapitalisme is gestort.” (9)

Zo heeft de Amerikaanse tussenkomst in Irak in 2003, naast de 500.000 doden, de val van de soennitische regering van Saddam Hussein veroorzaakt (10) zonder in staat te zijn om haar te vervangen door een nieuwe stabiele staat. Integendeel, zij hebben door het terzijde schuiven van de macht van de soennitische fractie, en haar vervanging door de sjiitische fractie, een permanente chaos gecreëerd. Op deze ruïnes, op de leegte die door de ondergang van de Iraakse staat is achtergelaten, is Daesh ontstaan. Haar oprichting gaat terug tot 2006, wanneer Al-Qaida met vijf andere jihadistische groepen “de Adviserende Raad van de Mudjahedien in Irak” oprichtte. En op 13 oktober 2006 riep deze raad de “Islamitische Staat van Irak” uit, die zich vanaf die datum als de “echte staat” beschouwde. Talrijke bekwame ex-generaals van Saddam Hoessein koesterden wraakgevoelens tegen “het Westen“ en zijn in deze periode in groten getale overgelopen naar wat Daesh ging worden. De destabilisatie van Syrië zou daarop de gelegenheid scheppen tot een nieuwe ontwikkeling van IS. In 2012 begon zij zich immers tot in Syrië uit te strekken en op 9 april 2013 werd zij “Islamitische Staat in Irak en van de Levant”.

Elk nieuw imperialistisch conflict, waarin de grote mogendheden allen een onbetwistbare rol spelen, zal een gelegenheid vormen voor Daesh om haar invloed uit te breiden door voort te stuwen op de voor haar vruchtbare grond van haat en wraakgevoelens. Zo verlenen verschillende jihadistische groepen, zoals Boko Haram in het Noord-Oosten van Nigeria, Ansar Maqdis Chouras Chabab al-islam in Libië, Jund al-Khalifa in Algerije en Ansar Dawlat al-Islammiyya in Jemen hun trouw aan haar. Ontegenzeggelijk heeft de imperialistische oorlog IS gevoed. Dit verschijnsel heeft zich ontwikkeld en uitgebreid sinds het midden van de jaren 1980: onder het gewicht van zowel de economische tegenspraken, de interne politiek als de imperialistische conflicten, storten de zwakste staten in.

In de jaren 1990 heeft zich dat in het Oosten geconcretiseerd in een versnippering van de naties en in bloedige conflicten, in het bijzonder in de Balkan tijdens de explosie van Joegoslavië. Van de Kaukasus (Tsjetsjenië) tot in Centraal Azië (Afghanistan) of in Afrika (met ex-Zaïre, de Hoorn van Afrika, enz.), heeft de staatsinstabiliteit ruimte gegeven aan de verschijning van parallelle en oncontroleerbare proto-staten, die door krijgsheren worden geleid. Daesh is een nieuwe uitdrukking van dit verschijnsel dat voortwoekert, maar op een tot nu toe ongekende geografische schaal.

De verantwoordelijkheid van de grote mogendheden stopt niet bij de destabilisatie van de gebieden door hun militaire interventies van strategische aard of eenvoudigweg voor de verdediging van smerige belangen. Ze staan vaak aan de oorsprong van al deze moorddadige en obscure klieken, maar proberen hen net zozeer als haar instrumenten te gebruiken. IS is uit de radicaalste delen van het soennisme samengesteld en heeft dus als eerste vijand de grote natie van het sjiisme: Iran. Daarom hebben alle vijanden van Iran (Saoedi-Arabië, de Verenigde Staten (11), Israël, Qatar, Koeweit…), Daesh politiek, financieel en soms militair ondersteund. Turkije heeft IS gesteund teneinde ze te gebruiken tegen de Koerden. Deze wisselende allianties tonen aan dat de religieuze verschillen niet de werkelijke gisting van dit conflict is: het zijn de vele imperialistische en kapitalistische nationale belangen die de scheidingslijnen bepalen en die de blessures van het verleden veranderen in de tegenwoordige haat.

Hoe het ook zij, al deze staten zijn uiteindelijk genoodzaakt geworden zich te bedenken. Saoedi-Arabië heeft elke financiële steun aan Daesh verboden en al degenen tot gevangenisstraf veroordeeld, die als haar sponsor bleven optreden. En om tegen IS te strijden, zijn de Verenigde Staten officieel aan een zekere toenadering begonnen met… Iran! Waarom zo'n ommekeer? Het antwoord zegt veel over de staat van verwording van het kapitalistische systeem. De obscurantistische, religieuze en vooral verwoestende dimensie van Daesh is dermate groot dat deze groep aan elke controle ontsnapt. Dergelijke staten zonder toekomst en beheerst door de Sharia hebben reeds bestaan, met name in centraal Afrika, maar zij bleven altijd beperkt tot een bepaalde regio. Het verschijnsel Daesh bestrijkt daarentegen een veel uitgebreidere zone en vooral in het belangrijke geostrategische en problematische deel van het Midden-Oosten. (12)

De onophoudelijke wisseling van allianties, dit steeds vernietigender kortetermijnbeleid is evenals het bestaan van deze islamitische proto-staat kenmerkend voor de ontbinding van het hele systeem, voor de kapitalistische impasse, voor de afwezigheid van duurzame oplossingen en enig vooruitzicht voor alle naties.

Ook op dat punt heeft het kompas van het marxisme ons in staat gesteld om vanaf 1990 te begrijpen dat de hele maatschappij deze richting nam: “In de nieuwe historische periode die we bereikt hebben, en de gebeurtenissen in de Golf hebben dit bevestigd, vertoont de wereld zich als een reusachtige boksring, waarin de tendens van het “ieder voor zich” volledig tot uiting komt, en allianties tussen staten gedomineerd worden door de onmiddellijke behoeften van het moment en bij lange na niet de stabiliteit zullen kennen, die de imperialistische blokken kenmerkte. Een wereld van moordende wanorde, van bloedige chaos, waarin de Amerikaanse politieagent zal trachten een minimum aan orde te garanderen door steeds massaler en wreder militair ingrijpen”. (13)

De laatste terloopse verandering: momenteel is Frankrijk bereid om, vanwege haar toenadering tot Rusland, Bachar el-Assad (officieel verantwoordelijk voor 200.000 doden sinds het begin van de burgeroorlog!) tegen Daesh te steunen. Niettegenstaande het feit dat ze zich sinds 2011 met heel haar diplomatieke gewicht had ingezet voor de “Syrische oppositie”. Poetin en zijn laaghartig machtsmisbruik in Tsjetsjenië en daarna in de Oekraïne worden weer “respectabel”!

Door al deze oorlogen te voeren, door dood en de droefheid te zaaien, door de terreur van de bommen op te leggen en door de haat aan te wakkeren, in naam van de “legitieme verdediging”, door dit of dat moordenaarsregime te ondersteunen, al naar gelang de omstandigheden, door geen enkele andere toekomst voor te stellen dan altijd meer conflicten, en dat alles enkel en alleen om hun smerige imperialistische belangen te verdedigen, zijn de grootmachten de voornaamste verantwoordelijken van de wereldwijde barbarij, met inbegrip van Daesh. En als deze zogenaamde “Islamitische Staat“ als heilige drie-eenheid de aanranding, de vlucht en de bloedige repressie heeft, als zij elke cultuur vernietigt (dezelfde haat tegenover de cultuur als het nazi-regime (14)), als zij vrouwen en kinderen verkoopt, soms voor hun organen, is zij niets anders dan een bijzonder karikaturale vorm, zonder kunstgreep of opsmuk, van de kapitalistische barbarij, waar alle staten en naties van de wereld, klein of groot, toe in staat zijn

“Geschonden, onteerd, wadend in bloed, druipend van vuil zo staat de burgerlijke maatschappij voor ons, zo is zij! Niet als zij keurig en zedelijk cultuur, filosofie en ethiek, orde, vrede en rechtstaat presenteert maar als verscheurend beest, als heksensabbat van de anarchie, als pestadem voor cultuur en mensheid zo vertoont zij zich in haar ware, naakte gedaante. Midden in deze heksensabbat voltrok zich een wereldhistorisch drama: de capitulatie van de internationale sociaaldemocratie. Zich daarover om de tuin te leiden, haar te camoufleren zou het domste, het noodlottigste zijn, dat aan het proletariaat zou kunnen overkomen.”  (15)

Een verdere stap in de kapitalistische ontbinding

Het zijn dus duidelijk vooral de grote mogendheden, die hun eigen barbarij ontketenen op de grond en in de lucht boven de kleinere kapitalistische naties (allen net zo barbaars). En het is dezelfde barbarij die tenslotte aan hun controle ontsnapt en als een boemerang het systeem vol in het hart treft. Dat is de reële betekenis van de aanslagen van 13 november in Parijs. Zij zijn niet slechts een zoveelste terroristische actie, maar zij maken duidelijk dat er een extra stap is gezet in de verergering van de imperialistische spanningen en de verrotting van de kapitalistische maatschappij. Ook als de bevolkingen van Afrika en het Midden-Oosten (16) regelmatig door aanslagen worden geteisterd, dan vormt de aanslag in het historische hart van het kapitalisme een bijzonder belangrijk verslechtering van de wereldsituatie. Bij de aanslagen die Parijs in 1985 en 1986 hadden getroffen, schreven wij:

“De huidige golf van terroristische aanslagen brengt tot uitdrukking dat deze ontbinding van de maatschappij vandaag een dergelijk niveau bereikt dat de grootmachten steeds minder gevrijwaard zijn van de meest barbaarse manifestaties, dat zij steeds meer moeilijkheden ondervinden om deze extreme vormen van stuiptrekkingen van een systeem in doodsstrijd gevangen te houden in de Derde Wereld. Ondanks het feit dat de oorsprong van de crisis zich bevindt in het hart zelf van het systeem, in zijn metropolen, hebben deze zelfde kapitalistische metropolen de meest rampzalige manifestaties van de crisis aanvankelijk naar de periferie kunnen terugdringen. Maar de crisis, die met een vertienvoudigde kracht op de centrale landen van het kapitalisme terugslaat, brengt momenteel ook een deel van deze barbaarsheid die zij in de Derde Wereld had ontketend terug met zich mee.” (17)

Dit proces vindt plaats sinds het midden van de jaren 1980 en vooral sinds de aanval op het World Trade Center in 2001 heeft het zich ononderbroken ontwikkelt. De aanslagen van 13 november zullen dus een belangrijke kwalitatieve en aanvullende stap betekenen, ook ten opzichte van de aanslagen van Madrid (2004), Londen (2005) of Boston (2013). Momenteel is de voorlopige balans 130 doden en 351 gewonden, waarvan 98 ernstig. Deze verschrikkelijke slachting behoort tot de ergste aanslagen die sinds de Tweede Wereldoorlog het hart van Europa hebben getroffen, zelfs al zijn de bomaanslagen in het Stade de France niet gelukt. (18) Maar het werkelijke verschil is niet enkel kwantitatief. De aanslag in Madrid was immers eveneens van een enorme omvang (200 doden, 1400 gewonden). Deze keer gaat het echter niet om een geïsoleerde en korte handeling. IS is er daarentegen in geslaagd het aantal plaatsen van de aanslag te vermeerderen en drie uur lang in heel Parijs mensen af te slachten! Op die manier heeft ze in het Westen een hele avond lang een sfeer van oorlog geïmporteerd, welke de bevolking in Syrië, Irak, Afghanistan, Pakistan, Nigeria, enz. dagelijks beleeft (en waaraan zij trouwens wanhopig probeert te ontvluchten).

De “minutieus” voorbereide uitvoering (19) van deze aanslagen heeft het dus mogelijk gemaakt om een echte golf van choquering en paniek te veroorzaken. De live uitzending door alle televisiezenders ter wereld van de gebeurtenissen, van deze beelden van de stadsoorlog, van de onzekerheid met betrekking tot het aantal slachtoffers, van het aantal aanvallen en betrokken terroristen … dat alles heeft een ondraaglijk klimaat van terreur geschapen. Bij miljoenen zijn de machteloze toeschouwers, genageld in hun stoel voor hun scherm blijven zitten en daarna niet in staat geweest om die nacht nog één oog dicht te doen. IS is erin geslaagd te bewijzen dat een grote economische en militaire macht zoals Frankrijk niet in staat is deze daden te verhinderen. En ondanks het feit dat nakende aanvallen werden verwacht is de Franse staat werkelijk machteloos gebleken om het bloedbad te vermijden.

Erger nog, Daesh heeft kunnen steunen op mannen en vrouwen die zijn geboren en getogen in Frankrijk en België, en die in staat waren om de ergste misdaden te begaan namens een irrationele, walgelijke en ziekelijke ideologie. Anders gezegd, de ontbinding van de maatschappij zelf, die het hart van het kapitalisme aantast, heeft rechtstreeks zo'n gruweldaad veroorzaakt.

Talrijk zijn de overlevenden die de terroristen van nabij hebben gezien. Ze hebben getuigd van de banale verschijning van hun beulen: jongeren tussen 20 en 30 jaar, bevend van angst en druipend van zweet, (20) maar vastberaden in het rechtvaardigen van hun ongehoorde moorddadige handelingen vanwege de noodzaak om “de misdaden te wreken die zijn begaan door het Franse leger in Syrië”. Deze afschuwelijke handelingen werden niet begaan door monsters, maar door compleet fijngemaalde en geïndoctrineerde mensen, die voor het merendeel zijn geboren in het “beschaafde” Europa.

Een groot deel van de Europese jihadisten die zich vandaag in Syrië bevinden, zijn afkomstig uit de kleinburgerij. Bij afwezigheid van een ander vooruitzicht dan de declassering zijn deze vol van jaloezie ten opzichte van de modellen van de grootbourgeoisie. Bovendien staan ze vreemd tegenover wat voor alternatief project voor de maatschappij dan ook en zijn ze aangetast door het nihilisme en de haat. Het is trouwens dezelfde laag van de maatschappij die reeds in de jaren 1930 en 1940 het grootste deel van de stoottroepen van het nazisme had gevormd.

