Op 10 juni doodde een voormalige leerling, die een ‘uiterst teruggetrokken’ leven leidde, tien mensen en verwondde elf anderen in een school in de stad Graz in Oostenrijk. Op dezelfde dag vermoordde een middelbare scholier een onderwijsassistente van het college van Nogent-sur-Marne in Frankrijk. Hij was pas 14 jaar oud! Beiden kwamen met wapens: de eerste met een vuurwapen, waarmee hij ‘in het wilde weg’ schoot en mensen doodde, de tweede met een keukenmes in zijn tas, met de bedoeling iemand neer te steken. Die iemand was een 31-jarige moeder die had besloten om op een middelbare school te gaan werken om jongeren te helpen en te beschermen. Dat was ook wat ze die ochtend deed, toen de tassen bij de ingang van de school door de politie werden gefouilleerd. De afgelopen jaren zijn deze gruweldaden, buiten de Verenigde Staten, waar het fenomeen bijna gemeengoed is geworden door de grote verspreiding van vuurwapens, ook in Europa in scholen en universiteiten toegenomen, zoals in Finland, Tsjechië, Kroatië, Servië, enz.
Waarom zulke daden? Soms is het haat tegen school, tegen die staatsinstelling die het beeld van een toekomstloos bestaan uitstraalt, die je het gevoel geeft dat je niets waard bent, die je verplettert onder het gewicht van wanhoop, angst, teruggetrokkenheid en vernederingen. De moordenaars zijn zelf kinderen die van binnenuit worden verpletterd door een gewelddadige maatschappij zonder toekomst, een kapitalistische maatschappij die aan het wegrotten is. Vaak kunnen ze geen woorden geven aan de woede die hen verteert en hun wanhoop omzet in blinde wraak, en hen verandert in koelbloedige moordenaars. Dus geven ze de maatschappij terug wat ze krijgen: ze doden zoals ze maatschappelijk worden verpletterd, ze vermoorden een klasgenoot.
De maatshappij raakt versnipperd, valt uiteen. Overal heerst werkloosheid, ellende, zijn er problemen om huisvesting, werk en gezondheidszorg te vinden. Overal nemen de oorlogen toe. Overal raakt de planeet in de war. Overal heerst een angstaanjagende toekomstloosheid. Het gebrek aan perspectief is de diepste oorzaak van stress en zelfs van ernstige psychische stoornissen. In 2025 zou bijvoorbeeld 25 % van de adolescenten in Frankrijk lijden aan gegeneraliseerde angststoornissen, 40 % zou depressieve symptomen vertonen en 17 % zou waarschijnlijk tamelijk ernstige of zelfs ernstige psychische stoornissen hebben. [1] En dat geldt voor alle landen ter wereld. Het kapitalisme valt uiteen en sleept in zijn val alle toekomst en alle hoop mee. Het is de ineenstorting van het kapitalisme zelf die tot nihilisme leidt, bij alle generaties en in alle landen.
In Zweden is het aantal klachten van leraren over geweld tegen hen in tien jaar tijd verdubbeld. [2] In het Verenigd Koninkrijk worden jaarlijks tientallen leraren door hun leerlingen aangevallen, een van de hoogste percentages in Europa. [3] En overal nemen de aanvallen met steekwapens toe, wat leidt tot een groeiende paranoia, zowel binnen als buiten de school. In 2022 meldde een rapport van het onderzoeksorgaan van het Amerikaanse ministerie van Onderwijs 93 schietpartijen in dat ene jaar, tegen 10 tien jaar eerder. Overal ter wereld woedt de ‘epidemie’ van geweld en treft deze steeds jongere tieners.
En om hiermee om te gaan, blinken de bourgeoisiëen niet uit in originaliteit: draagbare camera’s en zelfverdedigingslessen in het Verenigd Koninkrijk, camera’s en veiligheidspoortjes in de Verenigde Staten, en zelfs bewapening van leraren. En politici pleiten voor een strengere rechtspraak. In Frankrijk stelde premier François Bayrou vlak na deze gruwelijke minuten in één adem beveiligingspoortjes, strengere straffen en een plan voor geestelijke gezondheid voor. Marine Le Pen kon niets originelers bedenken dan te pleiten voor veroordeling van de ouders.
Hier en elders is het enige antwoord dat het kapitalisme kan geven op het toenemende geweld nog meer geweld en repressie. Een 14-jarige wordt opgesloten zonder echte psychologische hulp, ouders worden veroordeeld zonder opvoedkundige hulp, er wordt overwogen om leraren wapens te geven om te reageren op schietpartijen, enz.
Om een volwassene in ontwikkeling te begeleiden, zijn echter menselijke en financiële middelen nodig, zijn er veel leraren en onderwijsassistenten nodig, zijn er artsen, schoolverpleegkundigen, psychologen en psychiaters nodig, is er individuele begeleiding nodig, is er hulp aan gezinnen nodig... In plaats daarvan wordt er ondedrukt en worden er, ondanks de crisis, minder professionals en opvangstructuren ingezet.
Deze jonge moordenaars zijn geen monsters. Het zijn mensen die monsterlijke daden begaan. Ze zijn voortgebracht door een zieke, stervende maatschappij. Hun haat en moordzucht zijn eerst geïnternaliseerd onder de permanente terreur van de kapitalistische maatschappelijke verhoudingen, en vervolgens onder druk van datzelfde systeem tot uitbarsting gekomen, wat heeft geleid tot een reeks verachtelijke daden. Of we nu 14, 31 of 70 jaar oud zijn, we ondervinden allemaal de gevolgen van het verval van de kapitalistische maatschappij en de verwoestingen die deze in de wereld aanricht. Wat jongeren nodig hebben, zijn geen bewakingscamera’s, straffen of wetshervormingen, maar hoop. En hoop vinden we in de strijd voor een betere toekomst, in de eerste plaats tegen armoede, onzekerheid en de verschrikkingen die het kapitalisme ons oplegt, en uiteindelijk in de strijd voor een nieuwe samenleving, zonder uitbuiting, zonder crisis en zonder oorlog. En samen strijden, alle generaties en alle beroepsgroepen samen, tegen het barbarendom van het systeem. Alleen de strijd van de arbeidersklasse biedt perspectief. “De proletariërs hebben niets te verliezen dan hun ketenen. Ze hebben een wereld te winnen n”
Manon/10.07.2025
[1] Baromètre du moral des adolescents
[2] En Suède, l’inquiétude face à la violence croissante contre les enseignants
[3] Royaume-Uni : des solutions face aux agressions des professeurs par leurs élèves