Een ander niet onbelangrijk deel van het leger van Daesh is afkomstig uit de arme voorsteden. Het gaat om kinderen met een chaotisch traject, die vernederd zijn door een systeem dat ze van zijn economische, alsook zijn culturele en sociale sfeer uitsluit. Ook daar vormen de wens tot wraak enerzijds en het nihilisme anderzijds, allebei uitdrukkingen van een maatschappij zonder toekomst, waarschijnlijk de essentiële grondslagen van hun traject. Door deze laffe, oneerbare en absurde moordpartijen hebben de meest extremen onder hen de indruk eindelijk te bestaan en het systeem aan te vallen dat hen voordien had uitgesloten. De dood is de prijs die ze bereid zijn te betalen, aangezien het leven voor hen geen enkele waarde meer heeft.

Een laatste deel tenslotte wordt (vooral onder de kamikazes) direct gerekruteerd uit misdadig gespuis. Het zijn vaak zij die na vele diefstallen en herhaaldelijke geweldpleging enkele jaren later met de kalasjnikov in de hand overgaan tot uitroeiing, waarbij ze één van de meest afschrikwekkende religieus geïnspireerde ideologieën als voorwendsel gebruiken.

Anders gezegd, van Europa tot het Midden-Oosten, zoals over de hele wereld, vormt in de eerste plaats de afwezigheid van elk vooruitzicht, vervolgens zijn ernstigste gevolgen (de sociale verrotting, de gangsterpraktijken, de ontwikkeling van de moraal van lompenproletariaat), de vruchtbare grond voor deze morbide praktijken. De ontmoeting van deze in Europa geboren jongeren met Iraakse en Syrische obscurantistische en moorddadige groepen, die in staat zijn een strategie en een militaire know-how te ontplooien, is dus in geen enkel opzicht een toevalligheid.

De grote mogendheden gebruiken de doden van het terrorisme om de oorlog te rechtvaardigen…

Om kort samen te vatten, zijn het imperialisme en de ontbinding de twee ouders die, als koppel, het huidige terrorisme veroorzaken. Oorlog, no-future, angst en haat, morele ineenstorting, terrorisme… vervolgens opnieuw de oorlog. Het gaat om een vicieuze cirkel zonder einde. Het kapitalisme zal de hele mensheid meeslepen in dit verval en deze neergang tot aan de vernietiging van ieder leven, als het niet wordt vernietigd en door een andere maatschappij wordt voorbijgestreefd.

Wat was dus de reactie van alle grote naties op de avond zelf van de aanslagen van 13 november? Op de dag volgend op het drama gaven de woorden van de socialistische Franse minister-president Manuel Valls de toon aan op de grootste televisiekanalen in het land: “wil om Daesh vernietigen”; “wij zullen slag voor slag van repliek dienen”; “wij zullen meedogenloos zijn”; “wij zullen antwoorden op hetzelfde niveau”; “wij zijn in oorlog”, een oorlog die “maanden en misschien zelfs jaren in beslag gaat nemen” en die “uitzonderlijke middelen” vereist. Daaraan voegde hij toe: “Ik zal alles doen opdat de eenheid, opdat de heilige eenheid wordt behouden” en hij eindigde met deze oorlogszuchtige oproep: “laats on patriotten zijn om het terrorisme te verslaan”.

En alle nationale kranten antwoordden in koor: “Nu is het oorlog!”; “Frankrijk wordt aangevallen!”, enz. Deze patriottische en nationalistische campagne werd op internationale schaal georkestreerd rond de Franse driekleur en de Marseillaise. Over de hele wereld, op alle grote monumenten, maar ook op de sociale netwerken, in de sportstadions … werd met de Franse vlag gezwaaid. De woorden van de Marseillaise werden in alle Engelse kranten gepubliceerd zodat het publiek het op 18 november bij de wedstrijd Engeland-Frankrijk in Wembley kon meezingen. Er bestaat natuurlijk geen enkele reële solidariteit van de grootmachten jegens Frankrijk. Al deze naties voeren een economische en soms militaire concurrentie zonder genade. Nee, elke nationale bourgeoisie heeft alleen maar de 130 doden van Parijs en de veroorzaakte angst gebruikt om het rotte idee ingang te doen vinden dat de nationale eenheid het mooiste en het hoogste van de mogelijke eenheden is, die het “samen leven” mogelijk maakt en ons beschermt tegen “buitenaf”.

Maar in werkelijkheid zijn de nationale vlaggen altijd de vlaggen van de oorlog! Ze zijn het symbool van de ideologie die de verschillende klassen van de natie aaneensmeden tegen andere naties. Het is fundamenteel dezelfde ideologie als die van IS! En in Frankrijk is het vandaag de socialistische partij aan de macht die aan de spits staat van deze oorlogszuchtige geest. De resultaten: de Franse militaire staf heeft “als represaille voor de aanslagen” in enkele dagen tientallen bommen gegooid en haar vliegdekschip Charles De Gaulle gestuurd om de slagkracht van het Franse leger in Syrië te verdrievoudigen. Deze aanvallen komen bovenop de, onder andere, 4111 doelwitten die door het Russische leger in de laatste achtenveertig laatste dagen wordt geraakt. Terwijl de pers elke dag massaal (21) verhaalt over de “collaterale” slachtoffers van deze bombardementen, is het vandaag onmogelijk om een goed beeld ervan te krijgen. Het gaat dus zoals in elke oorlog die wordt geleid door de grote democratische naties, die ingrijpen in naam van de “vrede“, het “humanitaire”, de “veiligheid van de bevolking”, enz. En elke keer is de balans van het aantal getroffen mensen, die enkele jaren later wordt gepubliceerd, verschrikkelijk.

Eén voorbeeld. Volgens het verslag: Body Count, Casualty Figures after 10 years of the ‘War on Terror’ (22), heeft “de oorlog tegen het terrorisme” die na de aanslagen van 11 september 2001 door de Verenigde Staten werden gelanceerd, in twaalf jaar de dood veroorzaakt van minstens 1,3 miljoen personen in drie landen (Irak, Afghanistan en Pakistan). Ze preciseert dat het hier om een “lage schatting” gaat die geen rekening houdt met de andere conflicten (Jemen, Somalië, Libië, Syrië). Het is Irak dat het zwaarste gelag zou hebben betaald voor de oorlog tegen het terrorisme, met ongeveer één miljoen doden tegen 111.000 volgens de Amerikaanse media en 30.000 volgens ex-president George W. Bush. Het rapport spreekt over een “misdaad tegen de menselijkheid, die bijna een genocide is”. Daar zien we het echte gezicht van de imperialistische oorlog! Daar is het echte en zware gelag van de “chirurgische” aanvallen te zien!

De huidige aanvallen op Syrië zullen Daesh misschien kwaad doen, iets wat deze proto-staat trouwens alleen nog meer suïcidaal en moorddadig zal maken, maar ze zullen in deze gebieden en over de hele wereld vooral de angst en de haat voeden. Het verschijnsel dat door Daesh wordt vertegenwoordigd en dat haar heeft doen ontstaan, komt er dus sterker uit te voorschijn. Het “antwoord” van de staten op het “terrorisme“ betekent slechts een escalatie van het militarisme en een ontketening van steeds meer dezelfde irrationale barbaarsheid, in een helse spiraal van bloedige chaos.

… de haat te verergeren en het politieoptreden te versterken!

De bourgeoisie heeft geleerd sinds de aanslagen op Charlie Hebdo van afgelopen 7 januari. Toen werd ze verrast door de spontane manifestaties en was ze genoodzaakt om snel op de rijdende trein te springen. Deze keer heeft de Franse staat verhinderd dat er zich gelijkaardige spontane uitingen van solidariteit gaan voordoen, die de overdenking en de discussies bevorderen en het idee kan doen rijzen dat “de straat” een politieke kracht vertegenwoordigt. Daarom is nu elke samenkomst verboden  geworden en is iedereen gedwongen “thuis” te blijven en zich te identificeren met de “natie”, het “vaderland“ en de logica van de oorlog! Vandaag duikt zelfs het idee van de nationale dienst en een “nationale garde” opnieuw op. De Franse socialistische partij heeft van de aanslagen geprofiteerd om de versterking van het toezicht en het repressieve instrumentarium te rechtvaardigen.

Er is in het bijzonder de noodtoestand die werd uitgeroepen en al snel voor 3 maanden werd verlengd. Het is de eerste keer sinds de Algerijnse oorlog (in 1958 en in 1961) dat op het hele grondgebied van de metropool en de overzeese gebieden (Guadeloupe, Martinique, Guyana, Réunion en Mayotte) de noodtoestand is uitgeroepen. Deze noodtoestand is een speciale situatie, een soort uitzonderlijke toestand waarbij de “vrijheden” worden beperkt. Zij “vertrouwt aan de burgerlijke autoriteiten, in het geografische gebied waarop zij van toepassing is, uitzonderlijke politionele bevoegdheden toe” (23), zoals de mogelijkheid om massaal huiszoekingen te doen. Het gaat er in feite om de bevolking te doen wennen aan deze drastische versterking van de aanwezigheid van politie en repressie, die de bourgeoisie morgen pertinent tegen de arbeidende klasse zal gebruiken. Er zijn reeds een hoeveelheid wetten ter discussie voorgelegd om de “nationale veiligheid” te versterken. Dezelfde campagne op vlak van openbare veiligheid wordt momenteel over de hele wereld gevoerd.

Kort samengevat profiteert de staat van het terrorisme om zich voor te doen als de garant van de vrede om beter… de oorlog te voeren, als de beschermer van de mensenrechten om… de controle van de bevolking te versterken en, natuurlijk, als de borg van de sociale eenheid om… de haat aan te wakkeren. Zo wordt permanent de haat tegen vreemdelingen en moslims aangewakkerd, net als elke andere verdeling die het de kapitalistische orde mogelijk maakt om als meester over haar uitgebuitenen te regeren. Overal in Europa kennen de xenofobe burgerlijke politieke stromingen een opleving. Acties tegen anti-immigranten nemen trouwens zo’n beetje overal toe, zoals in Duitsland, waar opvangcentra in brand worden gestoken en georganiseerd racistisch geweld wordt gepleegd. In Frankrijk speelt het taalgebruik van het Front National en een deel van de rechtse partijen, naar het voorbeeld van Nadine Morano, op dezelfde grondtonen als die van IS: de terugtocht, de angst, de uitsluiting en de haat ten opzichte van de ander.

Het enige vooruitzicht voor de mensheid: de arbeidersstrijd tegen het kapitalisme!

In een dergelijke sociale context moeten de enkele uitingen van reële solidariteit als heldhaftig worden beschouwd. Op de avond van 13 november hebben mensen, ondanks de risico's en het gevaar, direct bijstand verleend en spontaan de gewonden geholpen. In de getroffen wijken hebben de bewoners niet geaarzeld hun deuren te openen om schuilplaatsen te verlenen aan de mensen op straat die in paniek waren geraakt. Zo’n beetje overal heeft een korte tendens tot verzameling van solidariteit en verontwaardiging zich uitgedrukt dat door het verbod om te manifesteren evenwel snel werd gesmoord. Dat alles toont aan dat de “onverschilligheid” en de “onwetendheid over de ander”, die normaliter in de kapitalistische maatschappij heersen, kan worden overwonnen wanneer de bewuste wil tot solidariteit zich uit, d.w.z. de wil van de bijstand in harde en moeilijke omstandigheden.

Het is iets dat wij de laatste maanden eveneens hebben kunnen zien onder een belangrijk deel van de arbeidersklasse met betrekking tot de ontvangst van de migranten, met name aan het begin van hun komst in Duitsland. Maar zoals de huidige situatie ook aantoont, kan dit kwetsbare begin ten gevolge van de belangrijke zwaktes van de arbeidersklasse zeer gemakkelijk afgeleid worden naar het valse terrein van het patriottisme en het nationalisme, achter de moorddadige en uiteindelijk xenofobe logica van de meest democratische staten. Het klimaat van ontzetting en angst en de propaganda na de aanslagen van Parijs zullen zwaar wegen op het bewustzijn van de arbeidersklasse. De heilige eenheid die rond de staat en de natie in gevaar wordt geëist, kan slechts het gewicht versterken van de dodelijke illusies met betrekking tot de bescherming van de democratie en de bezetenheid op het vlak van de openbare veiligheid op internationaal niveau. Dat zal nog een beetje meer bijdragen elk vooruitzicht af te sluiten en de zelfmoordkrachten van dit wegrottende kapitalisme te versterken.

De enige echte solidariteit voor de arbeidersklasse kan zich slechts uiten op autonome wijze, buiten alle invloeden van de weldenkende burgerlijke ideologie, vooral op momenten van arbeiderstrijd. Juist de generatie die het belangrijkste doelwit is geweest van de aanslagen van 13 november had in de sociale beweging van 2006 trouwens een stemming van solidariteit binnen de hele arbeidersklasse van start laten gaan. En wanneer enkele afdrijvende jongeren uit de arme banlieues de demonstranten kwamen afpersen, had deze generatie van onzekere studenten en arbeiders geweigerd om in de valstrik van de verdeling te vallen. Zij hadden een samenkomst gehouden met diezelfde jongeren in de buitenwijken in een poging om ze te winnen voor de algemene strijd. Als zij deze intelligentie hadden, dan komt dat doordat deze sociale beweging zich een algemene vergadering had geschonken die het mogelijk maakte de overdenking, de discussie, de collectieve uitwerking, kortom het politieke bewustzijn te ontwikkelen. De enige mogelijke remedie tegen de ergste gevolgen van de ontbinding is de solidariteit in de strijd, het oprechte en open debat en de ontwikkeling van het arbeidersbewustzijn.

Op termijn zal alleen deze logica het voor de klasse mogelijk maken een politieke identiteit en een historisch vooruitzicht op een andere maatschappij terug te vinden. Dan zal zich de mogelijkheid openen van een wereld zonder klassen, zonder oorlogen, noch grenzen, waar de bevrediging van de menselijke behoeften (in het bijzonder de smaak voor kunst, wetenschap en cultuur) en niet het winststreven het centrum van de menselijke wereldgemeenschap zullen vormen. “De waanzin zal eerst ophouden en het bloedige spook van de hel verdwijnen als de arbeiders in Duitsland en Frankrijk in Engeland en Rusland, eindelijk uit hun roes ontwaken, elkaar broederlijk de hand reiken en het beestachtige koor van de imperialistische oorlogsophitsers zowel als het hese geschreeuw van de kapitalistische hyena’s door de oude, machtige krijgskreet van de arbeiders overdonderen: proletariërs aller landen verenigt u!” (24)

IKS, 21 november 2015.

Voetnoten

(1) Het communiqué van Daesh dat de aanslagen opeist.

(2) Een groot deel van de slachtoffers waren tussen de 25 en 35 jaar oud. Lees bijvoorbeeld: "A Paris, une génération visée", (Le Monde) of: "La jeunesse qui trinque", (Libération du 15.11.2015).

(3) Cabu (76 jaar), Wolinski (80 jaar), Bernard Maris (68 jaar).

(4) …“waar honderden verafgoders verzameld waren in een feest van perversiteit”, nog altijd volgens het communiqué van Daesh.

(5) Lees het artikel op onze website: “Salut aux jeunes générations de la classe ouvrière”, Révolution Internationale nr. 367, april 2006.

(6) Lees: “Les portraits poignants des victimes du 13 novembre”, gepubliceerd op de website van Libération.

(7) “Als alle landen van de wereld tezamen niet in staat zijn om 30.000 personen uit te roeien, die monsters zijn, is er niets meer te bevatten.”, Laurent Fabius, Minister van Buitenlandse Zaken van de socialistische regering in Frankrijk (verklaring op radio “France Inter” op 20 november).

(8) “De ontbinding, de laatste fase van het kapitalistisch verval”, Internationale Revue nr. 13.

(9) “Militarisme en ontbinding”, Internationale Revue nr. 13.

(10) Laten we niet vergeten dat dezelfde Verenigde Staten in 1979 in ruime mate hadden bijgedragen tot machtsovername van Saddam Hoessein in Irak, die hun bondgenoot was tegen Iran.

(11) “Daesh beschikt over een werkelijke “oorlogsschat” (2 miljard dollar volgens de CIA), over omvangrijke eigen inkomsten, onvergelijkbaar met de middelen waarover Al-Qaida beschikte. Daesh beschikt over talrijke wapens, maar ook over een zwaar en geavanceerd militaire apparaat. Meer dan een terroristische beweging, worden wij geconfronteerd met een echt leger dat door professionele militairen wordt geleid. Wat is de dokter Frankenstein die dit monster heeft gecreëerd? Laten we het duidelijk stellen, aangezien dit gevolgen heeft: het zijn de Verenigde Staten. Door het politieke belang op korte termijn, hebben andere spelers - van wie sommige zich voordoen als vrienden van het Westen - uit mededogen of opzettelijk, bijgedragen tot deze constructie en haar versterking. Maar de eerste verantwoordelijken zijn de Verenigde Staten.” (volgens de woorden van Generaal Vincent Desportes, als hoogleraar verbonden aan de “Sciences Po Parijs”, zoals hij die heeft uitgesproken tijdens zijn ondervraging door de Franse Senaat over de operatie “Chammal” in Irak en beschikbaar op de website van de Senaat).

(12) Het kalifaat dat IS gewapenderhand wil veroveren omvat dus: Irak, Syrië, Libanon, Koerdistan, Kazachstan, de Golfstaten, Jemen, de Kaukasus, de Maghreb, Anatolië, Egypte, Ethiopië, Libië, de hele Hoorn van Afrika, Andalusië en een deel van Europa. Dit onuitvoerbare project is niets anders dan een zelfmoordonderneming, maar daarmee niet minder vernietigend.

(13) “Militarisme en ontbinding”, Internationale Revue nr. 13.

(14) Een ander punt van overeenkomst met IS is het feit dat het nazi-regime zelf ook een onrealistische veroveringspolitiek had, dat alleen maar kon leiden tot zelfmoord. Daarom is het gebruik van de term “islam-fascisme” gepast om de ideologie van Daesh te kwalificeren.

(15) Rosa Luxemburg, Juniusbrochure, 1915.

(16) Sinds de aanslag op het World Trade Center in september 2001 is de macabere lijst van aanslagen in de wereld eindeloos geworden. Het voldoet om de aanval en de gijzelneming te vermelden van de internationale gasten en het plaatselijke personeel in een hotel in het centrum van Bamako in Mali, een week na de moordpartijen in Parijs, die er weer minstens 27 doden aan heeft toegevoegd. Dit was het werk van een groep verbonden aan Al-Qaida.

(17) Attentats terroristes en France : une expression de la barbarie et de la décomposition du système capitaliste (Révolution internationale nr. 149, oktober 1986).

(18) De omvang van de moordpartijen die regelmatig de markten van het Midden-Oosten treffen tijdens hetzelfde soort zelfmoordaanslagen, geven een beeld van het verschrikkelijke bloedbad dat zou zijn aangericht als de terroristen erin waren geslaagd tot in het stadion door te dringen.

(19) Communiqué van Daesh dat de aanslagen opeist.

(20) Als deze kamikazes overgaan tot actie zijn ze trouwens vaak sterk gedrogeerd, zoals het geval was bij hen die in juni de moordpartij begingen in het hotel Sousse in Tunesië.

(21) Een voorbeeld tussen de talloze andere: “Gisteren “werden minstens 36 personen, waarbij 10 kinderen, gedood en tientallen anderen verwond bij meer dan 70 raids tegen verschillende plaatsen in Deir Ezzor, uitgevoerd door Russische en Syrische militaire troepen”, volgens Rami Abdel Rahmane, Directeur van het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten.” (L’Express van 20 november).

(22) Gepubliceerd door de organisaties De Internationale Vereniging van Artsen voor de Preventie van een Atoomoorlog, (Nobelprijs voor de Vrede, 1985), Natuurkundigen voor Maatschappelijke Verantwoordelijkheid en Natuurkundigen voor een Wereldwijde Overleving. 

(23) Senaat, Studie van vergelijkbare wetgeving nr. 156, januari 2006, De noodtoestand.

(24) Rosa Luxemburg, Juniusbrochure, 1915.

De gezondheidszorg staat op instorten. De medische voorzieningen zijn onbetaalbaar duur geworden. Bezuinigingen in de medische zorg zijn onvermijdelijk – dit zijn de stemmen die we horen uit het burgerlijke kamp. Inderdaad, achter de ineenstorting van de gezondheidszorg verbergt zich het onvermogen van het kapitalisme om de medische kennis ter beschikking te stellen aan de mensheid

Het kapitalisme in zijn opkomstperiode - een motor van de medische vooruitgang

In de opkomstperiode had het kapitalisme nog grote verwezenlijkingen gerealiseerd. In het kader van de industriële revolutie werden niet alleen nieuwe machines en productietechnieken ontwikkeld. Vooruitgang in de wetenschap hielp ook de geneeskunde grote doorbraken te realiseren, want voornamelijk dankzij een betere hygiëne en een uitgebreide ziektebestrijding kon de levensverwachting worden verhoogd en kindersterfte worden teruggebracht. Stierven er rond de eeuwwisseling, van de 19e op de 20e eeuw, nog tweederde van de mensen vóór hun zestigste, 100 jaar later is dat slechts een tiende.

Terwijl de mensen tot die tijd hulpeloos stonden tegenover de vele ziekten, was er later een betere kans op een genezing dankzij de, op de wetenschap gebaseerde, behandelingsmethoden. "De aanleg van een systeem van schoon drinkwater en riolering en de bouw van gemeentelijke slachthuizen verhoogde de openbare hygiëne, en ook de levensomstandigheden verbeterden zich langzaam. Tegen het einde van de 19e eeuw leidden de vooruitgang op wetenschappelijk gebied, zoals de ontstane bacteriologie, tot aanzienlijke verbeteringen in de gezondheidszorg. Asepsis en antisepsis (voorkomen en elimineren van besmettingen met bacteriën), het pasteuriseren van voedsel en de ontwikkeling van vaccins kunnen nu veel van de eerdere doodsoorzaken uitsluiten. De mensen leefden langer en stierven uiteindelijk aan andere ziekten: in de industriële maatschappij [van de twintigste eeuw] zijn de degeneratieve ziekten, zoals de aandoeningen aan de hart- en bloedvaten en kanker, de belangrijkste doodsoorzaak geworden."  (www.berlin-institut.org/pdfs/Kroehnert_Sterblichkeit.pdf [23])

Nadat de gezondheidssituatie van de arbeidersklasse snel was verslechterd in de opkomstperiode van het kapitalisme, als gevolg van de enorme slijtage van de arbeidskracht en ziekmakende levensomstandigheden in de steden, verbeterde zich de gezondheidstoestand in de late 19e eeuw langzaam. In deze periode kon de arbeidersklasse het kapitaal vele hervormingen afdwingen. Naast de verkorting van de arbeidstijd, de officiële afschaffing van kinderarbeid, de vermindering van nachtarbeid voor vrouwen, loonsverhogingen, enz., werd in de jaren 1880 in een land als Duitsland de sociale zekerheid ingevoerd (1883: ziekteverzekering; 1884: ongevallenverzekering), waardoor een gestaag groeiend aantal arbeiders het genot leerde kennen van een ziekteverzekering.(1)

"De medische sector moest zich van nu af richten op de patiënten van de ziekteverzekering, die weldra de belangrijkste bron van inkomsten werden en in tegenstelling tot de eerdere “armenziektezorg” het recht op vrije artsenkeuze inhield. De nieuwe generatie artsen werd aan de hand van natuurwetenschappelijk kennis en exacte bewijsvoering, en met behulp van voldoende praktische oefening, opgeleid voor de medische praktijk. Ze keken vol medelijden neer op de oudere artsen, wier belangrijkste middelen uit de studietijd de waarneming, de aanmoediging, het aderlaten en het braakmiddel waren. Het percentage van artsen, dat rechtstreeks afhankelijk was van de behandeling van arbeiders, nam toe. In 1908 wijdde 90 procent van alle gevestigde artsen 75 procent van hun werktijd aan de zogenaamde werknemersverzekering." (Sozialversicherung und medizinische Betreuung; Zum Stand der Medizin im ausgehenden 19. Jahrhundert; Bernhard Meyer)  (https://berlingeschichte.de/bms/bmstxt99/9910prod.htm [24])

Het onoverkomelijke obstakel in de medische zorg

Maar deze medische kennisverwerving en de overeenkomstige gezondheidszorg werden niet uitgebreid over de hele wereld. In plaats daarvan ontstond er reeds aan het einde van de 19e eeuw een enorme kloof tussen de geïndustrialiseerde landen (zelfs met grote verschillen tussen hen onderling) en de zogenaamde ontwikkelingslanden. Want terwijl de arbeiders in enkele geïndustrialiseerde landen van deze medische kennis konden profiteren, bleef de toegang ertoe grotendeels geblokkeerd voor de overgrote meerderheid van de arbeiders en de boeren in de zogenaamde ontwikkelingslanden. En dat meer dan een eeuw lang. Vanwege ruimtegebrek kunnen we hier niet gedetailleerd ingaan op de verschillen in de situatie van de arbeiders en de toenmalige sociale verzekeringsstelsels op de verschillende continenten (op dit punt vernoemen we enkel dat de kapitalisten niet genoeg speelruimte hadden om dergelijke hervormingen in te voeren en de arbeidersklasse in deze staten onvoldoende druk heeft kunnen opbouwen om dergelijke verbeteringen af te dwingen).

De meeste van de voormalige koloniën, die in de 19e eeuw door de koloniale machten waren veroverd, werden toentertijd economisch kreupel geslagen. Voor de arbeidersklasse in deze landen was het sindsdien onmogelijk zulke substantiële verbeteringen te bewerkstelligen, zoals de arbeidersklasse in de geïndustrialiseerde landen vooralsnog heeft kunnen realiseren. Sindsdien bestaat de enorme kloof in medische verzorging tussen de bevolking van de Europese geïndustrialiseerde landen en de zogenaamde ontwikkelingslanden. "Dit leidt, met name tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden, tot een zeer verschillende structuur van doodsoorzaken. In 1997 waren besmettelijke en parasitaire ziekten verantwoordelijk voor 43 procent van alle sterfgevallen in ontwikkelingslanden, in de geïndustrialiseerde landen, daarentegen, slechts ongeveer 1 procent. Aan de andere kant waren in de industrielanden, 46 procent van alle sterfgevallen veroorzaakt door hart- en vaatziekten, tegen slechts 24 procent in de ontwikkelingslanden." (Kröhnert)

De realiteit in de landen van de zogenaamde “Derde Wereld” is bekend. De grote doorbraken in de ontwikkeling van voldoende hygiëne, de aanleg van sanitaire voorzieningen, een rioolsysteem, zoals dat aan het einde van de 19e eeuw in de industriële centra werd gerealiseerd, en de stijging van de levensverwachting mogelijk maakten, bleven voor de meeste mensen in de perifere landen buiten bereik.

Aan het begin van dit millennium had van de 6 miljard mensen nog steeds 3,3 miljard geen toegang tot zuiver drinkwater en 2,5 miljard (meer dan een derde) geen sanitaire basisvoorziening tot haar beschikking. In de "ontwikkelingslanden" wordt ongeveer 90% van het afvalwater ongezuiverd in rivieren en meren geloosd, waardoor ieder jaar 250 miljoen mensen ziek worden door verontreinigd water, wat in 5 tot 10 miljoen gevallen tot de dood leidt (bron WWF). De WHO schat dat ongeveer 80% van de ziekten in de “ontwikkelingslanden” rechtstreeks verband houdt met een ontoereikende watervoorziening. Jaarlijks sterven er ongeveer 4 miljoen kinderen aan diarree-gerelateerde ziekten.

En juist in de nieuwe “rijzende ster” van de kapitalistische groei, in China, heersen catastrofale toestanden. Ongeveer de helft van de bevolking, bijna 600 miljoen mensen, moeten zwaar verontreinigd water drinken. Tweederde van de 338 grootste steden zijn geclassificeerd als vervuild. Ziekten van de luchtwegen en het hart zijn de belangrijkste doodsoorzaak in China. De fenomenale groeicijfers laten de kas van de ondernemers weliswaar rinkelen, maar voor veel mensen zijn ze ook een uitdrukking van de sterftecijfers. In Peking zijn 70 tot 80% van alle kankergevallen toe te schrijven aan luchtverontreiniging.

Kapitalisme - voedingsbodem voor nieuwe, dodelijke ziekten

In de tweede helft van de 19e eeuw konden de ziekmakende en dodelijke factoren van de feodale en de vroegkapitalistische werkomstandigheden, dankzij een verbeterde hygiëne, worden ingedamd of overwonnen en werd een hogere levensverwachting dus mogelijk. Nu heeft het kapitalisme, vanwege zijn de destructieve wijze van produceren, die hem eigen is, nog meer ziekmakende factoren voortgebracht. De reden is: het kapitalisme zelf pleegt een ongebreidelde roofbouw op de menselijke gezondheid. Het kan niet anders dan slijtage plegen op de arbeidskracht van zijn werkernemers. Wie tientallen jaren zijn lichaam aangetast heeft onder de kapitalistische arbeidsomstandigheden, wie zich bijvoorbeeld jarenlang aan het moorddadige tempo van de lopende band heeft moeten onderwerpen, wie door ploegendienst zijn slaappatronen heeft geruïneerd, zal onvermijdelijk lijden onder de gebruikelijke werk-gerelateerde ziekten.

• In Duitsland bijvoorbeeld zijn ongeveer 225 miljard euro in 2002 ontstaan door medische kosten. Waarvan alleen al voor de hart en vaatziekten 35,4 miljard euro, voor ziekten aan het spijsverteringsstelsel rond de 31 miljard euro, voor ziekten aan het bewegingsstelsel en bindweefsel ongeveer 25 miljard en voor psychische ziekten bijna 22 miljard euro. De meest voorkomende doodsoorzaak in 2004 was ziekte van hart- en bloedvaatstelsel: 47 %; door kanker: 25%; door aandoeningen van de ademhalings- en de spijsverteringorganen: tezamen 11%.
• In Nederland gaan de cijfers in dezelfde richting en werden 94 miljard uitgegeven aan medische kosten in 2011, waarvan voor de hart en vaatziekten 8,2 miljard euro, voor ziekten aan het spijsverteringsstelsel rond de 5,5 miljard euro, aandoening zenuwstelsels en zintuigen ongeveer 5,2  miljard en voor psychische ziekten bijna 19,6 miljard euro. De meest voorkomende doodsoorzaak in 2012 was eveneens ziekte van het hart- en vaatstelsel met 28,1 %; door kanker: 30,8%; door aandoeningen aan de ademhaling- en de spijsverteringorganen: samen 13,6 %.

Zelfs de burgerlijke politici, die zich bezighouden met gezondheidszorg, geven toe dat de helft van de uitgaven in de gezondheidssector zouden bespaard kunnen worden, als het mogelijk zou zijn om binnen dit systeem preventie toe te passen, in plaats van de ziekten pas te behandelen als ze al zijn opgetreden.

Dit geldt vooral voor de zogenaamde beschavingsziekten zoals de hart- en vaatziekten of, bijvoorbeeld, diabetes (suikerziekte). Want de beschaving, die tot deze ziekten leidt vanwege een gebrek aan fysieke inspanning, slechte voedingspatronen, enz., is een kapitalistische, waarvan de wortels veel te diep gaan om door een hervorming van de gezondheidszorg te kunnen worden uitgeroeid – vooral vanwege het op de spits drijven van de urbanisatie. "Al dadelijk veroordeelde de eerste grote arbeidsdeling, de scheiding tussen stad en platteland, de plattelandsbevolking tot duizenden jaren lange afstomping en de stedelingen tot onderwerping van ieder van hen aan zijn eigen handarbeid. Zij vernietigde de grondslag voor de geestelijke ontwikkeling van de een en voor de lichamelijke van de ander." (Anti-Dührung, Socialisme, III Productie; Friedrich Engels,).

Daar komt nog de maar moeilijk meetbare, maar steeds meer in gewicht toenemende factoren van milieuverontreiniging bij en de gevolgen van een meedogenloze concurrentie, die aanzet tot het gebruik van chemisch bereide voeding. Levensmiddelen worden steeds meer met chemie bereid, wat een essentiële rol speelt in de ontwikkeling van bepaalde ziekten (kanker, allergieën, enz.). Deze factoren kan het kapitalisme niet onder controle krijgen, terwijl ze toch de werkelijke voedingsbodem voor deze ziekten is.

Nadat het kapitalisme in zijn opkomstperiode de plagen van het feodale tijdperk (gebrek aan hygiëne, epidemieën, enz.) in de industriële centra wist te verdrijven of in te dammen, is het niet meer in staat om deze plagen, die al lange tijd goed zijn te behandelen, uit te roeien. Zijn functioneringswijze, zijn economische wetten dragen bovendien ook bij aan de verspreiding en de verergering van bepaalde ziekten, die hun wortels vinden in het systeem van de winst-economie zelf. Geen wonder dat de kosten van de gezondheidszorg binnen het kapitalisme exploderen.

De explosieve kosten in de gezondheidszorg - een gevolg van het ‘ziekmakende’ kapitalisme

In de Verenigde Staten werkt 10% van de beroepsbevolking in de gezondheidszorg, wordt 15% van het BBP besteed aan medische zorg, zogezegd $ 5635 per hoofd van de bevolking. Globaal genomen wordt in West-Europa duidelijk meer dan 10% van het BBP besteed aan medische zorg. Tegelijkertijd is het percentage dat er werkt net zo groot als in de Verenigde Staten. In Duitsland bijvoorbeeld werkt bijna elke 9. werknemers (4,2 miljoen) in de gezondheidszorg. (nvdr: deze cijfers zijn sindsdien nog fors gestegen).

Er wordt beweerd dat de toegenomen levensverwachting de belangrijkste kostenfactor is (mensen van 65 jaar en ouder – in West-Europa ongeveer 17% van de bevolking - veroorzaakt bijna 43% van de totale kosten). Het is moeilijk om te beoordelen in welke mate een ouder wordend lichaam noodzakelijkerwijs ziek wordt en medische behandeling vereist. Maar er is geen twijfel aan dat een groot deel van de ouderen lijdt aan ziekten, die voortvloeien uit hun eerdere levensfase. Bovendien is, volgens de kapitalistische logica, een uitgave om iemand te voeden en te behandelen die niet langer werkbekwaam is, een verspilde kostenpost.

De “vingerwijzing” naar de ouderen is daarom een poging om een zondebok te vinden voor het dilemma. En de klaagzangen over de hoge kosten moeten de aandacht afleiden van een andere, door het kapitalisme veroorzaakte omstandigheid. Hoewel het veel goedkoper en verstandiger zou zijn voor een samenleving om de uitbraak en de verspreiding van ziekten te voorkomen door middel van preventieve maatregelen, is de gezondheidszorg zelf een enorme markt. De geneeskunde verdient meestal pas haar "gelijk" (dat wil zeggen: de meeste fondsen), als een ziekte moet worden gediagnosticeerd en behandeld. De farmaceutische industrie maakt pas winst als ze medicijnen kan verkopen. Alleen al in Duitsland voor meer dan 60 miljard euro. Over het algemeen bedraagt die winst circa 20% van hun geïnvesteerd kapitaal.

Terwijl de explosieve groei van de kosten van de gezondheidszorg aan de kaak gesteld wordt, verbergt men dat, binnen het kapitalisme, de geneeskunde zelf een markt geworden is, waaraan de aanbieders willen verdienen. Omdat gezondheidszorg onderworpen is aan de wetten van de markt, zijn de artsen gedwongen "economisch" te handelen. Dat betekent dat aan alle medische diensten een waarde wordt toegekend, die wordt berekend, geboekt en betaald. De patiënt is niet langer eerst en vooral een patiënt, maar is al lang een klant geworden. Medische behandeling is een betaalde dienst. Het kapitalisme doordringt alle sociale verhoudingen en maakt alles tot waar.

De markteconomie verstikt de geneeskunde

Voor de eerste keer wordt de mensheid geconfronteerd met een krankzinnige situatie: aan de ene kant de moderne geneeskunde die de basis legt voor een hogere levensverwachting, een betere gezondheid en betere gezondheidszorg (verworvenheden waarvan miljarden mensen in de onderontwikkelde landen grotendeels uitgesloten zijn gebleven), aan de andere kant drijven de kapitalistische voorwaarden de gezondheidszorg vandaag naar de financiële ineenstorting. Dit heeft ertoe geleid dat, onder het regime van het kapitaal de mensen, voor de eerste keer in de geschiedenis, zich niet langer kunnen laten behandelen. En dit komt niet omdat er geen medisch personeel of geen gezondheidszorg is, maar omdat de middelen niet ter beschikking worden gesteld.

Net als de honger niet een probleem is van gebrek aan voedsel (in werkelijkheid verstikt de markt door de overproductie), maar door gebrek aan koopkracht, zullen talloze mensen van voldoende medische zorg beroofd blijven, omdat de wetten van de markteconomie hen geen toegang geven tot de kennis en de middelen van de geneeskunde.

We worden dus geconfronteerd met het perspectief dat veel mensen ziek worden, lijden en sterven, hoewel de kennis en middelen ter behandeling beschikbaar zijn. De tegenstelling tussen de medische mogelijkheden en het op de markt betaalbare, wordt steeds flagranter. Dialysebehandelingen bijvoorbeeld zijn medisch mogelijk, maar voor bepaalde patiënten financieel niet langer " te dragen" (zelfs in de geïndustrialiseerde landen, zoals Groot-Brittannië).

Achter de ineenstorting van de gezondheidszorg: twee ethische werelden botsen op elkaar

Moeten de patiënten en het behandelend en verplegend personeel het verschrikkelijke lijden, en in laatste instantie verlies van leven, aanvaarden omdat behandeling als gevolg van de wetten van de markt, hen ontzegd wordt? Moeten de kennis en de mogelijkheden, die de geneeskunde vandaag biedt, ondergeschikt gemaakt worden aan de winstbelangen van het kapitaal?

Net zoals iedere arbeider werkloos kan worden, kan iedereen ziek worden. Dus, alle loontrekkenden worden getroffen door deze ontwikkeling. Daarom heeft het aan banden leggen en de onderwerping van de geneeskunde aan de wrede wetten van de markt een speciaal belang in zich. Als geen adequate medische zorg wordt verkregen, omdat de wetten van de markt dit niet toestaan, zal hierdoor bij de werkende bevolking grote verontwaardiging ontstaan, die uiteindelijk het bewustzijn over de uitzichtloosheid van deze maatschappij zal bevorderen.

De werknemers in de gezondheidssector worden door deze ontwikkeling niet enkel geconfronteerd met het verlies van hun baan en nog ondragelijkere werkomstandigheden, die hen vroeg of laat aanzet tot defensieve strijd. Maar ze zullen, net als vele andere beroepsgroepen in de diensten- en verzorgingssector, in een gewetensconflict terechtkomen: hetzij, tegen hun wil, als blinde uitvoerders van de kapitalistische wetten, en de gezondheid van de mensen opofferen aan de winst, hetzij de mechanismen van dit systeem in vraag stellen.

Daarmee onthult het groeiende bankroet van het kapitalisme een fundamentele, onoverkomelijke tegenstelling tussen twee ethische "werelden": aan de ene kant de zuivere winstbelangen van het kapitaal, waaraan de mensen, ja de mensheid opgeofferd moet worden en aan de andere kant de strijd van de arbeidersklasse voor een maatschappij waarin niet wordt geproduceerd voor winst, maar voor de behoeften van de mensen. Daarom zal alleen een maatschappij, die niet voor winst, maar voor de behoeften van de mensen produceert, een basis bieden voor ware ontplooiing van de menselijke kennis en menselijke ontwikkelingsmogelijkheden.

Dv/ 6.09.2006

Voetnoten

(1) Zeker zouden deze verzekeringen vanuit het perspectief van de heersende klasse ertoe bijdragen om een radicalisering van de arbeiders te voorkomen en bij veel werkers leidden deze verbeteringen tot de illusie van een "aangename situatie” in het kapitalisme.

De overstromingen die Groot-Brittannië de afgelopen winter teisterden, met name in het Zuidwesten van dat land, vormen een nieuw bewijs dat de gevolgen van de klimaatverandering nu al merkbaar zijn, en niet alleen in arme en laaggelegen landen zoals Bangladesh en de Malediven, maar ook in het rijke deel van de wereld. In de afgelopen zomer werden Australië alsmede sommige delen van Europa getroffen droogte en bosbranden, maar ook droogte en ongewone stormactiviteit vond zijn weg naar de VS. Nu worden zelfs “de kerngebieden van de Tory”* in Groot-Brittanië, zoals Surrey en Somerset, geteisterd door weersomstandigheden die steeds meer onvoorspelbaar lijken te zijn.

De Daily Telegraph - een krant die gewoonlijk niet het minste kabaal maakt over de ecologische crisis - schreef over een nieuw rapport, dat een verband legt tussen de overstromingen en de klimaatverandering, die door de mens wordt veroorzaakt: "Volgens de eerste studie, die een verband legt tussen de overstromingen in dit land en klimaatverandering, zijn de overstromingen die in 2000 in heel Groot-Brittannië verwoestingen aanrichtten waarschijnlijker geworden door de opwarming van de aarde. De studie van de Universiteit van Oxford stelde dat de overstromingen, die bijna 10.000 woningen beschadigden en £1,3 miljard kostte, twee keer zo waarschijnlijker waren geworden door de opwarming van de aarde. Dit komt omdat warme lucht meer vocht bevat, waardoor het uitbreken van zware regenbuien vaker voorkomt".

De grappen over “de zogenaamde opwarming van de aarde” zijn hun effect te verliezen tijdens de ongebruikelijk koude winters en de aanhoudende regenbuien. De Daily Mail, alsmede andere rechtse roddelbladen, bedenken zich nu wel twee keer voordat ze dit soorten schertsen gebruiken als hoofdartikel. Er bestaat een groter wordend inzicht dat klimaatverandering, zelfs als dit te wijten is aan een algemene toename van de temperatuur op wereldvlak, zich zal laten voelen door allerlei weersschommelingen en extreme weersomstandigheden.

De klimaatsceptici leken vooruitgang te boeken door de gewijzigde bezorgdheden van de mensen, die steeds meer moeite hadden voor zichzelf op te komen. De verdieping van de economische crisis deed de neiging ontstaan om “groene zorgen” lager op de agenda te zetten dan de meer directe noden, zoals het verlies van een baan of de drastische verlaging een salaris of uitkering. Velen van deze klimaatsceptici aanvaarden dat het klimaat aan het veranderen is maar ontkennen dat dit iets te maken heeft met menselijke activiteiten: het is gewoon het gevolg van zonnesterkte of andere verre kosmische processen. Deze ‘analyse’ gaat vrolijk voorbij gaan aan het feit dat de meest consistente temperatuurstijging van het klimaat ook samenvalt met de opkomst van de “industriële beschaving” en dan vooral met de periode die begon na het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Als de "hand van de mens” (of liever gezegd, van het kapitalisme) steeds meer herkenbaar wordt in het algemene patroon van de klimaatverandering, dan is het nog duidelijker dat dezelfde hand een heel omvangrijk instrument inzet tegen iedere poging om het hoofd te bieden aan de gevolgen ervan. Met betrekking tot de huidige Britse regering, zien we bijvoorbeeld dat:

• ze de afgelopen tijd massale bezuinigingen heeft doorgevoerd op het vlak van waterverdedigingswerken wat leidde tot de overstromingen, ondanks de groeiende bewijslast dat overstromingen in bepaalde delen van het land een jaarlijkse terugkerende nachtmerrie zijn geworden

• ze een landbouwbeleid heeft aangemoedigd, dat de risico's van overstromingen sterk heeft vergroot. George Monbiot schreef twee artikelen in The Guardian, waarin hij aanvoerde dat de regering het rooien van bomen en andere begroeiing in heuvelachtige gebieden subsidieerde om de focus in de landbouw te verleggen op de veeteelt. Het gevolg is dat de natuurlijke “opzuigende werking” in de heuvels niet meer functioneert en meer water, dat door de toenemende regenval voortdurend aanzwelt, nu naar beneden de dalen instroomt. (1) Intussen worden de boeren in de lager gelegen gebieden eveneens aangemoedigd een beleid te voeren waardoor het overstromingsgevaar nog verder toeneemt:

"Zes weken voordat de overstromingen plaatsvonden publiceerde een wetenschappelijk tijdschrift “Soil Use and Managment” [Nederlands: Grondgebruik en Beheer] een artikel dat er een ramp aanstaande was. Het oppervlaktewater in Zuidwest Engeland, waar de Somerset Levels zijn gelegen, bereikte een kritiek punt. Als gevolg van een grootschalige verandering in de manier waarop de grond wordt bebouwd, roomt het water nu in 38% van de locaties die de onderzoekers inspecteerden de grond af in plaats van in de grond te sijpelen.

Boeren hebben het land bewerkt dat voorheen onbebouwd was en hun zaaiperiode verplaatst van de lente naar winter, zodat de grond braak blijft liggen tijdens de regentijd. Het ergste van alles is de verschuiving naar de teelt van maïs, waarvan de bebouwde grond in dit land sinds 1970 is gestegen van 1.400 naar 160.000 hectaren. In driekwart van de maïsvelden in het Zuidwesten is de bodemstructuur dermate afgebroken dat ze de overstromingen doen toenemen. In veel van deze gebieden worden de grond, de meststoffen en de bestrijdingsmiddelen weggespoeld met het water. En er wordt niets wezenlijks ondernomen om het te stoppen, zo waarschuwde de krant. " (2)

Dit soort onthullingen hebben bijgedragen tot een kleine politieke catastrofe voor de Tories, die is geëvolueerd van een partij die aan het begin van de coalitie pochte leiding te geven aan "de groenste regering ooit", naar een David Cameron die verstrikt is geraakt in een gemor over de wens om "van al deze groene onzin af te komen". Want deze politiek werd steeds  meer werd beschouwd als een belemmering voor wat de nummer één eis vormt voor elke serieuze regering: de beperking van de staatsuitgaven in combinatie met een economische groei. De aanstelling van Owen Paterson als Minister van Milieu, die een reputatie had opgebouwd als een klimaatscepticus, heeft opnieuw bevestigd dat "stemmen op blauw die gaat voor groen" nooit zou gaan werken.

Een andere linkse auteur op de opiniepagina’s van The Guardian, Seamus Milne, publiceerde een artikel over de overstromingen en koppelde deze aan een groeiende lijst van fenomenen uit de hele wereld die bevestigen dat de gevolgen van de klimaatverandering al bestaan. (3) Hij legde ook de leugenachtigheid bloot van de argumenten van de rechtse ontkenners van de klimaatverandering die in de meeste gevallen de agenda volgen van de olie- en gasindustrie. Deze industrie subsidieert rijkelijk de propaganda tegen de inmiddels overweldigende omvang van het wetenschappelijk bewijs over de door de mens veroorzaakte klimaatverandering.

Milne betoogt dat de vijandige houding van veel rechtse, vrije markt-ideologen tegenover de theorie van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering het gevolg is van een diepe ongerustheid: als kan worden aangetoond dat een ongeremde, marktgerichte economische groei leidt ons tot een ecologische ramp, dan moet hij worden ingeperkt en de enige kracht die dat kan doen is de staat. Daarom houdt links van de klimaatverandering omdat het hen een excuus geeft om aan te dringen op meer staatsdictatuur. Natuurlijk ziet Milne zelf niet dat staatsmaatregelen synoniem is met tirannie omdat hij gelooft in controle door het volk van de staat en de economie.

Milne toont niet aan dat de ecologische crisis, zoals de economische crisis en de verspreiding van oorlog en militarisme, een verder bewijs is dat het kapitalisme als een historische productiewijze aan het einde van haar mogelijkheden is. Ze moet van top tot teen moet worden vernietigd als de mensheid deze onderling verweven crises te boven wil komen. We schreven dit al in de Resolutie over de Internationale Situatie, opgemaakt tijdens ons laatste internationale congres:

“De bourgeoisie probeert de vernietiging van het milieu toe te schrijven aan de misdadigheid van de individuen die een gebrek aan ecologisch besef zouden hebben, om zo een atmosfeer van schuld en angst te scheppen. De werkelijkheid, die zich openbaart in haar vergeefse en hypocriete pogingen om het probleem op te lossen, is echter dat het geen probleem is van individuen of zelfs van individuele bedrijven of landen, maar van de vernietigende logica, dat een integraal onderdeel uitmaakt van het systeem. Het is een systeem dat, in naam van de accumulatie, als beginsel en doel heeft winst, en dat geen scrupules heeft in het, voor eens en altijd, ondermijnen van de materiële voorwaarden voor de metabolische uitwisseling tussen leven en aarde, zolang het er een onmiddellijk voordeel uit kan halen.

Dit is het onvermijdelijke gevolg van de tegenstelling tussen de menselijke en natuurlijke productiekrachten, die het kapitalisme heeft ontwikkeld en die wordt opgedreven tot op het punt van ontploffen, en de tegengestelde verhoudingen, gebaseerd op de verdeling tussen de klassen en op kapitalistische concurrentie".

Dit is de fundamentele kwestie, die geworteld in de sociale verhoudingen van burgerlijke beschaving, verhindert dat zowel de rechtse als van de linkse kapitalistische regeringen ook maar enige effectieve actie ondernemen tegen klimaatverandering. In een wereld, die opgebouwd is uit nationale eenheden, die elkaar op leven en dood beconcurreren om de markten en winsten, zou de beteugeling van "de economische groei" (d.w.z. accumulatie) dodelijk zijn.

De inherente drang van het kapitalisme om de natuur te vernietigen is voor de marxisten niet iets nieuws. In de jaren 1950 schreef de Italiaanse linkscommunistist Amadeo Bordiga, ingenieur van beroep, een aantal artikelen over de hedendaagse kapitalistische rampen, zoals de overstroming van de rivieren de Po en de Piave en de ondergang van het schip Andrea Doria. Deze essays zijn verzameld in een deel genaamd Murdering the Dead: Amadeo Bordiga on Capitalism and Other Disasters (Antagonism Press, 2001, een iets andere versie van de collectie is ook gepubliceerd op de website).

Bordiga verwierp het kapitalistische argument dat de ongebreidelde economische groei - die tijdens de naoorlogse “welvaart” alle limieten scheen te overschrijden - moet worden gezien als “vooruitgang”. Hij liet bijvoorbeeld zien dat de ontbossing en de opoffering van vele traditionele verdedigingsmiddelen tegen het water de impact van de overstromingen van de Po eigenlijk hadden verergerd (een soortgelijke opmerking als die van Monbiot). Hij betwist eveneens het kapitalistische idee van vooruitgang, door aan te tonen dat zij noodzakelijkerwijs een blinde beweging is, bij de volledige afwezigheid van een samenhangend plan voor de toekomst, zelfs voor de korte termijn.

De drang naar het ‘snelle geld’ noodzaakt het kapitaal te korten op de veiligheid van de mensen, zoals in het geval van de Vajont stuwdam in de Piave, waarvan het slordige ontwerp leidde tot een desastreuze breuk en tot verwoestende overstromingen in de lager gelegen vallei. In een ruimere zin, de onlesbare dorst naar winst van het kapitalisme ondermijnt noodzakelijkerwijs elke poging tot harmonisatie van de economische noden met de gezondheid van de natuurlijke wereld, waarvan wij afhankelijk zijn. En Bordiga twijfelde ook niet over het feit dat de linkervleugel van het politieke spectrum binnen het kapitalisme eveneens afhankelijk is van het winstbejag: zij wil dat de accumulatie van waarde wordt geleid door de staat, maar ze stelt de noodzaak om te accumuleren niet in vraag.

Bordiga ging verder in zijn argumentatie. Hij zag dat het kapitalisme de drang naar winst ook een ingebouwde neiging tot vernietiging in zich draagt. Aangezien de kapitalistische winst kan alleen kan worden voortgebracht door de levende arbeid is het er periodiek toe genoodzaakt dode arbeid te vernietigen om zich opnieuw op te bouwen door de exploitatie van de levende arbeid. "Modern kapitaal, die net zozeer consumenten nodig heeft als een steeds grotere productie, heeft er een groot belang bij om de producten van de dode arbeid in onbruik te laten raken om hun vernieuwing met levende arbeid op te leggen, het enige type waaraan het winst kan “onttrekken”. Daarom is het in de zevende hemel als de oorlog uitbreekt en daarom is het zo goed opgeleid voor de praktijk van rampen. De autoproductie in Amerika is enorm, maar alle of bijna alle gezinnen hebben een auto, dus kan de vraag uitgeput raken. Dan is het dus beter dat de auto slechts een korte tijd meegaan." ("Murdering the Dead”, p35)

Maar wat Bordiga niet zo duidelijk ziet is dat, zelfs als hij zich in bepaalde gevallen in die richting uitging, op een bepaald punt in haar evolutie de vernietiging van dode arbeid niet als een stimulans dient voor nieuwe accumulatie, maar alleen de accumulatie van ruïnes voortbrengt. Dit was de onderliggende logica die, in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, door Gauche Communiste de France (GCF) werd opgespoord. Zij zag dat de tendens tot vernietiging, belichaamd in oorlog en militarisme, tot op een punt leidde waarop alle economische voordelen van de oorlog zou worden opgeslokt, teniet gedaan - zoals dat zeker het geval zou zijn geweest in een Derde Wereldoorlog.

Dit is een uiting van de irrationaliteit en het verval van een productiewijze die haar eigen economische noden en haar eigen toekomst steeds verder ondermijnt. Vandaag de dag heeft het kapitalisme in verval aan de dreiging van de vernietiging van de mensheid door imperialistische oorlog ook de dreiging van planetaire ecologische ramp toegevoegd. In feite is de onoplosbaarheid van de ecologische crisis een extra factor in de verscherping van de imperialistische competitie over slinkende materiële middelen - waaronder een van de meest essentiële voor het leven, water:

"De Amerikaanse veiligheidsinstanties waarschuwen al voor mogelijke conflicten - waaronder terroristische aanslagen - over water. In een rapport uit 2012 waarschuwt de Amerikaanse directeur van de nationale inlichtingendienst dat overmatig gebruik van water - zoals in India en andere landen - was een bron van conflict dat mogelijk compromis US nationale veiligheid". (4)

Naar aanleiding van de overstromingen in het zuiden van Engeland hebben sommige linkse komieken geprobeerd om ons te vermaken met spottende grapjes over de “conservatieve kiezers”, die het nu hard te verduren hebben in hun eens zo comfortabele buitenwijken. Dit is echt belachelijk: in al deze situaties is het de rijke minderheid die het minste te lijden heeft, en de meerderheid van minder bedeelden die het meeste te lijden heeft. Maar de les, die de communisten moeten trekken uit deze gebeurtenissen, is dat ze een klein voorproefje vormen van de mondiale nachtmerrie die het kapitalisme voor ons allemaal in petto heeft als we het laten voortbestaan.

Amos / 08.03.2014

 

* ‘Tory’ is een benaming om leden of sympathisanten van de Conservatieve Partij in Groot-Britannië aan te duiden.

(1) https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/jan/13/flooding-public-sp... [25]

(2) https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/feb/17/farmers-uk-flood-m... [26]

(3) https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/feb/20/climate-change-den... [27]

(4) https://www.theguardian.com/environment/2014/feb/09/global-water-shortag... [28]

Het Zuidwesten van Engeland kampte vanaf december 2013 met massale overstromingen. De regen kwam wekenlang met bakken naar beneden. Januari 2014 was zelfs de natste eerste maand van het jaar in de laatste 250 jaar. Door de storm in februari kwamen in heel Ierland, Engeland, en vooral in Wales, ook nog eens honderdduizenden woningen zonder stroom te zitten.

Op het einde van dit jaar zal er in Parijs een nieuwe internationale top over de klimaatverandering plaatsvinden. Onder auspiciën van de Franse president François Hollande zullen bijna alle wereldleiders bijeenkomen om “voor de eerste keer, tot een wereldwijd en bindend akkoord te komen om doeltreffend de strijd op te nemen tegen de klimatologische ontregeling en een overgang te stimuleren en/of te versnellen naar veerkrachtige en koolstofarme maatschappijen en economieën.”

Al tientallen jaren volgen de “beslissende” milieuconferenties elkaar op, vermenigvuldigen de beloftes en de akkoorden zich zonder dat er ook maar één enkele krachtige milieumaatregel wordt toegepast. De “goede cijfers” en de maatregelen die soms worden aangevoerd om de goede bedoeling van de staten en de ondernemingen aan te tonen, worden systematisch vervalst, als ze al niet ronduit gekonkel tot uitdrukking brengen. De Conferentie van Parijs (COP 21) ontsnapt natuurlijk niet aan deze logica. Gaat het erom de dampkring voor de toekomstige generaties te behouden? Wat een onzin!

Zelfs de burgerlijke media verbergen niet dat het doen en laten van François Hollande in verband met COP 21 getuigt van de meest banale politieke manoeuvres en de meest schrijnende mediacampagnes. Enkele feiten voldoen trouwens om het werkelijke engagement van de heersende klasse ten opzichte van het milieu vast te stellen. In 1997 werd in Kyoto een eerste internationale akkoord getekend, dat als historisch werd gekwalificeerd. Het beoogde een vermindering van de concentratie van broeikasgassen met 5% tegen 2012. Dit belachelijke en volkomen ontoereikende “historische” doel, dat door 184 Staten werd ondertekend, is in 2013 afgesloten met een verslag van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) (1) dat aantoonde dat de concentratie van broeikasgassen nog nooit zo hoog is geweest. Volgens het Intergouvernementele Panel over Klimaatwijziging (IPCC) is zij zelfs met 45% gestegen sinds 1990, het basisjaar voor het protocol van Kyoto.

Het klimaat is niet het enige terrein waar de bourgeoisie haar talenten van opschepperij etaleert: volgens de Verenigde Naties verdwijnt er op de planeet elk jaar ongeveer 13 miljoen hectare aan bossen ten behoeve van voeding en landbouw, ondanks de reglementering en het vermeende “duurzame” beleid in het beheer van de hulpbronnen. Op dezelfde wijze is, volgens een studie die in juni 2015 door deskundigen van de Amerikaanse universiteiten van Stanford, Princeton en Berkeley werd gepubliceerd, de verdwijning van de diersoorten momenteel zo erg dat we getuige zouden zijn van de zesde golf van massale uitroeiing na die van de dinosaurussen! Welke politicus heeft nochtans niet de noodklok geluid voor de bescherming van de ijsbeer?

Rampzalig beheer van de afvalstoffen, verontreiniging op grote schaal van de oceanen, waanzinnige plundering van de natuurlijke hulpbronnen, de sterilisatie van de landbouwgronden, …: wij zouden talloze voorbeelden aan kunnen halen van de schadelijkheid van de kapitalistische productiewijze voor de planeet. Want in tegenstelling tot de geruststellende redevoeringen van de bourgeoisie die garanderen dat het, met een beetje welwillendheid, nog mogelijk is alles te regelen en dat het kapitalisme alles in huis heeft om een “ecologische overgang” te realiseren, is de werkelijkheid van de milieucrisis uiterst verontrustend en bedreigt ze steeds meer het voortbestaan van de menselijke soort. (2)

De versnelde systematische plundering van de natuur en de exploitatie ervan op zeer grote schaal hebben ertoe geleid dat de milieuverontreiniging en de vernietiging van de natuurlijke hulpbronnen een wereldwijde dimensie aannemen. De bedreiging van het milieu beperkt zich dus niet alleen tot een bepaald geografische gebied of een bepaalde maatschappij, zoals in het verleden het geval was, maar is geldig voor de hele mensheid.

De ontwikkeling van de productiekrachten betekent echter niet noodzakelijkerwijs dat ze onbeheersbaar zijn geworden voor de mensheid. Waarom tonen deze krachten zich op dit punt dan machteloos? Afgezien van de onverantwoordelijkheid of de goede wil van deze of gene bourgeois zijn het in werkelijkheid de tegenspraken van het kapitalistisch systeem die ten grondslag liggen aan de belangrijkste milieuproblemen,

Zoals Rosa Luxemburg reeds aan het begin van de 20e eeuw schreef, bestaat het kapitalisme slechts door de vernietiging van het milieu: “de onophoudelijke groei van de arbeidsproductiviteit, die de belangrijkste factor vormt voor de groei van de meerwaardevoet, impliceert en vereist het onbegrensde gebruik van alle grondstoffen en alle hulpbronnen van de natuur. In verband met zijn wezen en bestaanswijze tolereert het kapitalisme geen beperkingen.” (3)

Inderdaad ontwikkelt het kapitalisme zich onder de voorwaarden van een toenemende accumulatie van handelswaar die als logisch gevolg de plundering van de natuurlijke hulpbronnen heeft op een steeds grotere schaal. Eén van de algemeen bekende gevolgen van deze productiewijze is de overproductie en haar steeds stuitender algemene verspilling van de hulpbronnen, die daarmee gepaard gaat.

De milieuproblemen zijn alarmerend en kostbaar, maar zij worden door de staat en haar klieken vooral gebruikt met het oog op commerciële en politieke manoeuvres. Meer zelfs, dit geeft hen nog maar eens een mogelijkheid om een nieuwe mediacampagne te lanceren die het bewustzijn van de arbeidersklasse moet bedwelmen. Men zegt ons dat we meer wetgeving, meer verdragen, meer regels nodig hebben. In werkelijkheid probeert de staat te verbergen dat hij de voornaamste verantwoordelijke is voor de grote rampen! Als hij de productie coördineert, legaliseert, is dit altijd om beter zijn nationale kapitaal te verdedigen binnen de internationale arena en zich het recht toe te eigenen om meer te verontreinigen (op voorwaarde natuurlijk dat vooral de bevolking meer belasting wordt opgelegd!).

Het doel van de staat is in wezen beter te antwoorden op een verscherpte concurrentie. Om dit te doen kan hij niet anders handelen dan zijn plunderingen, zijn verspillingen en zijn verschillende vormen van verontreiniging voort te zetten. Het is wat alle meest democratische geïndustrialiseerde staten doen. Buiten de hypocriete redevoeringen om, zoeken zij wanhopig een uitweg ten opzichte van de economische wereldcrisis en het historische bankroet van hun systeem. Zij doen dit met een totale minachting voor de mensheid en haar toekomst.

R.B. / 23.06.2015

(1) Teneinde elke betwisting te vermijden, zal het artikel slechts de officiële gegevens vermelden die door de burgerlijke instanties worden gegeven, hoewel talrijke wetenschappers regelmatig verzekeren dat deze cijfers niet overeenstemmen met de waarheid.

(2) Cf. Le monde à la veille d'une catastrophe environnementale, Internationale Revue (Engels-, Frans- en Spaanstalige uitgave) nr. 135.

(3) Rosa Luxemburg, De Accumulatie van het Kapitaal: De historische voorwaarden van de accumulatie: De reproductie van het kapitaal en haar milieu.
 

 

 

Enkele feiten, die voldoen om de huidige afschuwelijke situatie van de migranten te verduidelijken:

- de ontdekking, op 27 augustus in Oostenrijk, vlakbij de Hongaarse grens, van 71 lichamen (waarvan 8 vrouwen en 4 kinderen) in staat van vergevorderde ontbinding, opgesloten in een vrachtwagen, die was achtergelaten aan de rand van snelweg

- Enkele dagen daarna, het lichaam van een kleine jongen van drie jaar op een strand van Bodrum in Turkije, die tegelijk met zijn moeder en zijn broer was verdronken,.
Het ging in beide gevallen om migranten uit Syrië, die gevlucht waren voor de verschrikkingen van vier jaar oorlog. Dit verschijnsel van de vluchtelingen, dat een nog nooit vertoond wereldwijd karakter aanneemt, overtreft kwa omvang de uittochten, die plaatsvonden in de donkerste uren van de twintigste eeuw.

Propaganda en solidariteit

Eén ding moet echter de aandacht trekken en vragen oproepen: de media proberen niet om de ondragelijke verschrikkingen te verbergen. Integendeel zij smeren het uit op de eerste pagina's van de kranten en vermenigvuldigen de schokkende beelden, zoals die van deze kleine jongen van drie jaar. Waarom?
In feite gebruikt de bourgeoisie voor haar propaganda zowel de barbarij, waarvoor zijzelf verantwoordelijk is, en het gevoel van verontwaardiging die erdoor wordt veroorzaakt, alsook de geest van spontane solidariteit tussen de plaatselijke en migrante arbeiders die de afgelopen maanden op verschillende plaatsen in Europa tot ontwikkeling is gekomen. Het gaat haar er niet alleen om elke mogelijkheid van zelfstandige overdenking in de kiem te smoren, maar ook om op verraderlijke wijze de nationalistische ideologieën te stimuleren teneinde het bewustzijn te verrotten. In de ogen van de heersende klasse, handelen de arbeiders “op een eigenaardige wijze” en zelfs “onverantwoordelijk” wanneer zij aan zichzelf worden overgeleverd: zij zijn solidair, helpen en ondersteunen elkaar.

Ondanks het onophoudelijke ideologische bombardement en geconfronteerd met de diverse vormen van burgerlijke druk, brengen de arbeiders, als ze in rechtstreeks contact komen met de vluchtelingen, vaak wat deze nodig hebben om te overleven (eten, drinken, dekens…) en verlenen ze soms ook onderdak. Voorbeelden van solidariteit hebben zich dan ook voorgedaan, zowel op Lampedusa in Italië als in Calais in Frankrijk of in verschillende steden in Duitsland en in Oostenrijk. Bijvoorbeeld, bij de komst van treinen met vluchtelingen, nadat ze uiteindelijk waren bevrijd van hun opsluiting door de Hongaarse Staat, werden de afgematte migranten verwelkomd door duizenden mensen, die troost en materiële steun kwamen brengen. Oostenrijkse spoorwegarbeiders hebben zelfs voorgesteld gratis overuren te maken om de vluchtelingen naar Duitsland te vervoeren. Op zaterdag 5 september hebben duizenden mensen in Parijs gedemonstreerd uit protest tegen de behandeling van de vluchtelingen. Er waren leuzen te lezen zoals: “wij zijn allemaal kinderen van migranten”.

Terwijl de Staten de vluchtelingen slechts tegenhielden en terroriseerden, heeft de heersende klasse tenslotte de massale en internationale reactie van solidariteit moeten beantwoorden, die door de burgerbevolking werd getoond. De bourgeoisie werd zowat overal verplicht om haar anti-migrantentaal van de afgelopen jaren te wijzigen omzich aan te passen. In Duitsland heeft de ommezwaai de bourgeoisie in staat gesteld om haar politieke beeld van “zeer geavanceerde” democratie te versterken en om, tegenover haar rivalen, de spoken van het verleden te bezweren, die geen enkele gelegenheid voorbij laten gaan om deze terloops te vermelden. Het is trouwens het trauma van de Tweede Wereldoorlog, die de verklaring vormt voor de grotere gevoeligheid van het proletariaat in Duitsland tegenover het vluchtelingenvraagstuk en voor de noodzakelijke solidariteit.

De Duitse autoriteiten hebben daarop het akkoord van Dublin moeten opschorten, dat voorziet in de uitwijzing van de asielzoekers. In de ogen van de migranten en de wereld, is Merkel de “kampioene van de openheid” en Duitsland een “model van menselijkheid” geworden. In Groot-Brittannië heeft Cameron zijn “onverzettelijk” taalgebruik moeten wijzigen, evenals de ergste tabloids die de migranten onlangs nog vergeleken met “kakkerlakken”. Voor de bourgeoisie was het belangrijk om te reageren en om te verdoezelen dat er twee volkomen tegenstrijdige logica bestaan, die botsen: de uitsluiting en het “ieder voor zich” van de kapitalistische concurrentie tegenover de proletarische solidariteit; een systeem dat ten onder gaat aan barbarij tegenover de bevestiging van een klasse die de drager is van de toekomstige ontplooiing van de mensheid. De bourgeoisie kon niet anders doen dan te reageren op de reële gevoelens van verontwaardiging en solidariteit, die zich in de centrale landen manifesteren.

De spectaculaire explosie van het aantal vluchtelingen

De situatie is niet volkomen nieuw. In 2012 nam het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) reeds 45,2 miljoen “verplaatsten” op in de boeken en luidde de noodklok over de omvang van de humanitaire ramp. In 2013 waren er 51,2 miljoen vluchtelingen op de planeet die de diverse verschrikkingen ontvluchtten. Voor de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog werd de drempel van 50 miljoen daarmee overschreden! De UNHCR verklaart deze verschrikkelijke dynamiek door “de vermenigvuldiging van nieuwe crises” en “het voortduren van de oude crises die nooit schijnen te willen voorbijgaan”. Het jaar 2015 is bezig om een nieuw record te vestigen: 60 miljoen vluchtelingen voor Europa alleen. Sinds januari zijn de asielverzoeken met 78% toegenomen. In Duitsland zijn de asielverzoeken, volgens de Minister van Binnenlandse Zaken, verviervoudigd ten opzichte van het vorig jaar, en bereikt ze het recordcijfer van 800.000 .

Macedonië heeft de noodtoestand uitgeroepen en voor even zijn grenzen gesloten. De laatste maanden zijn er officieel meer dan 2800 van deze bannelingen, mannen, vrouwen en kinderen, verdronken in de Middellandse Zee. In Azië, is het verschijnsel net zo massaal. Zo ontvluchten bijvoorbeeld een toenemend aantal mensen, afkomstig uit Myanmar, de repressie en proberen ze wanhopig andere landen van Zuid-Oost-Azië te bereiken. In Latijns-Amerika hebben de criminaliteit en de armoede een dermate omvang bereikt , dat honderdduizenden personen in de Verenigde Staten een schuilplaats zoeken om te overleven.

Een goederentrein, genaamd “Het Beest”, die heel Mexico van het zuiden naar het noorden doorkruist, is regelmatig volgeladen met duizenden migranten. Zij lopen niet alleen het gevaar om van het dak van de wagons af te vallen of eraf gegooid te worden in de tunnels, maar ook belegerd te worden door de  autoriteiten. Ze zijn echter vooral overgeleverd aan de genade van de drugsdealers of van bandieten die hen gijzelen, verkrachten, aan prostitutienetwerken afleveren en ze meestal doden. En, voor degenen die het geluk hebben om eraan te ontsnappen, zien zij langs de hele Amerikaanse grens een “muur” van de prikkeldraadversperringen en uitkijktorens opdoemen, van waaruit tot de tanden gewapende wachters permanent de boel bewaken, en niet aarzelen hen als konijnen te beschieten!

In feite gaan de hypocriete houding van de democratische Staten, en hun beschaafd taalgebruik, heel goed samen met het ergste xenofobe taalgebruik, Het voedt gevoelens van angst bij de enen, bij de ander gevoelens van onmacht. Uiteindelijk verlamt het bij iedereen de overdenking. Deze propaganda van de goot probeert immers om elke geest van solidariteit te breken door te benadrukken dat het onmogelijk is om dit “te grote aantal migranten” toe te laten. De enige oplossing, die vervolgens gepresenteerd wordt, is ze bij vertrek tegen te houden, om ze liefdevol de gevaren van de reis te besparen, als ze al niet direct de legitieme reacties van zelfverdediging en de “efficiënte veiligheidsmaatregelen” tegen deze “invasie” aanmoedigt. Deze campagne heeft dus tot doel de geesten af te leiden van het inzicht in de werkelijke oorzaken van dit verschijnsel.

Een verschijnsel dat door de werkelijkheid van de ontbinding wordt geaccentueerd

Langzamerhand zijn hele zones van de planeet verwoest en onbewoonbaar geworden. Dit is in het bijzonder het geval voor de gordel die loopt van de Oekraïne tot Afrika, via het Midden-Oosten. In sommige van deze oorlogszones is het meer dan de helft van de bevolking die op de vlucht is en die zich samendringen in reusachtige kampen, overgeleverd aan smokkelaars zonder scrupules, wier handel op industriële schaal georganiseerd is. De werkelijke oorzaak van deze hel, is de verrotting van dit wereldsysteem, gebaseerd op uitbuiting en oorlog: die van het kapitalisme in verval. De omvang van het verschijnsel van de vluchtelingen is vandaag een duidelijke uitdrukking van de neerwaartse spiraal van de kapitalistische maatschappij die de diverse conflicten, pogroms en allerlei vormen van geweld, de toenemende verarming ziet vermenigvuldigen door de economische crisis en de ecologische rampen.

Natuurlijk zijn de oorlogen, de crises en de milieuverontreiniging geen nieuwe verschijnselen. Elke oorlog betekende reeds dat mensen moesten vluchten om hun huid te redden. Nochtans zijn de reikwijdte en de intensiteit van deze verschijnselen slechts toegenomen, die een helse spiraal van barbarij en vernietiging voedt. Tot de Eerste Wereldoorlog was het aantal vluchtelingen betrekkelijk beperkt gebleven. Met de laatstgenoemde zijn de massale verplaatsingen begonnen: “hervestigingen” “volksverhuizingen”, enz. Deze spiraal van oorlogen en vernietigingen heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog een andere dimensie aangenomen, met een ongekend aantal ontheemden en  vluchtelingen. Vervolgens hebben ook de diverse conflicten tijdens de Koude Oorlog, die via de periphere machten plaatsvonden tussen het Oost- en het Westblok, een aanzienlijke hoeveelheid vluchtelingen, evenals grote hongersnoden in de jaren 1970 en 1980, bezuiden de Sahara, gecreëerd.

 

Maar sinds de instorting van het Oostblok in 1990, is een echte doos van Pandora geopend. De tegenstelling tussen de imperialistische machten legden zowel het oost- als het Westblok een zekere orde en een zekere discipline op: het merendeel van de naties gehoorzaamden aan de bevelen van hun respectievelijke blokleider, de Verenigde Staten of Rusland. De oorlogen in deze periode zijn onmenselijk en moorddadig geweest, maar ook “klassiek” en “overzichtelijk”. Sinds de Sovjet-Unie is ingestort, hebben de instabiliteit en de ontwikkeling van de chaos geleidelijk aan geleid tot een vermenigvuldiging van de plaatselijke conflicten, tot voortdurend verschuivende allianties. Gevechten zonder uitkomst en einde, die leiden tot de ontbinding van Staten, de opkomst van de krijgsheren en andere soorten gangsters, en tot het uiteenvallen van elke sociale samenhang.

En de tegenstrijdigheden tussen de imperialistische machten (gekenmerkt door de opkomst van het “ieder voor zich”, iedere natie die zijn eigen imperialistische kaart speelt, en bovendien, met steeds meer korte termijn doelstellingen) hebben deze laatste vandaag gebracht tot militaire acties op een  steeds regelmatiger en zelfs permanente wijze. Elk van de grootmachten steunt deze of gene maffiakliek, deze of gene krijgsheer, deze of gene groep fanatici, in de steeds irrationelere verdediging van hun imperialistische belangen. Wat momenteel de kapitalistische maatschappij beheerst, is de ontbinding van gehele gebieden waar de meest ijzingwekkende uitdrukkingen van de sociale ontbinding tot ontplooiing komen: geografische zones volledig aan de handen van drugsdealers, de opkomst van de Islamitische Staat met zijn barbaarse wreedheden, enzovoort.

De “bunkerisatie” van de grootmachten

Deze Staten, die de voornaamste verantwoordelijken zijn voor de sociale, ecologische en militaire ontbinding van de wereld, zijn tegelijkertijd echte “vestingen“ geworden. Tegen de achtergrond van crisis en massale werkloosheid, hebben de maatregelen op vlak van openbare veiligheid zich op drastische wijze versterkt en de Staten letterlijk “in bunkers” veranderd. Enkel de meest gekwalificeerde migranten worden toegelaten om uitgebuit te worden, om de kosten van de arbeidskracht te doen dalen en om gebruikt te worden om het proletariaat te verdelen. De meerderheid van de vluchtelingen en migranten, de “ongewensten”, de hongerigen zonder middel van bestaan, worden cynisch verzocht thuis te blijven om er te sterven zonder iemand in verlegenheid te brengen.

De Noordelijke staten verjagen ze, letterlijk, zoals bijvoorbeeld deze zomer nog gebeurde in Frankrijk, dichtbij de “jungle” van Calais, dichtbij de tunnel onder het Kanaal. De industriële maatschappij, aangetast door de economische crisis van overproductie, kan geen vooruitzicht meer bieden. In plaats van zich te openen, sluit zij zich letterlijk; de Staten barricaderen hun grenzen, vermenigvuldigen de afsluitingen en zetten ze onder stroom, bouwen steeds meer muren. Tijdens de Koude Oorlog, ten tijde  van de Berlijnse Muur, bestonden er een vijftiental muren om de grenzen te verdedigen. Vandaag zijn het er meer dan zestig, die gebouwd zijn of in aanbouw zijn.

Vanaf de “muur van de apartheid”,  die door Israël gebouwd is tegen de Palestijnen, tot aan de 4000 kilometers lange prikkeldraadversperring, die India en Bangladesh scheiden, zijn de Staten ten prooi aan een echte veiligheidsparanoia. In Europa is de zuidgrens, die van de Middellandse Zee, voorzien van allerlei barrières en muren. In juli begon de Hongaarse regering met de bouw van een nieuwe hoog hekwerk van vier meter. Wat betreft het Schengengebied in Europa, het werk van het Frontex agentschap of het Triton dispositief, hun militair-industriële doeltreffendheid is afschrikwekkend; een permanente bewakings- en oorlogsvloot die de vluchtelingen verhindert om de Middellandse Zee over te steken. Een gelijkaardige militaire machine is ingesteld langs de Australische kust. Al deze hinderpalen verhogen heel sterk het sterftecijfer onder de migranten, die gedwongen zijn om steeds meer risico's te nemen bij de oversteek.

Het cynisme van de bourgeoisie

Enerzijds barricadeert de burgerlijke Staat zich. Hij voedt maximaal de doemscenario’s van de meest xenofobe populistische fracties, wakkert altijd meer haat, angst en de verdelingen aan. Geconfronteerd met de gedaalde levensomstandigheden ondergaan de zwakste sectoren van het proletariaat de volle laag van deze nationalistische en xenofobe propaganda. In talrijke landen zijn protesten, fysieke aanvallen of misdadige brandstichtingen van vluchtelingencentra door mensen van extreem-rechts gesignaleerd.

De vluchtelingen worden het mikpunt van campagnes tegen de “buitenlanders”, tegen degenen die “onze levensomstandigheden bedreigen”. De Staat rechtvaardigt op die wijze zijn acties ter “bescherming”: de internering in de detentiecentra (meer dan 400 in Europa), het steunen van de ergste folteraars om de bevolking te controleren en in te sluiten, het garanderen van deportaties en, vandaag de dag, het terugzenden aan de grenzen ….

Aan de andere kant veroorlooft diezelfde burgerlijke Staat zich de luxe, doorheen de stem van zijn politici, een bedrieglijke verontwaardiging te uiten. Politici die spreken over de “morele uitdaging”, gesteld door de tragedie, die garant staan voor de “beschaving” door zogenaamd “bijstand” te bieden en “de ontvangst van de migranten” zo goed mogelijk te regelen. Kortom de burgerlijke Staat, deze sinistere misdadiger, omkleedt zich met de deugd van de redder.

Maar zolang het kapitalisme bestaat, zal er geen enkele werkelijke oplossing mogelijk zijn voor de vluchtelingen en de migranten. Als wij niet op kritische wijze tot de wortel gaan van het probleem, zullen onze verontwaardiging en solidariteit niet verder gaan dan een eerste reflex tot hulp. Als wij niet tegen dit systeem strijden, zal dit edele en diepmenselijke gevoel, onder luid geschal en uitvoerige camerabeelden, door de bourgeoisie vervolgens worden gereduceerd tot een eenvoudige liefdadigheidsactie en ondergedompeld in de walgelijke geest van een verraderlijk nationalisme. Wij moeten dus proberen tot de wortel van het probleem te gaan om een kritische en revolutionaire visie te kunnen bieden. Het proletariaat moet zo’n kritisch denken over deze kwesties ontwikkelen.

WH (RI), 29 augustus 2015

Langzamerhand zijn hele zones van de planeet verwoest en onbewoonbaar geworden. In sommige van de oorlogszones is meer dan de helft van de bevolking op de vlucht en dringen samen in reusachtige kampen, overgeleverd aan smokkelaars zonder scrupules. De omvang van het verschijnsel van de vluchtelingen is vandaag een duidelijke uitdrukking van de neerwaartse spiraal van de kapitalistische maatschappij die de diverse conflicten, pogroms en geweld, de toenemende verarming ziet vermenigvuldigen door de economische crisis en de ecologische rampen.

Sinds de Sovjet-Unie is ingestort, heeft de ontwikkeling van de chaos geleidelijk aan geleid tot een vermenigvuldiging van de plaatselijke conflicten, tot voortdurend verschuivende allianties. Gevechten zonder uitkomst en einde, die leiden tot de ontbinding van Staten, de opkomst van de krijgsheren en andere soorten gangsters, en tot het uiteenvallen van elke sociale samenhang.

En de tegenstrijdigheden tussen de imperialistische machten (zowel de grootmachten, als de kleinmachten, die allen hun eigen imperialistische kaart spelen) drijven hen allen tot militaire acties op een steeds regelmatiger en zelfs permanente wijze, waarbij ze steeds meer korte termijn doelstellingen nastreven. Elk van hen steunt deze of gene dergelijk maffiakliek, deze of gene krijgsheer, deze of gene steeds irrationelere groep fanatici, in verdediging van hun imperialistische belangen.

Net deze Staten, die allen mee verantwoordelijk zijn voor de sociale, ecologische en militaire ontbinding van de wereld, zijn echte "vestingen" geworden. Tegen de achtergrond van crisis en massale werkloosheid, hebben de maatregelen inzake openbare veiligheid zich op drastische wijze versterkt en de Staten letterlijk “in bunkers” veranderd. Enkel de meest gekwalificeerde migranten worden toegelaten om uitgebuit te worden, om de kosten van de arbeidskracht te doen dalen en om gebruikt te worden om het proletariaat te verdelen. De meerderheid van de vluchtelingen en migranten, de “ongewensten”, zonder middel van bestaan, worden cynisch verzocht thuis te blijven om er te sterven zonder iemand in verlegenheid te brengen.

In Europa is de zuidgrens, die van de Middellandse Zee, voorzien van allerlei barrières en muren. De Hongaarse regering bouwde een hekwerk van vier meter hoog rond zijn grens met Servië. Wat betreft het Schengengebied in Europa, het werk van het agentschap Frontex of Triton, hun militair-industriële doeltreffendheid is afschrikwekkend; een permanente oorlogsvloot die toezicht houdt en de vluchtelingen verhindert om de Middellandse Zee over te steken.

De vluchtelingen worden het mikpunt van campagnes tegen de “buitenlanders”, tegen degenen die “onze levensomstandigheden bedreigen”. De Staat rechtvaardigt op die wijze zijn acties ter “bescherming”: de internering in de detentiecentra (meer dan 400 in Europa), het steunen van de ergste folteraars om de bevolking te controleren en in te sluiten, het garanderen van deportaties en, vandaag de dag, het terugzenden aan de grenzen ….

Terwijl de Staten de vluchtelingen slechts tegenhielden en terroriseerden, heeft de heersende klasse tenslotte de massale en internationale reactie van solidariteit moeten beantwoorden, die door de burgerbevolking werd getoond. De bourgeoisie werd zo’n beetje overal verplicht om zich aan te passen en haar anti-migrantentaal van de afgelopen jaren te wijzigen.

In feite gebruikt de bourgeoisie voor haar propaganda zowel de barbarij, waarvoor zijzelf verantwoordelijk is, en het gevoel van verontwaardiging die erdoor wordt veroorzaakt, als de geest van spontane solidariteit tussen de ‘allochtone’ en ‘autochtone’ arbeiders die de afgelopen maanden op verschillende plaatsen in Europa tot ontwikkeling is gekomen.

De zelfstandige overdenking door de arbeidersklasse wordt op allerlei manieren gesaboteerd door de bourgeoisie en op verraderlijke wijze worden nationalistische ideologieën gestimuleerd teneinde het bewustzijn te verrotten.

Toch zagen we heel wat diverse uitingen van solidariteit. Hoe diepgaand en broos waren deze solidariteitsacties? Hoe kan de solidariteit zich ontwikkelen en het systeem in vraag stellen, en wordt ze niet gereduceerd tot liefdadigheid? Zal de xenofobie de overhand krijgen? Welke invloed heeft de vluchtelingenstroom op het klassebewustzijn op zowel korte- als lange termijn?

Daarover willen we de discussie aangaan op onze volgende openbare bijeenkomst van 31 oktober te Antwerpen.

Wij verwijzen voor verdere uitdieping naar het artikel “Migranten en de vluchtelingen: de wreedheid en de hypocrisie van de heersende klasse"

PRAKTISCH

Waarom dit onderwerp?

De gebeurtenissen aan de grenzen van de EU, met de toename van het aantal migranten dat de laatste maanden vlucht voor armoede en oorlog en ‘natuurrampen’, typeren in geconcentreerde vorm de tegenspraken, de tegenstellingen en de dynamiek van het kapitalisme in de huidige historische periode. Om deze reden en omdat de bourgeoisie de zoektocht naar zondebokken gebruikt als een van haar belangrijkste instrumenten, moeten minderheden, die op een oprechte manier op zoek zijn naar theoretische en praktische antwoorden, op een collectieve manier nadenken over een reeks van aspecten die met deze gebeurtenissen te maken hebben.

1. Wat zijn de redenen voor de verandering van de retoriek in de heersende klasse met betrekking tot de migranten en vluchtelingen?

Als wij kijken naar de gebeurtenissen van de laatste maanden, dan zijn het vooral de uitingen van solidariteit onder de bevolking van de Europese landen die het meest in het oog springen. Deze uitingen staan in scherp contrast tot de criminalisering en ontmenselijking door de bourgeoisie. Het is een vorm van solidariteit die tot uiting komt in betogingen ter ondersteuning van de vluchtelingen, in ontvangstbijeenkomsten, in privé-initiatieven om vluchtelingen te helpen bij de ‘illegale’ oversteek van de grenzen richting Oostenrijk, in massale hulp die vrijwilligers aanbieden in de vorm van materiaal, huisvesting en andere diensten.

Vooral de laatste maanden hebben de ‘respectabele’ en ‘democratische’ heersende klassen van West-Europa, via hun massa-media en hun politieke apparaten, hun geniepige campagnes van nationalisme en hun zondebokkenpolitiek ten aanzien van de migranten, opgedreven. (De Britste premier Cameron en leden van zijn regering betitelden de migranten in Calais als een ‘horde’, en beschuldigden hen ervan de Europese ‘levensstandaard’ te ondermijnen. De racistische burgerbeweging Pegida, die door de media sterk in de kijker geplaatst wordt, ontmoet bijvoorbeeld begrip en goedkeuring van het ‘democratische’ politiek apparaat).

Geconfronteerd met de ‘publieke opinie’ hebben de heersende klassen van Europa hun houding echter tijdelijk moeten aanpassen om niet al te openlijk de tegenstelling te openbaren tussen hun eigen positie en de spontane uitdrukkingen van solidariteit. Deze twee stellingnames verschaft de Europese heersende klassen de basis voor een (kunstmatige) verdeling tussen, aan de ene kant, het zoeken naar zondebokken en, aan de andere kant, het verdedigen van de ‘mensenrechten’. Met deze aanpassing van hun politiek doen de Europese regeringen tegelijkertijd ernstige inspanningen om ervoor te zorgen dat het vuile werk - de tijdelijke, slechte behuizing en het blokkeren van de stroom van migranten - wordt gedaan door de staten in Zuid-Oost-Europa of in landen als Turkije, Libanon of Jordanië, die al vol zitten met vluchtelingen.

2. In welk historisch kader moeten deze ideologische manoeuvres geplaatst worden?

De houding van de heersende klasse is ook een uitdrukking van de huidige historische periode waarin wij leven. Enerzijds heeft de bourgeoisie niet volkomen de handen vrij om, in het belang van de ‘natie’, het proletariaat en de bevolking de offers en het lijden passief te doen aanvaarden. Anderzijds is het proletariaat op dit moment niet in staat om op te treden als een massale sociale kracht, die de confrontatie aan kan gaan met het kapitalisme en haar eigen visie en haar kommunistisch project voor de maatschappij naar voren kan schuiven. Het is een periode van de ‘tijdelijke sociale patstelling’ in de klassestrijd, een periode die wij de ontbinding van het kapitalisme noemen. Dit is een bijzonder gevaarlijke periode want tegelijkertijd gaat de verdieping van de tegenspraken van het kapitalisme onverminderd voort; een proces dat wereldwijd tot uiting komt in een chronische economische crisis en voortdurende militaire conflicten. Toch kan de bourgeoisie de gevolgen ervan (zoals de massale werkloosheid, het ineenstorten van de sociale samenhang in de arbeiderswijken, het terrorisme, het geweld en de onconventionele oorlog, de groei van allerlei soorten reactionaire ideologieën zoals nationalisme, religieus fanatisme, racisme, enzovoort) nog steeds politiek gebruiken (en inzetten) tegen de dreiging, die van het proletariaat uitgaat

Bij afwezigheid van een massale politieke beweging van de arbeidersklasse, kunnen de beste uitingen van menselijke solidariteit - zelfs als ze een opsteker zijn en getuigen van de weigering om te leven onder het juk van het ‘ieder voor zich’ in het dagelijkse leven onder kapitalistische verhoudingen - op een gevaarlijke manier gekanaliseerd worden, door de benadering ervan vanuit een zuiver ‘humanitaire’ en ‘mensenrechten’ perspectief. En dergelijke insteek leidt tot machteloosheid en versterkt, op ideologisch en legaal vlak, de kapitalistische staat en dienen zelfs om militaire campagnes te rechtvaardigen. Alleen een zoektocht naar het begrijpen van de verschijnselen, door naar de wortels ervan te gaan, kan de noodzakelijke antwoorden verschaffen om deze uitingen van solidariteit om te zetten in actie.

3. Wat is de algemene trend in het kapitalisme van vandaag? Is er een oplossing voor de economische, militaire en sociale crisis of worden ze chronisch en verdiepen en verspreiden ze zich slechts?

Het globaal groeiende verschijnsel van miljoenen mensen, die op de vlucht zijn voor ellende en geweld over de hele wereld, moet leiden tot een diepe overdenking die verder moet gaan dan de migratie zelf. Het vluchtelingenprobleem vormt een uitdrukking van het kapitalisme, dat in toenemende mate niet meer in staat is, om voor een groeiend deel van de wereldbevolking, de minimale levensomstandigheden, ook het leven zelf, te verzekeren. Op globaal vlak is de kapitalistische economie steeds minder in staat om arbeidskracht op te nemen. Integendeel, de arbeidskracht wordt steeds meer veroordeeld tot werkloosheid en uitgespuwd.

Terwijl de migranten in de 19e eeuw er redelijkerwijs vanuit konden gaan mogelijkheden te vinden in de ontvangende landen, worden de migranten momenteel geconfronteerd met de bunkerisatie van de staten (de afbakening van de grenzen met metershoge versperringen en de omvorming van de nationale staten in bunkers). Militaire conflicten en geweld, verre van te worden opgelost, nemen een chronisch karakter aan en breiden zich voortdurend uit. De oorlogen in het hedendaagse kapitalisme leggen niet langer de basis voor de ontwikkeling van maatschappelijke en economische structuren, zoals meestal het geval was in de 19e eeuw. Integendeel, ze vernietigen deze structuren op het niveau van hele landen en regio's, zelfs waar er officieel geen oorlog bestaat. Deze voortdurende crises en oorlogen zijn dan ook uitdrukkingen van een crisis van de beschaving, van een decadent kapitalisme dat niet in staat is om haar tegenspraken te boven te komen.

4. Wat zijn de vooruitzichten voor de strijd tegen het decadente kapitalisme? Wat is de sociale kracht die kan leiden tot en het in gang zetten een radicale verandering? Welke theoretische en praktische stellingnames zijn hiervoor nodig?

De historische heropkomst van het internationale proletariaat als sociale en politieke kracht (eind jaren zestig van de vorige eeuw) is zonder twijfel de belangrijkste factor van onze tijd om de mogelijkheid te doen rijzen van een andere maatschappij dan (de maatschappij) die het kapitalisme te bieden heeft. De 200 jaar lange strijd van de arbeidersklasse tegen het kapitaal heeft altijd een universele menselijke dimensie in zich gehad en openlijk verdedigd.

Er bestaat geen tegenspraak tussen een klasseperspectief en de verdediging van de menselijke behoeften.  Integendeel: de verdediging van de menselijke waardigheid en de weigering om zich te onderwerpen aan de onmenselijke kapitalistische verhoudingen kunnen slechts een samenhang verkrijgen vanuit een proletarische klassepersepectief. Alleen vanuit dit perspectief, door de weigering om als "gelijkwaardige burgers" deel uit te maken van een zogenaamde "nationale gemeenschap", kan een eigen project van de maatschappij worden bevochten. Algemene gevoelens van solidariteit met migranten en vluchtelingen kan alleen een toekomst hebben als ze deel uitmaken van een groeiende klassesolidariteit tussen allen die door het kapitalisme worden uitgebuit en onderdrukt. Het opnieuw opnemen en kritisch bediscussiëren van de ervaringen van solidariteit van de proletarische strijd van het verleden en heden vormt de sleutel voor (de versterking van) de strijd in de huidige en toekomstige periode.

Een tekst van de voormalige leden van de afdeling in Turkije van de IKS met als titel: “Onze ontslagname uit de Internationale Kommunistische Stroming”, is sinds kort gepubliceerd op hun nieuwe website https://palebluejadal.tumblr.com/ [38]

De IKS betreurt dat deze kameraden de IKS vroegtijdig hebben verlaten en niet zijn ingegaan op ons herhaald verzoek hun kritieken op een geduldige manier binnen de organisatie naar voren te brengen, overeenkomstig de historische traditie van de Kommunistische Linkerzijde. We betreuren bovendien dat deze kameraden onze uitnodiging afgewezen hebben voor het komende Internationale Congres van de IKS – het hoogste orgaan van onze organisatie –, om daar de andere kameraden hun kritiek te presenteren en hen ervan te overtuigen.

We moeten duidelijk stellen dat, naast het ontbreken van voldoende verantwoordelijkheid voor het politieke debat binnen de organisatie en een ontslagname zonder voldoende helderheid vooraf, de tekst die nu gepubliceerd is een heleboel weergaven bevat van gebeurtenissen, die vaak tegengesteld zijn aan de indrukken van de andere leden van de IKS.

Binnen enkele weken zal de IKS in detail op deze tekst antwoorden.

We roepen de voormalige leden van de afdeling in Turkije op opnieuw een ernstig debat met ons aan te gaan.